του Θωμά Σίδερη

Παύλος, Ένα αγόρι που έξυνε με το νύχι τη σκουριά

Η δολοφονία του Παύλου έγινε σε μια κατεξοχήν προσφυγική γειτονιά, στην Αμφιάλη. Εκεί όπου τα λαϊκά στρώματα στριμώχτηκαν και περιθωριοποιήθηκαν μέσα από ένα οργανωμένο σχέδιο απομόνωσης του μεταπολεμικού αστικού κράτους.

Εκεί όπου τα χαμένα μεροκάματα της Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης έγιναν θηλιά για χιλιάδες οικογένειες – και δεν έγιναν ξαφνικά τώρα, γίνονταν πάντα. Πόσοι εργάτες δε γύριζαν πίσω με σκυμμένο το κεφάλι όταν δεν τους έπαιρναν για δουλειά στα συνεργεία, όταν οι επιχειρηματίες της Ζώνης -αυτοί οι σύγχρονοι “μαικήνες” της σκουριάς- ανέβαζαν πάνω στα καράβια απεργοσπάστες, όταν οι ηλεκτροσυγκολλητές, οι οξυγονοκολλητές και όλοι αυτοί οι άνθρωποι του Μετάλλου γύρευαν να μπουν στο Ταμείο Ανεργίας και ανακάλυπταν ότι τα τα ένσημα δε φτάνουν, γιατί τα ένσημα τους τα έκλεβαν. Μαζί όμως με τα ένσημα, τους έκλεβαν και τη ζωή, πετώντας τους στις “κοιλιές” των καραβιών, χωρίς ανάσα και με μια σπίθα, ικανή να ανατινάξει όλο το Πέραμα.

“Πίσω από την κουρτίνα η Δραπετσώνα, το Κερατσίνι, η Ελευσίνα” έγραψε κάποτε ο Τριπολίτης. Και να που η κουρτίνα τραβήχτηκε. Ο Παύλος, και ο πατέρας του Παύλου και ο πατέρας μου και οι πατεράδες των φίλων του Παύλου ήξεραν πως για να δεις το χρώμα της λαμαρίνας πρέπει να ξύσεις πρώτα τη σκουριά και πως ο δρόμος του βολέματος είναι διαφορετικός από το δρόμο του δίκιου. Τα παιδιά της Αμφιάλης ξυπνάνε και βλέπουν κάθε πρωί το φουγάρο της ΔΕΗ, ανίκητος αντίπαλος της καθημερινότητας αυτής της γειτονιάς αλλά και ζωντανό μνημείο της βιομηχανικής ιστορίας αυτού του τόπου. Κάποτε τα παιδιά της Αμφιάλης ανέπνεαν τη σκόνη του τσιμεντάδικου και έβλεπαν τα βυτιοφόρα να συνωστίζονται στη γειτονιά τους, πηγαίνοντας να αδειάσουν το φορτίο τους στη θρυλική χαβούζα της δεκαετίας του ’70.

Αυτή είναι η γειτονιά του Παύλου. Με τις σημαίες του Θρύλου να κυματίζουν στα μπαλκόνια των πολυκατοικιών, ακόμα και πάνω από τα μνήματα του νεκροταφείου του Σχιστού, εκεί στην τελευταία γειτονιά του Παύλου. Αλλά να που το φίδι του φασισμού τρύπωσε μέσα στον Ολυμπιακό, όπως και το φίδι στα γήπεδα της Γερμανίας, λίγο πριν αγκιστρωθεί ο Χίτλερ στην εξουσία. Το φίδι είναι ακόμα εδώ, μπορεί να κρύφτηκε για λίγο, αλλά είναι ακόμα εδώ, καμουφλαρισμένο κάτω από τις κοφτερές πέτρες του όρους Αιγάλεω και ετοιμοπόλεμο να χιμήξει και να δαγκώσει. Εκτός αν…

Το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Κερατσινίου Δραπετσώνας, μετά από μια θυελλώδη συνεδρίαση αποφάσισε πριν δύο χρόνια τη μετονομασία της Παναγή Τσαλδάρη σε οδό Παύλου Φύσσα. Πέρασαν πολλές δεκαετίες από όταν η Κωστούλα Μητροπούλου έγραψε τα λόγια του “Δρόμου” που μελοποίησε ο Λοΐζος. Στην τελευταία μάλιστα στροφή, η ιστορία του “Δρόμου” κλείνει ως εξής: “Κι ύστερα είπαν πως την έγραψαν παιδιά”. Η σημερινή πιτσιρικαρία της Αμφιάλης έμαθε ποιοι είναι αυτοί που επιχειρούσαν μαζί με τα ΜΑΤ και τις δυνάμεις καταστολής την επομένη της δολοφονίας του Παύλου. Έμαθε επίσης το σιωπηρό consensus της Ελληνικής Αστυνομίας με τους φασίστες και τους κάθε λογής τραμπούκους, ένα consensus ριζωμένο βαθιά στον Εμφύλιο και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Και τα παιδιά των παιδιών αυτών, θα ρωτούν για τον Παύλο, ένα αγόρι που έξυσε με το νύχι λίγο παραπάνω τη σκουριά.