του Θωμά Σίδερη

Η Βάσω αποφάσισε ένα απόβραδο  ν’ αναχωρήσει από τούτο τον κόσμο.

Απλήρωτη για μήνες από τη δουλειά της. Ταπεινωμένη εκλιπαρούσε για μια μικρή προκαταβολή, που ποτέ δεν της δόθηκε. Το κατασχετήριο της τράπεζας για το σπίτι που μένει μαζί με τους δύο υπερήλικες γονείς της πάνω στο τραπέζι της κουζίνας. Η ίδια άτομο με αναπηρία. Εργάζεται σε κάποια δημοτική επιχείρηση με το πρόγραμμα του ΟΑΕΔ, γνωστό ως “3+1 χρόνια”. Οι λιγοστοί δικοί της και οι συνάδελφοί της πνιγμένοι κι αυτοί στα δικά τους προβλήματα. Οι γονείς της χρειάζονταν διαρκώς γιατρούς και φάρμακα. Η Βάσω δεν μπορούσε να καλύψει ούτε τα προς το ζην. Απελπισμένη και μόνη, κλείστηκε στο δωμάτιό της και πήρε μια μεγάλη δόση υπνωτικών χαπιών. Μεταφέρθηκε στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο της Νίκαιας και έμεινε στην εντατική για μέρες.

Η Βάσω τελικά τα κατάφερε. Δύο μήνες μετά, προσπαθούσε να ξαναδεί τη ζωή της, όχι από κει που την άφησε, αλλά από την αρχή. Η δουλειά της εξακολουθούσε να μην την πληρώνει και το κατασχετήριο της τράπεζας βρισκόταν ακόμα  πάνω στο τραπέζι. Εκείνη όμως μπορούσε να χαμογελάει ακόμα.

Συναντηθήκαμε ένα μεσημέρι Παρασκευής σε κάποιο καφέ. Η  τηλεόραση στη διαπασών. Καθίσαμε στον αγαπημένο καναπέ της Βάσως. “Όταν έρχομαι εδώ, σ’ αυτόν τον καναπέ κάθομαι πάντα”.

Μ’ ένα τσιγάρο αναμμένο συνεχώς στο χέρι, η Βάσω μίλησε για την απόπειρα αυτοκτονίας της, γι’ αυτά που της έβαλαν θηλιά στο λαιμό και την οδήγησαν στην απελπισία και την απόγνωση. Η Βάσω, ανάμεσα σε χαμόγελα και δάκρυα, καταθέτει τη δική της αλήθεια για τον δικό της μικρόκοσμο.

Ακόμα όχι. Ελπίζω πως θα δυναμώσω κάποια στιγμή.

Μιλάς για την απόπειρα, έτσι; Δεν είμαι ένα άτομο απαισιόδοξο. Διατηρώ όσο μπορώ τον ρομαντισμό μου. Θεωρώ ότι είναι ανθρώπινη ιδιότητα και δε θέλω να εκλείψει από μένα. Όπως επίσης διατηρώ την ευγένεια και τον συναισθηματισμό μου. Προσπαθώ να μη γίνω σίδερο και αυτό θέλει πολύ ζόρι αφενός και αφετέρου όπως εξελίσσονται τα πράγματα στην Ελλάδα, δεν μπορείς να είσαι ο εαυτός σου… Τουλάχιστον να διατηρήσουμε στο μυαλό μας όμορφες εικόνες… όμορφα πράγματα. Τα όμορφα αρχίζουν να μου λείπουνε κι αυτό με κάνει να λιώνω και να απελπίζομαι. Απελπίζομαι για τα παιδιά και καμιά φορά δακρύζω… Δακρύζω γιατί είναι πολύ δύσκολο να κάνεις παιδί σήμερα και να ζει όλες αυτές τις καταστάσεις… Τα παιδιά τ’ αγαπώ. Και θέλω να τα προστατεύω. Δεν μπορώ όμως τώρα να προστατέψω ούτε τον εαυτό μου. Θα ‘θελα πολύ να είχα δικά μου παιδιά. Δε θ’ άντεχα όμως να μου ζητάνε κάποια πράγματα κι εγώ να μην μπορώ να τους τα δώσω ή να ζήλευαν τα άλλα παιδιά.  Ο ανιψιός μου είναι ο πρίγκηπάς μου. Αν κάτι όμορφο έχω στη ζωή μου, είναι ο πρίγκηπάς μου. Ο πιο όμορφος πρίγκηπας.

Πολλά πράγματα δεν πήγαν καλά. Δεν πήγε καλά ο γάμος. Ο δεύτερος άντρας μου βλέποντας σκούρα τα πράγματα εδώ, έφυγε στην Αμερική. Αυτή τη στιγμή είμαι μόνη μου, ζω με τους γονείς μου στο ίδιο σπίτι, η οικονομική μου κατάσταση είναι κακή. Οι γονείς μου είναι πολύ γέροι και πολύ άρρωστοι. Αντιλαμβάνεσαι ότι πρέπει συνεχώς να τρέχω στους γιατρούς, να πληρώνω… Δε γίνονται μαγικά, ούτε υπάρχει κάποιο ραβδάκι που κοπανάς κάπου και βγαίνουνε λεφτά. Είμαι έρμαιο των καταστάσεων… Δεν άντεξα… Κρατιόμουνα… έχω χιούμορ… δε νομίζω ότι είμαι καταθλιπτικό άτομο… γελάω… αλλά είναι κάποια πράγματα που είναι πιο δυνατά από μας. Αποζητάς τη λύτρωση, γιατί έχεις απελπιστεί, γιατί δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, γιατί τίποτα δεν περνάει από το χέρι σου, γιατί η μαμά σου μπορεί να έχει μείνει νηστική, γιατί δεν έχεις καταφέρει να την πας στο γιατρό, ένα σωρό λόγους που έχω αντιμετωπίσει τον τελευταίο καιρό… Για φαντάσου να περιποιείσαι τη μητέρα σου, η οποία είναι υπερήλικη, να πρέπει να την πας στο γιατρό και να μην έχεις λεφτά να την πας. Δεν είναι τόσο εύκολο και τόσο απλό να αντιμετωπίζεις τέτοιες καταστάσεις. Αισθάνεσαι ότι δε συμμετέχεις, ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, ότι είσαι ανήμπορος. Από τα δεκαεφτά μου αγωνίζομαι για τον επιούσιο και βλέπω ότι δεν υπάρχει τίποτα. Καθημερινά όλοι ευτελίζονται. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν γιατί ο καθένας έχει τα προβλήματά του… Μόνο αυτό να σου πω. Πιο παλιά οι άνθρωποι διαβάζανε πολύ. Τώρα σταματήσανε. Το διάβασμα, πέρα από το ότι σε μορφώνει, σου γνωρίζει πράγματα, σε γαληνεύει, σε βοηθάει να κρατήσεις κάποια πράγματα δικά σου. Πώς να κρατήσεις όμως κάτι για σένα; Τα πρακτικά ζητήματα που πρέπει ν’ αντιμετωπίσεις είναι τεράστια.
Πώς θα μιλήσουμε για συναίσθημα; Πώς θα μιλήσουμε για αρετές που υπήρχαν κάποτε; Τώρα πια δεν ισχύει τίποτα.

Ναι… διαβάζω πολύ. Διαβάζω και ακούω μουσική. Αυτά είναι τα αγαπημένα μου.

“Γράμμα σ’ ένα παιδί που δε γεννήθηκε ποτέ”. Το πρωτοδιάβασα νεότερη και το διάβασα ξανά, σε πιο ώριμη ηλικία. Το θεωρώ από τα πιο συγκλονιστικά βιβλία που έχουν πέσει στα χέρια μου και έχω δει πολλές φορές τον εαυτό μου μέσα εκεί…. Ακούω και μουσική. Έντεχνο, λαϊκό, ροκ. Οτιδήποτε με κάνει να περνάω καλά και να διατηρούμαι σε μια ήρεμη κατάσταση. Όσο καλά μπορώ να είμαι.

Η απελπισία. Η ανημπόρια. Κάτι που έλεγε κι ο Βασιλάκης ο Παπακωνσταντίνου: “φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα χωρίς εμένα”. Γίνονται πράγματα για μας χωρίς εμάς. Και όταν είδα ότι όλο αυτό δεν μπορώ να το ελέγξω και οικονομικά δεν μπορώ να τα καταφέρω, ότι δεν μπορώ να βοηθήσω ανθρώπους που αγαπάω, ότι δεν μπορώ να ζήσω, αποφάσισα να μετοικήσω.
Ήταν συνειδητή απόφαση, το σκεφτόμουνα μέρες… Μπορώ πολύ καλά να καλύψω τα συναισθήματά μου άμα θέλω, δε θέλω να στεναχωρώ τους ανθρώπους, αλλά υπήρχε ένα αδιέξοδο… είπα ότι πρέπει να τελειώσει. Θεωρώ εντελώς τυχαίο γεγονός ότι έζησα και δεν ξέρω τελικά αν υπάρχει θεός, αν υπάρχει όμως πρέπει να μ’ αγαπάει πολύ. Δεν ήθελε να με πάρει βόλτα.

Όχι… δε θα πάω μια βόλτα… ότι δε θα πάω πουθενά. Αισθάνθηκα ότι τελειώνουν όλα εδώ. Ίσως κάποια στιγμή επιστρέφουμε… δεν ξέρω… ίσως… ίσως… Πάντως δεν έχω επιστρέψει, γιατί δεν έφυγα. Ευχαριστώ τα παιδιά στο νοσοκομείο, που κάνανε ό,τι μπορούσανε για μένα… Κάνανε υπεράνθρωπες προσπάθειες. Δεν ξέρω… εγώ όμως θέλω να πω ευχαρι-στώ. Εντάξει, δε μ’ άφησαν να κάνω αυτό που θέλω. Η αδελφή μου λέει είναι δικαίωμά σου αν θες να πεθάνεις. Έτσι έλεγα κι εγώ. Όμως τώρα πιστεύω ότι φεύγεις όταν θα ‘ρθει η ώρα που πρέπει. Πιστεύω ακόμα ότι είμαστε εδώ για να κάνουμε κάποια πράγματα. Ο καθένας από μας δε βγαίνει από μια κιμαδομηχανή… είναι οντότητα… έχει μυαλό… έχει ευαισθησίες.
Πιστεύω ότι δεν είναι τυχαίο που είμαστε εδώ. Πιστεύω ότι δεν είναι τυχαίο που δεν έφυγα, ότι δεν είναι τυχαίο που μιλάμε μαζί τώρα. Τίποτα δεν είναι τυχαίο σ’ αυτή τη ζωή…

Βεβαίως και ήρθαν. Από τη δουλειά μου άργησαν να το μάθουν. Έλειπα μια βδομάδα ήδη. Ήρθανε οι αγαπημένοι μου συνάδελφοι και με είδανε στο νοσοκομείο… Πολύ καλά παιδιά… ευαίσθητοι. Ήτανε συγκινητική στιγμή για μένα. Ένιωθα και μια μικρή ντροπή, γιατί υποτίθεται δυσκολίες νιώθουν σήμερα όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη. Εγώ όμως δεν το άντεξα.

Όχι. Εννοείς αν φοβήθηκα το άγνωστο, γιατί ο θάνατος είναι άγνωστος. Όχι… φοβάμαι αυτό που βλέπω. Αυτά που βλέπω με φοβίζουν περισσότερο. Δε δείλιασα όταν έπαιρνα τα φάρμακα. Τα έπαιρνα σιγά σιγά και περίμενα να αρχίσει να λειτουργεί όλη αυτή η διαδικασία. Άκουγα πίσω από την πόρτα τους δικούς μου. Έτσι όμως όπως είναι το σπίτι, δεν είχα-νε τη δυνατότητα να με βγάλουνε. Ήμουνα κλειδωμένη, είχα κατά κά-ποιο τρόπο οργανώσει όλο αυτό που μου συνέβαινε. Αλλά δεν ξέρω τι έγινε… Δεν ξέρω πως με βρήκανε…

Το είχα στο μυαλό μου κάνα μήνα. Το σκεφτόμουνα συνέχεια… Έλεγα από μέσα μου, τι ζωή είναι αυτή; Μας έχουνε κλειδώσει, δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από πουθενά, είμαστε φυλακή. Η φυλακή στο μυαλό μας είναι η χειρότερη μορφή φυλακής. Το να κινείσαι σε κάποιους συγκεκριμένους χώρους και να μην μπορείς να πας σε κάποιους άλλους, κά-ποια στιγμή συνηθίζεις, αλλά όταν η φυλακή είναι μέσα σου, όταν τα κάγκελα είναι μέσα στο μυαλό σου, όταν οι άλλοι σε κάνουν να οριοθετείς τα όνειρά σου, να οριοθετείς τις ανάγκες σου, τη φαντασία σου…
Δηλαδή, τι; Να γίνεις, τι; Να μην είσαι εσύ. Να είσαι κάποιος άλλος. Εγώ αυτή είμαι. Δεν μπορώ να ζήσω διαφορετικά. Δηλαδή με τι να συμβιβαστώ; Εντάξει, συμβιβασμούς κάνουμε όλοι, τεράστιους. Αλλά έτσι όπως είναι η κατάσταση, για τι συμβιβασμό μιλάμε; Για τι μιλάμε; Μιλάμε για θάνατο, μιλάμε για μια κατάσταση που σε κάνεις σιγά σιγά να πεθαίνεις. Όταν δεν μπορείς να έχεις τίποτα, και δε μιλάω μόνο για υλικά αγαθά…
Από την άλλη όμως πρέπει να φας, να πληρώσεις τη ΔΕΗ σου… δηλαδή εκεί που σταματάει ο ηλεκτρισμός, σταματάει και ο πολιτισμός. Θα γυρίσουμε εκεί. Και δεν έχω τίποτα με τον παλιό τρόπο ζωής. Θα βρούμε τρόπο να πορευτούμε. Έχουμε ένα μόνιμο άγχος από το πρωί που θα σηκωθούμε, αν έχουμε κοιμηθεί το βράδυ, κι είμαστε σε έναν αγώνα να βρούμε τρόπο να υπάρξουμε. Όλοι. Είναι εγωιστικό, το ξέρω, και αδικώ κάποιος ανθρώπους που λένε “καλά, εσύ είσαι πιο ευαίσθητη και οι άλ-λοι αναίσθητοι”. Ποτέ δεν ισχυρίστηκα κάτι τέτοιο. Εγώ απλώς δεν το άντεξα. Είναι θέμα ανθεκτικότητας όσον αφορά στις δυσκολίες της ζωής και τις ευαισθησίες μας… Αγωνίζομαι ακόμα.

Έχω ένα σπίτι το οποίο θα μου το πάρουνε, δεν υπάρχει περίπτωση… Έχω χρέη όπως έχουμε όλοι. Κάποτε μας στέλνανε στις τράπεζες για να μπορούμε να παίρνουμε δάνεια και να κάνουμε ένα σωρό άχρηστα πράγματα. Μας πείσανε γι’ αυτό. Οργανωμένο το έγκλημα. Συμμετείχα κι εγώ στο έγκλημα και χρεώθηκα. Χρωστάω λεφτά, δε θα μείνει τίποτα. Δε με νοιάζει αυτό. Θέλω να ‘μια καλά με τον εαυτό μου και με κάποιους ανθρώπους που αγαπώ. Θεωρώ ότι από εδώ και πέρα ο μόνος τρόπος για να υπάρξουμε είναι να φτιάξουμε μικρόκοσμους. Δηλαδή ο καθένας από εμάς να συναναστρέφεται με κάποιους ανθρώπους που εμπιστεύεται, έστω και λίγο. Γιατί, ποιους να εμπιστευτείς; Πολλούς; Και να συναναστρεφόμαστε μ’ αυτούς. Στα σπίτια μας…  Δεν υπάρχει άλλη λύση. Τουλάχιστον να μπορούμε να επικοινωνούμε κάποιοι άνθρωποι που σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο ή που αγαπιόμαστε… Να υπάρξουμε ξανά μαζί, ο ένας να βοηθάει τον άλλον. Ο ένας να κρατάει τον άλλον όταν πέφτει. Δεν υπάρχει άλλη λύση πια. Μικρόκοσμος.

Είμαι με μια σύμβαση σε δήμο, είμαι ΑΜΕΑ, Η σύμβασή μου τελειώνει σ’ έναν χρόνο, δεν ξέρω αν θα ανανεωθεί, δεν το βλέπω.. Ίσως τότε φύγω. Να αναζητήσω την τύχη μου αλλού. Βέβαια είμαι λίγο μεγάλη για μεγάλες προσδοκίες, αλλά…

Είμαι 47. Κοριτσάκι!

Γερνάει με την ψυχή. Μπορεί να δεις ένα παιδί και να είναι γέρικο. Γιατί δεν έχει τίποτα να σκεφτεί, δεν έχει ιδανικά, δεν έχει τίποτα. Δεν έχει καμιά σχέση το σώμα με το μυαλό. Εξάλλου είναι τόσα πολλά πράγματα που δε ζήσαμε μικροί και θέλουμε ν τα ζήσουμε τώρα.

Είναι πολλά αυτά που δεν έζησα. Πολλά… Είμαι ένα φοβισμένο άτομο, χαμηλών τόνων, και δεν εμπιστεύομαι εύκολα. Όταν αγαπάω, αγαπάω δυνατά. Όταν νιώθω ένα συναίσθημα, το νιώθω δυνατά ή δεν το νιώθω καθόλου. Παλεύω γι’ αυτό που νιώθω, δεν τα’ αφήνω έτσι. Παλεύω όσο μπορώ, μάχομαι. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν έγιναν όλα από μια τρέλα. Πολέμησα. Πολύ. Πολέμησα και ηττήθηκα. Όχι το μυαλό μου. Το μυαλό μου δεν ηττήθηκε ακόμα. Εντάξει, δεν αισθάνομαι καλά. Όμως ηττημένη στο μυαλό, όχι. Έχει το μυαλό μου ακόμα πράγματα που έχουν κουρά-γιο να στέκονται εκεί που στέκονται. Θα τα κρατήσω μέχρι το τέλος. Αν δεν μπορέσω, δηλαδή αν αλλάξω χαρακτήρα, αν γίνω κάποια άλλη γυναίκα, δεν είμαι η Βάσω, είμαι κάποια άλλη Βάσω, τότε, ναι, δε βλέπω το λόγο.

Με στήριξαν πολύ. Απλώς είναι κάποια πράγματα που δεν πρέπει να επηρεάζουν τον άλλον. Ό,τι έχει να κάνει με μένα, ό,τι έχει να κάνει με τους γονείς μου, ό,τι έχει να κάνει με τα’ αδέλφια μου, επηρεάζει ο ένας τον άλλον. Αυτό είναι δεδομένο, συναισθηματικά τουλάχιστον. Αυτό έχει αντίχτυπο και στην οικογένειά σου. Όλα αυτά που σε επηρεάζουν τα με-ταφέρεις στην οικογένεια. Αυτό που έγινε με μένα, θεωρώ ότι δεν ήταν ηθικό, ήτανε μάλλον ανεπίτρεπτο. Γι’ αυτό και στεναχωρήθηκα πολύ. Δε θέλω να συμβαίνει, να είμαι εγώ η αιτία…

Έχω πολλούς γνωστούς. Κάνω παρέα με πολλούς ανθρώπους. Λίγοι άνθρωποι γνωρίζουνε τα προσωπικά μου και σ’ αυτούς μπορώ να πω ότι έχω εμπιστοσύνη. Δυο τρία άτομα, όχι περισσότερα. Μ’ αυτούς κρατιέμαι. Κάθε βράδυ που πέφτω να κοιμηθώ, λέω ας ονειρευτώ κάτι όμορφο για να ‘χω δύναμη αύριο.

(γελάει) Τα όνειρά μου; Όχι, δεν είναι καλά. Αυτή είναι η αλήθεια. Με βοηθάνε τα φάρμακα, αλλά δεν κάνουν και μαγικά πράγματα. Κάποια στιγμή ελπίζω να βλέπω και όμορφα όνειρα. Αφού είμαι ζωντανή, θα βλέπω όνειρα σίγουρα.