ο επόμενο έτος προβλέπεται να είναι το δέκατο συνεχόμενο κατά το οποίο οι παγκόσμιες θερμοκρασίες θα είναι τουλάχιστον 1 C πάνω από ό,τι ήταν στην προβιομηχανική εποχή, σύμφωνα με τη μετεωρολογική υπηρεσία της Βρετανίας.
Ειδικότερα, εκτιμά πως οι μέσες θερμοκρασίες το 2023 θα είναι αυξημένες κατά περίπου 1,2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τις θερμοκρασίες που διαμορφώνονταν πριν οι άνθρωποι αρχίσουν να προκαλούν την κλιματική αλλαγή, με αποτέλεσμα να πρέπει να περιμένουμε πως θα ζήσουμε ένα από τα πιο ζεστά έτη.
Η πιο καυτή χρονιά, με βάσει τα αρχεία που κρατούνται από το 1850, είναι το 2016, όταν το φαινόμενο «El Nino» στον Ειρηνικό, αύξησε τις παγκόσμιες θερμοκρασίες.
Ο καθηγητής Άνταμ Σκέιφ από την μετεωρολογική υπηρεσία σχολιάζει πως ακόμα και χωρίς ένα «El Ninο», η επόμενη χρονιά μπορεί να σημειώσει ρεκόρ. Άλλος καθηγητής πρόσθεσε πως «η παγκόσμια θερμοκρασία τα τελευταία τρία χρόνια έχει επηρεαστεί από την επίδραση της παρατεταμένης La Nina στην επιφάνεια της θάλασσας στον τροπικό Ειρηνικό» εξηγώντας πως το φαινόμενο έχει μια προσωρινή επίδραση ψύξης στην μέση θερμοκρασία.
Ωστόσο, το κλιματικό μοντέλο της υπηρεσίας υποδεικνύει ότι το φαινόμενο θα τελειώσει με αποτέλεσμα μέρη του ειρηνικού να επιστρέψουν σε σχετικά θερμότερες συνθήκες. «Αυτή η μετατόπιση είναι πιθανό να οδηγήσει σε θερμότερη θερμοκρασία του πλανήτη το 2023 από ό,τι το 2022».
«Ορισμένες τοποθεσίες όπως η Αρκτική έχουν θερμανθεί κατά αρκετούς βαθμούς από την προβιομηχανική εποχή» τόνισε o Νταγκ Σμιτ, κορυφαίος εμπειρογνώμονας της υπηρεσίας σχολιάζοντας τα δεδομένα της τελευταίας δεκαετίας.
Η διάρκεια της μέρας στον πλανήτη μας ξαφνικά φαίνεται να γίνεται μεγαλύτερη, όπως δείχνουν τα ατομικά ρολόγια ακριβείας και οι αστρονομικές παρατηρήσεις, αλλά οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη βέβαιοι γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Η αύξηση της μέρας, έστω και ανεπαίσθητα, κατά κλάσματα του δευτερολέπτου, μπορεί μελλοντικά να έχει, μεταξύ άλλων, επιπτώσεις στην τήρηση του χρόνου, σε συστήματα πλοήγησης όπως το GPS και σε άλλες τεχνολογίες.
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της -που καθορίζει πόσο διαρκεί η μέρα- είχε επιταχυνθεί, κάτι που έκανε τις μέρες μικρότερες σε διάρκεια. Έτσι φέτος τον Ιούνιο καταγράφηκε ρεκόρ μικρότερης μέρας κατά τον τελευταίο μισό αιώνα.
Ομως, παρά το ρεκόρ αυτό, από το 2020 φαίνεται να έχει αρχίσει περιέργως σιγά-σιγά να επιβραδύνεται η ταχύτερη περιστροφή του άξονα του πλανήτη, με αποτέλεσμα να υπάρχει ξανά η τάση να μεγαλώσουν οι μέρες, για λόγους που προς το παρόν παραμένουν μυστήριο.
Ποικίλλει η διάρκεια του «24ώρου»
Παρόλο που η μέρα συμβατικά ορίζεται ότι έχει 24 ώρες, στην πραγματικότητα η διάρκεια του «24ώρου» ποικίλλει, ανάλογα με το πόσο χρόνο χρειάζεται η Γη για να κάνει μια πλήρη περιστροφή. Κάτι που με τη σειρά του εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, μεταξύ άλλων από συμβάντα όπως ένας μεγάλος σεισμός, τα κλιματικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, οι ωκεανοί κ.α. Έτσι, στην πράξη σπανιότατα η μέρα διαρκεί 86.400 δευτερόλεπτα.
Εδώ και εκατομμύρια χρόνια η περιστροφή της Γης επιβραδυνόταν, κυρίως λόγω των παλιρροιών υπό την επήρεια της Σελήνης, μια διαδικασία που κάθε αιώνα προσέθετε περίπου 2,3 χιλιοστά του δευτερολέπτου στη διάρκεια της μέρας. Πριν δισεκατομμύρια χρόνια η γήινη μέρα δεν διαρκούσε περισσότερες από 19 ώρες.
Όμως κατά τα τελευταία 20.000 χρόνια περίπου, μια άλλη διαδικασία έχει λάβει χώρα προς την αντίθετη κατεύθυνση, επιταχύνοντας την περιστροφή του πλανήτη μας. Όταν τελείωσε η τελευταία εποχή των πάγων, η τήξη τους «ελάφρωσε» την επιφάνεια της Γης και ο άξονάς της άρχισε να περιστρέφεται ταχύτερα, μειώνοντας τη διάρκεια της μέρας κατά περίπου 0,6 χιλιοστά του δευτερολέπτου ανά αιώνα.
Από τη δεκαετία του 1960 οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να κάνουν ολοένα ακριβέστερες μετρήσεις της ταχύτητας περιστροφής της Γης. Σε συνδυασμό με τα ατομικά ρολόγια που παρέχουν ύψιστη ακρίβεια, επιβεβαιώθηκε η ολοένα μεγαλύτερη μείωση της διάρκειας της μέρας.
Η πιο σύντομη ημέρα
Στις 29 Ιουνίου 2022 καταγράφηκε η πιο σύντομη μέρα στη Γη: 1,59 χιλιοστά του δευτερολέπτου λιγότερα από τα 86.400 δευτερόλεπτα ή 86.400.000 χιλιοστά του δευτερολέπτου ενός κανονικού 24ώρου. Όμως, αν ληφθούν υπόψη και αφαιρεθούν οι διακυμάνσεις λόγω παλιρροιών και εποχικότητας, φαίνεται πως από το 2020 μέχρι σήμερα αφανώς η μέρα αρχίζει και πάλι να μεγαλώνει.
Η αιτία γι’ αυτό – στο μέτρο που όντως συμβαίνει – είναι ασαφής. Πιθανώς οφείλεται σε αλλαγές στα καιρικά συστήματα, στην αυξανόμενη τήξη των πάγων λόγω κλιματικής αλλαγής, σε φυσικές καταστροφές όπως η τεράστια έκρηξη του ηφαιστείου στην Τόνγκα τον Ιανουάριο φέτος κ.α. Το φαινόμενο μπορεί να αποδειχθεί παροδικό, κάτι που μένει να φανεί στο μέλλον.
Αν τελικά επιβεβαιωθεί ότι οι μέρες στη Γη γίνονται ξανά μεγαλύτερης διάρκειας, θα πρέπει ίσως, σύμφωνα με τους Ματ Κινγκ και Κρίστοφερ Γουότσον του αυστραλιανού Πανεπιστημίου της Τασμανίας, κάποια στιγμή να ενσωματωθεί στα συστήματα τήρησης του χρόνου ένα «αρνητικό εμβόλιμο δευτερόλεπτο», κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί και το οποίο πάντως θεωρείται ελάχιστα πιθανό προς το παρόν. Ας αναλογιστούμε απλώς ότι τελευταία όλοι έχουμε λίγα έξτρα χιλιοστά του δευτερολέπτου κάθε μέρα…
Άνοδος της θερμοκρασίας, οξίνιση, νεκρές ζώνες... Ο ωκεανός είναι ένα από τα πρώτα θύματα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2), όμως μας προστατεύει επίσης από το αέριο αυτό απορροφώντας το -- ένας ζωτικής σημασίας ρόλος που οι υπερασπιστές των ωκεανών ελπίζουν πως θα ληφθεί επιτέλους υπόψη στις πολιτικές για το κλίμα.
«Έχουμε μια αληθινή ευκαιρία μέσα τους 18 ερχόμενους μήνες να κάνουμε κάτι για τους ωκεανούς», εκτιμά ο Νταν Λαφόλεϊ της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN). Και όχι μόνο εναντίον της ρύπανσης από τα πλαστικά ή της υπεραλίευσης, των συνηθισμένων στόχων των εκστρατειών για την προστασία των θαλασσών.
Το έτος 2019 θα σηματοδοτηθεί από τη δημοσίευση, τον Σεπτέμβριο, μιας ειδικής έκθεσης της διακυβερνητικής ομάδας εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για το κλίμα (GIEC) αφιερωμένη στους ωκεανούς. Μια έκθεση «που αναμένεται ότι θα είναι μάλλον ζοφερή», λέει η Λάιζα Σπιρ της αμερικανικής μκο Natural Resources Defense Council (Συμβούλιο Υπεράσπισης των Φυσικών Πόρων) την παραμονή της Παγκόσμιας Ημέρας Ωκεανών, που γιορτάζεται στις 8 Ιουνίου.
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η οποία ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή, ήταν ήδη κατά μέσο όρο 20 εκατοστά τον 20ο αιώνα και συνεχίζεται με περίπου 3,3 χιλιοστά τον χρόνο, ρυθμός που μοιάζει να επιταχύνεται. Σύμφωνα με την έκθεση της GIEC του 2014, το χειρότερο σενάριο θα ήταν μια άνοδος ενός μέτρου μέχρι το τέλος του αιώνα σε σχέση με την περίοδο 1986-2005. Όμως μια πρόσφατη επιστημονική μελέτη κάνει λόγο για άνοδο της στάθμης μεγαλύτερη του ενός μέτρου και αυτό ακόμη κι αν η ανθρωπότητα καταφέρει να περιορίσει την άνοδο της θερμοκρασίας στους +2 βαθμούς Κελσίου, που είναι ο ελάχιστος στόχος της συμφωνίας του Παρισιού.
Οι διαπιστώσεις είναι εξίσου ανησυχητικές και για άλλους δείκτες, τους οποίους ο Νταν Λαφόλεϊ περιγράφει ως τους «τέσσερις καβαλάρηδες της Αποκάλυψης»: η άνοδος της θερμοκρασίας στην επιφάνεια, η άνοδος της θερμοκρασίας στο σύνολο του ωκεανού, η επιτάχυνση της οξίνισης, που βλάπτει ιδιαίτερα τα κοράλια και οι «νεκρές ζώνες», όπου το υπερβολικά χαμηλό ποσοστό οξυγόνου εμποδίζει τη θαλάσσια ζωή.
«Εμείς οι επιστήμονες έχουμε ξαφνιαστεί με την έκταση, την ένταση και την ταχύτητα της αλλαγής», επιμένει.
Όλα αυτά επειδή ο ωκεανός απορροφά περίπου το 30% των εκπομπών CO2 που προκαλούνται από τον άνθρωπο και περισσότερο από το 90% της επιπλέον ζέστης που δημιουργείται από τις εκπομπές αυτές, περιορίζοντας τις συνέπειες για την ανθρωπότητα.
«Όμως υπάρχει ένα όριο σ' αυτό», προειδοποιούσε πρόσφατα ο Πίτερ Τόμσον, ειδικός απεσταλμένος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για το κλίμα, επιμένοντας στον ρόλο του πνεύμονα που διαδραματίζει ο ωκεανός, μαζί με τα δάση.
«Μια αναπνοή στις δύο οφείλεται στο οξυγόνο που παράγεται από τον ωκεανό. Είναι λοιπόν καιρός για μας να κάνουμε ριζικές αλλαγές», προσέθετε.
Οι υπερασπιστές των ωκεανών ελπίζουν πως ο συναγερμός, που θα κηρύξει πιθανόν η GIEC τον Σεπτέμβριο, θα καταστήσει δυνατό να συνειδητοποιηθεί ο άρρηκτος δεσμός ανάμεσα στη θάλασσα και το κλίμα.
«Όλοι κερδίζουν»
Και στην ίδια οπτική, ο Πρόεδρος της Χιλής Σεμπαστιάν Πινιέρα θα ήθελε η 25η διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα (COP25), της οποίας θα προεδρεύσει η χώρα του τον Δεκέμβριο στο Σαντιάγο, «να μείνει στη μνήμη ως η μπλε COP».
Πώς όμως αυτή η πολιτική βούληση μπορεί να μεταφρασθεί σε πράξεις;
Πρέπει οι χώρες «να εισαγάγουν στις εθνικές δεσμεύσεις τους μέτρα σχετικά με τους ωκεανούς», τονίζει ο Ραφαέλ Κιβελιέ του Ιδρύματος Πρίγκιπας Αλβέρτος 2ος του Μονακό, αναφερόμενος στο γεγονός ότι οι υπογράφοντες τη συμφωνία του Παρισιού οφείλουν να ετοιμάσουν για το 2020 μια αναθεώρηση των δεσμεύσεών τους για μείωση των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
«Η εργασία για τη διαφύλαξη των θαλάσσιων οικοσυστημάτων είναι εργασία για το κλίμα», επιμένει.
Συγκεκριμένα, οι μκο και οι επιστήμονες ζητούν την ταχεία επέκταση του παγκόσμιου δικτύου προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών. «Μπορούμε να ξαναδώσουμε ζωή σε ορισμένα τμήματα της θάλασσας μέσα σε μερικές δεκαετίες (...) και να αντιστρέψουμε την τάση. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις αλλαγές που προκαλούνται από την άνοδο της θερμοκρασίας του κλίματος», διαβεβαιώνει ο Κάλουμ Ρόμπερτς, ωκεανογράφος στο πανεπιστήμιο του Γιόρκ.
Μερικοί προβάλλουν επίσης τη σημασία του «μπλε άνθρακα», δηλαδή της ικανότητας ορισμένων παράκτιων οικοσυστημάτων, όπως τα μαγκρόβια δάση, να απορροφούν το CO2 .
«Βρίσκουμε εκεί σημαντικές συνέργειες ανάμεσα στην άμβλυση της κλιματικής αλλαγής --με την αποθήκευση άνθρακα-- και την προσαρμογή, με δεδομένη τη σημασία των μαγκρόβιων για την προστασία από τις καταιγίδες και την άνοδο της στάθμης των θαλασσών και για τη βιοποικιλότητα», υπογραμμίζει μια διπλωματική πηγή.
«Εν δυνάμει όλοι κερδίζουν», συνεχίζει, εκτιμώντας πως αυτό μπορεί να είναι ένας «ενδιαφέρων άξονας» στην προοπτική της αναθεώρησης των δεσμεύσεων των κρατών.
Το κλίμα της Γης αλλάζει με ρυθμό που υπερβαίνει τις περισσότερες επιστημονικές προβλέψεις. Από τις μεταβολές των καιρικών συνθηκών, που απειλούν την παραγωγή τροφίμων, αυξάνουν τα επίπεδα της θάλασσας, αλλά και τον κίνδυνο καταστροφικών πλημμυρών, οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος είναι παγκόσμιες και έχουν πρωτοφανή κλίμακα. Ωστόσο, όπως τονίζεται σε έκθεση του ΟΗΕ, ένας υγιής πλανήτης είναι σημαντικός για την υγεία και την ευημερία όλων των ανθρώπων. Παγκόσμια Ημέρα Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή σήμερα καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για μελέτη των αριθμών και τη λήψη άμεσων και δραστικών μέτρων ώστε να αναστραφεί η καταστροφική μεταβολή του κλίματος που θα οδηγήσει την καταστροφή του πλανήτη Γη.
Το ανθρώπινο αποτύπωμα στα αέρια του θερμοκηπίου
Έπειτα από περισσότερο από ενάμιση αιώνα εκβιομηχάνισης, αποψίλωσης και μεγάλης κλίμακας γεωργίας, οι ποσότητες αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί σε ιστορικά επίπεδα ρεκόρ. Καθώς μεγαλώνουν οι πληθυσμοί, οι οικονομίες και το βιοτικό επίπεδο, το ίδιο συμβαίνει στο σωρευτικό επίπεδο των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών:
-Οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) αυξήθηκαν κατά περίπου 50% από το 1990.
-Οι 10 χώρες με τις περισσότερες εκπομπές, ευθύνονται για 45% του συνόλου των εκπομπών αερίων παγκοσμίως. Αντίθετα, 50% των χωρών με τις λιγότερες εκπομπές, ευθύνονται για μόλις 13%.
-Η παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών αντιπροσωπεύει περίπου 30% όλων των εκπομπών CO2.
-Με βάση τα σημερινά στοιχεία, η μέση αύξηση της στάθμης της θάλασσας προβλέπεται να είναι 24-30 εκατοστά μέχρι το 2065 και 40-63 εκατ. μέχρι το 2100 σε σχέση με την περίοδο αναφοράς 1986- 2005. Οι περισσότερες πτυχές της αλλαγής του κλίματος θα εξακολουθήσουν να υφίστανται για πολλούς αιώνες, ακόμη και αν οι εκπομπές σταματήσουν.
-Από το 1880 έως το 2012, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία αυξήθηκε κατά 0,85 ° C.
-Η έκταση των θαλάσσιων πάγων στην Αρκτική συρρικνώνεται από το 1979, με 1,07 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα απώλειες κάθε δεκαετία.
-Έως το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φθάσει τα 10 εκατομμύρια. Ως εκ τούτου, θα χρειαστεί έως 50% περισσότερη τροφή, αν και σήμερα το 1/3 των τροφίμων παγκοσμίως πετιούνται.
-Τα τελευταία 40 χρόνια η δομημένη επιφάνεια στη Γη αυξήθηκε 2,5 φορές και ο πληθυσμός 1,8 φορές.
-Τα ορυκτά καύσιμα αντιπροσωπεύουν 80% του ενεργειακού μείγματος και για έναν υγιή πλανήτη η ανθρωπότητα χρειάζεται την κατάργηση της χρήσης τους. Ωστόσο, η ζήτηση για ενέργεια θα αυξηθεί κατά 50- 60% έως το 2050.
-Η παραγωγή κρέατος χρησιμοποιεί 77% της αγροτικής γης.
-Η αγροτική παραγωγή καταναλώνει 70% του νερού, παγκοσμίως.
-Η έκθεση σε μολυσμένο αέρα και νερό κοστίζει τουλάχιστον 9 εκατομμύρια ζωές ετησίως.
-Το κόστος που σχετίζεται με τη ρύπανση εκτιμάται σε 4,6 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως. Το 29% της γης υποβαθμίζεται, επηρεάζοντας τις ζωές και τα μέσα διαβίωσης 1,3- 3,2 δισ. ατόμων.
-Το 2016, 24,2 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν εσωτερικά σε 118 χώρες λόγω ξαφνικών καταστροφών.
-Μεταξύ 1995-2015, 700.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι επλήγησαν από ακραίες καιρικές συνθήκες που κόστισαν 1,4 τρισ. δολ.
-Μεταξύ του 2010 και του 2016, εκδηλώθηκαν ετησίως κατά μέσον όρο περίπου 700 ακραία καιρικά φαινόμενα, κοστίζοντας κατά μέσον όρο 127 δισ. δολάρια τον χρόνο.
Υπάρχουν ανησυχητικά στοιχεία ότι έχουν ήδη σημειωθεί ή ξεπεραστεί σημαντικά όρια που οδηγούν σε μη αναστρέψιμες αλλαγές τόσο σε μείζονα οικοσυστήματα, όσο και στο κλιματικό σύστημα του πλανήτη, με επιπτώσεις που ξεπερνούν τις γενιές.
Όπως αναφέρει ο ΟΗΕ, ορισμένες κοινότητες έχουν ήδη αρχίσει να υποφέρουν από καταστροφές και τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους αναζητώντας μια νέα αρχή. Οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι, όπως το πόσιμο νερό, είναι πιθανό να μειωθούν ακόμα περισσότερο. Πολλές καλλιέργειες και ορισμένα ζώα είναι απίθανο να επιβιώσουν σε ορισμένες τοποθεσίες εάν οι συνθήκες είναι πολύ ζεστές και ξηρές ή πολύ κρύες και υγρές. Η επισιτιστική ασφάλεια, που είναι ήδη ανησυχητική, θα γίνει ακόμα πιο επισφαλής.
Οι άνθρωποι προσπαθούν να προσαρμοστούν σε αυτή την κατάσταση, αλλά για πολλούς αυτό θα σημαίνει μια συνειδητή μετακίνηση σε άλλο μέρος για να επιβιώσουν. Αυτές οι κινήσεις σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους φυσικούς πόρους, μπορεί να προκαλέσουν συγκρούσεις με άλλες κοινότητες, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανταγωνίζονται για μειούμενη ποσότητα πόρων.
Σύμφωνα με εκτίμηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, από το 2009, ένα άτομο κάθε δευτερόλεπτο εκτοπίζεται από κάποια καταστροφή, με μέσο όρο 22,5 εκατ. ανθρώπους να εκτοπίζονται κάθε χρόνο, από το 2008.
Η κλιματική αλλαγή, κορυφαία διεθνής απειλή
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, όπως προκύπτει από έρευνα του Κέντρου PEW, που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του. Η έρευνα, για τις απειλές που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, διεξήχθη σε 26 χώρες. Σε 13 από αυτές, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, οι άνθρωποι χαρακτηρίζουν την αλλαγή του κλίματος ως την κορυφαία διεθνή απειλή. Μάλιστα στην Ελλάδα καταγράφεται το μεγαλύτερο ποσοστό όσων πιστεύουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη απειλή: 90%. Ακολουθούν η Νότια Κορέα (86%) και η Γαλλία (83%).
Το 2013, πολύ πριν την υπογραφή της συμφωνίας για το κλίμα του Παρισιού, κατά μέσο όρο 56% των ερωτηθέντων σε 23 χώρες, δήλωσαν ότι η παγκόσμια αλλαγή του κλίματος αποτελεί σοβαρή απειλή για τη χώρα τους. Το ποσοστό αυτό ανέβηκε στο 63% το 2017 και το 2018 το 67%.
«Ζεστάνετε τις καρδιές, όχι τον πλανήτη»: περισσότεροι σε σύγκριση με την προηγούμενη εβδομάδα, περίπου 1.000 νέοι διαδήλωσαν την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου, στο Παρίσι για το κλίμα, πίσω από την Γκρέτα Τούνμπεργκ, τη 16χρονη ακτιβίστρια από τη Σουηδία, που πρωτοστατεί στη μάχη κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
«Σε 20 ή 30 χρόνια, θα τα βρούμε όλα μπροστά μας» είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Μπερενίς, μια μαθήτρια Λυκείου από το Παρίσι ηλικίας 17 ετών.
«Ήρθαμε εδώ διότι έχουμε βαρεθεί καθώς η κυβέρνηση δεν κάνει αρκετά για την κλιματική απορρύθμιση».
Υπό το βλέμμα ισχυρών δυνάμεων επιβολής του νόμου, οι διαδηλωτές ξεκίνησαν την πορεία τους από την πλατεία της Όπερας κρατώντας πλακάτ όπου αναγράφονταν «Το μέλλον ξεκινά εδώ», «Σώστε τη Γη, φάτε έναν λομπίστα» και φωνάζοντας συνθήματα όπως «Ενωθείτε με εμάς, μην μας κοιτάτε».
Στην κινητοποίηση έδωσαν το παρόν προσωπικότητες όπως η ηθοποιός Ζιλιέτ Μπινός, ο ευρωβουλευτής των Πράσινων Γιανίκ Ζαντό και η δήμαρχος του Παρισιού Αν Ινταλγκό.
«Έχω ήδη συμμετάσχει σε μια πορεία για το κλίμα με τον πατέρα μου, όμως είναι η πρώτη φορά που έρχομαι μόνη μου. Είδα τις ομιλίες της Γκρέτα Τούνμπεργκ κι έχει δίκιο, είναι το μέλλον μας που διακυβεύεται» είπε η 15χρονη Αντέλ.
«Έχω την εντύπωση ότι ορισμένοι νέοι δεν νιώθουν ότι το ζήτημα τους αφορά, ωστόσο το κίνημα μεγαλώνει» συμπλήρωσε η 15χρονη, που κρατούσε ένα πλακάτ με το σύνθημα «Ψάρια, όχι πλαστικό!».
Από τότε που ξεκίνησε την αποχή της μια μέρα την εβδομάδα από τα μαθήματα το περασμένο καλοκαίρι, η Γκρέτα Τούνμπεργκ κατάφερε να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς μαθητές σε ολόκληρο τον κόσμο.
Όπως εκείνη, η οποία κάθε Παρασκευή δίνει ραντεβού μπροστά από το Κοινοβούλιο της Στοκχόλμης αξιώνοντας από την κυβέρνηση της χώρας της να κάνει περισσότερα για να αντιμετωπιστεί η υπερθέρμανση, χιλιάδες νέοι διαδηλώνουν στη Γερμανία, την Αυστραλία ή τη Βρετανία.
Όπως και στο Βέλγιο όπου 7.500 νέοι κατέκλυσαν τους δρόμους χθες, για έβδομη συνεχόμενη εβδομάδα, παρουσία της Γκρέτας.
Το κίνημα εμφανίζεται πιο άτολμο στη Γαλλία. Την περασμένη Παρασκευή, στην πρώτη κινητοποίηση, συμμετείχαν περίπου 200 μαθητές Λυκείου και φοιτητές, οι οποίοι απέκλεισαν την κυκλοφορία μπροστά από το υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης.
«Υπάρχουν κι άλλα κοινωνικά κινήματα με έντονη παρουσία» στη Γαλλία, για παράδειγμα η κινητοποίηση των «κίτρινων γιλέκων», εξήγησε σήμερα ο 22χρονος Ρομαρίκ Τιρέλ, συντονιστής του Youth for Climate France.
Οι νέοι Γάλλοι στοχεύουν στη συμμετοχή της 15ης Μαρτίου, ημερομηνία κατά την οποία η Γκρέτα Τούνμπεργκ έχει απευθύνει κάλεσμα για μια «παγκόσμια απεργία για το μέλλον».
«Η Γαλλία, χώρα του COP21, πρέπει να εφαρμόσει όσα λέει» υπογράμμισε η ακτιβίστρια σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα Parisien, ενώ επισήμανε ότι δεν γνωρίζει «γιατί ορισμένοι νέοι κινητοποιούνται μαζικά σε ορισμένες χώρες κι όχι σε άλλες»
Όταν φέτος τον Ιούλιο ο ευρωπαϊκός περιβαλλοντικός δορυφόρος Cryosat-2 έκανε τη συνηθισμένη διακριτική βόλτα του πάνω από τα κεφάλια μας, σε απόσταση περίπου 700 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης, ξαφνικά οι ελεγκτές του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) συνειδητοποίησαν ότι είχαν ένα σοβαρό πρόβλημα: κάποιο θραύσμα, ένα από τα πολλά διαστημικά «σκουπίδια» εκεί πάνω, κατευθυνόταν απειλητικά προς τον κόστους 140 εκατομμυρίων ευρώ δορυφόρο, ο οποίος παρακολουθεί τους πάγους του πλανήτη μας.
Μόλις την τελευταία στιγμή, οι μηχανικοί της ESA που κατέγραφαν τις τροχιές τόσο του δορυφόρου όσο και του θραύσματος, έδωσαν εντολή να ενεργοποιηθούν οι προωθητήρες του Cryosat-2, ώστε να ανέβει λίγο ψηλότερα. Περίπου 50 λεπτά αργότερα, το διαστημικό σκουπίδι πέρασε από το προηγούμενο σημείο του δορυφόρου με ταχύτητα 4,1 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο... Χρειάσθηκαν μερικές ακόμη μέρες με μανούβρες για να επανέλθει ο Cryosat-2 στην αρχική τροχιά του.
Το περιστατικό αυτό είναι χαρακτηριστικό για το πόσο έχουν εξελιχθεί σε μεγάλο πονοκέφαλο τα κάθε είδους διαστημικά θραύσματα που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη μαζί με τους δορυφόρους. Όλο και συχνότερα, οι ελεγκτές από το έδαφος, οι οποίοι πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση, δίνουν εντολές στους δορυφόρους να αλλάξουν θέση για να αποφύγουν μια μοιραία σύγκρουση.
Όμως αυτό δεν είναι πάντα εύκολο ούτε επιθυμητό, επειδή μια τέτοια αλλαγή θέσης και πορείας καταναλώνει χρόνο και πολύτιμα καύσιμα, που ο δορυφόρος χρειάζεται για τη δουλειά του. Το πιο πρόσφατο γνωστό περιστατικό συνέβη στις 23 Αυγούστου 2018, όταν τέσσερις μόλις μήνες αφότου είχε τεθεί σε τροχιά, ένας άλλος ευρωπαϊκός δορυφόρος επιτήρησης της Γης, ο Sentinel-3B, αναγκάσθηκε να αλλάξει τροχιά για να αποφύγει ένα επικίνδυνο θραύσμα.
Τουλάχιστον 400 νέοι δορυφόροι το 2017
Το 2017 οι ιδιωτικές εταιρείες, οι στρατοί, οι δημόσιοι οργανισμοί, ακόμη και ερασιτέχνες από διάφορες χώρες έθεσαν σε τροχιά πάνω από 400 νέους δορυφόρους, τουλάχιστον τέσσερις φορές περισσότερους σε σχέση με τον μέσο ετήσιο όρο της περιόδου 2000-2010. Ένα σημάδι ότι το διάστημα γίνεται ολοένα πιο πολυσύχναστο, καθώς όλο και περισσότερες επιχειρήσεις και χώρες αναπτύσσουν διαστημικές εφαρμογές και τεχνολογίες για ειρηνική, κατασκοπευτική ή πολεμική χρήση. Πέρυσι συνολικά πάνω από 1.800 μικρά και μεγάλα αντικείμενα σε τροχιά (θραύσματα και μη) ήλθαν να προστεθούν στον ουρανό.
Οι αριθμοί των δορυφόρων αναμένεται να αυξηθούν κατά πολύ τα επόμενα χρόνια, καθώς αρκετές εταιρείες (Boeing, One-Web, Space X κ.α.) σχεδιάζουν να στείλουν στο διάστημα εκατοντάδες έως χιλιάδες νέους τηλεπικοινωνιακούς και άλλους δορυφόρους. Παράλληλα, τα κράτη θέτουν σε τροχιά όλο και περισσότερους γνωστούς ή μυστικούς στρατιωτικούς δορυφόρους.
Τα ατυχήματα είναι αναπόφευκτα. Το 2009 ένας αμερικανικός τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος Iridium έπεσε πάνω στον εκτός λειτουργίας ρωσικό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο Cosmos-2251, δημιουργώντας χιλιάδες νέα διαστημικά θραύσματα. Αυτά γυροφέρνουν έκτοτε και απειλούν άλλους δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά, μια ζώνη που φθάνει σε ύψος έως 2.000 χιλιομέτρων (η μέση τροχιά φθάνει έως τα 35.000 χιλιόμετρα, όπου αρχίζει η γεωστατική τροχιά).
Είχε προηγηθεί το 2007 ένα άλλο περιστατικό (αυτά τα δύο ήσαν τα χειρότερα στην ιστορία από άποψη δημιουργίας «σκουπιδιών»), όταν -στο πλαίσιο ενός στρατιωτικού τεστ- ένας κινεζικός πύραυλος κατέστρεψε ένα κινεζικό δορυφόρο. Στα δύο αυτά περιστατικά του 2007 και του 2009 και στα χιλιάδες θραύσματα που διασκόρπισαν στο διάστημα ανεξέλεγκτα, οφείλονται περίπου οι μισές από τις τουλάχιστον 20 μανούβρες δορυφόρων που πρέπει να κάνει χρόνο η ESA για να αποφύγει κάποια νέα ολέθρια σύγκρουση, όπως δήλωσε ο Χόλγκερ Κραγκ, επικεφαλής του Γραφείου Διαστημικών Θραυσμάτων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος στο Ντάρμσταντ της Γερμανίας.
Από 4 Οκτωβρίου 1957, όταν εκτοξεύθηκε ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος, ο σοβιετικός «Σπούτνικ», και έτσι ξεκίνησε η διαστημική εποχή, ο αριθμός των δορυφόρων αυξάνεται συνεχώς, φθάνοντας περίπου τους 2.000 το 1970 και τους 7.500 το 2000.
Σήμερα γύρω από τη Γη τριγυρνούν περισσότερα χιλιάδες μεγάλα και μικρά αντικείμενα, κατασκευασμένα από ανθρώπινο χέρι: από ολόκληρους εν λειτουργία ή αδρανείς δορυφόρους έως κομματάκια από πυραύλους, ηλιακά πάνελ, παλαιούς δορυφόρους κ.α. Περίπου το 95% όλων των αντικειμένων σε τροχιά είναι «ζόμπι», δηλαδή νεκροί δορυφόροι ή κομμάτια τους.
Σύμφωνα με τη NASA, υπάρχουν περισσότερα από 500.000 διαστημικά «σκουπίδια» διαφόρων μεγεθών, από ολόκληρους δορυφόρους και τμήματα πυραύλων έως βίδες και παξιμάδια. Σύμφωνα με την ESA, υπάρχουν τουλάχιστον 29.000 αντικείμενα μεγαλύτερα των δέκα εκατοστών, 750.000 με μέγεθος ενός έως δέκα εκατοστών και πάνω από 170 εκατομμύρια θραύσματα του ενός χιλιοστού έως ενός εκατοστού.
Διάφοροι διαστημικοί οργανισμοί και φορείς αναζητούν λύσεις στο πρόβλημα. Ήδη αρκετές ομάδες μηχανικών και επιστημόνων εργάζονται για να βελτιώσουν κατ' αρχήν τις μεθόδους υπολογισμού των τροχιών των δορυφόρων και των θραυσμάτων, έχοντας δημιουργήσει μια μεγάλη βάση δεδομένων με όλες τις δυνατές πληροφορίες για οτιδήποτε πετάει εκεί πάνω. Στο πλαίσιο αυτό, συλλέγονται πληροφορίες και γίνονται εκτιμήσεις για τις ιδιότητες (σχήμα, μέγεθος, σύνθεση κ.α.) του παραμικρού γνωστού διαστημικού θραύσματος.
Όπως έδειξε και το ατύχημα του 2009, αρκεί μια σύγκρουση για να παραχθούν χιλιάδες έξτρα ‘σκουπίδια' και αυτό θα ήταν εφιάλτης. «Αν συνεχίσουμε έτσι, θα φθάσουμε σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή», δήλωσε στο "Nature", η ειδική στην αστροδυναμική Καρολάιν Φρούεχ του Πανεπιστημίου Πέρντιου της Ιντιάνα.
Κάθε χρόνο ο στρατός των ΗΠΑ εκδίδει κατά μέσο όρο 21 προειδοποιήσεις για πιθανές συγκρούσεις στο διάστημα, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια. Εν μέρει αυτό θα συμβεί, επειδή η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ θα θέσει σε λειτουργία ένα νέο ισχυρό ραντάρ, το οποίο θα μπορεί να ανιχνεύει στο διάστημα αντικείμενα μικρότερα των δέκα εκατοστών, που είναι το σημερινό όριο.
Η Διεθνής Επιτροπή για το Συντονισμό των Διαστημικών Θραυσμάτων έχει εκδώσει οδηγίες προς εταιρείες, οργανισμούς και κράτη να μειώνουν τους κινδύνους είτε αδειάζοντας τα καύσιμα των δορυφόρων που «βγαίνουν στη σύνταξη» (έτσι ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος μιας έκρηξης), είτε να τους κατεβάζουν σε χαμηλότερη τροχιά, ώστε να καίγονται στην ατμόσφαιρα της Γης. Μέχρι σήμερα όμως μόνο οι μισοί φορείς που εκτοξεύουν δορυφόρους, έχουν ανταποκριθεί σε αυτά τα αιτήματα.
Ψύλλοι στα άχυρα
Σε 15.900 υπολογίζονται τα σχετικά μεγάλα και ανιχνεύσιμα αντικείμενα σε χαμηλή τροχιά (έως 2.000 χλμ), σε 2.931 αυτά σε γεωστατική τροχιά (περίπου 35.000 χλμ) και σε 1.488 εκείνα που βρίσκονται σε άλλες ενδιάμεσες τροχιές. Η συνολική μάζα τους, σύμφωνα με την ESA, ξεπερνά τους 8.135 τόνους, μεγαλύτερη από τον μεταλλικό Πύργο του 'Αιφελ στο Παρίσι.
«Αν ξέραμε που ακριβώς βρίσκεται το κάθε τι, δεν θα είχαμε σχεδόν κανένα πρόβλημα», δήλωσε ο ειδικός στα διαστημικά ‘σκουπίδια' Μάρλον Σόργκε της αμερικανικής αεροδιαστημικής εταιρείας Aerospace Corporation.
Θεωρητικά στο διάστημα υπάρχει αρκετός χώρος για όλους τους δορυφόρους και για όλα τα «σκουπίδια», αρκεί κανείς να ξέρει που βρίσκεται ακριβώς το κάθε τι, ώστε να παίρνει προληπτικά μέτρα έγκαιρα. Το εν λόγω επιστημονικό πεδίο λέγεται «διαχείριση διαστημικής κίνησης» και θυμίζει τα αντίστοιχα προβλήματα με τα αυτοκίνητα στους δρόμους ή με τα αεροπλάνα στους ουρανούς.
Αλλά ενώ οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας γνωρίζουν τις θέσεις όλων των αεροσκαφών με ακρίβεια της τάξης του ενός μέτρου, δυστυχώς δεν είναι ανιχνεύσιμα όλα τα διαστημικά θραύσματα, ενώ για πολλά από αυτά που είναι γνωστά, δεν υπάρχει εξίσου μεγάλη ακρίβεια, όσον αφορά την εκτίμηση της τροχιάς τους. Δεν υπάρχει καν ένας ενιαίος διεθνής κατάλογος που να περιέχει όλα τα γνωστά ‘σκουπίδια'. Όχι σπάνια π.χ. τα αμερικανικά και τα ρωσικά στοιχεία διαφέρουν για την τροχιά ενός θραύσματος και κανείς τρίτος δεν ξέρει ποιά εκτίμηση είναι η πιο σωστή.
Από την άλλη, δεν λείπει η μυστικοπάθεια. Η μεγαλύτερη δημόσια βάση δεδομένων για θραύσματα είναι η αμερικανική, αλλά σχεδόν σίγουρα οι ΗΠΑ αποκρύπτουν στοιχεία για τους απόρρητους δορυφόρους τους. Κάτι ανάλογο όμως κάνει και η ρωσική κυβέρνηση. Μερικές ιδιωτικές εταιρείες έχουν τις δικές τους βάσεις δεδομένων, αλλά δεν είναι ελεύθερα προσβάσιμες.
Οι λεγόμενοι «περιβαλλοντολόγοι του διαστήματος», οι οποίοι θέλουν να διατηρήσουν ελεύθερο και ασφαλές για όλους το διάστημα, κάνουν λόγο για μια «τραγωδία των κοινών», καθώς ιδιώτες και κράτη «ρυπαίνουν» το διάστημα, που αποτελεί κοινό πολύτιμο πόρο για την ανθρωπότητα. Ασκούν πιέσεις, ιδίως στις ΗΠΑ, και ήδη ο πρόεδρος Τραμπ δείχνει πρόθυμος να μεταφέρει από το στρατό σε κάποια μη στρατιωτική δημόσια υπηρεσία (ίσως το Υπουργείο Εμπορίου) την αρμοδιότητα για την παρακολούθηση και δημόσια καταγραφή των διαστημικών θραυσμάτων.
Το δίχτυ του RemoveDEBRIS
Πώς όμως μπορεί να ‘μαζέψει' κανείς ένα διαστημικό σκουπίδι; Ανάμεσα στις λύσεις που έχουν προταθεί, είναι δίχτυα για να τα πιάνουν σαν ψάρια, μαγνήτες σε τροχιά για να κολλάνε πάνω τους τα περιφερόμενα θραύσματα, καθώς επίσης ακτίνες λέιζερ που θα τα καταστρέφουν ή θα τα ξαποστέλλουν ακόμη παραπέρα στο διάστημα.
Ο δορυφόρος RemoveDEBRIS έφθασε στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό τον Απρίλιο και από εκεί εκτοξεύθηκε στο διάστημα τον Ιούνιο. Πριν λίγες μέρες, το RemoveDEBRIS (κάτι μεταξύ αλιέα, μπόγια και σκουπιδιάρη του διαστήματος!) άπλωσε ένα δίχτυ για να πιάσει έναν άλλο μικρο-δορυφόρο Cubesat μεγέθους φραντζόλας ψωμιού, ο οποίος ξεδίπλωσε ένα μπαλόνι διαμέτρου ενός μέτρου. Το RemoveDEBRIS τύλιξε το δίχτυ του γύρω από το μπαλόνι και το τράβηξε κοντά του. Στις αρχές του 2019 προγραμματίζεται κάτι πιο προχωρημένο, καθώς το RemoveDEBRIS θα εκτοξεύσει ένα άλλο «σύνεργο», ένα διαστημικό καμάκι.
Αν η κόστους 15 εκατ. ευρώ αποστολή αποδειχθεί πετυχημένη, τέτοια δίχτυα και καμάκια θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για να συλλέγονται αδέσποτα διαστημικά θραύσματα και να σέρνονται πιο χαμηλά στην ατμόσφαιρα, όπου θα καίγονται μόνα τους από την τριβή.
Η τήξη των πάγων στην Ανταρκτική έχει επιταχυνθεί με ανησυχητικό ρυθμό τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ 2012-2017 η παγωμένη ήπειρος έχασε περίπου 219 δισεκατομμύρια τόνους πάγου ετησίως, συμβάλλοντας κατά 0,6 χιλιοστά το χρόνο στην άνοδο της στάθμης των θαλασσών. Οι 84 επιστήμονες από 44 φορείς (NASA, ESA, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα), που έκαναν σχετικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό «Nature», ανέφεραν ότι πριν το 2012 η Ανταρκτική έχανε πάγους με σταθερό ετήσιο ρυθμό 76 δισεκατομμυρίων τόνων, συνεισφέροντας 0,2 χιλιοστά ετησίως στην άνοδο της στάθμης των υδάτων. Όμως μετά το 2012 έχει υπάρξει τριπλασιασμός στις ετήσιες απώλειες.
Η επιδείνωση είναι πιο αισθητή στη Δυτική Ανταρκτική, όπου οι ετήσιες απώλειες των 53 δισ. τόνων στη δεκαετία του 1990 έχουν αυξηθεί σε 159 δισ. τόνους το χρόνο μετά το 2012. Στο βόρειο άκρο της ηπείρου, στην Ανταρκτική Χερσόνησο, υπάρχει αύξηση 25 δισ. τόνων ετησίως μετά το 2000, ενώ αντίθετα στην Ανατολική Ανταρκτική οι πάγοι εμφανίζουν μια μικρή αύξηση της τάξης των 5 δισ. τόνων ετησίως.
Σε περίπου τρία τρισεκατομμύρια τόνους υπολογίζονται συνολικά οι πάγοι που έχουν λιώσει κατά την τελευταία 25ετία. Αυτές οι απώλειες των ανταρκτικών πάγων έχουν οδηγήσει σε συνολική άνοδο της στάθμης των παγκόσμιων θαλασσών κατά 7,6 χιλιοστά μετά το 1992, με το 40% της ανόδου να έχει συμβεί μετά το 2012. Τα νέα ευρήματα, με επικεφαλής τον καθηγητή 'Αντριου Σέφερντ της Σχολής Γεωεπιστημών και Περιβάλλοντος του βρετανικού Πανεπιστημίου του Λιντς, παρέχουν την πιο ολοκληρωμένη εικόνα μέχρι σήμερα για τις διαχρονικές μεταβολές στην παγοκάλυψη της Ανταρκτικής.
Η ήπειρος είναι καλυμένη από περίπου 15,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα πάγου, που έχουν συσσωρευθεί μέσω χιονόπτωσης στη διάρκεια χιλιάδων ετών. Στο Νότιο Ωκεανό γύρω από την Ανταρκτική οι θαλάσσιοι πάγοι καλύπτουν μια πρόσθετη έκταση 18,5 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων το χειμώνα, με πάχος περίπου ένα μέτρο. Η Ανταρκτική διαθέτει αρκετό νερό σε μορφή πάγου για να αυξήσει την παγκόσμια στάθμη των θαλασσών κατά 58 μέτρα, αν ποτέ οι πάγοι της λιώσουν.
Με την άμμο να καθίσταται απαραίτητη για πληθώρα δραστηριοτήτων και παρασκευασμάτων, η ανθρωπότητα έρχεται αντιμέτωπη με την πιθανότητα εξαφάνισή της λόγω υπέρμετρης εξόρυξης.
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, η άμμος και το χαλίκι είναι τα πιο εξορυσσόμενα υλικά στον κόσμο, με το άθροισμα των εξαγωγών τους από το έδαφος να αγγίζει το 85% του συνόλου της βιομηχανίας εξόρυξης στον κόσμο, υπολογισμένη σε βάρος. Σε πραγματικούς αριθμούς, 40 δισεκατομμύρια τόνοι άμμου και χαλικιού εξορύσσονται κάθε χρόνο.
Πολλοί έχουν την ιδέα ότι η άμμος είναι ένας φυσικός πόρος που βρίσκεται σε μεγάλα αποθέματα στη γη, ωστόσο η αλήθεια είναι πως η εξόρυξή της είναι πλέον τόσο εκτεταμένη, που δεν είναι εφικτή η φυσική της ανανέωση με την ταχύτητα του παρελθόντος.
Για να κατανοήσουμε τα μεγέθη, η νόμιμη εξόρυξη άμμου στη βιομηχανία κοστίζει 70 δισεκατομμύρια, τόσο δηλαδή όσο το ΑΕΠ της Κένυας.
Γιατί είναι όμως τόσο εκτεταμένη η χρήση της άμμου; Στην καθημερινότητά μας, η άμμος χρησιμεύει στην κατασκευή γυαλιού και ανόργανων ουσιών όπως το silicon dioxide, που εντοπίζεται στην παρασκευή κρασιού, καθαριστικών προϊόντων, οδοντόκρεμας και άλλων. Εξίσου χρήσιμη είναι για την κατασκευή των μικροτσίπ που χρησιμοποιούμε για τους υπολογιστές και τα κινητά νέας τεχνολογίας.
Φυσικά ο τομέας στον οποίο θεωρείται απαραίτητη δεν είναι άλλος από αυτόν της κατασκευής κτιρίων, όπου η άμμος χρησιμεύει στη δημιουργία τσιμέντου και ασφάλτου.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μητρόπολης που καταναλώνει τεράστιες ποσότητες άμμου είναι η Σιγκαπούρη, λόγω του ότι ο πληθυσμός της από το 1990 μέχρι σήμερα έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Με αυτό το δεδομένο, η έκταση της πόλης συνεχώς αυξάνεται και, μόνο το 2016, η πόλη χρειάστηκε 35 εκατομμύρια τόνους άμμου για να εξυπηρετήσει τις κατασκευαστικές της ανάγκες.
Τα παραπάνω είχαν σαν αποτέλεσμα χώρες όπως η Καμπότζη, η Μαλαισία, η Ινδονησία και το Βιετνάμ να θέσουν περιορισμούς στην πώληση άμμου στη Σιγκαπούρη επικαλούμενες περιβαλλοντικά ζητήματα, οδηγώντας όμως με αυτόν τον τρόπο στην έκρηξη της πώλησής της στη μαύρη αγορά.
Όμως δεν είναι όλα τα είδη άμμου συμβατά για χρήση στις κατασκευές. Η άμμος της ερήμου θεωρείται πολύ ψιλή, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται εκτεταμένα αυτή από τις παραλίες, τα ποτάμια και το βυθό της θάλασσας, γεγονός που προκαλεί τεράστιες περιβαλλοντικές ζημιές.
Η λίμνη Poyang στην Κίνα θεωρείται το μεγαλύτερο ορυχείο άμμου στον κόσμο, με περίπου 236 κυβικά μέτρα άμμου να εξορύσσονται κάθε χρόνο από αυτή. Μάλιστα η NASA με φωτογραφίες από δορυφόρους της μας ενημερώνει πως το τοπίο στις βόρειες ακτές της είναι πλέον αλλαγμένο λόγων των εξορύξεων, ενώ αντίστοιχα έχει επηρεαστεί και η οικολογική της ακεραιότητα.
Αντίστοιχα, η εξόρυξη από παραλίες και τον ωκεανό οδηγεί στη διάβρωση των ακτών, ενώ καταστρέφεται ταυτόχρονα η χλωρίδα του βυθού.
Μέχρι στιγμής, τα μέτρα που έχουν παρθεί σε παγκόσμιο επίπεδο για τον περιορισμό των εξορύξεων είναι πολύ μικρά και αναποτελεσματικά. Μένει να δούμε ποιες θα είναι οι μελλοντικές αποφάσεις των υπευθύνων για το περιβάλλον ώστε να μην υπάρξουν περαιτέρω καταστροφικές συνέπειες για αυτό και κατ' επέκταση για τη ζωή μας.
