Βαγγέλης Μαρινάκης

Υποτίμηση κατά 50% του πέσο, κλείσιμο εννέα υπουργείων, απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και μείωση επιδοτήσεων σε ενέργεια και μεταφορές. Αυτό είναι το πακέτο μέτρων πρωτοφανούς λιτότητας που ανακοίνωσε προ ολίγων ημερών ο νέος, ακραίος φιλελεύθερος και υπερσυντηρητικός, Πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι, πιστός στην προεκλογική εξαγγελία του για «δόγμα του σοκ», θέτοντας την οικονομία και την κοινωνία της Αργεντινής υπό την απειλή του αλυσοπρίονου το οποίο κράδαινε προεκλογικά.

Το σκεπτικό; Να σταθεροποιηθεί μέσα από την εφαρμογή της πλέον νεοφιλελεύθερης ΤΙΝΑ (Τhere Is No Alternative) η οικονομία, που είναι αντιμέτωπη με υψηλό πληθωρισμό, υψηλά δημόσια ελλείμματα και δυσβάστακτο κρατικό χρέος. «Η γενεσιουργός αιτία των προβλημάτων μας ήταν πάντα δημοσιονομική», υποστήριξε ο νέος Υπουργός Οικονομίας Λουίς Καπούτο, προσθέτοντας πως, για πρώτη φορά, ψηφίζοντας τον Χαβιέρ Μιλέι οι πολίτες της Αργεντινής έδειξαν να κατανοούν πως «δεν υπάρχουν χρήματα».

«Εάν συνεχίσουμε έτσι, οδεύουμε προς τον υπερπληθωρισμό. Αποστολή μας είναι να αποφύγουμε την καταστροφή», είπε ο Καπούτο. Παραδέχθηκε, ωστόσο, ότι τα μέτρα αυτά θα επιφέρουν πλήγμα στους πολίτες και στην αγοραστική τους δύναμη. Ο ίδιος ανακοίνωσε, επίσης, ότι το κράτος δεν θα οργανώνει πλέον διαγωνισμούς για δημόσια έργα και θα ακυρώσει συμβάσεις για όσα «δεν έχουν αρχίσει ήδη». Τα δημόσια έργα θα εκτελούνται από τον ιδιωτικό τομέα, «καθώς το κράτος δεν έχει ούτε τα χρήματα ούτε τη χρηματοδότηση» για αυτά, δήλωσε.

Του πακέτου μέτρων είχε προηγηθεί μια πραγματικά σοκαριστική ομιλία του ίδιου του Μιλέι, που από πολλούς θεωρείται η νέα λατινοαμερικανική εκδοχή του Ντόναλντ Τραμπ, μετά την ήττα του Ζαΐρ Μπολσονάρου. Συγκεκριμένα, στην ομιλία του προειδοποίησε ότι οι Αργεντινοί θα πρέπει να υπομείνουν μήνες πόνου όσο εργάζεται για να βγάλει τη χώρα από την οικονομική κρίση που κληρονόμησε από τον προκάτοχό του. Ο πληθωρισμός είναι ήδη πάνω από 140% ετησίως και οι τιμές αναμένεται να εκτιναχθούν μεταξύ 20% και 40% τους επόμενους μήνες, εκτιμά ο νέος πρόεδρος, λογική που συνοψίζεται στο απλοϊκό δόγμα: «Θα πάμε χειρότερα, μέχρι να πάμε καλύτερα».

Οι αντιδράσεις εντός Αργεντινής ήταν περιορισμένες, δεδομένης της πρόσφατης λαϊκής εντολής αλλά και της πλήρους απαξίωσης της απελθούσας κεντροαριστερής κυβέρνησης του Αλμπέρτο Φερνάντεθ. Και τα δυσάρεστα νέα δεν σταματούν εκεί, αφού η νεότευκτη κυβέρνηση, διά στόματος της νέας Υπουργού Ασφάλειας Πατρίτσια Μπούλριτς, επιβεβαίωσε πως υπάρχει «ειδικό πρόγραμμα» και για τους διαδηλωτές, που προβλέπει πρόστιμα και ποινές, σε μια χώρα που διαθέτει σταθερά ζωντανό κοινωνικό κεφάλαιο και ιδιαίτερη παράδοση σε κινήματα και συλλογικότητες. «Αν υπάρχει αναστάτωση στους δρόμους, θα υπάρξουν επιπτώσεις για όσους τις προκαλούν», συμπλήρωσε η ίδια, σε μια φράση που φάνηκε να απηχεί την προδημοκρατική περίοδο.

Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα καταγράφονται ωστόσο και αντιστάσεις, κεντρικές και λαϊκές ως προς το χαρακτήρα τους. Ο Χουάν Γκραμπόις, γνωστός ακτιβιστής ηγέτης του αριστερού περονικού κόμματος Frente Patria Grande και δικηγόρος, ο οποίος συνδέεται με την πλευρά της πρώην προέδρου Κριστίνα Φερνάντεζ, δηλώνει ότι ο Καπούτο εξήγγειλε «κοινωνικές δολοφονίες χωρίς να πτοείται, σαν ψυχοπαθής που ετοιμάζεται να σφάξει τα ανυπεράσπιστα θύματά του». Και πρόσθεσε: «Αλήθεια, πιστεύετε ότι δεν θα διαμαρτυρηθεί ο κόσμος;». Και ο επικεφαλής του κοινωνικού κινήματος Polo Obrero Εντουάρντο Μπελιμπόνι, αναφερόμενος στις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Μιλέι, έκανε λόγο για «πόλεμο κατά του λαού».

Την ίδια στιγμή, μεγάλη μερίδα εγχώριων οικονομολόγων εκτιμά πως θα υπάρξει δυσανάλογο κόστος, ιδίως για τους συνταξιούχους, δεδομένης της αύξησης του στασιμοποληθωρισμού, ενώ επισημαίνουν ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Μιλέι θα είναι να συγκρατήσει την κοινωνική αναταραχή ενός κοινωνικού σώματος που δείχνει διατεθειμένο να δοκιμάσει κάθε είδους συνταγή, αλλά δεν δίνει επ’ ουδενί λευκή επιταγή στο νέο «φιντάνι» της Alt Right του Νέου Κόσμου.

Υπήρχαν βέβαια και οι ικανοποιημένοι της υπόθεσης. Μεταξύ αυτών το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο επαίνεσε τις «τολμηρές αρχικές ενέργειες» της νέας κυβέρνησης λίγο μετά από την ανακοίνωση του Καπούτο. «Η αποφασιστική εφαρμογή τους θα βοηθήσει στη σταθεροποίηση της οικονομίας και θα θέσει τη βάση για μια πιο βιώσιμη ανάπτυξη που θα καθοδηγείται από τον ιδιωτικό τομέα», δήλωσε η εκπρόσωπος Τζούλι Κόζακ, ενώ η επικεφαλής του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα έγραψε στο Χ: «Χαιρετίζω τα αποφασιστικά μέτρα που ανακοινώθηκαν από τον πρόεδρο Μιλέι και την οικονομική του ομάδα σήμερα για την αντιμετώπιση των σημαντικών οικονομικών προκλήσεων της Αργεντινής – ένα σημαντικό βήμα προς την αποκατάσταση της σταθερότητας και την ανόρθωση του οικονομικού δυναμικού της χώρας». Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν οι θεσμοί της εγχώριας οικονομικής ελίτ, όπως η Ένωση Τραπεζών Αργεντινής και το Χρηματιστήριο του Μπουένος Άιρες.

Κι αν το ΔΝΤ βλέπει στον Μιλέι την προοπτική να καταφέρει να λύσει κάπως το γρίφο της οικονομίας της Αργεντινής και να ξορκίσει μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του διεθνούς οργανισμού, μια σειρά από χώρες, όπως η Κίνα, περιμένουν να δουν πώς θα προσαρμοστεί στα νέα του καθήκοντα το πρόσωπο εκείνο που έκανε λόγο για διακοπή σχέσεων με «κομμουνιστικές χώρες». Σε αυτό το πεδίο πάντως ο Μιλέι επέδειξε αξιοθαύμαστη… ευλυγισία, αφού του πήρε μόλις 24 ώρες από την ανάληψη της προεδρίας του για να σκύψει το κεφάλι μπροστά στο Πεκίνο, έναν από τους μεγαλύτερους δανειστές της Αργεντινής και δεύτερου μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου της, στέλνοντας μια επιστολή στον Κινέζο ομόλογό του για συναλλαγματικές διευκολύνσεις σε γιουάν ύψους 5 δισ. δολαρίων.

Γίγαντας μέσα, νήπιο έξω; Πολλοί επισημαίνουν πως οι εξωτερικές υποχρεώσεις της Αργεντινής ακυρώνουν τους προεκλογικούς λεονταρισμούς του Μιλέι, ενώ άλλοι επεκτείνουν το επιχείρημα και στα της εγχώριας οικονομίας, καθώς η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που δρομολογεί απαιτεί τη συναίνεση ευρύτερων κεντροδεξιών δυνάμεων στο κοινοβούλιο και η δυνατότητα του νέου εκκεντρικού αστέρα της λατινοαμερικανικής Ακροδεξιάς να κάνει συμβιβασμούς θα δοκιμαστεί. Και παρόλο που οι Αργεντινοί έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στις υποσχέσεις του Μιλέι ότι θα διορθώσει, με τον δικό του ακραίο τρόπο, τα κακώς κείμενα, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι τα σχέδιά του θα λειτουργήσουν ή ακόμη και ότι η κυβέρνηση θα μπορέσει να τα ολοκληρώσει.

* Βαγγέλης Δ. Μαρινάκης, Πολιτικός Επιστήμονας, ΜSc Δημόσιες Πολιτικές – H ανάλυση περιλαμβάνεται στο 16^ο Δελτίο Διεθνών & Ευρωπαϊκών Εξελίξεων του Ινστιτούτου ΕΝΑ που δημοσιεύεται στο www.enainstitute.org 

Michael Ball-Blakely

Όπως συμβαίνει με την πλειοψηφία των καταδυναστευτικών -και καταστροφικών για το περιβάλλον- βιομηχανιών, η εντατική βιομηχανικού τύπου κτηνοτροφία στις αναπτυγμένες οικονομίες της Δύσης βασίζεται στον διαχωρισμό και τη μυστικότητα.

Η μεταχείριση των ζώων -και η ίδια η ζωικότητα τους- πρέπει να αποκρύπτεται. Η ρύπανση και οι περιβαλλοντικές συνέπειες πρέπει να κρατηθούν με ασφάλεια μακριά από τους ανθρώπους που «έχουν σημασία» και την περιουσία τους. Και οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτή πρέπει να είναι απελπισμένοι και περιθωριοποιημένοι. Για να ευδοκιμήσει η βιομηχανία, αυτά τα κόστη πρέπει να είναι αόρατα στα σημαντικά πολιτικά και οικονομικά μέλη της κοινότητας.

Στις ΗΠΑ οι νόμοι που αποσκοπούν στη φίμωση (Ag-gag laws) παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της μυστικότητας. Τέτοιοι νόμοι επιδιώκουν να αποτρέψουν τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις συνθήκες παραγωγής.

Για παράδειγμα, στις εργοστασιακές φάρμες και τα σφαγεία, τιμωρούν «πληροφοριοδότες και μυστικούς ακτιβιστές… για τη βιντεοσκόπηση των συνθηκών στη κτηνοτροφία». 

Χρησιμοποιούν την απειλή του νομικού εξαναγκασμού- υπό το πρόσχημα της προστασίας των εμπορικών μυστικών- για να αποτρέψουν τους ανθρώπους από το να αποκαλύψουν κακοποίηση ζώων, παραβιάσεις στον χώρο εργασίας και εταιρική ρύπανση.

Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλουν στη διαιώνιση των μύθων γύρω από τη μαζική κτηνοτροφία: ότι δηλαδή είναι εφάμιλλη των μικρών οικογενειακών κτηνοτροφικών επιχειρήσεων, ότι παρέχει ένα ευτυχισμένο, υγιές εργασιακό περιβάλλον, ότι υποστηρίζει την υγεία της χώρας και ότι τα ζώα αντιμετωπίζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και σύμφωνα με τον νόμο. 

Οι νόμοι Αg-gag βοηθούν στην απόκρυψη της κακομεταχείρισης των ζώων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της βιομηχανικής κτηνοτροφίας.

Σε αυτό το κείμενο εξετάζεται πώς αυτοί οι νόμοι επηρεάζουν τους ανθρώπους που τους εκμεταλλεύεται η βιομηχανική κτηνοτροφία και δεν έχουν υπηκοότητα ή νομιμοποιητικά έγγραφα.

Αντλώντας από τη συζήτηση της Carol Adams για τις «αόρατες μηχανές ζώων» στην καρδιά της κτηνοτροφίας, ισχυρίζομαι ότι οι νόμοι Αg-gag συμβάλλουν στο να γίνουν αόρατες αυτές οι ανθρώπινες μηχανές εργασίας που είναι απαραίτητες στην κερδοφορία του συστήματος.

Τέτοιοι νόμοι αποδυναμώνουν περαιτέρω έναν περιθωριοποιημένο πληθυσμό και καθιστούν ακόμη πιο δύσκολο για αυτό το εργατικό δυναμικό να αναφέρει τις  ζημίες που έχει υποστεί αυτό, τα ζώα και το περιβάλλον. 

 

• Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Τέξας Ελ Πάσο – Κείμενο στο Κέντρο Πολιτικής Θεωρίας του Ινστιτούτου ΕΝΑ

Πηγή: tvxs.gr

Κατά την παρουσίαση του προσχεδίου του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2024 ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης υποστήριξε ότι «στον προϋπολογισμό του 2023 έγινε κατορθωτό να υπάρχει σημαντική αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 9,1% σε σχέση με το 2022 χωρίς να αυξηθούν οι φόροι». 

Αυτή η δήλωση όμως φαίνεται ότι αποκρύπτει αυτό που πραγματικά συνέβη: ότι δηλαδή χωρίς, πράγματι, να αλλάξουν οι φορολογικοί συντελεστές, αυξήθηκε η φορολογική επιβάρυνση των πολιτών. Και αυτό συνέβη τόσο στους άμεσους όσο και στους έμμεσους φόρους.

ΠΗΓΗ: Προσχέδιο Κρατικού Προϋπολογισμού 2024, Εισηγητική Έκθεση Προϋπολογισμών 2023, 2022, 2021, (σε εκατ. ευρώ)

Αύξηση του φορολογικού βάρους για τα φυσικά πρόσωπα

Όπως φαίνεται και στα στοιχεία του πίνακα, οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων αναμένεται να παρουσιάσουν σημαντική αύξηση κατά 25,84% την περίοδο 2021-2024 (ή κατά 2.672 εκατ. ευρώ). Όπως αναφέρει το προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2024, «σύμφωνα με τα στοιχεία των τριμηνιαίων εθνικών λογαριασμών της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, το σύνολο των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας παρουσιάζει αύξηση 7,6% το δεύτερο τρίμηνο του 2023 έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2022. Η αύξηση των μισθών, χωρίς να θίγεται η ανταγωνιστικότητα, ενίσχυσε τα έσοδα του προϋπολογισμού, συμβάλλοντας στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων». Συνολικά, «οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας αναμένεται να αυξηθούν το 2023 σε ετήσια βάση κατά 6,5% έναντι 5,4% που αυξήθηκαν το 2022» ενώ για το 2024 έχει σχεδιαστεί σειρά παρεμβάσεων όπως η αύξηση των μισθών και των επιδομάτων των δημοσίων υπαλλήλων από τον Ιανουάριο του 2024, η άρση του παγώματος των τριετιών στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, η αύξηση κατά 8% του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, η αύξηση των συντάξεων με βάση τον μέσο όρο της αύξησης του ΑΕΠ και του πληθωρισμού καθώς και η κατάργηση της μείωσης των συντάξεων κατά 30% για όσους συνταξιούχους εργάζονται και η αντικατάστασή της με εισφορά 10% επί των αμοιβών από την εργασία.

Μείωση της αγοραστικής δύναμης των μισθών

Όμως η αύξηση των αμοιβών οδηγεί και σε σημαντική άνοδο της παρακράτησης φόρου στα φυσικά πρόσωπα, παρά την αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για οικογένειες με παιδιά από 1/1/2024. Ειδικότερα η μη τιμαριθμοποίηση των κλιμάκων φορολογίας εισοδήματος, δηλαδή η μη μεταβολή των φορολογικών κλιμακίων σύμφωνα με τα ποσοστά ανόδου του τιμαρίθμου, έχει ως αποτέλεσμα να προκαλείται σημαντική φορολογική επιβάρυνση όταν το εισόδημα αλλάζει κλιμάκιο φόρου. Αν προσθέσουμε και την παρακράτηση αυξημένων ασφαλιστικών εισφορών, τότε οι πραγματικές αυξήσεις στο εισόδημα των εργαζομένων, σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, υπολείπονται σημαντικά των ονομαστικών, οι οποίες ούτως ή άλλως δεν κάλυπταν την άνοδο του πληθωρισμού τα τελευταία 2 χρόνια, με συνέπεια τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των μισθών. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σύμφωνα με το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ ο κατώτατος μισθός θα έπρεπε να είχε διαμορφωθεί στα 826 ευρώ από την 1^η Απριλίου 2023, έναντι των 780 ευρώ που αποφάσισε τελικά η κυβέρνηση, προκειμένου να καλυφθεί ο προσδοκώμενος πληθωρισμός για το 2023.

Ο αμετάβλητος ΦΠΑ σε συνθήκες πληθωρισμού λειτουργεί ως «πρόσθετος φόρος»

Εκεί όμως που τα έσοδα εκτοξεύθηκαν ήταν στους έμμεσους φόρους και ειδικότερα στον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) ο οποίος την περίοδο 2020-2024 αναμένεται να αυξηθεί κατά 8.916 εκατ. ευρώ ή 58,7%. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την προβλεπόμενη αύξηση κατά 18.412 εκατ. ευρώ των εσόδων από φόρους την ίδια περίοδο, περίπου τα μισά (48,2%) προέρχονται από την αύξηση των εσόδων του ΦΠΑ. Επιπλέον η συμμετοχή του ΦΠΑ στα συνολικά έσοδα από φόρους του Κρατικού Προϋπολογισμού αυξήθηκε από 34,53% το 2019 σε 38,59% το 2024 (πρόβλεψη) με υψηλότερη τιμή να σημειώνεται το 2022 (39,02%).

Το προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2024 αποδίδει την αύξηση των εσόδων από φόρους στους ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, στη σημαντική αύξηση των τουριστικών εισπράξεων, στην εκτεταμένη χρήση πιστωτικών καρτών και στην αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών εν γένει και στις πληθωριστικές πιέσεις.

Η οικονομική επιβάρυνση των νοικοκυριών, πηγή νέων εσόδων για το δημόσιο ταμείο

Όμως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα 2/3 περίπου της αύξησης των εσόδων του ΦΠΑ κατά την εξεταζόμενη περίοδο (δηλαδή 5.830 εκατ. ευρώ) σημειώθηκαν την περίοδο 2022-2023, όταν και καταγράφηκαν τα υψηλότερα ποσοστά πληθωρισμού στη χώρα μας εδώ και πολλά χρόνια [μεταβολή μέσου ετήσιου Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή 9,6% το 2022 και 4% (πρόβλεψη) το 2023]. Μάλιστα ο υποδείκτης «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» σημείωσε άνοδο 25,40% μεταξύ Αυγούστου 2021 και Αυγούστου 2023, στοιχείο που καταδεικνύει από τη μία την οικονομική επιβάρυνση των νοικοκυριών από την άλλη όμως μεταφράζεται σε αυξημένα έσοδα για το δημόσιο ταμείο.

Επίσης, ενώ ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 15,64% την περίοδο Ιούλιος 2021-Ιούλιος 2023, ο δείκτης όγκου στο λιανικό εμπόριο μειώθηκε κατά 1,54%. Με άλλα λόγια πληρώσαμε περισσότερα (λόγω αυξημένων τιμών), που σημαίνει ότι καταβάλλαμε και περισσότερους φόρους για να πάρουμε, όμως, λιγότερα αγαθά.

Το επίπεδο των έμμεσων φόρων δηλωτικό της αδικίας του φορολογικού συστήματος στην Ελλάδα

Το διαχρονικό έλλειμμα προοδευτικότητας του φορολογικού συστήματος της χώρας επιδεινώθηκε τα τελευταία χρόνια προκαλώντας δυσανάλογη επίπτωση στην αγοραστική δύναμη και στην καταναλωτική δαπάνη των ασθενέστερων, κυρίως, εισοδηματικών στρωμάτων. Όπως αναφέρει η τελευταία ετήσια έκθεση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση:

α) η Ελλάδα και το Λουξεμβούργο αποτελούν τις μοναδικές περιπτώσεις κρατών-μελών της Ευρωζώνης στα οποία το 2022 ο λόγος έμμεσοι/άμεσοι φόροι ήταν υψηλότερος σε σχέση με το 2019, δηλαδή πριν από το ξέσπασμα της πανδημικής και πληθωριστικής κρίσης και

β) η Ελλάδα βρισκόταν το 2022 στη 2η θέση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης όσον αφορά το ύψος του δείκτη έμμεσοι/άμεσοι φόροι, με την αναλογία εσόδων από έμμεσους φόρους και εσόδων από άμεσους φόρους να είναι 2 προς 1.

Με εξαίρεση τη Λετονία, τη Σλοβενία και την Εσθονία, η απόκλιση της Ελλάδας από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη όσον αφορά την τιμή του δείκτη ήταν ιδιαίτερα μεγάλη το 2022. Ενδεικτικά, σε σχέση με την Ιρλανδία ο λόγος έμμεσοι/άμεσοι φόροι στη χώρα μας ήταν υπερτριπλάσιος, σε σχέση με το Βέλγιο και τη Γερμανία υπερδιπλάσιος, ενώ σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης διπλάσιος.

• Ο Κύκλος Οικονομικής & Κοινωνικής Ανάλυσης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ δημοσιεύει τη νέα ανάλυση από τη σειρά Focus ENA | Oικονομία.