Έρχονται στιγμές που είναι απόλυτη ανάγκη οι λέξεις και το περιεχόμενο αυτών να ξαναφωτιστούν. Nα θυμηθούμε τα νοήματά τους και κυρίως να θυμηθούμε την ιστορία που φέρουν, πριν αλεθούν στο μύλο της «νεοκυματικής» γραφής της ιστορίας ή συνθλιβούν υπό το βάρος της … ανοησίας.

Αυτή είναι η Θέμις Μπαζάκα, η οποία στην ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Τα Πέτρινα Χρόνια» υποδύεται την Ελένη Βούλγαρη.
Η ταινία αφηγείται την ιστορία δύο πραγματικών προσώπων και πραγματικών πολιτικών κρατούμενων.

Ο Μπάμπης Γκολέμας (στην ταινία τον υποδύεται ο Δημήτρης Καταλειφός) και η Ελένη Βούλγαρη ήταν κομμουνιστές – πολιτικοί κρατούμενοι το 1969. Παντρεύτηκαν ως πολιτικοί κρατούμενοι της Χούντας στις φυλακές Αβέρωφ.

Ο γιος τους γεννήθηκε στη φυλακή και εκεί πέρασε τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του. 

• 
• Αυτό είναι ένα παιδί που ζει στην εξορία σε ένα από τα γνωστά «εθνικά αναμορφωτήρια»… Τρίκερι, Μακρόνησος, Αη – Στράτης, Χίος, Ικαρία, Ανάφη…
• 
• Αυτές εδώ είναι γυναίκες εξόριστες στο στρατόπεδο της Χίου. Σε αυτή την εξορία ζουν και τα παιδιά τους. 
• 
• Η Χίος, η Μακρόνησος και το Τρίκερι ήταν το τρίγωνο των φριχτών βασανιστηρίων στα οποία υποβάλλονταν οι γυναίκες αγωνίστριες.

Πολλές από αυτές ήταν μάνες, είχαν μαζί τα παιδιά τους και άλλες βρίσκονταν σε κατάσταση εγκυμοσύνης. Το 1948 στο στρατόπεδο της Χίου «φιλοξενούνταν» 1316 γυναίκες και 52 παιδιά. Το 1949 στο Τρίκερι « αναμορφώνονταν» 4.700 γυναίκες και παιδιά. Το 1950 1200 γυναίκες και παιδιά από το Τρίκερι μεταφέρθηκαν στην κόλαση της Μακρονήσου.

Από το κολαστήριο της Μακρονήσου μια εξόριστη, η Ουρανία Στάβερη, θυμάται ««Ξετυλίχτηκαν τέτοιες σκηνές φρίκης, που καμία, όση δύναμη κι αν έχει, δεν μπορεί να περιγράψει τις σκηνές αλλοφροσύνης. Οι αλφαμίτες κραδαίνοντας τα ρόπαλα πάνω απ’ τα κεφάλια μας, με ουρλιαχτά πεινασμένων λύκων που πέφτουν σε κοπάδι, έπεσαν επάνω μας και τραβούσαν τα παιδιά χτυπώντας όπου έβρισκαν. Εντρομα τα μικρά άρχισαν να βγάζουν σπαραχτικές φωνές που ξέσκιζαν και την πιο βάρβαρη καρδιά. Οι μάνες έσφιγγαν στην αγκαλιά τους τα μικρά που σπαρτάραγαν και τα ματάκια τους γεμάτα τρόμο απαθανάτιζαν αυτή τη φρίκη που θα τη σέρνουν σε όλη τους τη ζωή. Εμείς κρατούσαμε τις μάνες κι είχαμε γίνει ένα κουβάρι ανακατεμένα γυναικεία σώματα»1.

Αυτή είναι μία ακόμα μαρτυρία, της Βικτωρίας Θεοδώρου, για το Τρίκερι: «Πολλές από τις «προληπτικές» εξόριστες κρατούσαν μαζί τους τα παιδιά τους, βρέφη, νήπια ή μεγαλύτερα, από 6 έως 12 χρονών. Το καλοκαίρι του 1949 ήταν περίπου εκατόν ογδόντα παιδιά. Γι’ όλα αυτά τα παιδάκια δεν έδιναν το επίδομα των 2.700 δρχ., που το κράτος διέθετε για κάθε εξόριστο, ούτε καμία άλλη βοήθεια. Έτσι δεν είχαν μερίδα ψωμιού ή φαγητού και θα έμεναν τελείως νηστικά αν δεν τρέφονταν από τα 80 δράμια ψωμί που έδιναν στις μάνες τους. Από το μεγάλο καζάνι του συσσίτιου φρόντιζαν πάντα οι γυναίκες να βγάλουν το φαγητό των παιδιών, κρυφά απ’ τη Διοίκηση, ελαττώνοντας έτσι τη γενική μερίδα. Το πρόβλημα όμως του ψωμιού έμενε άλυτο γιατί δεν έφτανε για κανέναν, κι αυτό που έφερναν από το κάτω στρατόπεδο, που είχε λιγότερα παιδιά, ήταν ασήμαντο από τη μεγάλη έλλειψη. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ποτέ δεν ενίσχυσε αυτά τα παιδιά ούτε τα αναγνώριζε σαν κρατούμενους. Τα κρατούσαν εκεί ως αντίποινα για το «παιδομάζωμα» των ανταρτών.

Επειδή το σαπούνι και το νερό ήταν τόσο σπάνια κι ακριβά, έμεναν λερωμένα, κουρελιασμένα, χλωμά και γεμάτα σπυριά. Σκιές, όμοιες με φαντάσματα παιδιών. Γι’ αυτά τα παιδιά προπάντων πολλές μάνες έκαναν δήλωση και έφυγαν από το καταραμένο νησί.

Μπροστά σ’ αυτή τη δυστυχία είναι περιττό ν’ αναφέρουμε πως τα μεγάλα παιδιά έμεναν δίχως καμιά εκπαίδευση ή παιδαγωγική φροντίδα, κι όλη μέρα τριγύριζαν στα χωράφια και στις απότομες ακρογιαλιές ή έμεναν ζαρωμένα μέσα στα μουχλιασμένα κελιά και στις σκοτεινές σκηνές χωρίς να παίζουν. Τα βρέφη υπέφεραν περισσότερο γιατί γάλα δεν υπήρχε, κι αν ακόμα οι μητέρες τους είχαν να τα θηλάσουν οι καθημερινές αγγαρείες δεν τα άφηναν. Οι κρατούμενες έγκυες γυναίκες – και υπήρχαν αρκετές σ’ αυτή την κατάσταση – με τρόμο αντίκριζαν τη δύσκολη ώρα της γέννας. Δεν υπήρχε καμία φροντίδα για τις λεχώνες και τα μικρά. Μήτε σπάργανα για να τα τυλίξουν και να τα προφυλάξουν από την παγωνιά. Το χειμώνα του 1948 πέθανε ένα νεογέννητο αμέσως μετά τη γέννησή του. Το Σεπτέμβριο του 1949 μια Σλαβομακεδόνισσα γέννησε δίδυμα. Μέχρι τις τελευταίες μέρες της εγκυμοσύνης της έτρεχε στις αγγαρείες και κουβαλούσε με μια παράξενη περηφάνια την ανημπόρια της. Γέννησε δίδυμα πάνω στο χωματένιο πάτωμα ενός υπογείου του Μοναστηριού, χωρίς κανένας σχεδόν να το ξέρει. Το ένα μωρό πέθανε σε δυο μέρες και τ’ άλλο το βάφτισαν Ελευθερία μερικές κοπέλες από το κάτω στρατόπεδο. Πέθανε κι αυτό μια βδομάδα αργότερα»2.

• Το γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης αυτοπροσδιορίστηκε «πολιτικός κρατούμενος 6 μηνών» μόνο γέλιο μπορεί να προκαλέσει, όπως και προκάλεσε. Αλλά, υπάρχουν και χειρότερα του Κυριάκου Μητσοτάκη. Υπάρχουν και εκείνοι που καταχρηστικά χρησιμοποιούν τον χαρακτηρισμό «αριστερός», φαλκιδεύουν το ήθος, το νόημα, τη βαθύτερη ουσία της λέξης και την εξαργυρώνουν άλλοτε με οφίτσια και άλλοτε τη διασύρουν σε τάχα και δήθεν «αριστερές» κυβερνήσεις για να ασελγήσουν πάνω στο ήδη βασανισμένο σώμα του λαού. Και αυτοί δεν προκαλούν καθόλου γέλιο…
  
  

Πηγές:

1. 1. Ριζοσπάστης, 3 Φεβρουαρίου 2008 (στο http://www.rizospastis.gr/story.do?id=4400942)
2. 2. Στρατόπεδα Γυναικών. Χίος – Τρίκερι – Μακρόνησος – Αϊ – Στράτης 1948 – 1954, Σύλλογος Πολιτικών Εξορίστων Γυναικών, εκδόσεις Αλφειός 2006.