«Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΖΩΗ» του ΝΙΛΟΛΑΙ ΕΚΚ στο ΑΛΚΥΟΝΙΣ
Το διαμάντι της σοβιετικής κινηματογραφίας, την πρώτη σοβιετική ομιλούσα ταινία, τον εκπληκτικό
«Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΖΩΗ» του ΝΙΚΟΛΑΙ ΕΚΚ θα προβάλει η NEW STAR από τις
2 Φεβρουαρίου, σε επανέκδοση, στο πλαίσιο του μεγάλου, πολύπτυχου αφιερώματός της
«100 ΧΡΟΝΙΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ και ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ, ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ».
στο CINEMA ΑΛΚΥΟΝΙΣ Δευτέρα εως Τετάρτη στις 16.00- Ιουλανού 42-46, 2108220008
- Παρασκευή εως Τετάρτη στις 20.00 (Studio) Σπάρτης και Σταυροπούλου 33, Αθήνα
Από το βιβλίο του ΑΝΤΟΝ ΜΑΚΑΡΕΝΓΚΟ, “ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ”
Το διαμάντι της σοβιετικής κινηματογραφίας
H πρώτη σοβιετική ομιλούσα ταινία
H παιδαγωγική εποποιία που έλαβε χώρα στην ΕΣΣΔ
με επίκεντρο την προστασία και μόρφωση των παιδιών του δρόμου.
Σενάριο: Νικολάι Εκκ, Ρεγγίνα Γιανούσκεβιτς, Αλεξάντρ Στόλπερ
Σκηνοθεσία: Νικολάι Εκκ.
Φωτογραφία: Βασίλι Πρόνιν
Ηχος: Γιεβγκένι Νεστέροφ
Μουσική: Γιάκοβ Στολιάροφ
Από τα μεγαλύτερα και πλέον γνωστά επιτεύγματα της Οχτωβριανής Επανάστασης ήταν οι πρωτόγνωρες, μέχρι εκείνη την στιγμή, για την ανθρωπότητα, ρηξικέλευθες τομές στον τομέα της Παιδείας και μάλιστα από τις πρώτες στιγμές της γέννησης του σοσιαλιστικού κράτους, σε μια χώρα με την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού αναλφάβητη και βαθιά χειραγωγημένη από σκοταδιστικές αντιλήψεις. Για πρώτη φορά, όχι μόνο για την Ρωσία και τις άλλες σοβιετικές δημοκρατίες, αλλά για όλον τον πλανήτη, η έννοια της δωρεάν, καθολικής και ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση και γενικά στην κατάκτηση της γνώσης και της πολιτιστικής - πνευματικής κληρονομιάς γινόταν πραγματικότητα, μέσα στις πιο αντίξοες και εχθρικές, προς το νεαρό σοσιαλιστικό κράτος, συνθήκες.
Σημαντικό μέρος αυτής της βαθιά πολιτισμικής επανάστασης ήταν η παιδαγωγική διαδικασία. Απαλλαγμένη από, (και σε σύγκρουση με) τις αστικές – ιδεαλιστικές αντιλήψεις για την μόρφωση και την πνευματική ανάπτυξη του παιδιού, η σοσιαλιστική διαπαιδαγώγηση αντιμετώπιζε το σημαντικό αυτό ζήτημα σε διαλεκτική σχέση με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και του κάθε μέλους της ξεχωριστά. Αν, δηλαδή, το ζητούμενο ήταν ακριβώς η ικανοποίηση των αναγκών αυτών που παράγουν τον κοινωνικοποιημένο πλούτο ανάλογα με τις ικανότητές τους και που τον αναδιανέμουν ανάλογα με τις ανάγκες τους, τότε, κανένα μέλος αυτής της κοινωνίας δεν μπορεί να νοηθεί αποκλεισμένο και «τελειωμένο» από το δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή, αντάξια του ανθρώπου, ζωή.
Με βάση τον παραπάνω αξιακό «μπούσουλα», η ΕΣΣΔ πρόσφερε για πρώτη φορά στην ιστορία αδιανόητες μέχρι τότε – αλλά και μέχρι σήμερα στον καπιταλισμό – δυνατότητες και ευκαιρίες σε ανθρώπους, οι οποίοι, στις εκμεταλλευτικές κοινωνίες ήταν και είναι προορισμένοι για τον κοινωνικό «Καιάδα». Ανθρώπους από τους οποίους, μέσα από ένα συγκλονιστικό παιδαγωγικό – πολιτιστικό έπος, προέκυψαν επιστήμονες, δάσκαλοι, υψηλά εξειδικευμένοι τεχνίτες, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, με τεράστια προσφορά στην κοινωνία και την σοσιαλιστική οικοδόμηση.
Αυτή η εποποιία γίνεται ανάγλυφα αντιληπτή στο πώς αντιμετώπισε η Επανάσταση τα παιδιά που είχαν εγκαταληφθεί στους δρόμους, με πολλά από αυτά να έχουν αναπτύξει παραβατική συμπεριφορά. Το πρόβλημα των ορφανών ή/και εγκαταλειμμένων παιδιών είχε πάρει εκρηκτικές διαστάσεις πριν και μετά την Επανάσταση, αφενός ως συνέπεια του τσαρικού καθεστώτος, αφετέρου λόγω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου που ακολούθησε την Επανάσταση. Πολλές πηγές συγκλίνουν στο ότι τα παιδιά των δρόμων έφταναν ακόμη και τα 7,5 εκατομμύρια!
Ο τρόπος που επιβίωναν παραπέμπει στις σελίδες του Ολιβερ Τουίστ και του Βικτωριανού Λονδίνου. Μονίμως πεινασμένα, ξυπόλητα, σχεδόν γυμνά, συγκροτούσαν τα ίδια συμμορίες για να επιβιώσουν συνδυάζοντας την κλεψιά με την επαιτεία ή έπεφταν θύματα εκμετάλλευσης από εγκληματίες. Πολλά από αυτά έκαναν και χρήση ναρκωτικών.
Η «λύση» του εγκλεισμού τους στην φυλακή, αφενός δεν έλυνε, αντίθετα χειροτέρευε, το πρόβλημα, αφετέρου ερχόταν σε αντίθεση με τις κομμουνιστικές αξίες. Ετσι, με επικεφαλής φωτισμένους κομμουνιστές παιδαγωγούς και με την υλικοτεχνική βοήθεια του κράτους, ξεκίνησε, δειλά στην αρχή και αργότερα, όσο τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά θετικά, με όλο και γρηγορότερους ρυθμούς, να εφαρμόζεται το σύστημα της παιδικής κολεκτίβας, σε ελεγχόμενο περιβάλλον, όπου τα παιδιά του δρόμου, μέσα από την διαδικασία της γνώσης και της δυνατότητας να γνωρίσουν και να αναπτύξουν τα ταλέντα τους, μετατρέπονταν σε συνειδητούς κύριους του εαυτού τους, οι οποίοι ολοκλήρωναν την προσωπικότητα και την ατομικότητά τους μέσα από την ομαδική συνεργασία και συνύπαρξη.
Πρωτοπόρος σε αυτό το συναρπαστικό ταξίδι ήταν ο σπουδαίος παιδαγωγός, Αντόν Μακάρενκο, ο οποίος θεωρείται από την UNESCO ως ένας από τους επιστήμονες που καθόρισαν την παιδαγωγική του 20ού αιώνα.
Το 1921 ο Μακάρενκο δημιουργεί την πρώτη παιδική κολεκτίβα, της δίνει το όνομα του Γκόρκι – ο οποίος επίσης μεγάλωσε στον δρόμο - και βάζει σε εφαρμογή τις απόψεις του. Το βιβλίο του, το διάσημο «Παιδαγωγικό Ποίημα» αποτελεί την «Βίβλο» της σύγχρονης παιδαγωγικής αντίληψης. Στα χέρια του Μακάρενκο, οι μικροί ποινικοί «μεταμορφώνονται» σε πραγματικά χειραφετημένους, ουσιαστικά και τυπικά μορφωμένους ανθρώπους. Αργότερα ο Μακάρενκο θα έγραφε χαρακτηριστικά: «Τα παιδιά μου επίσης μεγάλωσαν και πήγαν απ’ άκρη σ’ άκρη του σοβιετικού κόσμου. Μου είναι δύσκολο να τα μαζέψω ακόμη και στην φαντασία μου. Με τίποτα δεν μπορείς να πιάσεις τον μηχανικό Ζαντόροφ, σε κάποια από τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα στο Τουρκμενιστάν, δεν μπορείς να κλείσεις ραντεβού με τον γιατρό της Ειδικής Μονάδας Απω Ανατολής του Κόκκινου Στρατού, Βέρσνιεβ ή τον γιατρό Μπουρούν στο Γιαροσλάβ (...)».
Πρωτιές και καινοτομίες
Ηταν επόμενο ότι ο κινηματογράφος δεν θα άφηνε εκτός της θεματικής του μια τέτοια κοσμογονία. Μία από τις πρώτες ταινίες που ασχολήθηκαν με αυτό το καυτό ζήτημα ήταν και ο «Δρόμος στην ζωή», του Νικολάι Εκκ, που έκανε πρεμιέρα την 1η Ιουνίου του 1931. Το 1932 απέσπασε διάκριση στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, γεγονός το οποίο άνοιξε τον δρόμο για να προβληθεί στις αίθουσες 107 χωρών! Σήμερα θεωρείται ως το πρώτο σοβιετικό... «μπλοκμπάστερ».
Η ταινία όμως έχει και μια σημαντική πρωτιά: Είναι η πρώτη ομιλούσα της σοβιετικής κινηματογραφίας.
Ο Εκκ είναι μια ξεχωριστή περίπτωση ανθρώπου και σκηνοθέτη. Γύρισε την πρώτη του ταινία, «Οπως πρέπει κι όπως δεν πρέπει», το 1929. Ηταν μια παραγγελία του Συνδικάτου των Βυρσοδεψών και είχε επιστημονικό – εκλαϊκευτικό χαρακτήρα για τις σύγχρονες – εκείνης της εποχής - μεθόδους αφαίρεσης και επεξεργασίας του δέρματος των ζώων.
Δυστυχώς η ταινία δεν έχει διασωθεί, αλλά από πηγές της εποχής προκύπτει, ότι ο σκηνοθέτης κατάφερε, χωρίς να ξεφύγει από το θέμα... να εντάξει την ταινία στο είδος της γκροτέσκας κωμωδίας! Γεγονός το οποίο αντιμετώπισε θετικά η κριτική του Τύπου, κάνοντας λόγο για ένα εντελώς ιδιόμορφο σκηνοθετικό ντεμπούτο!
Το 1931 ο Εκκ γυρίζει τον «Δρόμο στην ζωή». Ο Σοβιετικός θεωρητικός και κριτικός του κινηματογράφου, Σεμιόν Φρέιλιχ σημειώνει*, ότι η ταινία εμφανίζεται στα όρια του βωβού και ομιλούντος κινηματογράφου, με αποτέλεσμα, αν και ομιλούσα, να μην «κόβει» τις σχέσεις με την ποίηση του βωβού σινεμά. Ο ακουστικός λόγος δεν ενοχλεί την εικόνα. Ο ίδιος ο λόγος γίνεται εικόνα στις επιγραφές. Η επιγραφή εμφανίζεται είτε σαν «επίγραμμα» του επεισοδίου, είτε παρουσιάζει στον θεατή το δρων πρόσωπο και τον ηθοποιό.
Η ταινία ξεκινάει «περίεργα», με έναν λόγο προς τον θεατή, ένα ιδιόμορφο «αφιέρωμα» από στίχους που απαγγέλει ο Β. Ι. Κατάλοφ. Τόσο αυτή η εισαγωγή, όσο και η εκφραστική πλαστικότητα των πολυάνθρωπων σκηνών, τα μεγάλα πλάνα και ο τρόπος του μοντάζ παραπέμπουν ή είναι «κληρονομιά» του βωβού.
Ωστόσο, συνεχίζει ο Φρέιλιχ, εκτός από αυτά τα εξωτερικά γνωρίσματα της βωβής κινηματογραφικής παράδοσης η ταινία φέρει και άλλα, περισσότερο σημαντικά, βασικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες, τα οποία αποτελούν καινοτομίες του κινηματογράφου του Βερτόφ, του Αϊζενστάνιν και του Πουντόβκιν. «Εννοώ, εδώ, την εμπιστοσύνη στο ζωντανό υλικό, την τεκμηρίωση». Ο φωτογράφος της ταινίας, Βασίλι Πρόνιν, τράβηξε την Μόσχα με την βουή της πολυκοσμίας των δρόμων της, τα τραμ, τους σταθμούς, τα εναλλασσόμενα πλήθη των επιβατών. Βλέπουμε και την νέα ζωή της εργαζόμενης Μόσχας, αλλά και την νυχτερινή ζωή στα ασφυκτικά υπόγεια, με τις επιδρομές στους άστεγους. Πολλά πλάνα είναι τόσο αληθοφανή που επέχουν σήμερα την σημασία κινηματογραφικού ντοκουμέντου.
Ωστόσο ο Εκκ μακράν δεν ενδιαφέρεται να μας πείσει ότι έχουμε απέναντί μας ένα κινηματογραφικό χρονικό. Το φιλμ είναι μυθοπλασία και το δεν το κρύβει. Η δραματουργία του χτίζεται στην ανάπτυξη των επεισοδίων, τα οποία έχουν την δική τους αρχή και το δικό τους «ξεδίπλωμα». Ωστόσο η δράση δεν τίθεται υπό την «εξουσία» της θεατρικότητας, για την οποία πολοί κατηγορούν τον ομιλούντα κινηματογράφο. Η εσωτερική ζωή αυτών των επεισοδίων είναι κινηματογραφικά εκφραστική και τα πρόσωπα των ηρώων παρουσιάζονται αμακιγιάριστα.
«Συχνά λένε: Ο ομιλών κινηματογράφος αντικατέστησε τον βωβό. Δεν είναι καθόλου έτσι. Ο ομιλών κινηματογράφος προέκυψε από τον βωβό, όταν δημιουργήθηκε η αναγκαιότητα να μεταφερθεί στην οθόνη η περιπλοκότητα του ανθρώπινου χαρακτήρα», σημειώνει ο Φρέιλιχ.
Ο Εκκ είναι καλλιτέχνης – πειραματιστής. Οχι μόνο γύρισε την πρώτη ομιλούσα ταινία, αλλά είναι ο δημιουργός της πρώτης σοβιετικής έγχρωμης ταινίας, της «Γκρούνια Κορνάκοβα», η οποία ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζει με τις δημιουργικές λύσεις της, οι οποίες ένοιξαν τον δρόμος προς, όπως το έθεσε ο Αϊζενστάιν, όχι σε έναν «έγχρωμο» κινηματογράφο, αλλά σε έναν «πολύχρωμο». Δηλαδή ο Εκκ και ο φωτογράφος του, δεν ζωγράφισαν με χρώμα το αντικείμενο, αλλά «χαρακτήρισαν» με χρώμα τον άνθρωπο μέσα στο περιβάλλον του. Προέκυψαν, έτσι, εντυπωσιακές σκηνές, όπου το χρώμα αιτιολογούνταν, όχι από τις συνθήκες της σκηνικής «καθημερινότητας», αλλά από την δραματουργική, εσωτερική κατάσταση του ήρωα, ή την διάθεση του δημιουργού.
Ακούραστα καινοτόμος, ο Εκκ, το 1968, όντας ηλικιωμένος, γύρισε την πρώτη στερεοσκοπική (βωβή) ταινία «Ο άνθρωπος με το πράσινο γάντι». Αν και αδύναμη σεναριακά, μετά από χρόνια δουλειάς στο περιθώριο του κινηματογράφου, η ταινία καινοτομεί στην μετάδοση του βάθους του περιβάλλοντος κόσμου σε μια επίπεδη οθόνη.
Με τον «Δρόμο στην ζωή», ο πειραματισμός του Εκκ κατέστη καλλιτεχνικό φαινόμενο παγκόσμιας σημασίας. Από αυτή την άποψη, ο «Δρόμος στην ζωή», είναι» ο Εκκ.
Εκτός κινηματογράφου...
Γράμμα** του Εκκ στον Μιχαήλ Σούσλοφ, γραμματέα του Πανσοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκοι)*** από το 1947, με αίτημα την παροχή εργασίας και στέγης στην Μόσχα.
«Σεβαστέ Μιχαήλ Αντρέγιεβιτς!
Ελπίζω ότι το γράμμα μου θα φτάσει κατευθείαν σε Σας, γι’ αυτό απευθύνομαι με ένα εξαιρετικά σημαντικό, όχι μόνο για μένα, ζήτημα αρχής.
Σας γράφει ο σκηνοθέτης και κινηματογραφικός δραματουργός, Νικολάι Βλαντιμίροβιτς Εκκ, δημιουργός της πρώτης ομιλούσας ταινία μυθοπλασίας, «Δρόμος προς την ζωή» (1930) και των πρώτων έγχρωμων ταινιών, «Γκρούνια Κορνάκοβα» (1936) και το «Παζάρι του Σορότσιν» (1939). Για το τελευταίο βραβεύτηκα με το παράσημο της Κόκκινης Σημαίας της Εργασίας (1940).
Τις ταινίες μου τις θυμούνται μέχρι τώρα πολύ καλά και τις αγαπούν οι Σοβιετικοί της παλιάς και της μέσης γενιάς. Νομίζω ότι και Εσείς θυμόσαστε αυτές τις ταινίες.
Στις 22 Νοεμβρίου του 1951 συμπληρώνονται ακριβώς δέκα χρόνια που δεν εργάζομαι πάνω στο βασικό μου επάγγελμα, αυτό του σκηνοθέτη κινηματογράφου. Πιθανόν, διέπραξα κάποιο σοβαρό έγκλημα, αν η τιμωρία μπορεί να διαρκεί δέκα χρόνια;
Το 1941, μετά την εκκένωση**** της Μόσχας, γύριζα στην Τασκένδη μια ταινία μικρού μήκους για τους Τσεχοσλοβάκους πατριώτες. Ο τίτλος της ταινίας ήταν «Γράμμα Β» («Μπλε βράχια»). Εκείνη την εποχή, ο υπουργός κινηματογραφίας, σύντροφος Μπολσακόφ ήρθε στην Τασκένδη και εξέτασε τα υλικά των γυρισμένων ταινιών δεδομένου ότι από την άκρω σκληρή κατάσταση στην παραγωγή και την κακή οργάνωση των εργασιών εκ μέρους της διοίκησης, τα κινηματογραφικά συνεργεία παρουσίαζαν υπερβολικές υπερβάσεις των προϋπολογισμών και παραβίαζαν τα καθορισμένα χρονοδιαγράμματα των γυρισμάτων.
Ειδικότερα και το κινηματογραφικό συνεργείο της ταινία «Γράμμα Β» είχε μια μικρή, σε σχέση με άλλες ταινίες, υπέρβαση (περίπου είκοσι χιλιάδες ρούβλια) και καθυστέρηση ολοκλήρωσης του φιλμ (είκοσι – εικοσιπέντε μέρες). Κλήθηκα από τον υπουργό και του είπα, ότι, τόσο η υπέρβαση του προϋπολογισμού, όσο και η καθυστέρηση των χρονοδιαγραμμάτων δεν είναι ευθύνη του συνεργείου και δική μου. Είχα στα χέρια μου πράξεις, που αποδείκνυαν την καθυστέρηση των γυρισμάτων και των υπερβάσεων με ευθύνη των πλατό των στούντιο της Τασκένδης.
Ωστόσο ο υπουργός, με απότομο τρόπο, μου ανακοίνωσε, ότι δεν έχει καμια δουλειά με τις πράξεις και ότι αυτό που τον ενδιαφέρει είναι μόνο το ίδιο το γεγονός ότι η ταινία τινάχθηκε στον αέρα και η υπέρβαση των δαπανών έναντι των προϋπολογισμών. Μου ανακοίνωσε ότι το ήδη γυρισμλενο υλικό του «Γράμμα Β» βρίσκεται στο πιο χαμηλό ιδανικό επίπεδο. Του αντιγύρισα, ότι η ταινία γυρίζεται σύμφωνα με το εγκεκριμένο από το στούντιο σενάριο, το οποίο έγινε δεκτό με πολύ καλή αξιολόγηση.
Σε απάντηση εκείνης της συζήτησης εμφανίστηκε το διάταγμα Νο 96-447 της 22 Νοεμβρίου 1941 του υπουργού Μπολσακόφ. Στο διάταγμα αναφερόταν ότι στην ταινία «Γράμμα Β» καταστρατηγήθηκε το προγραμματισμένο χρονοδιάγραμμα υποτίθεται λόγω της «έλλειψης πειθαρχίας του σκηνοθέτη Εκκ», ότι το «ήδη γυρισμένο υλικό βρίσκεται στο χαμηλότερο ιδανικό επίπεδο και αποδεικνύει ότι ο σκηνοθέτης Εκκ δεν έβγαλε συμπεράσματα από τα προηγούμενα λάθη του στο γύρισμα της ταινίας «Το γαλάζιο πουλί». Με βάση τα παραπάνω, ο σκηνοθέτης Εκκ Νικολάι Βλαντιμίροβιτς, μη ικανός να εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα στην δουλειά του, απαλλάσσεται από την σκηνοθετική δουλειά στον κινηματογράφο (...)».
Σας ερωτώ, Μιχαήλ Αντρέγιεβιτς, σαν γραμματέα της ΚΕ του ΠΚΚ(μπ), είναι δυνατόν, ο σκηνοθέτης που γύρισε την πρώτη ομιλούσα ταινία «Δρόμος στην ζωή» και τα πρώτα έγχρωμα φιλμ «Γκρούνια Κορνάκοβα» και «Παζάρι του Σορότσιν», εξαιτίας των οποίων το όνομά του πέρασε στην ιστορία της σοβιετικής κινηματογραφίας, να μην έχει επί δέκα χρόνια το δικαίωμα να εργάζεται στην κινηματογραφία και να μην έχει έστω και μια γωνιά για τον ίδιο και την οικογένειά του, η οποία αποτελείται από 4 άτομα: Μια 70χρονη ανάπηρη αδελφή, την άρρωστη σύζυγο και μια τετράχρονη κόρη; (...)
Σημείωση: Πολλοί, όταν με συναντούν, με ρωτούν, αν το ότι δεν δουλεύω μέχρι τώρα οφείλεται σε κάποια... γερμανική προέλευση του επιθέτού μου. Σε αυτό απαντώμ ότι τόσο εγώ, όσο και ο πατέρας, η μητέρα, ο παππούς και ο προπάπους μου ήταν Ρώσοι, αν και έφεραν αυτό το επίθετο*****.
Μόσχα, 18 Αυγούστου 1951
Ν. Β. Εκκ».
* Σεμιόν Φρέιλιχ «20 κινηματογραφικές βιογραφίες», Μόσχα 1971.
**Στο, Β. Φόμιν, «Ο κινηματογράφος στον πόλεμο: Ντοκουμέντα και μαρτυρίες», Μόσχα 2005.
***Η ονομασία του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης μέχρι το 1952
***Μεταξύ άλλων μεταφέρθηκε το σύνολο της κινηματογραφικής υποδομής, φυσικά και το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού της κινηματογραφίας, στις ασιατικές δημοκρατίες της ΕΣΣΔ ώστε να συνεχίσουν απρόσκοπτα την αναγκαία προπαγανδιστική δουλειά.
****Το 1935 ο σκηνοθέτης συνελλήφθη από το Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων – όπως ονομάζονταν τότε οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες – διότι τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια, παράνομα υιοθέτησε το επίθετο του σκοτωμένου φίλου του, για να αποκρύψει την θητεία του στον τσαρικό στρατό. Το ψεύτικο επίθετό του ήταν Ιβάκιν. Ο Εκκ είχε παραδεχθεί εκείνη την παρανομία, η οποία όμως πρέπει να ιδωθεί στο ιστορικό πλαίσιο εκείνης της χαοτικής περιόδου, με το νεοσύστατο σοσιαλιστικό κράτος να βρίσκεται υπό εξωτερική στρατιωτική επέμβαση και εμφύλιο πόλεμο ταυτόχρονα.
Υπάρχει όμως ακόμη ένα περιστατικό που είχε ολέθριες συνέπειες στην επαγγελματική πορεία του Εκκ. Στα γυρίσματα της «Γκρούνια Κορνάκοβα», από μη τήρηση των κανόνων ασφαλείας, ξεκίνησε πυρκαγιά, με αποτέλεσμα μια ηθοποιός να υποστεί σοβαρά εγκαύματα. Ο τότε επικεφαλής της σοβιετικής κινηματογραφίας, Μπ. Ζ. Σουμιάτσκι, κατηγόρησε επίσημα τον σκηνοθέτη για το τραγικό συμβάν, το οποίο έλαβε και ευρεία δημοσιότητα στον Τύπο.
IMDB της ταινίας «Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΖΩΗ»
http://www.imdb.com/title/tt0022289/?ref_=ttfc_fc_tt
TRAILER της ταινίας «Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΖΩΗ»
https://www.youtube.com/watch?v=2BBXhzLo5Ak
«Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΖΩΗ» του ΝΙΚΟΛΑΙ ΕΚΚ θα προβάλει η NEW STAR από τις
2 Φεβρουαρίου, σε επανέκδοση, στο πλαίσιο του μεγάλου, πολύπτυχου αφιερώματός της
«100 ΧΡΟΝΙΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ και ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ, ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ».
στο CINEMA ΑΛΚΥΟΝΙΣ Δευτέρα εως Τετάρτη στις 16.00- Ιουλανού 42-46, 2108220008
- Παρασκευή εως Τετάρτη στις 20.00 (Studio) Σπάρτης και Σταυροπούλου 33, Αθήνα
Από το βιβλίο του ΑΝΤΟΝ ΜΑΚΑΡΕΝΓΚΟ, “ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ”
Το διαμάντι της σοβιετικής κινηματογραφίας
H πρώτη σοβιετική ομιλούσα ταινία
H παιδαγωγική εποποιία που έλαβε χώρα στην ΕΣΣΔ
με επίκεντρο την προστασία και μόρφωση των παιδιών του δρόμου.
Σενάριο: Νικολάι Εκκ, Ρεγγίνα Γιανούσκεβιτς, Αλεξάντρ Στόλπερ
Σκηνοθεσία: Νικολάι Εκκ.
Φωτογραφία: Βασίλι Πρόνιν
Ηχος: Γιεβγκένι Νεστέροφ
Μουσική: Γιάκοβ Στολιάροφ
Από τα μεγαλύτερα και πλέον γνωστά επιτεύγματα της Οχτωβριανής Επανάστασης ήταν οι πρωτόγνωρες, μέχρι εκείνη την στιγμή, για την ανθρωπότητα, ρηξικέλευθες τομές στον τομέα της Παιδείας και μάλιστα από τις πρώτες στιγμές της γέννησης του σοσιαλιστικού κράτους, σε μια χώρα με την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού αναλφάβητη και βαθιά χειραγωγημένη από σκοταδιστικές αντιλήψεις. Για πρώτη φορά, όχι μόνο για την Ρωσία και τις άλλες σοβιετικές δημοκρατίες, αλλά για όλον τον πλανήτη, η έννοια της δωρεάν, καθολικής και ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση και γενικά στην κατάκτηση της γνώσης και της πολιτιστικής - πνευματικής κληρονομιάς γινόταν πραγματικότητα, μέσα στις πιο αντίξοες και εχθρικές, προς το νεαρό σοσιαλιστικό κράτος, συνθήκες.
Σημαντικό μέρος αυτής της βαθιά πολιτισμικής επανάστασης ήταν η παιδαγωγική διαδικασία. Απαλλαγμένη από, (και σε σύγκρουση με) τις αστικές – ιδεαλιστικές αντιλήψεις για την μόρφωση και την πνευματική ανάπτυξη του παιδιού, η σοσιαλιστική διαπαιδαγώγηση αντιμετώπιζε το σημαντικό αυτό ζήτημα σε διαλεκτική σχέση με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και του κάθε μέλους της ξεχωριστά. Αν, δηλαδή, το ζητούμενο ήταν ακριβώς η ικανοποίηση των αναγκών αυτών που παράγουν τον κοινωνικοποιημένο πλούτο ανάλογα με τις ικανότητές τους και που τον αναδιανέμουν ανάλογα με τις ανάγκες τους, τότε, κανένα μέλος αυτής της κοινωνίας δεν μπορεί να νοηθεί αποκλεισμένο και «τελειωμένο» από το δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή, αντάξια του ανθρώπου, ζωή.
Με βάση τον παραπάνω αξιακό «μπούσουλα», η ΕΣΣΔ πρόσφερε για πρώτη φορά στην ιστορία αδιανόητες μέχρι τότε – αλλά και μέχρι σήμερα στον καπιταλισμό – δυνατότητες και ευκαιρίες σε ανθρώπους, οι οποίοι, στις εκμεταλλευτικές κοινωνίες ήταν και είναι προορισμένοι για τον κοινωνικό «Καιάδα». Ανθρώπους από τους οποίους, μέσα από ένα συγκλονιστικό παιδαγωγικό – πολιτιστικό έπος, προέκυψαν επιστήμονες, δάσκαλοι, υψηλά εξειδικευμένοι τεχνίτες, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, με τεράστια προσφορά στην κοινωνία και την σοσιαλιστική οικοδόμηση.
Αυτή η εποποιία γίνεται ανάγλυφα αντιληπτή στο πώς αντιμετώπισε η Επανάσταση τα παιδιά που είχαν εγκαταληφθεί στους δρόμους, με πολλά από αυτά να έχουν αναπτύξει παραβατική συμπεριφορά. Το πρόβλημα των ορφανών ή/και εγκαταλειμμένων παιδιών είχε πάρει εκρηκτικές διαστάσεις πριν και μετά την Επανάσταση, αφενός ως συνέπεια του τσαρικού καθεστώτος, αφετέρου λόγω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου που ακολούθησε την Επανάσταση. Πολλές πηγές συγκλίνουν στο ότι τα παιδιά των δρόμων έφταναν ακόμη και τα 7,5 εκατομμύρια!
Ο τρόπος που επιβίωναν παραπέμπει στις σελίδες του Ολιβερ Τουίστ και του Βικτωριανού Λονδίνου. Μονίμως πεινασμένα, ξυπόλητα, σχεδόν γυμνά, συγκροτούσαν τα ίδια συμμορίες για να επιβιώσουν συνδυάζοντας την κλεψιά με την επαιτεία ή έπεφταν θύματα εκμετάλλευσης από εγκληματίες. Πολλά από αυτά έκαναν και χρήση ναρκωτικών.
Η «λύση» του εγκλεισμού τους στην φυλακή, αφενός δεν έλυνε, αντίθετα χειροτέρευε, το πρόβλημα, αφετέρου ερχόταν σε αντίθεση με τις κομμουνιστικές αξίες. Ετσι, με επικεφαλής φωτισμένους κομμουνιστές παιδαγωγούς και με την υλικοτεχνική βοήθεια του κράτους, ξεκίνησε, δειλά στην αρχή και αργότερα, όσο τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά θετικά, με όλο και γρηγορότερους ρυθμούς, να εφαρμόζεται το σύστημα της παιδικής κολεκτίβας, σε ελεγχόμενο περιβάλλον, όπου τα παιδιά του δρόμου, μέσα από την διαδικασία της γνώσης και της δυνατότητας να γνωρίσουν και να αναπτύξουν τα ταλέντα τους, μετατρέπονταν σε συνειδητούς κύριους του εαυτού τους, οι οποίοι ολοκλήρωναν την προσωπικότητα και την ατομικότητά τους μέσα από την ομαδική συνεργασία και συνύπαρξη.
Πρωτοπόρος σε αυτό το συναρπαστικό ταξίδι ήταν ο σπουδαίος παιδαγωγός, Αντόν Μακάρενκο, ο οποίος θεωρείται από την UNESCO ως ένας από τους επιστήμονες που καθόρισαν την παιδαγωγική του 20ού αιώνα.
Το 1921 ο Μακάρενκο δημιουργεί την πρώτη παιδική κολεκτίβα, της δίνει το όνομα του Γκόρκι – ο οποίος επίσης μεγάλωσε στον δρόμο - και βάζει σε εφαρμογή τις απόψεις του. Το βιβλίο του, το διάσημο «Παιδαγωγικό Ποίημα» αποτελεί την «Βίβλο» της σύγχρονης παιδαγωγικής αντίληψης. Στα χέρια του Μακάρενκο, οι μικροί ποινικοί «μεταμορφώνονται» σε πραγματικά χειραφετημένους, ουσιαστικά και τυπικά μορφωμένους ανθρώπους. Αργότερα ο Μακάρενκο θα έγραφε χαρακτηριστικά: «Τα παιδιά μου επίσης μεγάλωσαν και πήγαν απ’ άκρη σ’ άκρη του σοβιετικού κόσμου. Μου είναι δύσκολο να τα μαζέψω ακόμη και στην φαντασία μου. Με τίποτα δεν μπορείς να πιάσεις τον μηχανικό Ζαντόροφ, σε κάποια από τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα στο Τουρκμενιστάν, δεν μπορείς να κλείσεις ραντεβού με τον γιατρό της Ειδικής Μονάδας Απω Ανατολής του Κόκκινου Στρατού, Βέρσνιεβ ή τον γιατρό Μπουρούν στο Γιαροσλάβ (...)».
Πρωτιές και καινοτομίες
Ηταν επόμενο ότι ο κινηματογράφος δεν θα άφηνε εκτός της θεματικής του μια τέτοια κοσμογονία. Μία από τις πρώτες ταινίες που ασχολήθηκαν με αυτό το καυτό ζήτημα ήταν και ο «Δρόμος στην ζωή», του Νικολάι Εκκ, που έκανε πρεμιέρα την 1η Ιουνίου του 1931. Το 1932 απέσπασε διάκριση στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, γεγονός το οποίο άνοιξε τον δρόμο για να προβληθεί στις αίθουσες 107 χωρών! Σήμερα θεωρείται ως το πρώτο σοβιετικό... «μπλοκμπάστερ».
Η ταινία όμως έχει και μια σημαντική πρωτιά: Είναι η πρώτη ομιλούσα της σοβιετικής κινηματογραφίας.
Ο Εκκ είναι μια ξεχωριστή περίπτωση ανθρώπου και σκηνοθέτη. Γύρισε την πρώτη του ταινία, «Οπως πρέπει κι όπως δεν πρέπει», το 1929. Ηταν μια παραγγελία του Συνδικάτου των Βυρσοδεψών και είχε επιστημονικό – εκλαϊκευτικό χαρακτήρα για τις σύγχρονες – εκείνης της εποχής - μεθόδους αφαίρεσης και επεξεργασίας του δέρματος των ζώων.
Δυστυχώς η ταινία δεν έχει διασωθεί, αλλά από πηγές της εποχής προκύπτει, ότι ο σκηνοθέτης κατάφερε, χωρίς να ξεφύγει από το θέμα... να εντάξει την ταινία στο είδος της γκροτέσκας κωμωδίας! Γεγονός το οποίο αντιμετώπισε θετικά η κριτική του Τύπου, κάνοντας λόγο για ένα εντελώς ιδιόμορφο σκηνοθετικό ντεμπούτο!
Το 1931 ο Εκκ γυρίζει τον «Δρόμο στην ζωή». Ο Σοβιετικός θεωρητικός και κριτικός του κινηματογράφου, Σεμιόν Φρέιλιχ σημειώνει*, ότι η ταινία εμφανίζεται στα όρια του βωβού και ομιλούντος κινηματογράφου, με αποτέλεσμα, αν και ομιλούσα, να μην «κόβει» τις σχέσεις με την ποίηση του βωβού σινεμά. Ο ακουστικός λόγος δεν ενοχλεί την εικόνα. Ο ίδιος ο λόγος γίνεται εικόνα στις επιγραφές. Η επιγραφή εμφανίζεται είτε σαν «επίγραμμα» του επεισοδίου, είτε παρουσιάζει στον θεατή το δρων πρόσωπο και τον ηθοποιό.
Η ταινία ξεκινάει «περίεργα», με έναν λόγο προς τον θεατή, ένα ιδιόμορφο «αφιέρωμα» από στίχους που απαγγέλει ο Β. Ι. Κατάλοφ. Τόσο αυτή η εισαγωγή, όσο και η εκφραστική πλαστικότητα των πολυάνθρωπων σκηνών, τα μεγάλα πλάνα και ο τρόπος του μοντάζ παραπέμπουν ή είναι «κληρονομιά» του βωβού.
Ωστόσο, συνεχίζει ο Φρέιλιχ, εκτός από αυτά τα εξωτερικά γνωρίσματα της βωβής κινηματογραφικής παράδοσης η ταινία φέρει και άλλα, περισσότερο σημαντικά, βασικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες, τα οποία αποτελούν καινοτομίες του κινηματογράφου του Βερτόφ, του Αϊζενστάνιν και του Πουντόβκιν. «Εννοώ, εδώ, την εμπιστοσύνη στο ζωντανό υλικό, την τεκμηρίωση». Ο φωτογράφος της ταινίας, Βασίλι Πρόνιν, τράβηξε την Μόσχα με την βουή της πολυκοσμίας των δρόμων της, τα τραμ, τους σταθμούς, τα εναλλασσόμενα πλήθη των επιβατών. Βλέπουμε και την νέα ζωή της εργαζόμενης Μόσχας, αλλά και την νυχτερινή ζωή στα ασφυκτικά υπόγεια, με τις επιδρομές στους άστεγους. Πολλά πλάνα είναι τόσο αληθοφανή που επέχουν σήμερα την σημασία κινηματογραφικού ντοκουμέντου.
Ωστόσο ο Εκκ μακράν δεν ενδιαφέρεται να μας πείσει ότι έχουμε απέναντί μας ένα κινηματογραφικό χρονικό. Το φιλμ είναι μυθοπλασία και το δεν το κρύβει. Η δραματουργία του χτίζεται στην ανάπτυξη των επεισοδίων, τα οποία έχουν την δική τους αρχή και το δικό τους «ξεδίπλωμα». Ωστόσο η δράση δεν τίθεται υπό την «εξουσία» της θεατρικότητας, για την οποία πολοί κατηγορούν τον ομιλούντα κινηματογράφο. Η εσωτερική ζωή αυτών των επεισοδίων είναι κινηματογραφικά εκφραστική και τα πρόσωπα των ηρώων παρουσιάζονται αμακιγιάριστα.
«Συχνά λένε: Ο ομιλών κινηματογράφος αντικατέστησε τον βωβό. Δεν είναι καθόλου έτσι. Ο ομιλών κινηματογράφος προέκυψε από τον βωβό, όταν δημιουργήθηκε η αναγκαιότητα να μεταφερθεί στην οθόνη η περιπλοκότητα του ανθρώπινου χαρακτήρα», σημειώνει ο Φρέιλιχ.
Ο Εκκ είναι καλλιτέχνης – πειραματιστής. Οχι μόνο γύρισε την πρώτη ομιλούσα ταινία, αλλά είναι ο δημιουργός της πρώτης σοβιετικής έγχρωμης ταινίας, της «Γκρούνια Κορνάκοβα», η οποία ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζει με τις δημιουργικές λύσεις της, οι οποίες ένοιξαν τον δρόμος προς, όπως το έθεσε ο Αϊζενστάιν, όχι σε έναν «έγχρωμο» κινηματογράφο, αλλά σε έναν «πολύχρωμο». Δηλαδή ο Εκκ και ο φωτογράφος του, δεν ζωγράφισαν με χρώμα το αντικείμενο, αλλά «χαρακτήρισαν» με χρώμα τον άνθρωπο μέσα στο περιβάλλον του. Προέκυψαν, έτσι, εντυπωσιακές σκηνές, όπου το χρώμα αιτιολογούνταν, όχι από τις συνθήκες της σκηνικής «καθημερινότητας», αλλά από την δραματουργική, εσωτερική κατάσταση του ήρωα, ή την διάθεση του δημιουργού.
Ακούραστα καινοτόμος, ο Εκκ, το 1968, όντας ηλικιωμένος, γύρισε την πρώτη στερεοσκοπική (βωβή) ταινία «Ο άνθρωπος με το πράσινο γάντι». Αν και αδύναμη σεναριακά, μετά από χρόνια δουλειάς στο περιθώριο του κινηματογράφου, η ταινία καινοτομεί στην μετάδοση του βάθους του περιβάλλοντος κόσμου σε μια επίπεδη οθόνη.
Με τον «Δρόμο στην ζωή», ο πειραματισμός του Εκκ κατέστη καλλιτεχνικό φαινόμενο παγκόσμιας σημασίας. Από αυτή την άποψη, ο «Δρόμος στην ζωή», είναι» ο Εκκ.
Εκτός κινηματογράφου...
Γράμμα** του Εκκ στον Μιχαήλ Σούσλοφ, γραμματέα του Πανσοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκοι)*** από το 1947, με αίτημα την παροχή εργασίας και στέγης στην Μόσχα.
«Σεβαστέ Μιχαήλ Αντρέγιεβιτς!
Ελπίζω ότι το γράμμα μου θα φτάσει κατευθείαν σε Σας, γι’ αυτό απευθύνομαι με ένα εξαιρετικά σημαντικό, όχι μόνο για μένα, ζήτημα αρχής.
Σας γράφει ο σκηνοθέτης και κινηματογραφικός δραματουργός, Νικολάι Βλαντιμίροβιτς Εκκ, δημιουργός της πρώτης ομιλούσας ταινία μυθοπλασίας, «Δρόμος προς την ζωή» (1930) και των πρώτων έγχρωμων ταινιών, «Γκρούνια Κορνάκοβα» (1936) και το «Παζάρι του Σορότσιν» (1939). Για το τελευταίο βραβεύτηκα με το παράσημο της Κόκκινης Σημαίας της Εργασίας (1940).
Τις ταινίες μου τις θυμούνται μέχρι τώρα πολύ καλά και τις αγαπούν οι Σοβιετικοί της παλιάς και της μέσης γενιάς. Νομίζω ότι και Εσείς θυμόσαστε αυτές τις ταινίες.
Στις 22 Νοεμβρίου του 1951 συμπληρώνονται ακριβώς δέκα χρόνια που δεν εργάζομαι πάνω στο βασικό μου επάγγελμα, αυτό του σκηνοθέτη κινηματογράφου. Πιθανόν, διέπραξα κάποιο σοβαρό έγκλημα, αν η τιμωρία μπορεί να διαρκεί δέκα χρόνια;
Το 1941, μετά την εκκένωση**** της Μόσχας, γύριζα στην Τασκένδη μια ταινία μικρού μήκους για τους Τσεχοσλοβάκους πατριώτες. Ο τίτλος της ταινίας ήταν «Γράμμα Β» («Μπλε βράχια»). Εκείνη την εποχή, ο υπουργός κινηματογραφίας, σύντροφος Μπολσακόφ ήρθε στην Τασκένδη και εξέτασε τα υλικά των γυρισμένων ταινιών δεδομένου ότι από την άκρω σκληρή κατάσταση στην παραγωγή και την κακή οργάνωση των εργασιών εκ μέρους της διοίκησης, τα κινηματογραφικά συνεργεία παρουσίαζαν υπερβολικές υπερβάσεις των προϋπολογισμών και παραβίαζαν τα καθορισμένα χρονοδιαγράμματα των γυρισμάτων.
Ειδικότερα και το κινηματογραφικό συνεργείο της ταινία «Γράμμα Β» είχε μια μικρή, σε σχέση με άλλες ταινίες, υπέρβαση (περίπου είκοσι χιλιάδες ρούβλια) και καθυστέρηση ολοκλήρωσης του φιλμ (είκοσι – εικοσιπέντε μέρες). Κλήθηκα από τον υπουργό και του είπα, ότι, τόσο η υπέρβαση του προϋπολογισμού, όσο και η καθυστέρηση των χρονοδιαγραμμάτων δεν είναι ευθύνη του συνεργείου και δική μου. Είχα στα χέρια μου πράξεις, που αποδείκνυαν την καθυστέρηση των γυρισμάτων και των υπερβάσεων με ευθύνη των πλατό των στούντιο της Τασκένδης.
Ωστόσο ο υπουργός, με απότομο τρόπο, μου ανακοίνωσε, ότι δεν έχει καμια δουλειά με τις πράξεις και ότι αυτό που τον ενδιαφέρει είναι μόνο το ίδιο το γεγονός ότι η ταινία τινάχθηκε στον αέρα και η υπέρβαση των δαπανών έναντι των προϋπολογισμών. Μου ανακοίνωσε ότι το ήδη γυρισμλενο υλικό του «Γράμμα Β» βρίσκεται στο πιο χαμηλό ιδανικό επίπεδο. Του αντιγύρισα, ότι η ταινία γυρίζεται σύμφωνα με το εγκεκριμένο από το στούντιο σενάριο, το οποίο έγινε δεκτό με πολύ καλή αξιολόγηση.
Σε απάντηση εκείνης της συζήτησης εμφανίστηκε το διάταγμα Νο 96-447 της 22 Νοεμβρίου 1941 του υπουργού Μπολσακόφ. Στο διάταγμα αναφερόταν ότι στην ταινία «Γράμμα Β» καταστρατηγήθηκε το προγραμματισμένο χρονοδιάγραμμα υποτίθεται λόγω της «έλλειψης πειθαρχίας του σκηνοθέτη Εκκ», ότι το «ήδη γυρισμένο υλικό βρίσκεται στο χαμηλότερο ιδανικό επίπεδο και αποδεικνύει ότι ο σκηνοθέτης Εκκ δεν έβγαλε συμπεράσματα από τα προηγούμενα λάθη του στο γύρισμα της ταινίας «Το γαλάζιο πουλί». Με βάση τα παραπάνω, ο σκηνοθέτης Εκκ Νικολάι Βλαντιμίροβιτς, μη ικανός να εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα στην δουλειά του, απαλλάσσεται από την σκηνοθετική δουλειά στον κινηματογράφο (...)».
Σας ερωτώ, Μιχαήλ Αντρέγιεβιτς, σαν γραμματέα της ΚΕ του ΠΚΚ(μπ), είναι δυνατόν, ο σκηνοθέτης που γύρισε την πρώτη ομιλούσα ταινία «Δρόμος στην ζωή» και τα πρώτα έγχρωμα φιλμ «Γκρούνια Κορνάκοβα» και «Παζάρι του Σορότσιν», εξαιτίας των οποίων το όνομά του πέρασε στην ιστορία της σοβιετικής κινηματογραφίας, να μην έχει επί δέκα χρόνια το δικαίωμα να εργάζεται στην κινηματογραφία και να μην έχει έστω και μια γωνιά για τον ίδιο και την οικογένειά του, η οποία αποτελείται από 4 άτομα: Μια 70χρονη ανάπηρη αδελφή, την άρρωστη σύζυγο και μια τετράχρονη κόρη; (...)
Σημείωση: Πολλοί, όταν με συναντούν, με ρωτούν, αν το ότι δεν δουλεύω μέχρι τώρα οφείλεται σε κάποια... γερμανική προέλευση του επιθέτού μου. Σε αυτό απαντώμ ότι τόσο εγώ, όσο και ο πατέρας, η μητέρα, ο παππούς και ο προπάπους μου ήταν Ρώσοι, αν και έφεραν αυτό το επίθετο*****.
Μόσχα, 18 Αυγούστου 1951
Ν. Β. Εκκ».
* Σεμιόν Φρέιλιχ «20 κινηματογραφικές βιογραφίες», Μόσχα 1971.
**Στο, Β. Φόμιν, «Ο κινηματογράφος στον πόλεμο: Ντοκουμέντα και μαρτυρίες», Μόσχα 2005.
***Η ονομασία του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης μέχρι το 1952
***Μεταξύ άλλων μεταφέρθηκε το σύνολο της κινηματογραφικής υποδομής, φυσικά και το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού της κινηματογραφίας, στις ασιατικές δημοκρατίες της ΕΣΣΔ ώστε να συνεχίσουν απρόσκοπτα την αναγκαία προπαγανδιστική δουλειά.
****Το 1935 ο σκηνοθέτης συνελλήφθη από το Λαϊκό Κομισαριάτο Εσωτερικών Υποθέσεων – όπως ονομάζονταν τότε οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες – διότι τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια, παράνομα υιοθέτησε το επίθετο του σκοτωμένου φίλου του, για να αποκρύψει την θητεία του στον τσαρικό στρατό. Το ψεύτικο επίθετό του ήταν Ιβάκιν. Ο Εκκ είχε παραδεχθεί εκείνη την παρανομία, η οποία όμως πρέπει να ιδωθεί στο ιστορικό πλαίσιο εκείνης της χαοτικής περιόδου, με το νεοσύστατο σοσιαλιστικό κράτος να βρίσκεται υπό εξωτερική στρατιωτική επέμβαση και εμφύλιο πόλεμο ταυτόχρονα.
Υπάρχει όμως ακόμη ένα περιστατικό που είχε ολέθριες συνέπειες στην επαγγελματική πορεία του Εκκ. Στα γυρίσματα της «Γκρούνια Κορνάκοβα», από μη τήρηση των κανόνων ασφαλείας, ξεκίνησε πυρκαγιά, με αποτέλεσμα μια ηθοποιός να υποστεί σοβαρά εγκαύματα. Ο τότε επικεφαλής της σοβιετικής κινηματογραφίας, Μπ. Ζ. Σουμιάτσκι, κατηγόρησε επίσημα τον σκηνοθέτη για το τραγικό συμβάν, το οποίο έλαβε και ευρεία δημοσιότητα στον Τύπο.
IMDB της ταινίας «Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΖΩΗ»
http://www.imdb.com/title/tt0022289/?ref_=ttfc_fc_tt
TRAILER της ταινίας «Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΖΩΗ»
https://www.youtube.com/watch?v=2BBXhzLo5Ak