Του Κώστα Καναβούρη

Γράφει ο Μίλτος Σαχτούρης στο ποίημά του με τίτλο «Κεφάλια»: "Κεφάλια λάμποντα / βέλη αναστάσιμα/ ωραίες / στρογγυλές ιδέες / σάπια κεφάλια / γεμάτα / χαρτονομίσματα/ κεφάλια / γεμάτα ζώα / πονηρά μερμήγκια / κεφάλια / γεμάτα / Πέμπτη σκιά / παραληρώντας / εκλιπαρώντας... / κι ο χρόνος πάντοτε Κρόνος / Κανίβαλος τρόμος".

Γι' αυτό αγαπώ την ποίηση. Γιατί είναι η τέχνη της ακρίβειας. Το ποίημα λοιπόν του Μίλτου Σαχτούρη, «Κεφάλια», έχω την πεποίθηση ότι αποτελεί μια ακριβέστατη και οδυνηρή περιγραφή τού τι συμβαίνει και ποιοι ευθύνονται γι' αυτό που συμβαίνει τούτες τις μέρες. Ποια είναι τα «σάπια κεφάλια γεμάτα χαρτονομίσματα» που με κάθε μέσο, με κάθε τρόπο, χωρίς φραγμούς, τυφλωμένοι από τη λυσσασμένη ισχύ επιδιώκουν να τσακίσουν τον σβέρκο ενός ολόκληρου λαού, λιώνοντάς τον στην κυριολεξία με τον «κανίβαλο τρόμο».

Ας μη μας εκπλήσσουν οι κραυγαλέες επιθέσεις και η απίστευτη χυδαιότητα του αυθέντη εναντίον μιας δημοκρατίας, εναντίον μιας ανεξάρτητης χώρας. Ας μη μας εκπλήσσει ο απροκάλυπτος βόρβορος που ξεχύνεται μέσα στα σπίτια των ανθρώπων με αποσβολωτική βιαιότητα, από τις οθόνες της τηλεόρασης. Εδώ δεν έχουν θέση οι κανόνες, ο σεβασμός, η αλληλεγγύη, η ελευθερία, η αξιοπρέπεια. Εδώ έχει θέση μονάχα ο κανίβαλος τρόμος. Εδώ έχει θέση μονάχα η προσπάθεια να σου ρημάξει τα σπλάχνα ο τρόμος και να λειτουργήσεις ο ίδιος ως Πέμπτη Φάλαγγα («Πέμπτη σκιά» που λέει και ο Σαχτούρης) εναντίον του εαυτού σου. Παίρνοντας βέβαια και άλλους μαζί σου μέσα στο σκοτάδι του τρόμου. Ιδιαίτερα εκείνους που δεν έχουν τρομάξει. Αυτοί είναι ο στόχος και ο τρομαγμένος πολίτης είναι το σκληρό εργαλείο που διαθέτουν τα ανελέητα σάπια κεφάλια, με τις ωραίες στρογγυλές ιδέες, τα κεφάλια που είναι γεμάτα χαρτονομίσματα. Ακούσαμε πολλές ωραίες ιδέες όλους αυτούς τους μήνες. Γεμάτες από ωραίους ολοστρόγγυλους χαλύβδινους αριθμούς. Ιδέες που έπεσαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ωραία έκφραση το «έπεσαν στο τραπέζι», διότι είναι μια έκφραση σχεδόν κατά κυριολεξία. Διότι έπεσαν με πάταγο, με εκκωφαντικό θόρυβο που εμποδίζει την ομιλία, τη συνομιλία και την επιδίωξη αποτελέσματος. Ουδέποτε υπήρξε πρόθεση συνεννόησης από τη δράκα των ισχυρών. Μοναδική πρόθεση ήταν ο κανιβαλικός τρόμος. Διότι γνωρίζουν ότι ο τρόμος είναι ο μέγας τοκογλύφος. Σου δίνει ίχνος από ανάσα και το πληρώνεις με όλο το απόθεμα αξιοπρέπειας που διαθέτεις (αν διαθέτεις και δεν το έχεις σπαταλήσει σε προηγούμενους τρόμους ή σε σπατάλες ελεεινής ευτυχίας). Ο μέγας τοκογλύφος ο τρόμος, για την ακρίβεια δεν σου δίνει τίποτα. Μονάχα παίρνει. Σου δανείζει μια ρυπαρή ευταξία και σου παίρνει όλο το απόθεμα ελευθερίας. Σου δανείζει πενταροδεκάρες και σου παίρνει τη ζωή.

«Με την τοκογλυφία» λέει ο Έζρα Πάουντ στο ομότιτλο ποίημά του, «δεν φτιάχνουν σπίτια οι άνθρωποι γερά: / η κάθε πέτρα λαξεμένη και βαλμένη στη θέση της σωστά / να στρώσει απάνω ο σοβάς, να δέσει / ο σκελετός να κάτσουν τα στολίδια». Τρίζει λοιπόν το οικοδόμημα της ύπαρξης κάτω από τη μπότα του κανιβαλικού τοκογλύφου: του τρόμου. Πώς να μετρήσεις σωστά το ύψος σου μέσα στον κόσμο όταν είσαι σκυφτός; Πώς να απλώσεις το χέρι σου προς τον άλλον, πώς να του μιλήσεις και να του πεις «πάρε τη λέξη μου, δωσ' μου το χέρι σου» κατά πώς συμβουλεύει ο μέγας Ανδρέας Εμπειρίκος, πώς να μετρήσεις το μήκος της δρασκελιάς σου περπατώντας, όταν είσαι βουβός από τρόμο, όταν είσαι δεμένος χειροπόδαρα από τον τρόμο; Γιατί ο μέγας τοκογλύφος σού δίνει ένα χιλιοστό βήματος και του το πληρώνεις με όλο σου τον βηματισμό, με όλη σου τη δυνατότητα για πορεία, για το ωραίο ταξίδι κι ας είναι -ίσως, ιδίως τότε- γεμάτο Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες. Ο τρόμος είναι το καταραμένο σου απόθεμα που σε παγώνει. Και τότε έρχεται η ακινησία. Και φυσικά ό,τι μένει ακίνητο πεθαίνει. Αυτός ο παγωμένος, ο «πεθαμένος» πολίτης είναι το απόλυτο κέρδος του μεγάλου τοκογλύφου. Κρίμα κι άδικο, όπως λέει ο Έζρα Πάουντ: «Με την τοκογλυφία, / κρίμα μεγάλο κι άδικο ενάντια στη φύση, / κάτι μπαγιάτικα αποφάγια το ψωμί σου / χάρτινο το ψωμί σου, / χωρίς το στάρι των βουνών και το σκληρό αλεύρι».

Μπαγιάτικο το ψωμί σου. Χάρτινο. Φτιαγμένο από το σάπιο χαρτί των χαρτονομισμάτων που περισσεύει από τα σάπια μυαλά τους. Δεν είναι αυτό τροφή, δεν είναι αυτό το υλικό για σκέψη. Γιατί ο τρομαγμένος άνθρωπος, ο στ' αλήθεια υπερχρεωμένος δεν σκέπτεται. Τρέχει πανικόβλητος να ξεχρεώσει αυτό που δεν ξεχρεώνεται. Γιατί δεν υπάρχει. Υπάρχει μονάχα ο τρόμος και η φρικώδης «πειθώ» του. Δεν ξεχρεώνει ποτέ ο τρομαγμένος άνθρωπος. Γιατί δεν υπάρχει αγορά δημοκρατίας όπου θα καταθέσει το χρήμα του, δηλαδή το κέρδος για το καθ' όλου της ζωής που είναι ο κάθε άνθρωπος. «Με την τοκογλυφία» λέει και πάλι ο Έζρα Πάουντ, «δεν φτάνει το μαλλί στην αγορά / και δεν αφήνει κέρδος το κοπάδι με την τοκογλυφία. / Μάστιγα, μάστιγα μεγάλη η τοκογλυφία / στομώνει τη βελόνα στο χέρι της κυράς και σταματά το ακούραστο αδράχτι».

Αυτή τη μάστιγα καλούμαστε να αρνηθούμε μ' ένα αποφασιστικό Όχι στο δημοψήφισμα. Αυτή τη μάστιγα που ξεπηδάει από τα σάπια μυαλά του αχαλίνωτου κέρδους και της αφηνιασμένης ισχύος. Δεν είναι βέβαια εύκολο. Αλλά και πότε ήταν εύκολο να σταματήσεις την κάθε μάστιγα; Κι όμως, για να είμαστε εδώ, σημαίνει ότι όλες οι μάστιγες ηττήθηκαν. Ηττήθηκε ο μέγας τοκογλύφος. Ας το έχουμε υπ' όψη μας. Για να μη σταματήσει το ακούραστο αδράχτι που υφαίνει τη ζωή μας και τη ζωή των παιδιών μας.

Σημείωση: Το ποίημα του Έζρα Πάουντ «Με την τοκογλυφία» είναι σε μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα.














πηγή: avgi.gr