ι Αυστραλοί απέρριψαν ηχηρά την πρόταση να αναγνωριστούν οι Αβορίγινες ως μειονότητα στο σύνταγμά τους και να συσταθεί ένα όργανο που θα συμβουλεύει το κοινοβούλιο σε θέματα ιθαγενών και θα απαρτίζεται από τους ίδιους.

Το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση που διεξήχθη σήμερα στη χώρα της Ωκεανίας κατέληξε σε ξεκάθαρη απόρριψη της πρότασης λίγο μετά το κλείσιμο των καλπών. Πρόκειται για ένα ζήτημα που δίχασε την Αυστραλία, ενώ πολλές είναι οι φωνές που αποκαλούν τη χώρα «ρατσιστική» μετά τα αποτελέσματα.

Για να πετύχει, η εκστρατεία υπέρ του «ναι» για τη φωνή των ιθαγενών έπρεπε να εξασφαλιστεί διπλή πλειοψηφία, δηλαδή χρειαζόταν τόσο την πλειοψηφία της εθνικής ψήφου, όσο και πλειοψηφίες σε τέσσερις από τις έξι πολιτείες της Αυστραλίας.

Η ήττα είναι για τους ιθαγενείς και τους υποστηρικτές τους ένα ισχυρό πλήγμα σε έναν σκληρό αγώνα για την πρόοδο της συμφιλίωσης και της αναγνώρισής τους στη σύγχρονη Αυστραλία, με τους ανθρώπους των πρώτων λαών να συνεχίζουν να υφίστανται διακρίσεις και περιορισμένη πρόσβαση στην υγεία, την εργασία και τα δικαιώματα με αποτέλεσμα το βιοτικό τους επίπεδο να είναι πολύ χαμηλότερο.

Υπάρχει διαφορά οκτώ ετών στο προσδόκιμο ζωής των αυτόχθονων Αυστραλών σε σύγκριση με τους μη αυτόχθονες, ποσοστό αυτοκτονιών διπλάσιο του εθνικού μέσου όρου και συγκριτικά χειρότερες συνθήκες στην υγεία, την εκπαίδευση και τη βρεφική θνησιμότητα.

Περισσότεροι από 17 εκατομμύρια Αυστραλοί ψήφισαν, ενώ πολλοί ομογενείς επισκέφθηκαν πρεσβείες σε όλο τον κόσμο τις εβδομάδες που προηγήθηκαν της ψηφοφορίας του Σαββάτου.

Η ψηφοφορία πραγματοποιήθηκε 235 χρόνια μετά την βρετανική αποικιοκρατική εδραίωση, 61 χρόνια μετά την παραχώρηση του δικαιώματος ψήφου στους ιθαγενείς της Αυστραλίας και 15 χρόνια μετά τη συγγνώμη που ζήτησε ο πρωθυπουργός για τη ζημιά που προκάλεσαν δεκαετίες κυβερνητικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της αναγκαστικής απομάκρυνσης παιδιών από οικογένειες ιθαγενών.

Το δημοψήφισμα ήταν μια από τις βασικές δεσμεύσεις του Εργατικού Κόμματος στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2022, όταν επέστρεψε στην εξουσία μετά από χρόνια συντηρητικής διακυβέρνησης.

Η μάχη μέχρι την ψήφιση

Η υποστήριξη για τη συμμετοχή των ιθαγενών στο κοινοβούλιο ήταν ισχυρή τους πρώτους μήνες του 2023, όπως έδειξαν οι δημοσκοπήσεις, αλλά στη συνέχεια ακολούθησε μια αργή και σταθερή πτώση.

Όλες οι μεγάλες δημοσκοπήσεις είχαν προβλέψει ότι η καμπάνια του «όχι» θα υπερτερούσε. Η υποστήριξη των πολιτών στη ρύθμιση κυμαινόταν περίπου στο 40% τη βδομάδα πριν την ψηφοφορία, με την κάλυψη της εκστρατείας να επισκιάζεται από το ξέσπασμα του πολέμου στη Μέση Ανατολή τις κρίσιμες τελευταίες μέρες.

Η ιδέα για το συμβουλευτικό όργανο, το οποίο θα περιελάμβανε ιθαγενείς εκπροσώπους από τις έξι πολιτείες και τα δύο εδάφη της Αυστραλίας που θα εκπροσωπούνταν από τους τοπικούς ιθαγενείς ψηφοφόρους τους, αναπτύχθηκε και εγκρίθηκε από τους ηγέτες των Αβοριγίνων και των Νησιών του Στενού Τόρες το 2017. Η πλειοψηφία των αυτόχθονων ψηφοφόρων υποστήριξε την πρόταση, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις.

Προβλεπόταν να παρέχει στην κυβέρνηση της Αυστραλίας μη δεσμευτικό συμβουλευτικό έργο για θέματα που αφορούν περίπου το 4% του πληθυσμού που αυτοπροσδιορίζεται ως ιθαγενής.

Ενώ ένα τέτοιο συμβουλευτικό όργανο θα μπορούσε να δημιουργηθεί μέσω νομοθεσίας, η πρόταση είχε ως στόχο να κατοχυρώσει την ύπαρξή του στο σύνταγμα, ώστε να μην μπορεί να καταργηθεί από μελλοντικές κυβερνήσεις.

Το ερώτημα του δημοψηφίσματος, για την τροποποίηση του Συντάγματος της Αυστραλίας ώστε να αναγνωριστούν οι πρώτοι λαοί της Αυστραλίας με την εκπροσώπηση της φωνής των Αβοριγίνων και των Νησιών του Στενού Τόρες στο κοινοβούλιο, ήταν σκόπιμα ασαφές. Η αποτυχία του προηγούμενου δημοψηφίσματος της Αυστραλίας το 1999 -για να αναγνωριστεί το δικαίωμα των ιθαγενών στην ιδιοκτησία- θεωρήθηκε ότι απέτυχε επειδή πρότεινε στους ψηφοφόρους ένα συγκεκριμένο μοντέλο.

Το πώς ακριβώς θα έμοιαζε και πώς θα λειτουργούσε το συμβουλευτικό όργανο θα καθοριζόταν μόνο όταν η πρόταση είχε εγκριθεί.

Οι αντίπαλοι της πρότασης εκμεταλλεύτηκαν αυτή την ασάφεια, υιοθετώντας το σύνθημα «αν δεν ξέρεις, ψήφισε όχι».

Η αυστραλιανή κυβέρνηση υπέρ των αυτοχθόνων

Ο Αυστραλός πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζε και οι υπουργοί του ήταν εξέχοντα πρόσωπα του κινήματος του «ναι», και ενώ οι Εργατικοί δεν ηγήθηκαν της εκστρατείας, η εστίαση της κυβέρνησης στο δημοψήφισμα εμφανίστηκε παράλληλα με τους χειρισμούς της σε άλλα εθνικά θέματα.

Κατηγορήθηκε ότι προώθησε το «ναι», ενώ απέτυχε να προσφέρει απτές βελτιώσεις για τους πολίτες που αντιμετώπιζαν πιέσεις για το κόστος ζωής και τη στεγαστική κρίση, παράγοντες που φέρονται να επηρέασαν την υπόθεση υπέρ των αυτοχθόνων.

Εν τω μεταξύ, το κόμμα των Φιλελευθέρων της αντιπολίτευσης υποστήριξε επίσημα το «όχι», με ακόμη και ανώτερα μέλη των ιθαγενών να αντιτίθενται στην πρόταση.

Τα επιχειρήματα κατά της πρότασης υποστήριζαν ότι δεν χρειαζόταν ένα τέτοιο αντιπροσωπευτικό όργανο, ότι εισάγει την έννοια της φυλής στο σύνταγμα και ότι το όργανο αυτό θα διχάσει το έθνος.

Αντιδράσεις προέκυψαν επίσης από την άκρα αριστερά του πολιτικού φάσματος και από μια μειοψηφία αυτοχθόνων ακτιβιστών βάσης.

Στο μεταξύ, ιθαγενείς υποστηρικτές από κάθε πλευρά της συζήτησης ανέφεραν ότι δέχθηκαν ένα κύμα ρατσιστικών προσβολών και εξέχουσες προσωπικότητες των Αβοριγίνων σε όλα τα αυστραλιανά μέσα ενημέρωσης παραπονέθηκαν επίσης για την τοξική φύση της συζήτησης και του διαδικτυακού βιτριολισμού.

Με πληροφορίες από τον Guardian