Ήταν ένα στέγαστρο που συμβόλιζε την ολυμπιακή δόξα: ένας γιγάντιος θόλος από λευκό χάλυβα που έπεφτε πάνω από ένα στάδιο που θα αποτελούσε όχι μόνο το επίκεντρο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, αλλά και το έμβλημα του θεαματικού στυλ με το οποίο θα διεξαγόταν η διοργάνωση.

Για τους Έλληνες, γράφει ο Guardian, οι οποίοι ήλπιζαν ότι θα αναπολούσαν τους «ονειρεμένους αγώνες»  με υπερηφάνεια, το αρχιτεκτονικό ορόσημο του Σταντιάγο Καλατράβα τα έλεγε όλα. Μια κατασκευή που τόσο αψήφησε τους σκεπτικιστές που αμφισβητούσαν την ικανότητά τους να φιλοξενήσουν το μεγαλύτερο σόου της Γης όσο και εξέφραζε μια νεογέννητη αίσθηση αυτοπεποίθησης.

Αυτή την εβδομάδα, σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, το μεσογειακό έθνος ήρθε αντιμέτωπο με μια πολύ διαφορετική αφήγηση, καθώς η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το στάδιο των 70.000 θέσεων θα κλείσει «επ' αόριστον» λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια του χαλύβδινου στεγάστρου του Καλατράβα. Το δίτοξο στέγαστρο - προάγγελος των μεταγενέστερων έργων του Ισπανού αρχιτέκτονα - δεν είχε καταφέρει να «ανταποκριθεί στα νομικά επιτρεπόμενα επίπεδα στατικής επάρκειας», σύμφωνα με τον φορέα δημόσιας περιουσίας που είχε αναλάβει την επιθεώρηση του χώρου.

Ένα κοντινό ποδηλατοδρόμιο, καλυμμένο με παρόμοια κατασκευή, θα έπρεπε επίσης να κλείσει επειδή και αυτό είχε παρουσιάσει σημάδια αστάθειας. «Θα ήταν επιφανειακό και ακόμη και ανόητο να δώσουμε οποιοδήποτε χρονοδιάγραμμα ... ή να πούμε πότε θα ανοίξει είτε το ποδηλατοδρόμιο είτε το στάδιο», δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Αθλητισμού, Γιάννης Βρούτσης, στους δημοσιογράφους την Τρίτη. Η τύχη των εγκαταστάσεων, πρόσθεσε, θα εξαρτηθεί από μια δεύτερη επιθεώρηση από μια επαγγελματική ένωση μηχανικών που συμβουλεύει την κυβέρνηση για τα δημόσια έργα.

Αλλά μέχρι την Τετάρτη, καθώς το κόστος του κλεισίματος του σταδίου γινόταν εμφανές, με την προοπτική να ακυρωθούν δεκάδες εκδηλώσεις - συμπεριλαμβανομένης μιας sold-out συναυλίας των Coldplay το επόμενο έτος - οι αξιωματούχοι άρχισαν να ψιθυρίζουν το αδιανόητο: ίσως ήταν καιρός να αποσυναρμολογηθεί η περίφημη οροφή συνολικά. Σκουριά είχε βρεθεί όχι μόνο κατά μήκος των χαλύβδινων καλωδίων και των τόξων της, αλλά ακόμη και στους κοχλίες που τη συγκρατούσαν. «Τίποτα δεν αποκλείεται σε αυτό το σημείο», δήλωσε μια καλά πληροφορημένη πηγή την οποία επικαλείται το βρετανικό μέσο. «Ίσως θα πρέπει να κατέβει».

Ο Καλατράβα έχει υπερασπιστεί στο παρελθόν τον εαυτό του έναντι επικρίσεων για έργα που ενώ ήταν περίπλοκα και εντυπωσιακά, στη συνέχεια αποδείχθηκαν προβληματικά - σε μια περίπτωση μια οροφή που είχε διαρροή σε ένα οινοποιείο στη βόρεια Ισπανία. Αλλά στην Αθήνα αυτή την εβδομάδα ήταν η ανεπαρκής συντήρηση που κατηγορήθηκε για την κατάντια του ολυμπιακού σταδίου και, πράγματι, για την ερημική κατάσταση σχεδόν κάθε άλλης εγκατάστασης που κατασκευάστηκε για τους αγώνες.

«Είναι γνωστό ότι το [ολυμπιακό συγκρότημα του ΟΑΚΑ] δεν είχε συντηρηθεί επί δύο δεκαετίες», έγραψε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε διαδικτυακή ανάρτηση. «Ποιος δεν νιώθει απογοήτευση όταν βλέπει τις εικόνες τόσο σημαντικών εγκαταστάσεων που έχουν αφεθεί στην τύχη τους για τόσα χρόνια;», ανέφερε ο πρωθυπουργός.

Περικοπές

Η έλλειψη συντήρησης πίσω από τις εγκαταστάσεις που τώρα στέκονται άδειες, βεβηλωμένες και εγκαταλελειμμένες, έχει αποδοθεί, ως επί το πλείστον, στις δημοσιονομικές περικοπές που αναγκάστηκαν να κάνουν οι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις κατ' εντολή των διεθνών δανειστών, αφού η καταχρεωμένη χώρα απέφυγε οριακά τη χρεοκοπία -και την εκδίωξη από την ευρωζώνη- στα τέλη του 2009.

«Δεν υπήρχαν τα χρήματα για τη συντήρηση του ΟΑΚΑ», θυμάται ο Σταύρος Κοντονής, ο οποίος διορίστηκε υπουργός Αθλητισμού όταν το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία με μια πλατφόρμα κατά της λιτότητας το 2015. «Ο χώρος είχε αφεθεί στο έλεος του Θεού από το 2004 έως το 2014».

Ακόμη και οι προσπάθειες των υπαλλήλων του υπουργείου να βρουν το φάκελο του Ολυμπιακού Σταδίου είχαν πέσει σε πέτρινο έδαφος, υποστήριξε ο Κοντονής, μετά την ανάληψη της θέσης του. «Δεν μπορούσαμε καν να βρούμε τον φάκελο του έργου... Αναγκαστήκαμε να τον ζητήσουμε από το γραφείο του Καλατράβα στην Ισπανία».

Δεν είναι όλοι οι μηχανικοί πεπεισμένοι ότι τα στέγαστρα κινδυνεύουν με επικείμενη κατάρρευση. Κάποιοι που εργάστηκαν πάνω στο σχέδιο το 2003 πιστεύουν ότι οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι που αναγκάστηκαν να αντιμετωπίσουν μια σειρά από καταστροφές φέτος, από ένα θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα μέχρι πυρκαγιές και πλημμύρες, μπορεί να ενήργησαν βιαστικά από φόβο μήπως βρεθούν σε δύσκολη θέση.

Η συντήρηση στα στέγαστρα Καλατράβα στο ΟΑΚΑ και στο Ποδηλατοδρόμιο δεν έγινε ποτέ, αλλά το «καμπανάκι» είχε χτυπήσει από το 2020. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το “λουκέτο” στην εγκατάσταση μπορεί να ξεπεράσει σε διάρκεια τον έναν χρόνο, ενώ τα χρήματα για συντήρηση δόθηκαν, ωστόσο κάπου στην πορεία… άλλαξαν διαδρομή.

Μια ελληνική τεχνική εταιρεία που έκανε μελέτη για το ΟΑΚΑ είχε πραγματοποιήσει έρευνα και το 2020, αποκαλύπτοντας σοβαρές φθορές λόγω έλλειψης συντήρησης στο στέγαστρο, όπως μετέδωσε ο ΣΚΑΪ.

Συγκεκριμένα, η έκθεση που έχει αυτή τη στιγμή στα χέρια της η κυβέρνηση δεν είναι η πρώτη αφού το καλοκαίρι του 2019 το υπουργείο Υποδομών είχε αναθέσει στην ίδια ελληνική τεχνική εταιρεία, τη ΔΟΜΗ ΑΕ να πραγματοποιήσει έρευνα με αντικείμενο την επιθεώρηση και συντήρηση όλης της εγκατάστασης του Ολυμπιακού Σταδίου.

Η έρευνα ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2020 και στη συνέχεια κατατέθηκε στην γενική γραμματεία Αθλητισμού και στο υπουργείο Υποδομών.

Τα δύο βασικά συμπεράσματα από τις μελέτες για το στέγαστρο του Σταδίου ήταν:

Α) Κατά την επιθεώρηση της γερμανικής Bust την περιόδου 2007-2008 δεν εντοπίστηκαν προβλήματα ευστάθειας. Η επιθεώρηση πραγματοποιήθηκε ενόψει τις οριστικής παραλαβής του γηπέδου από το ελληνικό δημόσιο

Β) Ωστόσο, το 2020 η ελληνική εταιρεία ΔΟΜΗ ΑΕ εντόπισε σοβαρότερα προβλήματα λόγω έλλειψης συντήρησης τα οποία μάλιστα όπως ανέφερε θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν το συντομότερο δυνατόν, κρούοντας το κώδωνα του κινδύνου. Πρόκειται για οξειδώσεις, προβλήματα στη βαφή και διάφορες κακοτεχνίες.

Από εκεί και πέρα μια νέα μελέτη που είχε ανατεθεί τον Νοέμβριο του 2022 στην ίδια εταιρεία, τη ΔΟΜΗ ΑΕ και ολοκληρώθηκε την περίοδο Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 2023 αφορούσε μόνο την μεταλλική κατασκευή Καλατράβα. Το συμπέρασμα από την μελέτη ήταν ότι η μεταλλική κατασκευή δεν ανταποκρίνεται στο ελάχιστο επιτρεπόμενο επίπεδο στατικής επάρκειας. Μάλιστα, το πρόβλημα εντοπίστηκε από την κατασκευή του μεταλλικού στεγάστρου το οποίο όπως ανέφερε δεν πληροί τις προδιαγραφές ασφαλείας.

Τα τρία ερωτήματα που προκύπτουν από τις μελέτες, όπως αναφέρει ο ΣΚΑΪ, είναι τα εξής:

1.Γιατί λειτουργούσε το ΟΑΚΑ αφού στην έκθεση αναφερόταν ότι υπήρχαν σοβαρότατα προβλήματα τα οποία έπρεπε να αποκατασταθούν;

2. Τι έγινε μεταξύ των δύο ελέγχων (2020-2023). Υπήρξαν εργασίες συντήρησης – αποκατάστασης;

3. Γιατί η γερμανική εταιρεία το 2007- 2008 δεν εντόπιση το πρόβλημα στατικότητας το οποίο στη συνέχεια εντόπισε η ελληνική εταιρεία;

Εκτίμηση για «λουκέτο» πάνω από ένα χρόνο

Από την πλευρά του, ο Ομότιμος Καθηγητής και πρώην Διευθυντής του Εργαστηρίου Μεταλλικών Κατασκευών του ΕΜΠ, Ιωάννης Βάγιας, εξέφρασε την πεποίθηση του ότι ο ένας χρόνος ίσως δεν είναι αρκετό για την αποκατάσταση του στεγάστρου Καλατράβα. 

Μιλώντας στην ΕΡΤ, ο κ. Βάγιας επισήμανε ότι δεν έχει δει τα συμπεράσματα της μελέτης, ούτε τι εργασίες αποκατάστασης υπάρχουν και δεν ξέρει τι θα χρειαστεί να γίνει.

Καταθέτοντας την εμπειρία του από την αντίστοιχη μελέτη αποτίμησης και ενίσχυσης της συρταρωτής γέφυρας της Χαλκίδας του 1960, ένα σαφώς μικρότερο έργο, δήλωσε ότι για να ολοκληρωθεί η αποκατάστασή της χρειάζεται μία πενταετία. «Μία πενταετία εκτιμούμε ότι θα φτάσει ώστε να γράφουν τα τεύχη δημοπράτησης, να γίνει η δημοπρασία, να γίνουν οι ενστάσεις κτλ, να γραφτούν οι συμβάσεις και να γίνει και η κατ’ εξοχήν δουλειά» σημείωσε.

«Παρότι ούτε το επίπεδο ασφαλείας αυτής της γέφυρας ανταποκρίνεται στα κανονιστικά επίπεδα στατικής επάρκειας, δεν έχουμε προτείνει να κλείσει και λέμε ότι να διατηρηθεί σε λειτουργία, εκτός φυσικά του χρόνου που θα χρειαστεί για την αποκατάστασή της» συμπλήρωσε.

Μιλώντας για το στέγαστρο Καλατράβα στο ΟΑΚΑ υπογράμμισε: «Δεν ξέρω λεπτομέρειες για το έργο, δεν έχω ασχοληθεί με το έργο και δεν το ξέρω σε βάθος. Πάντως εκτιμώ ότι αν πράγματι είναι επικίνδυνο, τότε θα χρειαστούν εκτεταμένες εκτεταμένες ενέργειες αποκατάστασης. Ο ένας χρόνος είναι σύντομος».

Υποστήριξε, τέλος, ότι οι μεταλλικές κατασκευές είναι οι αρχαιότερες στον κόσμο. Στη μεταλλική κατασκευή οι βλάβες είναι επιφανειακές και συνήθως αποκαθίστανται πολύ πιο εύκολα, με συγκολλήσεις και ενισχύσεις, ενώ αντιθέτως οι ενισχύσεις των κατασκευών από σκυρόδεμα είναι αρκετά πιο δυσχερείς.

Ήρθε η Τρόικα και τα χρήματα δεσμεύτηκαν

Με τη σειρά του το STAR αποκάλυψε πού πήγαν τα χρήματα που είχαν δεσμευθεί το 2009, όταν το Δημόσιο παρέλαβε το ΟΑΚΑ από την κατασκευάστρια κοινοπραξία, αλλά ποτέ δεν δόθηκαν ποτέ για συντηρήσεις.

Όπως αναφέρει το κανάλι το 2013 ασκούνται πιέσεις στον τότε υφυπουργό Γιάννη Ανδριανό και προσπαθεί να βρει χρήματα. Τα χρήματα βρίσκονται το 2014, 8 εκατομμύρια ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων της Περιφέρειας Αττικής σε συνεργασία με τον Γιάννη Σγουρό.

Η προγραμματική σύμβαση έφτασε στην Περιφέρεια επί Δούρου τον Δεκέμβριο του 2014, μετά όμως ξεκίνησε η διαπραγμάτευση του ΣΥΡΙΖΑ με την τρόικα και τα χρήματα των ΟΤΑ δεσμεύτηκαν!

Ιδιαίτερα τεταμένο παραμένει το κλίμα μετά τις αποκαλύψεις γύρω από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ΟΑΚΑ, όπου διαπιστώθηκαν προβλήματα στατικότητας στα στέγαστρα Καλατράβα, με αποτέλεσμα να κλείσει επ’ αόριστον.

Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα σε βάθος πενταετίας από τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών, Αντώνη Ελευθεριανό, ενώ θα ακολουθήσει άμεσα και δεύτερη μελέτη από το ΤΕΕ.

Η εντολή του κ. Ελευθεριάνου είναι στο πλαίσιο της εισαγγελικής έρευνας να ερευνηθεί σε βάθος πενταετίας, μεταξύ άλλων:

• ποιες ήταν οι εισηγήσεις του κατασκευαστή για τη συντήρηση κι αν αυτές τηρήθηκαν,
• αν υπήρχαν εισηγήσεις άλλων οργάνων για περιοδική συντήρηση κι αν ναι σε ποιους είχαν υποβληθεί και ποια ήταν η κατάληξή τους,
• γιατί έγινε η μελέτη που έδειξε τώρα το πρόβλημα στατικότητας και με ποια αφορμή ξεκίνησε αυτή.

Σύμφωνα με την ΕΡΤ, η πρώτη τεχνική μελέτη για τη στατικότητα των στεγάστρων του εμβληματικού σταδίου αλλά και του ποδηλατοδρομιου διαβιβάστηκε ήδη στο ΤΕΕ, το οποίο θα προχωρήσει τάχιστα σε δεύτερη μελέτη- επαναξιολόγηση, προκειμένου να ερευνηθούν διεξοδικότερα και να επιβεβαιωθούν ή όχι τα πρώτα στοιχεία.

Το εν λόγω ζήτημα σχολίασε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος ανέφερε για το στέγαστρο ότι “είχε αφεθεί στην τύχη του για δύο δεκαετίες και αυτό ακριβώς αλλάζουμε”.

Σωρεία καταγγελιών για πολυετή έλλειψη συντήρησης

Οι καταγγελίες για πολυετή έλλειψη συντήρησης είναι πολλές και έχουν γίνει επώνυμα. Ο καθηγητής αντισεισμικών κατασκευών, Παναγιώτης Καρύδης, υποστήριξε ότι «πρέπει να γίνουν ενδελεχείς και στα άλλα έργα Καλατράβα διότι θα έχουν παρόμοια προβλήματα τα όποια προβλήματα έχει εμφανίσει τούτο εδώ το κτίριο».

Αντίστοιχα, και ο ο παγκόσμιος πρωταθλητής ποδηλασίας Χρήστος Βολικάκης έκανε λόγο για ολική παραμέληση τα προηγούμενα χρόνια, ενώ ο ομότιμος καθηγητής στο τμήμα πολιτικών μηχανικών ΕΜΠ, Γιώργος Γκαζέττας, δήλωσε ότι δεν υπήρχε μεγάλη εμπειρία στην κατασκευή του έργου το οποίο είναι μέχρι σήμερα μοναδικό στο είδος του.

Σημειώνεται ότι για την επαναξιολόγηση της τεχνικής μελέτης, θα συγκροτηθεί ειδική ομάδα του ΤΕΕ σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο που θα διερευνήσει τα προβλήματα της στατικής επάρκειας της εμβληματικής κατασκευής που κατασκευάστηκε ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

Σαν κεραυνός εν αιθρία έγινε γνωστή η είδηση ότι εντοπίστηκε πρόβλημα στατικότητας στο στέγαστρο Καλατράβα στο Ολυμπιακό Στάδιο και για τον λόγο αυτό θα πρέπει να ανασταλεί κάθε αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα στο Κεντρικό Στάδιο και στο Ποδηλατοδρόμιο του Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων στην Καλογρέζα. 

Τώρα –και αφού προηγήθηκαν αντιδράσεις αλλά και εύλογες απορίες, ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών Αντώνης Ελευθεριάνος– έδωσε παραγγελία για τη διενέργεια προκαταρκτικής έρευνας, στο πλαίσιο της οποίας θα ερευνηθεί μεταξύ άλλων και σε βάθος 5ετίας:

• ποιες ήταν οι εισηγήσεις του κατασκευαστή για τη συντήρηση κι αν τηρήθηκαν
• αν υπήρχαν εισηγήσεις άλλων οργάνων για περιοδική συντήρηση κι αν ναι σε ποιους είχαν υποβληθεί και ποια ήταν η κατάληξή τους
• γιατί έγινε η μελέτη που έδειξε τώρα το πρόβλημα στατικότητας και με ποια αφορμή ξεκίνησε αυτή

Την προκαταρκτική έρευνα θα διενεργήσει ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Νικόλαος Μαργαρίτης και τα διερευνώμενα αδικήματα είναι μεταξύ άλλων, έκθεση σε κίνδυνο και παραβίαση κανόνων οικοδομικής ασφάλειας.

Αντιδράσεις και «εξηγήσεις»

Σημειώνεται ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες, το ΟΑΚΑ φιλοξένησε ευρωπαϊκό αγώνα του Παναθηναϊκού με χιλιάδες θεατές να βρίσκονται στο γήπεδο, ενώ το βράδυ της Παρασκευής εκτυλίχθηκαν σκηνές απείρου κάλλους στο ποδηλατοδρόμιο του ΟΑΚΑ, όπου διεξάγονταν οι πανελλήνιοι διασυλλογικοί αγώνες μπριτζ, καθώς οι –πάνω από 1.000 συμμετέχοντες– κλήθηκαν διά μεγαφώνων να εκκενώσουν τον χώρο και να απομακρυνθούν.

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μία εξέλιξη που βάζει «φωτιά» στον ποδοσφαιρικό Παναθηναϊκό, όσον αφορά στα ευρωπαϊκά του παιχνίδια, καθώς το ΟΑΚΑ αποτελεί το «σπίτι» του στους ομίλους του Europa League. Επόμενη ευρωπαϊκή εντός έδρας υποχρέωση των «πράσινων» είναι στις 26/10 απέναντι στη Ρεν, για την 3η αγωνιστική της φάσης των ομίλων της διοργάνωσης, ενώ στην 6η και τελευταία αγωνιστική (14/12) υποδέχεται τη Μακάμπι Χάιφα. Αν φυσικά δεν έχει ανάψει το «πράσινο φως» για τη χρησιμοποίηση του κεντρικού σταδίου, τότε «τριφύλλι» θα υποχρεωθεί να αναζητήσει άλλη έδρα για τις ευρωπαϊκές «μάχες» του.

Ήδη, οι «πράσινοι» εξέδωσαν ανακοίνωση με αιχμές, ενώ αναμένεται να αιτηθούν προς την UEFA να ανάψει το «πράσινο φως» τη διεξαγωγή των δύο ευρωπαϊκών αγώνων τους στο «Απόστολος Νικολαΐδης».

Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής υπουργός Αθλητισμού Γιάννης Βρούτσης επιχείρησε να κατευνάσεις την αντιδράσεις, χωρίς ωστόσο να δίνει ξεκάθαρες εξηγήσεις ούτε να διευκρινίζει πότε θα δοθεί ξανά προς χρήση το αθλητικό κέντρο που εξυπηρετεί πολλές διοργανώσεις και φιλοξενεί πολλά αθλητικά σωματεία. Από κοντά κι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, ο οποίος αρνήθηκε πως υπήρξε «κάποια ολιγωρία από την κυβέρνηση» στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Οι ισχυροί άνεμοι που πνέουν από το πρωί της Πέμπτης στο νότιο Ιόνιο ξήλωσαν στέγαστρο στο λιμάνι του Αργοστολίου, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν τρεις άνθρωποι.

Ειδικότερα, οι τρεις υπάλληλοι του δήμου τραυματίστηκαν από το στέγαστρο που βρίσκεται στην προβλήτα που δένουν τα πλοία, τα οποία εκτελούν το δρομολόγιο Αργοστόλι-Ληξούρι. Ο ένας εξ αυτών μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο στο Νοσοκομείο Αργοστολίου, ενώ οι άλλοι δύο υπάλληλοι δέχθηκαν τις πρώτες βοήθειες στο σημείο.

Επίσης, ένα ΙΧ αυτοκίνητο που ήταν σταθμευμένο στο σημείο υπέστη μικρές υλικές ζημιές.