Δημήτρης Κατσορίδας*

Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε να δούμε πώς η μείωση της μισθωτής εργασίας και η διόγκωση της ανεργίας επέδρασαν στην εξέλιξη των απεργιακών αγώνων.

1. Οι­κο­νο­μι­κός κύ­κλος και απερ­γί­ες

Στο παρόν άρθρο θα επι­χει­ρή­σου­με να δούμε πώς η μεί­ω­ση της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας και η διό­γκω­ση της ανερ­γί­ας επέ­δρα­σαν στην εξέ­λι­ξη των απερ­για­κών αγώ­νων.

Από διά­φο­ρες με­λέ­τες έχει υπο­στη­ρι­χτεί ότι η απερ­για­κή δράση μειώ­νε­ται σε πε­ριό­δους αυ­ξη­μέ­νης ανερ­γί­ας εξαι­τί­ας της απρο­θυ­μί­ας των ερ­γα­ζο­μέ­νων να ορ­γα­νω­θούν στα συν­δι­κά­τα, κυ­ρί­ως λόγω του φόβου της από­λυ­σης, ενώ αντί­θε­τα η απερ­για­κή δρα­στη­ριό­τη­τα εντεί­νε­ται σε πε­ριό­δους αύ­ξη­σης της απα­σχό­λη­σης, διότι τότε τα συν­δι­κά­τα διεκ­δι­κούν μι­σθο­λο­γι­κές αυ­ξή­σεις από θέση ισχύ­ος. Επί­σης, έχει υπο­στη­ρι­χθεί ότι ισχυ­ρο­ποιού­νται τα συν­δι­κά­τα κατά τη φάση ανά­πτυ­ξης του οι­κο­νο­μι­κού κύ­κλου, ενώ αντί­θε­τα υπάρ­χει διαρ­ροή μελών, με απο­τέ­λε­σμα την πτώση της συν­δι­κα­λι­στι­κής πυ­κνό­τη­τας κατά τη διάρ­κεια κα­θό­δου της οι­κο­νο­μι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας, εξαι­τί­αςαφε­νόςτης αδυ­να­μί­ας του συ­στή­μα­τος, λόγω της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης, να δε­χτεί τα αι­τή­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων καιαφε­τέ­ρουτης πα­ρου­σί­ας με­γά­λου αριθ­μού ανέρ­γων δια­τε­θει­μέ­νων να χρη­σι­μεύ­σουν ως εφε­δρι­κός στρα­τός ερ­γα­σί­ας, ασκώ­ντας ου­σια­στι­κά πίεση σε όσους έχουν απα­σχό­λη­ση.

2. Η απερ­για­κή δρα­στη­ριό­τη­τα της πε­ριό­δου 2010-2015

Με βάση την προ­α­να­φερ­θεί­σα προ­σέγ­γι­ση μπο­ρού­με να δούμε την απερ­για­κή εξέ­λι­ξη, στην Ελ­λά­δα, κατά την πε­ντα­ε­τία 2010-2015. Συ­γκε­κρι­μέ­να, από τις 5 Μάη 2010, που άρ­χι­σαν να εφαρ­μό­ζο­νται τα Μνη­μό­νια, μέχρι τα τέλη του 2015 έγι­ναν από τη ΓΣΕΕ 20 ει­κο­σι­τε­τρά­ω­ρες και 4 σα­ρα­ντα­ο­κτά­ω­ρες απερ­γί­ες.Συ­νο­λι­κά28 ει­κο­σι­τε­τρά­ω­ρες πα­νελ­λα­δι­κές απερ­γί­ες. Αν σ’ αυτές συ­νυ­πο­λο­γί­σου­με μία ει­κο­σι­τε­τρά­ω­ρη απερ­γία και άλλη μία σα­ρα­ντα­ο­κτά­ω­ρη, που έγι­ναν μέχρι τώρα μέσα στο 2016, τότε οι απερ­γί­ες ανέρ­χο­νται σε 31 ει­κο­σι­τε­τρά­ω­ρες.

Εδώ να διευ­κρι­νί­σου­με ότι στις απερ­γί­ες τις ΓΣΕΕ δεν έχου­με υπο­λο­γί­σει τις πρω­το­μα­γιά­τι­κες απερ­γί­ες, οι οποί­ες είναι θε­σμο­θε­τη­μέ­νες έτσι και αλ­λιώς, καθώς επί­σης τις στά­σεις ερ­γα­σί­ας και τα συλ­λα­λη­τή­ρια δια­μαρ­τυ­ρί­ας. Βέ­βαια, αυτές οι  μορ­φές κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων έχουν λη­φθεί υπόψη στις εμπει­ρι­κές έρευ­νες του Ιν­στι­τού­του Ερ­γα­σί­ας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ).

Συ­γκε­κρι­μέ­να, όπως φαί­νε­ται από τον πί­να­κα και το διά­γραμ­μα, όταν μι­λά­με για«Σύ­νο­λο Συμ­βά­ντων»εν­νο­ού­με τις απερ­γί­ες, τις στά­σεις ερ­γα­σί­ας, τις κα­τα­λή­ψεις χώρων ερ­γα­σί­ας, τα συλ­λα­λη­τή­ρια κλπ. Όμως, και εδώ έχουν γίνει οι απα­ραί­τη­τοι δια­χω­ρι­σμοί, ώστε να δούμε όσο κα­λύ­τε­ρα γί­νε­ται την εξέ­λι­ξη των απερ­γιών. Έτσι, από το«Σύ­νο­λο των Συμ­βά­ντων»ξε­χω­ρί­ζου­με την εξέ­λι­ξη των απερ­για­κών κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων με βάση τα εμπει­ρι­κά στοι­χεία του ΙΝΕ, ενώ επί­σης έχου­με λάβει υπόψη και τις 24ω­ρες απερ­γί­ες που έχει προ­κη­ρύ­ξει η ΓΣΕΕ.

Σύμ­φω­να, λοι­πόν,  με τα στοι­χεία φαί­νε­ται ότι ενώ μέχρι το 2012 εί­χα­με ένα με­γά­λο απερ­για­κό κύμα σχε­δόν σε όλους τους το­μείς (ιδιω­τι­κός το­μέ­ας, Κοινή Ωφέ­λεια, δη­μό­σιος το­μέ­ας), εντού­τοις από εκεί και μετά πα­ρα­τη­ρού­με μια συ­νε­χή κάμψη των απερ­για­κών αγώ­νων. Επί­σης, φαί­νε­ται ότι η απερ­για­κή δράση μειώ­νε­ται την ίδια στιγ­μή που αυ­ξά­νε­ται η ανερ­γία και μειώ­νε­ται η απα­σχό­λη­ση των μι­σθω­τών. Και εδώ κομ­βι­κό ση­μείο είναι πάλι το έτος 2012, στο οποίο τέ­μνο­νται όλες οι με­τα­βλη­τές, ενώ από εκεί και μετά υπάρ­χουν με­γά­λες απο­κλί­σεις (βλ. πί­να­κα και διά­γραμ­μα).

3. Αι­τί­ες της κάμ­ψης των απερ­για­κών αγώ­νων

Η απο­κλι­μά­κω­ση των απερ­για­κών αγώ­νων, ως ένα βαθμό, οφεί­λε­ται στις προσ­δο­κί­ες που δη­μιούρ­γη­σε ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αρχής γε­νο­μέ­νης από τις βου­λευ­τι­κές εκλο­γές του 2012, όταν ανα­δεί­χτη­κε σε αξιω­μα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση, μέχρι τις εκλο­γές του Ια­νουα­ρί­ου 2015, στις οποί­ες ανέ­λα­βε τη δια­κυ­βέρ­νη­ση της χώρας, καθώς επί­σης στην «στρα­τη­γι­κή της ανά­θε­σης» που καλ­λιέρ­γη­σε για αντι­στρο­φή της οι­κο­νο­μι­κής ύφε­σης μέσω της κα­τάρ­γη­σης των μνη­μο­νί­ων (Δ. Πα­πα­νι­κο­λό­που­λος, 2016). Ξέ­χω­ρα, όμως, από αυτά, εξα­κο­λου­θούν να υπάρ­χουν όλοι οι βα­σι­κοί πα­ρά­γο­ντες της μη κι­νη­το­ποί­η­σης. Σε γε­νι­κές γραμ­μές αυτοί είναι οι εξής: οι τα­κτι­κές ήττες που έχει υπο­στεί η ερ­γα­τι­κή τάξη από την εφαρ­μο­γή των μνη­μο­νί­ων, η διό­γκω­ση της ανερ­γί­ας, η ερ­γα­σια­κή επι­σφά­λεια-ανα­σφά­λεια, συ­νε­πι­κου­ρού­με­να όλα αυτά και από τις πα­θο­γέ­νειες του συν­δι­κα­λι­στι­κού κι­νή­μα­τος.

Επι­πρό­σθε­τοι πα­ρά­γο­ντες είναι η κό­πω­ση (φυ­σι­κή και οι­κο­νο­μι­κή) των κι­νη­το­ποιού­με­νων από το γε­γο­νός ότι δεν υπάρ­χουν απτά απο­τε­λέ­σμα­τα από τις συλ­λο­γι­κές δρά­σεις, η απο­γο­ή­τευ­ση και η από­συρ­ση, το χα­μη­λό επί­πε­δο συ­νεί­δη­σης, η έλ­λει­ψη στό­χων και ηγε­σί­ας στο συν­δι­κα­λι­στι­κό επί­πε­δο, οι αντα­γω­νι­σμοί, καθώς επί­σης η εξα­νέ­μι­ση των προσ­δο­κιών και η γε­νι­κευ­μέ­νη απο­γο­ή­τευ­ση που προ­κά­λε­σε η μνη­μο­νια­κή με­τα­στρο­φή της κυ­βέρ­νη­σης των ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ.

Εδώ, βέ­βαια, είναι ανα­γκαίο να επι­ση­μά­νου­με πως, ενώ οι απερ­γί­ες συ­νι­στούν ένα βα­σι­κό στοι­χείο της τα­ξι­κής πάλης, εντού­τοις όλοι οι τα­ξι­κοί αγώ­νες δεν ση­μαί­νουν, κατ’ ανά­γκη, και απερ­γί­ες. Εν­διά­με­σα μπο­ρεί να υπάρ­ξει ανα­μο­νή, συ­ζη­τή­σεις (με όλα τα δια­θέ­σι­μα μέσα), δια­πραγ­μα­τεύ­σεις, προ­ώ­θη­ση αι­τη­μά­των με κάθε τρόπο, εξά­σκη­ση πιέ­σε­ων μέσω της νο­μο­θε­τι­κής οδού, επε­ξερ­γα­σία θέ­σε­ων, ανά­πτυ­ξη νέων συμ­μα­χιών, ανα­σύ­ντα­ξη των δυ­νά­με­ων κλπ.

4. Η ήττα έρ­χε­ται από παλιά

Η ερ­γα­τι­κή αδρα­νο­ποί­η­ση δεν ήταν μόνο απο­τέ­λε­σμα των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών, αλλά και της πο­λύ­χρο­νης πο­λι­τι­κής πρα­κτι­κής των κρα­τού­ντων πριν από τα Μνη­μό­νια, μέσω της επι­κρά­τη­σης του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, οι οποί­οι καλ­λιερ­γού­σαν συ­στη­μα­τι­κά την ιδε­ο­λο­γία της «κοι­νω­νι­κής συ­ναί­νε­σης», της «ερ­γα­σια­κής ει­ρή­νης», του «ήπιου μο­νε­τα­ρι­σμού», της «εθνι­κής» ανα­γκαιό­τη­τας, της «κοι­νω­νι­κής ανό­δου» κλπ., ενι­σχύ­ο­ντας ου­σια­στι­κά την ερ­γο­δο­τι­κή εξου­σία σε βάρος της ερ­γα­σί­ας. Το απο­τέ­λε­σμα ήταν να απο­δυ­να­μω­θούν οι συλ­λο­γι­κές αξίες της αλ­λη­λεγ­γύ­ης και της αγω­νι­στι­κής διεκ­δί­κη­σης για κα­λυ­τέ­ρευ­ση των συν­θη­κών ερ­γα­σί­ας και δια­βί­ω­σης και έτσι να εμπε­δω­θεί στη συ­νεί­δη­ση της ερ­γα­τι­κής τάξης μια ατο­μο­κε­ντρι­κή αντί­λη­ψη και ερ­μη­νεία της κοι­νω­νι­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας αντί των συλ­λο­γι­κών αξιών. Όλα αυτά οδή­γη­σαν στην ερ­γα­τι­κή αδρα­νο­ποί­η­ση, στην κοι­νω­νι­κή κα­θή­λω­ση και σε μια συ­μπε­ρι­φο­ρά ερ­γα­ζό­με­νου-ικέ­τη της κρα­τι­κής και ερ­γο­δο­τι­κής εξου­σί­ας.

Κατά συ­νέ­πεια, και με δε­δο­μέ­νο τον ση­με­ρι­νό αρ­νη­τι­κό συ­σχε­τι­σμό για τις δυ­νά­μεις της ερ­γα­σί­ας, λόγω της αυ­ξη­μέ­νης ανερ­γί­ας και της επι­σφα­λούς απα­σχό­λη­σης, ήταν επό­με­νο να απο­διαρ­θρω­θούν τα σω­μα­τεία, να δια­λυ­θούν πολ­λές συν­δι­κα­λι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις και να επέλ­θει η «πα­θη­τι­κο­ποί­η­ση».

Όμως, η πλειο­νό­τη­τα του κό­σμου της ερ­γα­σί­ας δεν θα συμ­φω­νή­σει «να βάλει κι άλλη πλάτη» για τη γε­νι­κή πρό­ο­δο της χώρας, όσο και αν η κυ­βέρ­νη­ση εγκα­λεί τους ερ­γα­ζό­με­νους να δεί­ξουν και άλλη ανοχή, εφό­σον αυτοί δεν βλέ­πουν μια άμεση και γρή­γο­ρη βελ­τί­ω­ση της θέσης τους. Ταυ­τό­χρο­να, οι ερ­γα­ζό­με­νοι θα αρ­χί­σουν να συμ­με­τέ­χουν ενερ­γά στα συν­δι­κά­τα όχι μόνο στην πε­ρί­πτω­ση που βελ­τιώ­νε­ται η οι­κο­νο­μι­κή τους κα­τά­στα­ση, αλλά και επει­δή βλέ­πουν ότι αυτά κρα­τούν μια πιο αξιό­πι­στη και αγω­νι­στι­κή στάση. Και δεν μπο­ρεί να γίνει δια­φο­ρε­τι­κά, διότι οι συν­θή­κες ζωής των μι­σθω­τών είναι αφά­ντα­στα βα­ριές.

Πί­να­κας: Απερ­για­κοί αγώ­νες, απα­σχό­λη­ση και ανερ­γία 



Επε­ξερ­γα­σία στοι­χεί­ων: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ

Διά­γραμ­μα: Απερ­για­κοί αγώ­νες, απα­σχό­λη­ση και ανερ­γία 



"Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά", 26-10-2016, φύλλο 370





πηγή dea