Ρουάντα: 20 χρόνια μετά τη γενοκτονία, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανοίγουν τα αρχεία τους
08/04/2014


Η μελέτη αυτή αποτυπώνει την αντίδραση των MSF όταν ήρθαν αντιμέτωποι με τη συστηματική εξολόθρευση των Ρουαντέζων Τούτσι,  μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου 1994. Υπολογίζεται ότι 800.000 άνθρωποι έχασαν τις ζωές τους μέσα σε 100 ημέρες. Η αργή αντίδραση εκ μέρους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στο να χαρακτηρίσει τη σφαγή ως «γενοκτονία» είχε ως αποτέλεσμα μια καθυστέρηση 10 ημερών στην παρέμβαση, που στοίχισε  τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.

«Η μελέτη αποκαλύπτει δημόσια ποιοι ήταν οι καταναγκασμοί, ποια τα διλήμματα και ποιοι οι εσωτερικοί προβληματισμοί για τους ανθρώπους της οργάνωσης τόσο στο πεδίο όσο και στα γραφεία,  σχετικά με μια  από τις πιο οδυνηρές  πτυχές στην ιστορία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα» επεσήμανε η Δρ Τζόαν Λιου, Διεθνής Πρόεδρος των MSF. "Περιγράφει τις προσπάθειες που κατέβαλε η οργάνωση να ανταποκριθεί, αντιδρώντας δημόσια στην κατάσταση αυτή".

Σε πολλές περιπτώσεις οι MSF προέβησαν σε ισχυρή δημόσια τοποθέτηση σε μια προσπάθεια να πιέσουν τα Κράτη να σταματήσουν την εξολόθρευση του πληθυσμού των Τούτσι και να πάψουν να χρησιμοποιούν τη «βοήθεια» ως άλλοθι για την απραγία τους.  Στις 17 Ιουνίου του ’94 οι MSF απηύθυναν έκκληση για ένοπλη παρέμβαση, δηλώνοντας: Δεν είναι δυνατόν να σταματήσεις μια γενοκτονία με γιατρούς».

Οι μελέτες στηρίζονται σε εσωτερικές αναφορές δράσης, σε δημοσιογραφικά δημοσιεύματα, σε μαρτυρίες  εργαζομένων των ΜSF στο πεδίο και σε βίντεο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και των μήντια. Οι μελέτες ρίχνουν φως στις δυναμικές, στα διλήμματα και στις διαφωνίες, υπογραμμίζοντας την ανθρωπιστική ανταπόκριση των MSF στην κρίση στη Ρουάντα. Mερικές από τις πιο σημαντικές ερωτήσεις με τις οποίες ήρθαν αντιμέτωποι οι MSF εκείνο τον καιρό συμπεριλαμβάνουν τις εξής: «Ήταν αποδεκτό για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, ως ανθρωπιστική οργάνωση να παραμείνουν σιωπηλοί μπροστά σε μια γενοκτονία; Ήταν αποδεκτό να κάνουν έκκληση για ένοπλη παρέμβαση, μια ενέργεια που μπορεί μεν να σώσει πολλές ζωές, οδηγεί όμως και στο χαμό πολλών άλλων;»
Τρεις ακόμη μελέτες πρόκειται να δημοσιευθούν σύντομα καλύπτοντας  την περίοδο ’94-’97 όταν οι ανθρωπιστικές συνέπειες της γενοκτονίας έπληξαν  και τους πρόσφυγες και τους πληθυσμούς υποδοχής. Οι μελέτες αυτές καταγράφουν την καταστροφή που σημειώθηκε στους καταυλισμούς του Ζαΐρ και της Τανζανίας όταν πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι τέθηκαν υπό τον σφιχτό έλεγχο «αρχηγών προσφύγων» οι οποίοι ήταν επίσης υπεύθυνοι και για τη γενοκτονία. Οι μελέτες καταγράφουν επίσης τις καταχρήσεις που διεπράχθησαν από το νέο καθεστώς της Ρουάντα κατά τη διάρκεια και έπειτα από τη γενοκτονία, αλλά και την εκδίωξη και τη δολοφονία των Ρουαντέζων προσφύγων στο Ζαΐρ από τις δυνάμεις ανταρτών που υποστηρίζονταν από το στρατό της Ρουάντας.

«Ενώ οι μελέτες διερευνούν τις δυναμικές εντός των ίδιων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και τις επιχειρησιακές δυσκολίες στην προσπάθειά τους να ανταποκριθούν στη γενοκτονία, φέρνουν επίσης στην επιφάνεια και το οδυνηρό αίσθημα απώλειας, εφόσον την περίοδο εκείνη οι MSF θρήνησαν ως οργάνωση το βάναυσο χαμό πολλών εκατοντάδων ντόπιων συναδέλφων» δήλωσε η Δρ Λιου.

Οι μελέτες δημοσιεύονται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης, πρωτοποριακής  πρωτοβουλίας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που φέρνει στο φως τις αποφάσεις της οργάνωσης  στη διάρκεια σημαντικών ανθρωπιστικών κρίσεων των τελευταίων 40 ετών.
Για να τις δείτε όλες, επισκεφθείτε το www.speakingout.msf.org (αγγλικά, γαλλικά).