Ελλάδα

Ιστορικά ντοκουμέντα – Στα ελληνικά για πρώτη φορά η αλληλογραφία Κοραή-Τζέφερσον – Τι λένε οι ειδικοί

Κυριακή, 21/11/2021 - 15:38
Η δημοσίευση σημαντικών ιστορικών ντοκουμέντων, άγνωστων στο ευρύ κοινό, τα οποία δεν είχαν μεταφραστεί στα ελληνικά, συμπίπτει με την επέτειο των 200 χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης. Πρόκειται για την αλληλογραφία του κορυφαίου Έλληνα διαφωτιστή Αδαμάντιου Κοραή με τον τρίτο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών και συγγραφέα της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας Τόμας Τζέφερσον, η οποία έλαβε χώρα τη διετία 1823-1825 και για την οποία δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς πως έως σήμερα ήταν παραμελημένη στη Βιβλιοθήκη του Αμερικανικού Κογκρέσου.

Όπως όμως επισημαίνουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ μια σειρά από σημαντικούς μελετητές της Ιστορίας και ιδιαίτερα εκείνης της περιόδου, η αλληλογραφία Κοραή-Τζέφερσον αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά τεκμήρια της θεωρίας της πολιτικής ελευθερίας που αναπτύχθηκε κατά τον 19ο αιώνα. Δημοσιεύεται δε για πρώτη φορά ολόκληρη σε μετάφραση του καθηγητή Περικλή Βαλλιάνου, η οποία φιλοξενείται στην επιθεώρηση Athens Review of Books.

Το εξώφυλλο του τεύχους της Athens Review of Books με σχέδιο του ζωγράφου Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου.

«Διαπιστώνοντας ότι τα σημαντικά αυτά γραπτά μνημεία ποτέ δεν είχαν προσφερθεί ενιαία και ολοκληρωμένα στο ελληνικό κοινό ζήτησα από τον καθηγητή Περικλή Βαλλιάνο να τα μεταφράσει», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο εκδότης της επιθεώρησης Μανώλης Βασιλάκης. «Προσεχώς θα κυκλοφορήσουν και σε βιβλίο, στο οποίο θα προσθέσουμε και το μνημειώδες εκτενέστατο φιλελληνικό κήρυγμα του φίλου των Κοραή και Τζέφερσον, Έντουαρντ Έβερετ, που κινητοποίησε τη δημοκρατική κοινή γνώμη σε όλη την Αμερική υπέρ του ελληνικού Αγώνα». Ο Περικλής Βαλλιάνος, ο οποίος συνοδεύει τη μετάφραση με ένα αναλυτικό δοκίμιο, κάνει από την πλευρά του λόγο για «μεγάλη παράλειψη», προσθέτοντας πως «η αλληλογραφία αυτή θα έπρεπε να είναι κεντρικός πυλώνας της ιστορικής μας παιδείας».

Πορτρέτο του Αδαμάντιου Κοραή από την ζωγράφο Μαρία Γιαννακάκη ειδικά φιλοτεχνημένο για το αφιέρωμα της Athens Review of Books.

Γιατί όμως δεν βρήκαν τα σημαντικά αυτά τεκμήρια τη θέση που τους αξίζει; Κι έπειτα, γιατί απευθύνθηκε ο Κοραής στον Τζέφερσον και πώς ο αΑμερικανός πολιτικός επηρέασε τον Έλληνα στοχαστή; Οι ειδικοί στους οποίους απευθύνθηκε το ΑΠΕ-ΜΠΕ, εξηγούν:

  «Κορυφαία στιγμή για την ευόδωση της ελληνικής ανεξαρτησίας»

«Είναι όντως μεγάλη παράλειψη και μεγάλη αδικία ότι μέσα στον καταιγισμό των θεμάτων και των απόψεων που προβλήθηκαν για τα διακόσια χρόνια του 1821 απουσίαζαν αναφορές και αναλύσεις για την προσφορά του Αδαμαντίου Κοραή στον Αγώνα, ενώ εξακολουθούσαν να ακούγονται οι γνωστές συκοφαντικές κραυγές εναντίον του. Και όμως ο μεγάλος Σμυρναίος σοφός, με χιώτικη καταγωγή, υπήρξε ο πνευματικός αρχηγός του, αλλά και εκείνος που πρόβαλε την αναγέννηση της Ελλάδος ενώπιον της δημοκρατικής κοινής γνώμης των πολιτισμένων λαών ως μία ανυπέρθετη ιστορική αναγκαιότητα με δεδομένη την υλική και πνευματική πρόοδο που είχε σημειώσει από τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα. Το περίφημο Υπόμνημα που υπέβαλε το 1803 ο Κοραής στην επιστημονική εταιρεία των Παρατηρητών του Ανθρώπου στο Παρίσι περιέγραφε γλαφυρά την πρόοδο αυτή, και ετόνιζε τις συνέχειες και τις συνάφειες του φιλελεύθερου φρονήματος, της φιλομάθειας και της εργατικότητας του σημερινού ελληνικού λαού με τις παρακαταθήκες της κλασικής αρχαιότητας. Το κείμενο αυτό έγινε ευρέως γνωστό διεθνώς.

Πορτρέτο του Τόμας Τζέφερσον από τον Μάδερ Μπράουν, 1786, λάδι σε καμβά. Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων, Σμιθσόνιαν.

Με την έναρξη του Αγώνα τα επιχειρήματά του έγιναν η σημαία του φιλελληνικού κινήματος που τόσο κρίσιμο ρόλο έπαιξε στην στήριξη του επαναστατημένου ελληνικού λαού, ιδίως τις τραγικές μέρες μετά την εισβολή του Ιμπραΐμ και την πτώση του Μεσολογγίου. Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι της ηρωικής πόλης είχαν ονομάσει «Κοραή» έναν από τους προμαχώνες απ’ όπου μάχονταν, η δε Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας το 1827 ανακήρυξε τον Κοραή άξιο του έθνους και πρωτομάχο της ανεξαρτησίας.

Διάλεξα να διορθώσω την προαναφερθείσα παράλειψη μεταφράζοντας στα ελληνικά την αλληλογραφία του Κοραή με τον φημισμένο στοχαστή του Διαφωτισμού, συντάκτη της Αμερικανικής Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας και τρίτο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τόμας Τζέφερσον, κατά τα χρόνια 1823 έως 1825. Αυτή υπήρξε μια κορυφαία στιγμή της δράσης του Κοραή για την ευόδωση της ελληνικής ανεξαρτησίας. Απευθύνθηκε στους Αμερικανούς ως γνήσιους εκφραστές των αρχών της αβασίλευτης δημοκρατικής πολιτείας που και ο ίδιος επρέσβευε. Αλλά έβλεπε επίσης και την αμερικανική Δημοκρατία ως ουσιαστικό αντίβαρο στις προσπάθειες των ευρωπαϊκών δυνάμεων να ποδηγετήσουν τον ελληνικό αγώνα και να ιδρύσουν ένα κηδεμονευόμενο ελληνικό κράτος. Ιδίως φοβόταν την Αγγλία, ακόμα και μετά την αλλαγή της αγγλικής πολιτικής υπέρ της επαναστατημένης Ελλάδος από τον Κάννιγκ. Από τον Τζέφερσον ζητούσε να ενεργήσει για την διπλωματική αναγνώριση των επαναστατών από την Αμερική, αλλά και συμβουλές για την οργάνωση του συνταγματικού βίου του ελεύθερου κράτους. Η βαθιά εκτίμηση που εκφράζει ο Τζέφερσον στο πρόσωπο του Κοραή για την επιστημονική του συνεισφορά στην μελέτη του κλασικού πολιτισμού, αλλά και για τον αγώνα του για την ελευθερία, αντανακλά πόσο βαθιά είχε εισχωρήσει το ελληνικό ιδεώδες στη συνείδηση των πολιτισμένων ανθρώπων της εποχής.

Στιούαρτ Γκίλμπερτ, περ. 1825-1828, λιθογραφία που απεικονίζει τον τρίτο Πρόεδρο των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον, στο γραφείο του στο οποίο υπάρχουν βιβλία και χαρτιά και μια προτομή του Βενιαμίν Φραγκλίνου. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου.

Η αλληλογραφία αυτή θα έπρεπε να είναι κεντρικός πυλώνας της ιστορικής μας παιδείας, παραμένει όμως άγνωστη στα σχολεία μας και ευρύτερα. Ελπίζουμε ότι με την μετάφραση αυτή θα αποκτήσει το πλατύ ακροατήριο που της αξίζει».Περικλής Βαλλιάνος, ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ

  «Γνωρίσαμε έναν άλλον Κοραή»

«Η δημοσίευση ελληνικής μετάφρασης της αλληλογραφίας του Αδαμαντίου Κοραή με τον Πρόεδρο Τόμας Τζέφερσον συνιστά μια πολύ ευπρόσδεκτη συνεισφορά στο ευρύ φάσμα των πρωτοβουλιών που προκάλεσε η διακοσιοστή επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Η δημοσίευση της αλληλογραφίας αυτής στα ελληνικά προσφέρει την ευκαιρία στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό να γνωρίσει έναν άλλο Κοραή, τον Κοραή των πολιτικών ιδεών και της πολιτικής σκέψης. Έτσι αποκτάμε μια πληρέστερη εικόνα της πνευματικής του προσωπικότητας που υπήρξε κυρίως γνωστή ως εκείνη του λογίου του Διαφωτισμού με πρωταρχικό ενδιαφέρον για τα ζητήματα της γλώσσας και της γλωσσικής παιδείας των Νεοελλήνων. Την εικόνα αυτή γνωρίζαμε πολύ καλά από τα έργα του Κ.Θ.Δημαρά. Χάρη στις μελέτες του Πασχάλη Μ. Κιτρομηλίδη γνωρίσαμε και έναν άλλο Κοραή, εκείνον της πολιτικής θεωρίας και του πολιτειακού προβληματισμού. Την εικόνα αυτή εμπλουτίζει τώρα και ο Π. Βαλλιάνος με την μετάφραση του. Τον ευχαριστούμε για τη συμβολή του στην καλύτερη γνωριμία μας με τον πλούτο της πολιτικής σκέψης του νέου Ελληνισμού».Απόστολος Σ. Γεωργιάδης, επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Η πρώτη σελίδα της επιστολής του Αδαμάντιου Κοραή προς τον Τόμας Τζέφερσον με ημερομηνία 10 Ιουλίου 1823. Στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου υπάρχει η δισέλιδη επιστολή που του έστειλε στις 10 Ιουλίου και τρισέλιδο πιο ευανάγνωστο αντίγραφό της με ένα υστερόγραφο της 20ής Ιουλίου).

Η τελευταία σελίδα της επιστολής του Αδαμάντιου Κοραή προς τον Τόμας Τζέφερσον με ημερομηνία 10 Ιουλίου 1823. Όλες οι επιστολές τους φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου.

   «Επιστροφή στον Κοραή για να ανοίξει ο νους»

«Όπου και να θολώνει ο νους σας, παροτρύνει ο Ελύτης, να μνημονεύετε Σολωμό και Παπαδιαμάντη. Είναι ανάγκη όμως, στις συνθήκες της νέας εποχής, να αναζητήσουμε και άλλους οδηγούς στο παρελθόν για να ξεθολώσει ο νους και να ανοίξουν τα μάτια. Για παράδειγμα, αδικημένες και ξεχασμένες διάνοιες όπως ο Ροΐδης και ο Κοραής. Τον τελευταίο φέρνει στο προσκήνιο απαιτητικά η μετάφραση και έκδοση της αλληλογραφίας του με τον Αμερικανό πολιτικό και στοχαστή Τόμας Τζέφερσον από τον καθηγητή Π.Σ.Βαλλιάνο στο τεύχος Νοεμβρίου της Athens Review of Books. Με τη βοήθεια της εξαιρετικής εισαγωγής του Βαλλιάνου συναντάμε πάλι τον Κοραή που έθαψε η νεοελληνική ακηδία. Τον Κοραή του δημοκρατικού φρονήματος και της ελεύθερης κρίσης, τον Κοραή της γερής παιδείας και ακμαίας σκέψης, τον μάστορα της γραφής και τον απροκατάληπτο πατριώτη, τον μετρημένο πολιτικό στοχαστή και τον ανεξίθρησκο σχολιαστή, τον λόγιο που συνδυάζει την ευρωπαϊκή μεθοδικότητα με την ευέλικτη δυσπιστία του Έλληνα της Ανατολής. Και πολλά άλλα θα μπορούσε να προσθέσει κανείς. Επιστροφή λοιπόν στον Κοραή για να ανοίξει ο νους και να προκόψει η κρίση σε μια εποχή που κυριαρχούν η τυφλότητα των κάθε κοπής ιδεολόγων και ο φανατισμός των πάσης φύσεως πιστών. Η αλληλογραφία Κοραή-Τζέφερσον μας θυμίζει ένα ακόμη ανεξόφλητο χρέος». Δημήτρης Δημηρούλης, συγγραφέας -πανεπιστημιακός

Η πρώτη σελίδα της επτασέλιδης απάντησης του Τόμας Τζέφερσον στον Αδαμάντιο Κοραή με ημερομηνία 31 Οκτωβρίου 1823. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου.

 «Πολύτιμη για την κατανόηση της πολιτικής σκέψης»

«Τα αιτήματα του Κοραή θα δώσουν στον Τζέφερσον, ο οποίος είναι πλέον ογδόντα ετών, την ευκαιρία να συνοψίσει με απόλυτη διαύγεια όχι μόνο τι έχει επιτευχθεί στη χώρα του για να γίνει πράξη η λαϊκή κυριαρχία αλλά και τι φρονεί ότι θα πρέπει να γίνει προκειμένου η νομοθετική και η δικαστική εξουσία να μην στραφούν εναντίων των πολλών από τους οποίους αντλούν τη νομιμοποίησή τους. Με αυτό το πνεύμα θα εξάρει τη μονοπρόσωπη εξουσία που ασκεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ως αντίδοτο στον φατριασμό. Παράλληλα, όμως, θα προτείνει αλλαγές στον τρόπο εκλογής και λειτουργίας της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων, έτσι ώστε τα μέλη τους να μην μπορούν να αποτελέσουν προνομιούχο τάξη, και θα ζητήσει οι δικαστές να διορίζονται με συγκεκριμένη θητεία και να λογοδοτούν προκειμένου να μην υπονομεύουν με τις αποφάσεις τους το Σύνταγμα. Έτσι, η επιστολή της 31ης Οκτωβρίου 1823 που απέστειλε στον Κοραή είναι πολύτιμη και για την κατανόηση της ύστερης πολιτικής σκέψης του ιδίου του Τζέφερσον». Φιλήμων Παιονίδης, καθηγητής Ηθικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας ΑΠΘ

Η τελευταία σελίδα της επτασέλιδης απάντησης του Τόμας Τζέφερσον με ημερομηνία 31 Οκτωβρίου 1823. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου.

   «Εκδοτικό γεγονός της χρονιάς»

«Η μετάφραση, επιμέλεια και έκδοση στα ελληνικά της αλληλογραφίας που αντάλλαξαν μέσα στην Ελληνική Επανάσταση (1823-1825) ο Αδαμάντιος Κοραής με τον Τόμας Τζέφερσον θεωρώ ότι είναι το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς. Θα περιοριστώ σε μία σκέψη επί της επιστολής που απηύθυνε στις 31 Οκτωβρίου 1823 ο τρίτος Πρόεδρος των ΗΠΑ στον κυριότερο εκπρόσωπο του ελληνικού Διαφωτισμού και η οποία περιέχει συνοπτικά ένα ολόκληρο συνταγματικό πρόγραμμα για το υπό ίδρυση ελληνικό κράτος. Ο Τζέφερσον πιστεύει ότι οι δικαστές δεν είναι στην πραγματικότητα «η λιγότερο επικίνδυνη [για τις ελευθερίες των πολιτών] εξουσία» (Ο Φεντεραλιστής Νο 78). Τουναντίον, η δημοκρατικά ανέλεγκτη έκδοση αποφάσεων, που αφορούν τη ζωή και περιουσία των πολιτών αλλά και δημιουργούν ένα παράλληλο δίκαιο χωρίς πολιτική νομιμοποίηση, καθιστά επιτακτική τη χαλιναγώγηση των μη εκλεγμένων δικαστών μέσω θητείας (ανανεώσιμης εφόσον διαπιστώνεται καλή συμπεριφορά), με σώματα ενόρκων πολιτών ως διαρκές αντίβαρο και με λογοδοσία. Ένα από τα ακλόνητα θεμέλια της δημοκρατίας είναι η ελευθερία του Τύπου.

Το επίσημο πορτρέτο του τρίτου Προέδρου των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον από τον Ρέμπραντ Πιλ, 1800, λάδι σε καμβά. Συλλογή του Λευκού Οίκου.

Στη ρεπουμπλικανική φιλοσοφία του Τζέφερσον, μόνο ένας ανοιχτός και ρωμαλέος δημόσιος διάλογος μπορεί να διασφαλίσει τον έλεγχο της κακοδιοίκησης και διαφθοράς των αξιωματούχων. Στη Δημοκρατία, ο Τύπος είναι «το καλύτερο εργαλείο για τον φωτισμό του νου του ανθρώπου και για την βελτίωσή του ως ελλόγου, ηθικού και κοινωνικού όντος». Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει αβίαστα ότι οι δικαστές δεν έχουν καμία δουλειά να παρεμβαίνουν στον δημόσιο διάλογο δια του Τύπου και συνεπώς στη διαμόρφωση των ελλόγων απόψεων των πολιτών για τα κοινά, καθώς η πιθανότητα και μόνο μιας αστικής αποζημίωσης για συκοφαντική δυσφήμηση δημόσιου προσώπου ενσταλάζει φόβο στις καρδιές, παράγοντας έτσι αποτροπή και εντέλει αυτολογοκρισία. Το τζεφερσόνειο μάθημα, που δυστυχώς ουδέποτε πήρε στα σοβαρά η ελληνική Πολιτεία, είναι ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος για την ευρωστία της Δημοκρατίας από μια πιθανή εργαλειοποίηση μη εκλεγμένων και πολλαπλώς εξαρτώμενων μόνιμων δικαστών από μια κυβέρνηση προκειμένου να φιμώσει την αντιπολίτευση και να κυριαρχήσει καθεστωτικά, καταπνίγοντας έτσι τις ελευθερίες των πολιτών και ιδρύοντας μια «ήπια τυραννία» (Αλεξίς ντε Τοκβίλ) που δε θα λέει το όνομά της». Ιωάννης Παπαδόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Πολιτικής Φιλοσοφίας και Ευρωπαϊκών Πολιτικών, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Δημοκρατίας και Δικαίου.

   «Φωτίζει σε βάθος τα διλήμματα της σύγχρονης δημοκρατίας»

«Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες απόψεις για τους λόγους που δικαιολογούν την ύπαρξη ενός δεύτερου νομοθετικού σώματος αναπτύσσονται στην επιστολή του Τζέφερσον προς τον Κοραή. Θα μείνω στο σημείο αυτό για την παρέμβασή μου. Ο Τζέφερσον είναι οπαδός της ιδέας να γίνεται μία μόνον εκλογική διαδικασία για την εκλογή συγχρόνως όλων των μελών και των δύο νομοθετικών σωμάτων, οι δε εκλεγόμενοι να κατανέμονται εν συνεχεία διά κληρώσεως σε ένα από τα δύο σώματα. Γιατί τα χρειαζόμαστε τότε, τα δύο σώματα; Για να αφοπλισθεί, υποστηρίζει ο Τζέφερσον, η κυριαρχική δυναμική που ένας δημοφιλής δημαγωγός θα εξασφάλιζε στη μία ή την άλλη Βουλή, για να προφυλαχθούμε από τον κίνδυνο μιας βιαστικής τελεσίδικης ψήφου ύστερα από ανατρεπτικές συνωμοσίες και μηχανορραφίες. Η δράση οργανωμένων πολιτικών κομμάτων εντός της Βουλής και η λειτουργία της συνταγματικής δικαιοσύνης καθιστούν σήμερα αλυσιτελή μια τέτοια λύση. Όμως δεν παύουν, οι σκέψεις αυτές, να φωτίζουν σε βάθος τα μεγάλα διλήμματα της σύγχρονης δημοκρατίας». Ιωάννη Σαρμάς, πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, συγγραφέας του βιβλίου «Εμείς ο λαός – Η συνταγματική νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών»

   «Υπερασπιστές της ελευθερίας του πνεύματος»

«Είναι ενδεικτικό του (από)προσανατολισμού της ανθρωπιστικής παιδείας στη χώρα μας το γεγονός ότι η αλληλογραφία του κορυφαίου, ίσως, Έλληνα διανοητή της προεπαναστατικής περιόδου με τον βασικό συγγραφέα της αμερικανικής Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας και τρίτο, κατά σειρά, Πρόεδρο και των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είχε δημοσιευθεί στα ελληνικά μέχρι σήμερα και, εν πολλοίς, περνά απαρατήρητη από όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Από την αλληλογραφία του Αδαμάντιου Κοραή με τον Τόμας Τζέφερσον διαπιστώνεται η ύπαρξη μιας «δημοκρατίας του πνεύματος», στην οποία μετείχαν διανοούμενοι και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Οι άνθρωποι αυτοί κατόρθωναν να επικοινωνούν σε βαθμό αξιοθαύμαστο από τη σκοπιά της εποχής μας, των ηλεκτρονικών μηνυμάτων και των τηλεδιασκέψεων. Αναπόφευκτα, την αλληλογραφία Κοραή-Τζέφερσον διαπερνά η διαφορετική εμπειρία δύο πνευματικών ανθρώπων: Ο πρώτος παρέμεινε εργάτης των γραμμάτων, ενώ ο δεύτερος αναμίχθηκε ενεργά στα κοινά και βίωσε όλες τις αντιφάσεις μεταξύ θεωρίας και πράξης. Ωστόσο, και οι δύο υπερασπίζονταν την ελευθερία του πνεύματος ως αδιαπραγμάτευτη αξία: «Έχω ορκιστεί στον βωμό του Θεού αιώνια εχθρότητα εναντίον κάθε μορφής τυραννίας επί του ανθρώπινου πνεύματος», έγραφε ο Τζέφερσον. Ο Κοραής υπερθεμάτιζε».Γιάννης Στεφανίδης, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας στη Νομική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Πηγή: in.gr

Διαβάστε περισσότερα...
Ελλάδα

Οι θυσίες της Ελλάδας στην Κατοχή - Αποσπασματικά στοιχεία του μεγέθους της καταστροφής από τους Ναζί στην έκθεση Κ. Δοξιάδη:

Κυριακή, 28/10/2018 - 14:00
Όταν, κατά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γερμανοί Ναζί αποχώρησαν από την Ελλάδα, άφησαν πίσω τους μία χώρα κατεστραμμένη κι έναν λαό εξαθλιωμένο οικονομικά.

Παρακάτω ακολουθούν μερικά αποσπασματικά στοιχεία του μεγέθους της καταστροφής που υπέστη η χώρα μας και ο λαός της, παρμένα από την επίσημη Έκθεση (1946) του Υπουργείου Δημοσίων Έργων για την ανάδειξη των καταστροφών της Ελλάδας κατά τον Πόλεμο. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε τον Μάιο του 1941 και τελείωσε τον Νοέμβριο του 1944.

-Η έκθεση Κωνσταντίνος Αποστόλου Δοξιάδης* «Θυσίες της Ελλάδος: Αιτήματα και επανορθώσεις στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο» παρουσιάζει τις καταστροφές που προκάλεσε η τριπλή κατοχή (Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι) την περίοδο 1941-1944. Συγκεκριμένα παρουσιάζεται ο οικονομικός πόλεμος, δηλαδή η ελάττωση της παραγωγής την περίοδο της Κατοχής. Ακολούθως παρουσιάζονται οι καταστροφές των τεχνικών έργων, οι καταστροφές πόλεων και χωριών από τους κατακτητές, τα δεινά που προκάλεσε ο πόλεμος στις ζωές των κατοίκων (φτώχεια, θάνατοι από πείνα κ.ά.).
Η έκθεση έχει μεγάλη αξία γιατί, πέρα από το πλήθος των στοιχείων που παραθέτει, αυτά συγκεντρώθηκαν στη διάρκεια της Κατοχής από το Γραφείο Χωροταξικών και Πολεοδομικών Μελετών και Ερευνών του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, αλλά και από άλλες δημόσιες υπηρεσίες και ιδιώτες. Η έκθεση άρχισε να συντάσσεται τον Μάιο του 1941, υπό την εποπτεία του υφυπουργείου Ανοικοδομήσεως, και παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 1944. Τον Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο του 1945 παρουσιάστηκε σε Παρίσι, Λονδίνο και στη διάσκεψη του ΟΗΕ. Το κείμενο γράφτηκε από τον αρχιτέκτονα Κ. Δοξιάδη, ο οποίος διηύθυνε την όλη εργασία με τη βοήθεια αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών του υφυπουργείου.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα στοιχεία που αναφέρονται προέρχονται από τις πλέον αξιόπιστες πηγές που διέθετε τότε η ελληνική πολιτεία, αναφέρουμε ενδεικτικά, υπ. Γεωργίας, υπ. Μεταφορών, υπ. Δημοσίων Έργων, υπ. Εμπορικής Ναυτιλίας, Τράπεζα της Ελλάδας, Αστυνομία Πόλεων κ.ά. (μεγέθους 121 σελίδες)


Περιληπτικά και ενδεικτικά τα στοιχεία και κάποιους από τους πίνακες και τις φωτογραφίες που περιέχει.


Η εξορυκτική βιομηχανία (σίδερο, μαγγάνιο, νικέλιο, χρώμιο κ.ά.) καταστράφηκε, καθώς οι εξαγωγές μειώθηκαν το 1940 στο 29% των προπολεμικών μεγεθών, στο 6% το 1941 και στο 2% το 1942. Το ίδιο άλλωστε συνέβη στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, καθώς οι εισαγωγές κατέρρευσαν στο 6%, 10% και 12% αντίστοιχα την περίοδο 1941-1943, ενώ οι εξαγωγές στο 8%, 6% και 3% αντίστοιχα.
Εξόντωση με όπλο την παύση των εισαγωγών
 
Σύμφωνα με την έκθεση, η ελάττωση της καλλιέργειας και της μέσης ετήσιας γεωργικής παραγωγής (1941-1944) έφτασε σε σχέση με το 1938 το 40% στα δημητριακά, το 36% στα όσπρια, το 89% στον καπνό και το 75%, ενώ σε άλλα είδη, όπως η σταφίδα και τα σταφύλια, μειώθηκε κατά 66%. Μέγα τίμημα πλήρωσε ο δασικός πλούτος της χώρας.
 
«Έπειτα ήρθε η Κατοχή, άρχισαν οι εμπρησμοί και η έντονη ξύλευση έγινε από τους κατακτητές με τρόπο πρωτόγονο γιατί γνώριζαν ότι η παραμονή τους στην Ελλάδα θα ήταν σύντομη και έτσι αδιαφορώντας για τη μελλοντική παραγωγή των δασών μας θέλησαν να τα καταστρέψουν για πολλά χρόνια» έγραφε ο Δοξιάδης.


Πλήρης καταστροφή των υποδομών
 
Τεράστιες ζημιές υπέστησαν οι υποδομές. Σύμφωνα με την έκθεση, στους Σιδηροδρόμους του Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ) αχρηστεύθηκε το 75% της γραμμής Πειραιάς – Πλατύ, το 100% των γραμμών Θεσσαλονίκης – Φλώρινας και  Θεσσαλονίκης – Ειδομένης, και το 23% της γραμμής Θεσσαλονίκης – Αλεξανδρούπολης. Επίσης καταστράφηκε το 80% των σιδηροδρομικών σταθμών, το 40% των γεφυρών, το 35% των σηράγγων, ενώ στους Σιδηροδρόμους Πειραιώς – Αθηνών – Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ) αχρηστεύθηκε το 97% της γραμμής.

Κλοπές και καταστροφές μουσείων και μνημείων
 
Η καταγραφή των υπουργείων εντόπισε καταστροφές μνημείων τέχνης, βυζαντινής και λαϊκής αρχιτεκτονικής, εκκλησιών και αρχοντικών.
Ο Κ. Δοξιάδης έγραφε ότι οι Γερμανοί προκάλεσαν καταστροφές σε 87 αρχαιολογικούς χώρους, οι Ιταλοί σε 39 και οι Βούλγαροι σε τρεις, με χαρακτηριστικότερες τις περιπτώσεις της Βάρης, της Δημητριάδας και του Παλαιοκάστρου Κρήτης. Επίσης, εντοπίζονται ανασκαφές από τους Γερμανούς σε 24 σημεία και από τους Ιταλούς σε άλλα δύο.
 
Ακόμη, εντοπίζονται κλοπές αρχαιολογικές θησαυρών, με τους Γερμανούς να κλέβουν αρχαιότητες από 42 μουσεία ή αρχαιολογικούς χώρους, τους Ιταλούς από 33 και τους Βουλγάρους από εννέα.

Καμμένα χωριά

Οι στρατοί κατοχής εφάρμοσαν ένα προμελετημένο σχέδιο για την εξόντωση του ελληνισμού, την πυρπόληση των χωριών. 1170 ελληνικά χωριά αποτεφρώθηκαν. Σε μερικά μέρη της χώρας, ιδίως κοντά στα σύνορα, οι πυρπολήσεις επεξετάθησαν έως το 90% των χωριών της κάθε περιοχής.



 ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ



Συνολικές απώλειες οικοδομών την περίοδο της Κατοχής.
Με όλες αυτές τις καταστροφές η Ελλάς έχασε 400.000 οικοδομές, δηλαδή τα 23% του οικοδομικού της πλούτου και έρχεται πρώτη σε θυσίες μεταξύ των Συμμάχων και ίσως και σε χειρότερη μοίρα από τις χώρες του Άξονος. Και αυτό, χωρίς τις απώλειες στη Βόρειο Ήπειρο και τα Δωδεκάνησα. Επί 1.730.000 οικοδομών του 1940 απωλέσθησαν 401.000 ή 23%

Καταστροφές στη Β. Ήπειρο
Παντού όπου ήσαν Έλληνες, ακόμη και έξω από τα σύνορα του ελληνικού κράτους, κατεστράφησαν οι πόλεις και τα χωριά. Οι μεγάλες καταστροφές των χωριών της Βορείου Ηπείρου, ενώ η Κεντρική και η Βόρειος Αλβανία δεν έπαθε τίποτα το σημαντικό.

Τα δεινά των κατοίκων

Ο πληθωρισμός άρχισε και ήταν τρομακτικός. Έφθασε σε όρια που καμιά χώρα δεν γνώρισε ποτέ.

 
 

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ
Είτε από σαμποτάζ των ανταρτών είτε από τις καταστροφές που προξένησαν οι Γερμανοί εγκαταλείποντας την Ελλάδα, το αποτέλεσμα είναι πως το οδικό δίκτυο της Ελλάδας στο τέλος του Πολέμου ήταν τελείως κατεστραμμένο.

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ
Όταν ελευθερώθηκε η Ελλάδα, οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι απλά δεν υπήρχαν! Το μεν σιδηροδρομικό δίκτυο ήταν σχεδόν όλο κατεστραμμένο, τα δε βαγόνια τα είχαν αρπάξει οι Βούλγαροι και οι Γερμανοί και τα είχαν μεταφέρει στις πατρίδες τους για να ενισχύσουν τα δικά τους σιδηροδρομικά δίκτυα...

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΙΣΘΜΟΥ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ
Φεύγοντας οι Γερμανοί από την Ελλάδα, για εκδίκηση προξένησαν όσο περισσότερες καταστροφές μπορούσαν στην διώρυγα και τον ισθμό της Κορίνθου:
Ανατίναξαν την γέφυρα (τα κομμάτια της οποίας έπεσαν κάτω στον ισθμό), έριξαν όσο περισσότερα βαγόνια μπορούσαν στην στενή θαλάσσια λωρίδα, ανατίναξαν σε διάφορα σημεία τις πλευρές της διώρυγας για να πέσουν τα χώματα στην θάλασσα και βούλιαξαν καράβια μέσα στο πέρασμα. Και επειδή τους φάνηκαν λίγα όλα αυτά, στο τέλος έριξαν και νάρκες πάνω στα χαλάσματα, ώστε να μην μπορούν οι Έλληνες να καθαρίσουν το πέρασμα!
Το αποτέλεσμα αυτής της κτηνώδους ενέργειας ήταν να αποφραχθεί τελείως ο ισθμός και να μείνει για πολλά χρόνια κλειστός προκειμένου να καθαριστεί το πέρασμα και να φτιαχτεί καινούρια γέφυρα.




ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ
Ο εμπορικός στόλος ακολούθησε την μοίρα του σιδηροδρόμου... Από 583 πλοία που είχαμε το 1939, φορτηγά και επιβατηγά, χάθηκαν τα 434, δηλαδή περίπου το 75%. Η χωρητικότητα του εμπορικού στόλου από περίπου 1.930.000 τόνους που ήταν προπολεμικά έπεσε στους περίπου 530.000 τόνους! Μειώθηκε δηλαδή κατά 73%.
(Κάθε σύμβολο παρακάτω παριστάνει 10 πλοία.)



ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
Αεροδρόμια, εγκαταστάσεις και εργοστάσια καταστράφηκαν εντελώς εξαιτίας του πολέμου και της Κατοχής. Τα αεροπλάνα και τα μηχανήματα διαλύθηκαν ή μεταφέρθηκαν στις χώρες του Άξονα. Το 1945 η Πολιτική Αεροπορία ήταν σαν να μην υπήρξε ποτέ...



ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ
Επειδή η καταστροφή των συγκοινωνιακών δικτύων φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή για τους Ναζί, γι' αυτό αποφάσισαν να συνεχίσουν το έργο τους και στις τηλεπικοινωνίες.
Έτσι, κατέστρεψαν όλες τις υπεραστικές γραμμές, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των μηχανημάτων και των εγκαταστάσεων το άρπαξαν για την πατρίδα τους.




ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ
Η κακία των ναζί έφτασε μέχρι το σημείο να καταστρέψουν τα υδραυλικά έργα που δεν είχαν καμία σχέση με τον πόλεμο (αρδευτικά έργα, φράγματα, γέφυρες, κλπ.) στις πεδιάδες της Θεσσαλονίκης και των Σερρών!




ΤΑ ΚΑΜΕΝΑ ΧΩΡΙΑ
Οι Γερμανοί εφάρμοσαν ένα προμελετημένο σχέδιο προκειμένου να κάμψουν το ηθικό του ελληνικού πληθυσμού (κάτι που βέβαια δεν κατάφεραν): την θεωρία των αντιποίνων, με βάση την οποία για κάθε απώλεια δικών τους σε μια μάχη ή σε ενέδρα των ανταρτών πυρπολούσαν τα πλησιέστερα χωριά.

1170 ήταν τα χωριά που έκαψαν σε όλη την επικράτεια, όπως φαίνονται στον παρακάτω χάρτη, με τις κόκκινες κουκκίδες.



ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ
Η Ελλάδα έχασε στην διάρκεια του πολέμου το 1/4 περίπου των οικοδομών της (23%)!
Είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες καταστροφές σε οικοδομές μεταξύ όλων των άλλων συμμαχικών χωρών.

Καταστροφή Δασών.
Επί συνόλου επιφανείας δασών 19.180 km2, καταστράφηκαν 5.000 km2, δηλαδή το 25% των δασών. Σε μερικές όμως περιοχές η καταστροφή ήταν πολύ μεγαλύτερη, στα δάση της Αττικής η καταστροφή φτάνει στο 75%.

Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Όταν κατέλαβαν οι Γερμανοί την Ελλάδα, την υποχρέωσαν να τους πληρώνει έξοδα κατοχής! Το 1941 το κόστος κατοχής έφτανε το 40% του εθνικού εισοδήματος, ενώ τον επόμενο χρόνο το 90%. Η κυβέρνηση για να αντεπεξέλθει στις "υποχρεώσεις" της αυτές, έκοβε συνεχώς καινούριο χρήμα, χωρίς αντίκρυσμα. Η διαδικασία αυτή συνετέλεσε στην ανοδική πορεία του πληθωρισμού που έφτασε σε απίθανα ύψη ως την Απελευθέρωση.
Ο πληθωρισμός, όμως, ήταν ταυτόχρονα αποτέλεσμα εσκεμμένων ενεργειών των κατακτητών. Οι Γερμανοί τον επιζητούσαν, αφ' ενός διότι έτσι μπορούσαν να αγοράζουν πάμφτηνα διάφορα προϊόντα, αφ' ετέρου με την πείνα και την εξαθλίωση που έφερνε ο πληθωρισμός προσπαθούσαν οι κατακτητές να αποδυναμώσουν την αντιστασιακή δράση. (περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΑ)


Σύμφωνα με τον Κ. Δοξιάδη, οι σκοποί των κατακτητών ήταν οι εξής: «Με τον πληθωρισμό είχαν την ευχέρεια να αποκτούν ό,τι τους ήταν αναγκαίο πληρώνοντας με νόμισμα χωρίς εσωτερική αξία που δεν τους κόστιζε τίποτε και υποχρέωναν τον ελληνικό λαό με τις άθλιες συνθήκες ζωής που δημιουργούσαν, αφού πουλήσει τα σπίτια του, τα κοσμήματά του, τα υπάρχοντά του και να στραφεί προς τον κατακτητή ζητώντας δουλειά στα εργοστάσια της Γερμανίας». Πέθαναν από την πείνα 300.000 άνθρωποι ενώ με τους άστεγους των ορέων ο αριθμός ξεπερνούσε το μισό εκατ. ανθρώπους.
Παράλληλα, διαπιστώθηκαν μεγάλες αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών. Οι Βούλγαροι πήραν ομήρους 40.000 πολίτες, οι Ιταλοί 10.000 και οι ναζιστές 70.000, εκ των οποίων οι 60.000 έλληνες εβραίοι. Περί τους 140.000 πολίτες συνολικά εκπατρίστηκαν, ενώ οι ισραηλίτες εξολοθρεύτηκαν ολοκληρωτικά από τους ναζί. Επίσης, οι Βούλγαροι εκδίωξαν μαζικά χιλιάδες ανθρώπους από τη ζώνη κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και των Σερρών.



ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΑΡΙΘΜΟΥ (1941 - 1944)
Οι τιμές των προϊόντων ακολουθούσαν την πορεία του χρήματος. Έτσι, ο πληθωρισμός ανέβηκε σε εξωπραγματικά επίπεδα και τα χρήματα κυκλοφορούσαν με το τσουβάλι (χωρίς να έχουν καμιά αξία, πια). Οι τιμές είχαν ανέβει χιλιάδες φορές περισσότερο απ' ό,τι πριν την Κατοχή. Για παράδειγμα, για να αγοράσει κανείς 1 οκά ψωμί (1,28 κιλά) τον Απρίλιο του 1941 έδινε 10 δραχμές, ενώ τον Σεπτέμβριο του 1944 έπρεπε να δώσει 153.000.000 δραχμές!
Ενώ όμως ανέβαιναν τόσο οι τιμές, οι μισθοί παρέμεναν καθηλωμένοι στα παλιά επίπεδα.

 
ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 

Εξαιτίας του πληθωρισμού και των ενεργειών των δυνάμεων κατοχής ο ελληνικός λαός, κυρίως στην Αθήνα και τις μεγάλες πόλεις, καταδικάστηκε σε εντονότατο υποσιτισμό και σε θάνατο από πείνα.
Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τον μεγάλο λιμό του '41-'42, στην Αθήνα.
(Κάθε σύμβολο παριστάνει το 10% των οικογενειών.)

ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Ο αριθμός των θανάτων ανέβηκε τρομακτικά τον 2ο χρόνο της Κατοχής.
Με κόκκινο συμβολίζονται οι θάνατοι από φυματίωση, με κίτρινο από καρδιακά νοσήματα, με πράσινο και μαύρο από άλλες αιτίες. Όπως βλέπουμε, η φυματίωση έκανε θραύση τον δύσκολο χειμώνα του '41-'42.


Γενική πτώση του πληθυσμού τα έτη 1941-44
Ο πληθυσμός της Ελλάδος μειώθηκε τόσο όσο σε καμιά άλλη συμμαχική χώρα. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα του οικονομικού πολέμου.
α) Υπολογιζόμενη αύξηση πληθυσμού αν δεν μεσολαβούσε η Κατοχή: 400.000.
β) Υπολογιζόμενη αύξηση οφειλομένη αποκλειστικά στην υπεροχή γεννήσεων: 310.000.
γ) Πραγματική πτώση του πληθυσμού λόγω υπεροχής των βίαιων θανάτων: 260.000.
δ) Βίαιοι θάνατοι και σφαγές: 165.000.
ε) Πτώση του πληθυσμού οφειλομένη σε αποδημίες στο εξωτερικό: 105.000.
Ο πληθυσμός της χώρας το 1940 ήταν 7.335.000 κάτοικοι. Το 1944 είχε υποχωρήσει στους 6.805.000, αντί των υπολογιζόμενων 7.745.000, αν δεν μεσολαβούσε η κατοχή.

Οι αξιώσεις της Ελλάδας 
Ο Κ. Δοξιάδης έγραφε ότι οι αξιώσεις της Ελλάδας στηρίχθηκαν όχι στο τι χάθηκε, αλλά στο τι αποδεικνύεται ότι χάθηκε και μπορεί να εκτιμηθεί σε μονάδες. Έτσι, αξιολόγησε τις άμεσες ζημιές (θετικές), όπως «διαρπαγές, καταστροφές, απλήρωτες υπηρεσίες, πληρωμές, δαπάνες του προϋπολογισμού, κλήριγκ, συντάξεις στα θύματα, διαρπαγές κρατικών αποθηκών, πολεμικό υλικό και ποσά που καταβλήθηκαν σε εργάτες από εργοδότες». Οι έμμεσες ζημίες (αποθετικές) της περιόδου 1940-1944 ήταν η πτώση του εθνικού εισοδήματος και η ελάττωση της απόδοσης της εργασίας, που είχαν παρόμοιες συνέπειες και στη μεταπολεμική εποχή.
Ωστόσο, στις αξιώσεις δεν περιλαμβάνονται θυσίες του πληθυσμού (θάνατοι, ασθένειες, ελάττωση γεννήσεων), θυσίες του πολιτισμού (απώλεια καλλιτεχνικών και πνευματικών αξιών, ιδιωτικών περιουσιών κτλ). «Μετά από συστηματική δουλειά όλων των αρμοδίων», έγραφε, «οι συγκεκριμένες και σταθμητές θυσίες της χώρας ήσαν 17,8 δισ. δολάρια του 1938 ή 1,994 τρισ. δραχμές του 1938».
«Τα αιτήματα της Ελλάδος είναι δίκαια, γιατί ζητάμε να καταβάλουν οι υπεύθυνοι για τις καταστροφές λαοί που ζουν σήμερα πολύ καλύτερα από την Ελλάδα επανορθώσεις για την ανασυγκρότηση» σημειώνει και ανέφερε ότι, παρ’ όλο που οι Αλβανοί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές και προκάλεσαν ζημιές στη χώρα, «επειδή όμως ο αλβανικός λαός ζει σε χαμηλότερο επίπεδο από τον ελληνικό, η Ελλάς δεν έθεσε ζήτημα επανορθώσεων από την Αλβανία».

Το ΑΕΠ 33 ετών εξαφανίστηκε
Το 1938 το συνολικό εθνικό εισόδημα ήταν σχεδόν 60 δισ. δραχμές και ο προϋπολογισμός 15 δισ. δραχμές. Σύμφωνα με τον Κ. Δοξιάδη, οι αξιώσεις της Ελλάδας έφταναν το εθνικό εισόδημα 33 ετών ή τον προϋπολογισμό του κράτους για 130 χρόνια.
 
Η κατανομή των αποζημιώσεων έγινε ως εξής:
 
– 60,9% από τη Γερμανία, δηλαδή 10,8 δισ. δολάρια ή 1,2 τρισ. δραχμές
 
– 33,6% από την Ιταλία, ήτοι 6 δισ. δολάρια ή 670 δισ. δραχμές
 
– 5,5% από τη Βουλγαρία, δηλαδή σχεδόν 1 δισ. δολάρια ή 198 δισ. δραχμές.
 
«Για την Γερμανία το ποσόν που θα έπρεπε να πληρώσει στην Ελλάδα είναι αντίστοιχο με το ένα τρίτον του εθνικού εισοδήματος ενός έτους.
Για την Ιταλία είναι αντίστοιχο με ένα σχεδόν εθνικό εισόδημα ενός έτους. Για την Βουλγαρία το ποσόν είναι αντίστοιχο με το εθνικό εισόδημα δύο ετών» έγραφε ο Δοξιάδης.
 
«Ενώ λοιπόν ο κάθε κάτοικος της Ελλάδος θα πρέπει να εργάζεται 33 χρόνια για να αποκαταστήσει όλες τις ζημιές, οι υπεύθυνοι λαοί θα μπορούσαν να εργασθούν πολύ λιγότερο για να αποκαταστήσουν το ό,τι κατέστρεψαν» σημείωνε. Συγκεκριμένα, οι Γερμανοί θα χρειάζονταν μόνον τέσσερις μήνες, οι Ιταλοί έναν χρόνο και οι Βούλγαροι δύο χρόνια.
 
«Το πρόβλημα λοιπόν για τον ελληνικό λαό είναι 66 φορές σημαντικότερο από ό,τι για τους Γερμανούς, 33 φορές για τους Ιταλούς και 16 για τους Βουλγάρους» εξηγούσε.
 
Η Ελλάδα πήρε «ψίχουλα»
 
Σύμφωνα με τον πολεοδόμο, η Γερμανία προκάλεσε το 60,9% όλων των ζημιών και σχεδόν τις μισές από τις αποθετικές ζημιές.
Έτσι, οι συνέπειες των ζημιών χρεώνουν όλες τη Γερμανία ως κύριο υπεύθυνο του πολέμου και της καταστροφής. Ωστόσο, τα επιχειρήματα των συμμάχων ήταν τελείως διαφορετικά, έγραφε, αφού υποστήριζαν ότι «η Γερμανία πρέπει να ανασυγκροτηθεί, η Ιταλία είναι πολύ πτωχή και η Βουλγαρία θυσιάστηκε για μας».
 
«Αυτά ήσαν τα νέα συνθήματα των μεγάλων δυνάμεων, ένα μόλις χρόνο μετά την ανακωχή στην Ευρώπη πριν συνταχθούν και υπογραφούν οι συνθήκες με τις αξονικές χώρες. Έτσι τα ελληνικά αιτήματα παραμερίστηκαν και αντί για εκπλήρωσή τους, τα διάφορα συνέδρια και οι συσκέψεις επιδίκασαν στην Ελλάδα συμβολικά και μόνον ένα ποσόν» τόνιζε ο Δοξιάδης.
 
Το συμβολικό ποσό ήταν 300 εκατ. δολάρια (του 1946) έναντι ελληνικών αιτημάτων 17,8 δισ. δολαρίων (του 1938), τα οποία δεν αντιστοιχούν παρά στο μισό ή τα δύο τρία της προπολεμικής τους αξίας, δηλαδή επιδικάσθηκε μόλις το 1% των αξιώσεων της χώρας.
 
«Η απόφαση αυτή δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα και οφείλεται κυρίως στη διεθνή πολιτική που ασκήθηκε από τις μεγάλες δυνάμεις μετά τον πόλεμο. Υπεύθυνες για την απόφαση αυτή είναι οι μεγάλες δυνάμεις και προς αυτές πρέπει να απευθύνονται από εδώ κι εμπρός τα αιτήματά μας» σημείωνε.
Πήρε μόλις το 1%, παρά τις καταστροφές
 
«Η Ελλάς υπέφερε κατά τον πόλεμο και την Κατοχή όσο καμία άλλη χώρα του κόσμου. Είχε το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπινων θυσιών και τον μεγαλύτερο βαθμό υλικών φθορών μεταξύ όλων των συμμάχων χωρών και πιθανώς και μεταξύ των ηττημένων. Τα αιτήματα της Ελλάδος ήταν δίκαια και λογικά. Δεν ζήτησε να αποζημιωθεί ούτε για τον πληθυσμό που έχασε ούτε για τις ηθικές ή άλλες πνευματικές φθορές ούτε ακόμη για την προσπάθεια που πήγε χαμένη. Ζήτησε απλώς να αποζημιωθεί για τις υλικές της φθορές» έγραφε ο Κ. Δοξιάδης.
 
«Από τα ηθικά και δίκαια αυτά ελληνικά αιτήματα δεν ικανοποιήθηκε, έστω θεωρητικά, με την αναγνώριση δικαιωμάτων παρά ένα ποσοστό 1% από το σύνολο των θυσιών. Το ποσόν αυτό αντιπροσωπεύει μόλις το 1% των ζημιών που προκάλεσαν οι Γερμανοί, το 1% των ζημιών που προκάλεσαν οι Ιταλοί και το 3% των ζημιών που προκάλεσαν οι Βούλγαροι. Το αποτέλεσμα είναι ότι μόνο η Ελλάς καταδικάζεται τελικά σε ένα παθητικό 17,6 δισ. δολαρίων του 1938 που αντιστοιχεί σε εθνικό εισόδημα 33 σχεδόν ετών» σημείωνε με λύπη.
 
«Για τις υπεύθυνες για τις καταστροφές χώρες το αποτέλεσμα είναι ότι η Γερμανία θα πληρώσει το 1/300 σχεδόν του εθνικού της εισοδήματος, η Ιταλία θα πληρώσει το 1/100 του εθνικού της εισοδήματος και η Βουλγαρία το 6% του εθνικού της εισοδήματος» συμπλήρωνε.
 
«Ενώ η Ελλάς που αγωνίσθηκε και δεν προκάλεσε ζημιές σε κανένα, θα χάση 33 φορές τις εθνικές της προσπάθειες, οι υπεύθυνες χώρες, που θα μπορούσαν με προσπάθεια μικρότερη του ενός χρόνου να εξοφλήσουν τις υποχρεώσεις τους στην Ελλάδα, δεν πρόκειται να συμβάλουν παρά με ένα ελάχιστο ποσοστό της εθνικής τους προσπάθειας ενός έτους, πράγμα που δημιουργεί όμως μίαν απόστασιν μεταξύ των θυσιών της Ελλάδος και των θυσιών των άλλων χωρών σχεδόν 3.000 προς 1. Αυτή είναι συγκριτικά η ικανοποίηση της Ελλάδος για τις προσπάθειες που κατέβαλε για τον αγώνα της Δημοκρατίας» σημείωνε ο Δοξιάδης.
 
Κατά κεφαλήν ζημιά 2.220 δολαρίων
 
«Ενώ οι συνολικές θυσίες της χώρας ήταν τόσες ώστε ο κάθε Έλληνας να έχει χάσει 2.550 δολάρια, οι επανορθώσεις είναι ίσες προς 30 δολάρια, δηλαδή μένει κατά κεφαλήν παθητικό 2.220 δολάρια» τόνιζε και υπογράμμιζε ότι δόθηκαν χώρες με μικρότερες ζημιές έλαβαν μεγαλύτερες αποζημιώσεις, ενώ σύμμαχοι του Άξονα κατέβαλαν μεγαλύτερες αποζημιώσεις σε τρίτες χώρες από ό,τι οι Γερμανοί στην Ελλάδα.
 
«Η αιτία που έγιναν όλες αυτές οι αδικίες ήταν η πολιτική που ακολούθησαν οι μεγάλες δυνάμεις να εξασφαλίσουν η κάθε μία τις χώρες που μένουν στην δική τους σφαίρα επιρροής και που ήταν προσκολλημένες στην πολιτική τους» έγραφε.
 
«Ένα συμπέρασμα είναι βέβαια και ασφαλές και αυτό δεν μπορεί να το αμφισβήτηση κανένας, γιατί αποδεικνύεται από όλα τα στοιχεία που διατίθενται. Πως η Ελλάς που υπέστη τις μεγαλύτερες ζημιές στον πόλεμο πήρες τις μικρότερες επανορθώσεις και επομένως η Ελλάς βγήκε δύο φορές κατεστραμμένη, μία από τους εχθρούς με την κολοσσιαία μείωση του εθνικού της πλούτου και μία από τους συμμάχους της, με την αδικία που έγινε στην επανόρθωση των ζημιών της» διαπίστωνε ο πολεοδόμος.
 
«Ενώ βρισκόταν μετά τον πόλεμο ορισμένους βαθμούς κάτω από το προπολεμικό της επίπεδο και κάτω από τις άλλες χώρες, μετά την πληρωμή των επανορθώσεων θα βρίσκεται ακόμη χαμηλότερα, σχετικά με κάθε άλλη χώρα. Χάρη στις επανορθώσεις, η απόσταση της Ελλάδος από τις άλλες χώρες, αντί να μικρύνει, θα μεγαλώσει» κατέληγε.
 
*«Κωνσταντίνος Αποστόλου Δοξιάδης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Διπλωματούχος του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, Διδάκτωρ Μηχανικός του Πολυτεχνείου του Βερολίνου. 1940-1946 προϊστάμενος Γραφείου Χωροταξικών – Πολεοδομικών Μελετών και Ερευνών Υπουργείου Δημοσίων έργων. 28.12.45 – 4.4.46 Υφυπουργός Ανοικοδομήσεως. Από 5.4.46 Γενικός Διευθυντής Υπουργείου Ανοικοδομήσεως».


ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΕΣ ΩΜΟΤΗΤΕΣ
Η βουλγαρική συμπεριφορά απέναντι στον ελληνικό λαό στην Α. Μακεδονία και την Θράκη ήταν σαφώς πιο σκληρή και απάνθρωπη από την συμπεριφορά των άλλων κατακτητών. Οι Βούλγαροι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να ελαττώσουν τον ελληνικό πληθυσμό σ' εκείνες τις περιοχές. Σκότωναν σε όλες τις πόλεις της κατεχόμενης ζώνης με κάθε τρόπο και κάθε μέσον.
Στην περιοχή της Δράμας σφάχτηκαν 7000 άνθρωποι μέσα σε μια νύχτα! Και προφανώς, επειδή ήταν περήφανοι για τα κατορθώματά τους, δεν παρέλειπαν να βγαίνουν φωτογραφίες με τα αποκεφαλισμένα ή κρεμασμένα θύματά τους...
 





Η ΣΦΑΓΗ ΚΑΙ Ο ΕΜΠΡΗΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ
Αυτό στο οποίο διέπρεψαν οι Γερμανοί ήταν οι ομαδικές σφαγές μαχητών και αμάχων αδιακρίτως.
Τα Καλάβρυτα αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα της ωμότητας των Ναζί. Σε αντίποινα για τον θάνατο Γερμανών στρατιωτών από τους αντάρτες δολοφόνησαν 1436 άρρενες κατοίκους, δηλαδή το 38,5% του συνολικού αριθμού της πόλης και έκαψαν σχεδόν ολοκληρωτικά τα σπίτια του χωριού, όπως φαίνεται στον πίνακα. Αξιοσημείωτο είναι πως η Γερμανία, ενώ έχει αναγνωρίσει επίσημα την φρικαλεότητα της σφαγής, δεν έχει κάνει ποτέ αναφορά για καμία αποζημίωση!




Η ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ
Είναι ένα ακόμα παράδειγμα ομαδικών σφαγών που έκαναν οι Γερμανοί σ' ένα μικρό χωριό σκοτώνοντας 220 άτομα, από μωρά μέχρι γέροντες.
Μεταξύ των θυμάτων υπάρχουν 20 παιδιά 5 - 20 ετών και 42 ηλικιωμένοι άνω των 60.
Όπως στα Καλάβρυτα, έτσι και στο Δίστομο η Γερμανία δείχνει να αγνοεί την έννοια της λέξης "αποζημίωση".




ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ
Πριν τον Πόλεμο, επί συνόλου πληθυσμού 7.335.000 ανθρώπων δεν υπήρχαν άστεγοι. Στην απελευθέρωση επί συνόλου πληθυσμού 6.700.000 ανθρώπων οι άστεγοι έφταναν περίπου τους 1.200.000!
Οι πληροφορίες, τα στοιχεία και τα σχεδιαγράμματα, εκτός αν υπάρχει διαφορετική παραπομπή (link), είναι από την επίσημη Έκθεση του 1946 του Υπουργείου Δημοσίων Έργων.
 
Για όποιον θέλει, η συνολική Έκθεση κυκλοφορεί στο διαδίκτυο. (Την είδαμε εδώ και εδώ!)
Διαβάστε περισσότερα...