Συνέντεξη στον Μιχάλη Πολυχρόνη
Θα πρέπει να αισθάνεται πολύ ιδιαίτερα ένας δημιουργός όταν πρωτοεμφανίζεται στο κοινό. Πόσο μάλιστα όταν ποτέ πριν δεν είχε αναμετρήσει την τέχνη του με τις αντιδράσεις του κοινού αλλά και με αυτές εκείνου του ιδίου βλέποντας το προσωπικό του πόνημα να παίρνει σάρκα και οστά, στην προκειμένη περίπτωση, σε μια θεατρική σκηνή, την τέχνη των τεχνών! Η περίπτωση του Παναγιώτη Πετρόπουλου είναι μία απ' αυτές, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για το πρώτο θεατρικό του {ΔΩΔΕΚΑ} που πραγματεύεται έναν ήρωα που έζησε αλλά σχεδόν σβήστηκε από τον χάρτη της ιστορίας, δηλ σχεδόν έναν παγκοσμίως άγνωστο που θεωρείται ο πρωτεργάτης των ''ανθρωπίνων δικαιωμάτων''! Παρθενικό θεατρικό έργο, πρώτο παγκόσμιο σκηνικό ανέβασμα {στο θέατρο ΔΡΟΜΟΣ} και μία πρώτη γνωριμία με τον Roger Casement και τον Παναγιώτη Πετρόπουλο στο ελληνικό κοινό!
Πώς ασχολήθηκες με την θεατρική συγγραφή; Ήταν απόφαση των τελευταίων χρόνων ή τριγύριζε στο μυαλό σου ανέκαθεν;
Παρακολουθώ θέατρο από παιδί, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Οι γονείς μου, παρόλο που δεν είναι καλλιεργημένοι άνθρωποι θεώρησαν ότι το θέατρο πρέπει να είναι μέρος στη ζωή των παιδιών τους. Έτσι, έχω δει παραστάσεις από πολύ μικρός και δεν εννοώ μόνο παιδικές αλλά για ενήλικο θέατρο την εποχή της εφηβείας μου.
Ποιά ήταν η πρώτη παράσταση που είδες;
Η πρώτη που θυμάμαι σαν όνειρο ήταν η ‘’Λυσιστράτη’’ με την Αλίκη Βουγιουκλάκη στο Ηρώδειο, 10-11 χρονών. Αλλά και άλλα ονόματα του κινηματογράφου όπως την Καρέζη. Έπειτα ακολούθησαν πάρα πολλές ως και σήμερα. Κάποια στιγμή με διάφορους φίλους, ηθοποιούς, συνθέτες και άλλους όπως τον αδερφικό μου φίλο Γιώργο Λιναρίτη με τον οποίο διατηρούμε και το blog “ARTMAGAZINO”, λέγαμε να κάνουμε κάτι εμείς, όπως η συγγραφή ενός θεατρικού έργου. Είπα να το προσπαθήσω εγώ κι όπου βγει. Ξεκίνησα λοιπόν χωρίς να ξέρω τίποτα, χωρίς γνώση κι εμπειρία συγγραφική έστω και σε άλλο είδος (όπως πχ νουβέλα) να το γράφω και από τις ανταποκρίσεις όσων το έδινα να το διαβάσουν που με ενθάρρυναν σιγά σιγά ολοκληρώθηκε χωρίς καμία σχεδόν τροποποίηση.
Πότε γράφτηκε το έργο;
Το καλοκαίρι του 2018. Πρέπει να σου πω πώς έμαθα για τον Casement γιατί δεν είναι εύκολο να μάθει κανείς γι’ αυτόν. Είμαι άνθρωπος που παρακολουθώ μετά μανίας καθημερινά το ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ. Είναι η πρώτη στήλη που διαβάζω πρωί πρωί. Οπότε μια μέρα διαβάζω ότι 3 Αυγούστου 1916 απαγχονίστηκε ο Roger Casement που ήταν ο άνθρωπος των ‘ανθρωπίνων δικαιωμάτων’!
Παρόλο που στο μυαλό όλων μας έρχεται ο Martin Luther King σχετικά με τον όρο ανθρώπινα δικαιώματα....
Επειδή μ’ ενδιαφέρει πολύ αυτός ο τομέας άρχισα να ψάχνω δειλά δειλά. Ήταν πολύ δυσκολο να βρω πληροφορίες και είναι ακόμη. Με ενέπνευσε η ζωή του, τα ιδανικά του, ο τρόπος σκέψης του, αυτά που έκανε και ήθελα κατά κάποιο τρόπο να του δώσω φωνή. Να βγει και να πει αυτά που τον έχουν καταδικάσει να μην ακούγονται πουθενά.
Πώς αισθάνθηκες όταν τελείωσες την συγγραφή;
Ήταν πολύ συγκινητικό. Μόνο την τελευταία σκηνή την έγραψα λίγο αργότερα.
Αισθάνθηκες το ίδιο το θεατρικό ως συγγραφικό ΄΄παιδί΄΄ να σε πηγαίνει παραπέρα ως άνθρωπο;
Ο ίδιος ο Casement ένοιωσα να με προχωράει.
Με ποιά πράγματα ένοιωσες ότι ταυτίστηκες, σε ποιά ακουμπάει την εποχή μας και γιατί επέλεξες να το κάνεις θεατρικό κι όχι ας πούμε ένα μυθιστόρημα;
Η ζωή του έχει γίνει μυθιστόρημα από έναν αγαπημένο μου συγγραφέα τον Μάριο Βάργκας Λιόσα {Το Όνειρο Του Κέλτη, 2010 Καστανιώτης} και ήταν το πρώτο μετά το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Οπότε μπροστά σ’ αυτόν τον ογκόλιθο, κανείς δεν έχει το δικαίωμα.... Το θεατρικό ένοιωσα ότι ήταν πιό κοντά σ’ εμένα και πάνω σ΄αυτό ήθελα να πειραματιστώ.
Πες μας λίγα λόγια για τον ίδιο τον ήρωα.
Ήταν Βρετανός Ιρλανδικής καταγωγής ο οποίος βγαίνοντας από την εφηβεία στα 20 του, στα τέλη του 19ου αιώνα, πήγε μαζί με τον εξερευνητή Stanley, ήρωα των παιδικών του χρόνων να εξερευνήσουν το Κονγκό. Το είδε σαν περιπέτεια. Γοητεύτηκε από την εικόνα της Αφρικής και τους αυτόχθονες πρωτόγονους σε μια εποχή που δεν υπήρχε η αποικιοκρατία. Γυρίζοντας από εκεί σπούδασε και έγινε διπλωμάτης και επιστρέφει στο Κονγκό μέσω μιας εταιρείας που έφτιαχνε τον σιδηρόδρομο. Τον είχε στείλει η Βρετανία να ελέγξει αν ευσταθούν κάποιες καταγγελίες που ήθελαν τους Κονγκολέζουν να αφανίζονται. Η χώρα είχε γίνει ήδη αποικία του Βελγίου, γιατί βρέθηκε πλούσια σε δέντρα καουτσούκ. Τα φοβερά εγκλήματα που γίνονταν κατέγραψε ο διπλωμάτης Casement και τα δίνει με αναφορές του στο Foreign Office. Το θέμα παίρνει πολύ μεγάλες διαστάσεις. Ήταν ο πρώτος που το έκανε και ο πρώτος που κατήγγειλε την αποικιοκρατία σε μια αποκιοκρατούμενη υπερδύναμη της εποχής. Ευτυχώς η ζωή των Κονγκολέζων βελτιώνεται κάπως χωρίς βέβαια να εξαφανιστεί η εκμετάλλευση. Το ίδιο συνέβη και με τους κατοίκους της Αμαζονίας μετά από ενα ταξίδι, λίγο αργότερα του ίδιου και εκεί. Γι’ αυτό το λόγο και ο χαρακτηρισμός ως ΄΄πατέρας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων΄΄!
Δεδομένου ότι όλη αυτή του η δράση αργότερα αποσιωπήθηκε, όλοι εκείνοι που δεκαετίες αργότερα αναφέρονταν πλέον στον όρο ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς όμως την παραμικρή νύξη στην συμβολή του Casement. Γιατί;
Δυστυχώς δεν υπάρχει καμία αναφορά. Στην Ιστορία φαίνεται σαν να μην υπήρξε ποτέ. Ο ίδιος μέσα από αυτή την εμπειρία κατάλαβε γενικότερα πώς συμπεριφέρεται η αποικιοκρατία, οπότε συνειδητοποίησε ότι τα ίδια έκανε η Βρετανία και στην πατρίδα του την Ιρλανδία κι έτσι σχηματίστηκε εντός του η εθνική του ταυτότητα, ότι είναι Ιρλανδός κι έπρεπε να παλέψει για την ανεξαρτησία της χώρας του. Το κάνει, με αποτέλεσμα να συλληφθεί γι’ αυτήν του τη δράση πριν την Επανάσταση των Ιρλανδών το Πάσχα του 1916 και να καταδικαστεί. Το οξύμωρο είναι ότι πρίν συλληφθεί ήταν πολύ σεβαστός για τη δράση του σε Κονγκό και Αμαζόνιο. Όταν όμως καταδικάστηκε σε θάνατο και ζήτησε χάρη, οι Βρετανοί ήξεραν ότι θα του την έδιναν. Γι’ αυτό διέρρευσαν τα προσωπικά του ημερολόγια στον Τύπο από τις Βρετανικές Αρχές και με βάση αυτά έμαθε ο κόσμος ότι ήταν ομοφυλόφιλος κι έτσι δεν πήρε χάρη και απαγχονίστηκε. Βέβαια δεν τα είχε εξετάσει γραφολόγος για να διαπιστωθεί αν ήταν γνήσια και δικά του. Καταδικάστηκε δηλαδή επειδή ήταν ομοφυλόφιλος.
Στο θεατρικό υπάρχει κι ένας ιερέας. Η αποικιοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η σεξουαλική ταυτότητα ως όροι μέχρι σχεδόν τις ημέρες μας έρχονταν σε σύγκρουση με την Εκκλησία ως θεσμό.
Υπάρχει μέσα στο θεατρικό γιατί ο ίδιος ήταν θρήσκος, παρ’ όλο που είχε πρόβλημα με την ηθική της Εκκλησίας.
Υπήρξαν ποτέ δικές του αναφορές για το ρόλο της Εκκλησίας στην αποκιοκρατία;
Όχι απ’ όσο ξέρω. «Ό,τι κάνει τον άνθρωπο χαρούμενο δεν μπορεί να είναι ανήθικο» αναφέρει κάποια στιγμή καταγγέλοντας την ηθική της Εκκλησίας και όχι της θρησκείας. Εκτελέστηκε το 1916 και η Ιρλανδία ζήτησε τα οστά του για να κάνει την επίσημη ταφή του μόλις το 1965. Και μόνο αυτό τα λέει όλα. Ο τάφος του ήταν μέχρι τότε στην φυλακή χωρίς όνομα, χωρίς ταφόπλακα, χωρίς σταυρό, χωρίς τίποτα!
Υπήρξε αντίδραση της υπόλοιπης Ευρώπης για την εκτέλεσή του;
Η Ευρώπη ήταν στη δίνη του αιματηρού Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι το 1965 δεν υπήρχε καμία αναφορά. Με την επανάσταση των ηθών, τα παιδιά των λουλουδιών αργότερα στα 60ς και 70ς αρχίζει να αχνοφαίνεται η ιστορία του.
Εντυπωσιάζομαι βέβαια και από το γεγονός πόσο εύκολα το όνομά του σβήστηκε από την Ιστορία, όπως άνετα μπορεί να συμβεί και στις μέρες μας!
Η λεγόμενη δολοφονία χαρακτήρα για να φοβούνται οι μάζες. Και τώρα είναι πολύ πιο εύκολο από τοτε!
Θεωρείς το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα δεν έχει αναγνωριστεί πλήρως η αξία του οφείλεται στην ομοφυλόφιλη πλευρά του;
Βεβαίως. Ακόμη και σήμερα στο μυαλό πάρα πολλών ανθρώπων, για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, κάποιος ομοφυλόφιλος δε μπορεί να ενδιαφέρεται για τους αδύναμους αυτού του κόσμου ή να είναι επαναστάτης αλλά να είναι πχ τρανς, παρ΄όλο που τα τρανς άτομα είναι ακτιβιστές με πλούσια δράση.
Στο θεατρικό πάντως αναδεικνύεται η ακτιβιστική του δράση παρά η ομοφυλόφιλη φύση του.
Δε θα μπορούσε να υπάρχει άλλωστε ακτιβιστική δράση για διακιώματα gay κοινότητας στις αρχές του 20ου αιώνα.
Η συνύπαρξη στις τελευταίες 12 ώρες του στη φυλακή (απ΄όπου και ο τίτλος) μ’ έναν ιερέα ήταν συγγραφικό εύρημα ή συνέβη στην πραγματικότητα;
Ο Πατέρας Κάρεϊ ήταν υπαρκτό πρόσωπο που είχε πεί κιόλας ότι «ο Casement ήταν ένας άγιος και θα ‘πρεπε να προσευχόμαστε σ’ αυτόν, αντί γι’ αυτόν» μετά την εκτέλεσή του. Δεν ξέρω αν τον επισκεπτόταν όσο διήρκεσε η φυλάκιση. Απλά, για να δώσω φωνή στον ήρωα έπρεπε σε κάποιον να τα πει, οπότε θεώρησα κατανοητή την τελευταία συνομιλία να την κάνει με ιερέα επειδή όπως είπαμε ήταν και ο ίδιος θρήσκος. Θεωρώ επίσης ότι η φύση του ως gay και ο σεβασμός του στη θρησκεία ήταν πολύ ξεκάθαρα μέσα του και δεν έρχονταν σε σύγκρουση.
Υπάρχουν άλλα γραπτά του εκτός των ημερολογίων και των διπλωματικών του αναφορών;
Όχι. Επίσης να επισημάνω ότι προφανώς δεν έχει κάνει όσα λένε τα ημερολόγια, δεδομένης της εποχής αλλά και της θέσης που είχε. Δεν νομίζω ίτι θα διακινδύνευε να βγει προς τα έξω αυτό και να σταματήσει αυτό για το οποίο πραγματικά πάλευε.
Πώς κύλησαν τα πράγματα από το 2018 ως το ανέβασμα στη σκηνή του θεάτρου Δρόμος;
Κάποιες συζητήσεις που έγιναν στο παρελθόν δεν ευόδωσαν και μετά ενέσκηψε και η πανδημία. Κάποια στιγμή δίνω το κείμενο στον σκηνοθέτη, τον Εμμανουήλ Μαύρο ο οποίος δήλωσε την επιθυμία να το ανεβάσει αμέσως. Επίσης ο Νίκος Πανόπουλος που ερμηνεύει τον Casement αγάπησε αμέσως τον ρόλο.
Πώς αισθάνθηκες όταν είδες την πρεμιέρα;
Επίσης μεγάλη συγκίνηση. Σχεδόν δεν το πίστευα. Παρόλο που το έχω γράψει και ήμουν παρών σε πολλές πρόβες, αναμένω κάθε φορά με ανυπομονησία την επόμενη παράσταση.
Ποιά είναι η γνώμη σου για το θεατρικό γίγνεσθαι σήμερα και κυρίως μετά την πανδημία;
Το έχω ξαναπεί. Θέλω να έχω αμεσότητα ως θεατής με τον ηθοποιό. Δεν μ’ αρέσουν οι μεγάλες σκηνές, όχι με την έννοια ότι δεν κάνουν καλές δουλειές, αλλά όταν υπάρχει ένα μικρόφωνο που παρεμβαίνει μεταξύ ηθοποιού και θεατή, αλλοιώνει αυτό που θέλω εγώ να προσλάβω απ’ αυτό που γίνεται επί σκηνής. Δεν επιλέγω να βλέπω παραστάσεις σε πολύ μεγάλες σκηνές αλλά σε μικρούς χώρους στους οποίους έχω δει τις καλύτερες. Έχω ζήσει και την δεκετία του ΄90 η οποία είχε μιαν άλλη αισθητική. Γι ‘ αυτό και πλέον δεν πάω και στην Επίδαυρο από τότε που μπήκαν τα μικρόφωνα. Το θεωρώ ιεροσυλία.
Είσαι περισσότερο της σχολής του Θεάτρου Τέχνης ή του ελεύθερου ποιοτικού θεάτρου;
Δεν είμαι καμιάς σχολής. Θέλω το θέατρο που βλέπω να το καταλαβαίνω, να είναι ρεαλιστικό, να θέλει κάτι να μου πει, να μην είναι ακαταλαβίστικο.
Ξεχώρισες φέτος ιδιαίτερα κάποια παράσταση;
Ναι και μάλιστα δύο: Την ‘’Η Μάνα Αυτουνού’’ και το ΄΄Ακρότητες΄΄ το οποίο είναι ό,τι πιο ρεαλιστικό έχω δει σε θεατρικό στη ζωή μου.
Έχεις επιχειρήσει να γράψεις άλλο θεατρικό;
Όχι, παρόλο που υπάρχουν πολλές ιδέες. Ήθελα πρώτα να δω αυτό στη σκηνή, να δω αν μ’ αρέσει, αν αρέσει στο κοινό και αν λειτουργεί τελικά πάνω στη σκηνή.
Πώς ισορροπείς το επάγγελμά σου ως λογιστής με το έντονο ενδιαφέρον σου για της τέχνης δρώμενα;
Ίσως γιατί ασχολούμαι περισσότερο με το κομμάτι του συμβούλου μισθοδοσίας στο οποίο παίζει μεγάλο ρόλο ο ανθρώπινος παράγοντας.
Τι γνώμη έχεις για το κίνημα του me too στο θέατρο;
Πιστεύω ότι έρχεται μια κάθαρση σ’ αυτό το κομμάτι οπότε καλά έγινε, την περίοδο που έγινε και με τον τρόπο που έγινε.
Πώς βλέπεις το γεγονός ότι οι εκπομπές που απευθύνθηκαν τα θύματα, δηλ κυρίως οι πρωϊνές με την ορισμένη αισθητική που φέρουν δεν συμβαδίζουν με τον χαρακτήρα της καταγγελίας; Αυτές οι ίδιες μπορεί την επόμενη μέρα να φιλοξενήσουν καλεσμένο με συντηρητικές ή ρατσιστικές απόψεις.
Πολύ σπάνια παρακολουθώ τηλεόραση. Αυτοί οι άνθρωποι ήθελαν να ακουστεί η φωνή τους σ’ ένα μέσο με εμβέλεια. Δεν θέλω να κρίνω το μέσο. Εξάλλου πώς αλλοιώς να το επικοινωνήσει όταν δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα;
Τώρα, στην Ιρλανδία, τι απήχηση έχει ο Casement;
Όχι μεγάλη, όπως και σε μας δεν έχουν παλιοί ξεχασμένοι ήρωες, οι οποίοι με τον χρόνο ξεθωριάζουν οι ίδιοι αλλά όχι οι αξίες των πράξεών τους.
Ούτε και στις εκεί gay οργανώσεις έχει κάποια αξιακή θέση;
Όχι δεν έγινε επ’ ουδενί λάβαρο των gay στη χώρα. Δεν ξέρω αν θα το ήθελε κι ο ίδιος. Είχε αλλού το μυαλό του. Την ομοφυλοφιλία του την θεωρουσε φυσιολογική αλλά δεν έκανε focus εκεί, όπως το ίδιο συνέβη και με τον Oscar Wilde. Αν ζούσε σήμερα θα τον ενδιέφερε περισσότερο τα ναυάγια των μεταναστών στη Μεσόγειο παρά ο gay ακτιβισμός. Θα ήταν ένας άλλος Ιάσωνας Αποστολόπουλος. Αυτούς τους ανθρώπους, τους αφανείς ήρωες θαυμάζω κι εγώ. Εν τέλει δεν πρέπει να γράφουμε μόνο για επιφανείς ή ζώντες, αλλά και για ανωνύμους που έχουν ζήσει μια ζωή δύσκολη, επαναστατική!
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Σκηνοθεσία: Εμμανουήλ Γ. Μαύρος
Β. Σκηνοθέτη: Ήρα Δαμίγου
Παίζουν: Νίκος Πανόπουλος, Γιάννης Αποστολίδης
Αφήγηση: Ήρα Δαμίγου & Σάββας Πογιατζής
Art Director – Σκηνικά: Ρένα Σανταμούρη με την RS Architecture + Design Studio
Κουστούμια: Ρένα Σανταμούρη & Μάγδα Καλορίτη
Μουσική: Allen Grey
Σχεδιασμός Φωτισμών – Φωτογράφιση: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Μουσική Επιμέλεια – Έρευνα Ιστορικών Αρχείων: Εμμανουήλ Γ. Μαύρος
Post Production & Editing: Μανώλης Πετρής
Σκηνοθέτης Trailer: Εμμανουήλ Γ. Μαύρος
Παραγωγή: Medea Pictures
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Ώρες & Μέρες Παραστάσεων: Κάθε Τετάρτη στις 21:00
Είδος: Βιογραφικό Δράμα / Θέατρο Ντοκουμέντο
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
Γενική Είσοδος: €15
Μειωμένες Τιμές: €12 Φοιτητικό, ανέργων, πολυτέκνων, ΑμεΑ, 65+
Ατέλεια ΣΕΗ & ΕΕΣ: €5
Ειδικές Τιμές: €13 Για ομαδικές κρατήσεις άνω των 10 ατόμων στο τηλέφωνο 210 88 18
906 Προπώληση: viva.gr
Καταλληλότητα: Κατάλληλο
Διάρκεια Παράστασης: 80 λεπτά χωρίς διάλειμμα
Θέατρο Δρόμος (Αγ. Μελετίου 25 & Κυκλάδων, Αθήνα)
ΗΣΑΠ Σταθμός Βικτωρίας – ΜΕΤΡΟ Σταθμός Αττικής
