Θεόδωρος Μαριόλης,Ένα Πρόγραμμα Νέας Οικονομικής Πολιτικής για την Ελλάδα, Αθήνα,
Κοροντζής, σελ. 204, Μάιος 2017.


Δημοσιεύουμε τον πρόλογο και τα περιεχόμενα από το νέο βιβλίο του Θ. Μαριόλη, μια εργασία που αναλύει τόσο την επώδυνη πραγματικότητα της (εντός ευρώ) ελληνικής οικονομίας, αλλά  που συνεισφέρει σημαντικά και  στην συγκρότηση βραχυχρόνιου και μακροχρόνιου Σχεδίου Β, μιας Νέας Οικονομικής Πολιτικής για την πατρίδα μας.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το παρόν κείμενο κωδικοποιεί τα βασικά σημεία ενός προγράμματος οικονομικής πολιτικής για την Ελλάδα, το οποίο στοχεύει στην ανάταξη και, εν συνεχεία, ανάπτυξη της κοινωνικής παραγωγής και, τελικά, των παραγωγικών δυνάμεων.

          Εκείνο που θα πρέπει να απασχολεί δεν είναι εάν το – οποιοδήποτε – πρόγραμμα αναφέρεται σε κάθε ζήτημα, υφιστάμενο ή διανοήσιμο, αλλά τα ακόλουθα ερωτήματα:

• Διαθέτει το πρόγραμμα ρητώς και καλώς-ορισμένα αναλυτικά θεμέλια;
• Διαχωρίζει τα ζητήματα σε πρώτης και δευτέρας τάξεως;
• Περιέχει αντιφάσκουσες προτάσεις;
• Περιέχει μη αποδεδειγμένες προτάσεις;
• Υπάρχει αποδείξιμη πρόταση, η οποία δεν δύναται να παραχθεί από τα αναλυτικά θεμέλια του προγράμματος ή, έστω, δια ευσταθούς διεύρυνσης αυτών των θεμελίων;

Η διανοητική διεύρυνση ενός προγράμματος, βάσει της καθ’ υπόθεση ύπαρξης κάποιου πληρέστερου, απολήγει, επαγωγικά, στην παράβλεψη κάθε προγράμματος. Πρόκειται για αυθόρμητη, αλλά στην πραγματικότητα παραγωγικοκοινωνικά προσδιορίσιμη, λογική. Στην καλύτερη δε «στιγμή» της υλοποιεί ένα άρρητο αίτημα, το οποίο διαθέτει πολύ συμπαγείς, ιστορικά και φιλοσοφικά, ρίζες: να περατωθεί η διαδικασία της Γνώσης προτού αυτή εκκινήσει. Η μοναδική απουσιάζουσα «λεπτομέρεια» είναι η Πράξη.

          Το υλικό της έρευνας δομείται σε δύο κεντρικές ενότητες. Η κατά σειρά πρώτη ενότητα εστιάζει στην κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, στο ζήτημα της οικονομικής ανάπτυξης και, τέλος, στην «Ευρωπαϊκή – Οικονομική και Νομισματική – Ένωση». Η δεύτερη ενότητα προσδιορίζει το απαιτούμενο μείγμα οικονομικής πολιτικής. Επειδή αυτή η πολιτική χαρακτηρίζεται, εκ των πραγμάτων, από κρίσιμα σημεία ασυνέχειας ως προς την έως τώρα εφαρμοζόμενη, αποκαλείται:Νέα Οικονομική Πολιτική.

          Κάθε κείμενο δεν συνιστά – «μεγάλο ή μικρό» – Αφήγημα. Έχει, ωστόσο, αφηγηματικές διαστάσεις, ενώ κάθε αφήγηση δύναται να είναι ή να αποδειχτεί «σύστημα παγίδων» (LouisMarin). Έτσι, διευκρινίζεται εξαρχής ότι, στο παρόν κείμενο, η ανάγκη της συντομίας, αλλά και η επιθυμία αφενός της σαφήνειας και αφετέρου της επικέντρωσης στους κόμβους του προβλήματος, επέβαλαν ορισμένες εναλλαγές αφηγηματικών τεχνικών μεταξύinmediasres, εγκιβωτισμού καιabovo. Κρίνεται, όμως, ότι δεν θα προξενήσουν δυσκολίες κατά την ανάγνωση.

          Ο  Ιάμβλιχος παρατήρησε, στοΠερί των Αιγυπτίων Μυστηρίων, ότι «οι Έλληνες είναι εκ φύσεως νεωτεριστές και κινούνται παντού με ορμή, χωρίς να διαφυλάσσουν ό,τι τυχόν παραλάβουν από άλλους, αλλά εγκαταλείποντας και αυτό γρήγορα, όλα τα μεταπλάθουν σύμφωνα με την άστατη λεκτική εφευρετικότητά τους». Στην Ιταλία, πριν από τέσσερις δεκαετίες, μία φάρσα πλήρης θεωρητικών ασαφειών,oαποκαλούμενος «Ιστορικός Συμβιβασμός», κατέληξε, συν τω χρόνω, σε διάφορες, διαδοχικές αυτοχειρίες στον ευρωπαϊκό χώρο. Οι Έλληνες μαθητές επέτυχαν, σε πολύ λιγότερο χρόνο, το αντίστροφο. Εκκίνησαν από μία διαχρονική, θα λέγαμε, ευρω-τραγωδία, αυτήν της πατρίδας μας, για να καταλήξουν στην αλχημιστική φάρσα: Τον Ιούλιο του 2015, 3.558.450 «Όχι» του ελληνικού λαού μεταστοιχειώθηκαν σε ένα άνευ όρων «Ναι». Έτσι, ωστόσο, κατέστη πρόδηλο εκείνο, ακριβώς, το οποίο η Κριτική Πολιτική Οικονομία είχε αποδείξειantefactum. Ότι, δηλαδή, οι εξαγγελίες-διακηρύξεις περί «άλλης Ευρώπης» εξατμίζονται, μόλις έρθουν σε επαφή με την πραγματικότητα. Η δι-έξοδος από την ΕυρωενωσιακήTINA(«ThereIsNoAlternative») έχει ως αναγκαία συνθήκη την συγκρότηση συνεκτικών και αναπτυξιακά προσανατολισμένων προγραμμάτων, τα οποία οφείλουν, επιπλέον, να είναι καταρχήν εθνικά και – μόνον – κατά δεύτερον διεθνικά.

          Ειδικότερα, προαπαιτούνται, κατά σειρά, τα εξής:

• Εφαρμογή διεθνικά ενιαίου συστήματος διαγνωστικών εργαλείων και εφικτών παρεμβάσεων οικονομικής πολιτικής.
• Αξιολόγηση των ευρημάτων της εφαρμογής και, εν συνεχεία, συγκρότηση εθνικών προγραμμάτων.
• Προσδιορισμός και επεξεργασία των σχέσεων, οι οποίες υφίστανται μεταξύ των επιμέρους, εθνικών προγραμμάτων, δίνοντας έμφαση σε εκείνες, αφενός, της αλληλοεπικάλυψης και, αφετέρου, της συμπληρωματικότητας.
• Τέλος, διασυντονισμός των εθνικών προγραμμάτων προς συγκρότηση διεθνικού προγράμματος, χωρίς, βεβαίως, αυτό να συνεπάγεται την αναστολή των εθνικών πρωτοβουλιών, οι οποίες απορρέουν από το αντίστοιχο πρόγραμμα, έως την «στιγμή» διαμόρφωσης διεθνικού προγράμματος.

          Καίτοι το εδώ προτεινόμενο πρόγραμμα αφορά μόνον στην ελληνική οικονομία, θα παρουσίαζε πρόσθετο ενδιαφέρον, και εύχομαι να αναληφθεί στο ορατό μέλλον, η εφαρμογή του ενεχόμενου συστήματος διάγνωσης-παρεμβάσεων σε κάθε μία από τις εθνικές οικονομίες της Ευρωζώνης ή, μάλλον, της «Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Θ. Μ.

Πάντειο Πανεπιστήμιο,

 και Ι.Κ.Ε. Δημήτρης Μπάτσης

1 Μαΐου 2016

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

Ευχαριστίες

Ι. Εισαγωγή

Ι.1. Έποψη

Ι.2. Η Τεχνική Βάση του Προγράμματος

Ι.3. Ο Χαρακτήρας του Προγράμματος

Ι.4. Κύρια Αντίθεση και Πόλος

ΙΙ. Κατάσταση, Οικονομική Ανάπτυξη, Ο.Ν.Ε.

ΙΙ.1. Ιδεοληψίες και Δεδομένα

ΙΙ.1.1. Ανεργία

ΙΙ.1.2. Αποταμιεύσεις και επενδύσεις

ΙΙ.1.3. Δημόσια οικονομικά

ΙΙ.1.4. Εσωτερική υποτίμηση

ΙΙ.1.5. Δομή οικονομίας και διεθνές εμπόριο

ΙΙ.1.5.1. Γενικά χαρακτηριστικά

ΙΙ.1.5.2. Σωρευτική αιτιότητα

ΙΙ.1.5.3. Οι διαρροές στον εξωτερικό τομέα

ΙΙ.1.6. Διαταξική κατανομή εισοδήματος και τεχνική μεταβολή

ΙΙ.1.7. Τραπεζικό σύστημα

ΙΙ.2. Το Ζήτημα της Ανάπτυξης

ΙΙ.3. Ο.Ν.Ε.: Η Διαλεκτική Μέσου-Σκοπού

ΙΙΙ. Η Δι-έξοδος από την Ο.Ν.Ε. και η Ν.Ο.Π.

ΙΙΙ.1. Το Γενικό Πλαίσιο της Ν.Ο.Π.

ΙΙΙ.2. Άμεσες Συνέπειες

ΙΙΙ.2.1. Πληθωρισμός κόστους και διεθνής ανταγωνιστικότητα

ΙΙΙ.2.2. Ανάπτυξη και αναδιανομή εισοδήματος

ΙΙΙ.3. Κλαδική Πολιτική

ΙΙΙ.3.1. Περιορισμοί και ζητούμενα

ΙΙΙ.3.2. Δεδομένα και άξονες

ΙΙΙ.3.2.1. Πολλαπλασιαστές αυτόνομης ζήτησης

ΙΙΙ.3.2.2. Άξονες κλαδικής πολιτικής

ΙΙΙ.3.3. Αποτελέσματα

ΙΙΙ.3.4. Υλοποίηση

ΙΙΙ.4. Συναλλαγματική Πολιτική

ΙΙΙ.4.1. Το τρίλημμα της ανοικτής οικονομίας

ΙΙΙ.4.2. Κινήσεις κεφαλαίων και κρίσεις

ΙΙΙ.4.3. Πολλαπλές ισοτιμίες και «νόμος προσφοράς-ζήτησης»

IV. Σύνοψη

Παραρτήματα

ΠαράρτημαI: Οι Βασικές Μακροοικονομικές Σχέσεις

Παράρτημα ΙΙ: Στατιστικά Στοιχεία και ΔείκτεςΔαπάνης και Εξωτερικού Τομέα

Παράρτημα ΙΙΙ:Ο Θεμελιώδης Οικονομικός Νόμος της Ευρωζώνης

Παράρτημα IV: Εκτιμήσεις Πολλαπλασιαστών Αυτόνομης Ζήτησης

ΠαράρτημαV:Περί «Δευτέρου Νομίσματος» και «Κρυπτο-χρήματος»

ΠαράρτημαVI: Η «Άμεση Μέθοδος» Μεταβολής της Διατομεακής Δομής

Αναφορές




από sxedio-b.gr

Γ. Θεοδοσίου, Κ. Λαπαβίτσας, Θ. Μαριόλης, Σ. Σκαπέρδας

Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 9 Απριλίου 2017

Τρεις πανεπιστημιακοί οικονομολόγοι στην Καθημερινήτης 26^ηςΜαρτίου απάντησαν σε άρθρο μας της 26^ης Φεβρουαρίου χαρακτηρίζοντάς το «επικίνδυνες δραχμικές φαντασιώσεις». Δυστυχώς δεν είχαν τίποτε καινούργιο να πουν, ούτε πρόσφεραν κάποια πρόταση διεξόδου από τη βαθιά κρίση.



Ο καίριος ρόλος της ΟΝΕ

Οι συνάδελφοι αναγνωρίζουν κάποιες από τις δομικές αδυναμίες της ΟΝΕ, αλλά συμπεραίνουν ότι πραγματική αιτία της κρίσης είναι η αλόγιστη δημοσιονομική συμπεριφορά των ελληνικών κυβερνήσεων. Ακόμη, ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από τόνωση της ζήτησης για γρήγορη μείωση της ανεργίας. Η χώρα μας χρειάζεται κυρίως ιδιωτικές επενδύσεις και «διαρθρωτικές αλλαγές», πάντα μέσα στο πλαίσιο της πειθαρχίας των μνημονίων. Εκτός ΟΝΕ, τονίζουν, η Ελλάδα είναι ανίκανη να διαχειριστεί την οικονομία της.

Είναι χαρακτηριστική η τάση να υποτιμάται ο ρόλος της ΟΝΕ στην κρίση, υπερτονίζοντας τις εγχώριες ελληνικές αδυναμίες, ιδίως του δημόσιου τομέα. Το κύριο σύμπτωμα της κρίσης δεν ήταν όμως το δημοσιονομικό έλλειμμα, αλλά το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών που έφτασε στο 15% του ΑΕΠ το 2008.

Το εξωτερικό έλλειμμα προκλήθηκε από την κατάρρευση της ελληνικής ανταγωνιστικότητας, η οποία δεν προέκυψε ξαφνικά από τις εδώ και δεκαετίες δυσμορφίες της ελληνικής οικονομίας. Η βαθύτερη αιτία βρίσκεται στη Γερμανία που κρατώντας τους μισθούς της παγωμένους για χρόνια έδωσε μεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις εξαγωγές της. Χωρίς συναλλαγματική πολιτική στη διάθεσή της, η χώρα μας υπέστη συνεχή απώλεια ανταγωνιστικότητας εντός της ΟΝΕ.

Η αυτοκτονική μνημονιακή πολιτική

Η πολιτική που κατόπιν εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, με στόχο την παραμονή στην ΟΝΕ, ήταν αυτοκτονική: βίαιη και ταχύτατη απάλειψη του δημοσιονομικού και του εξωτερικού ελλείμματος, χωρίς ουσιαστική ελάφρυνση του δημοσίου χρέους και φυσικά χωρίς νομισματική υποτίμηση. Η αναπόφευκτη συντριβή της ζήτησης συρρίκνωσε απότομα την οικονομία, με συνέπεια την εκτόξευση της ανεργίας, η οποία δεν έχει τίποτε να κάνει με τις όποιες δομικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας. Αντιστοίχως, η ταχύρρυθμη μείωσή της είναι απολύτως αδύνατη χωρίς στοχευμένη τόνωση της ζήτησης. Το ποια πρέπει να είναι αυτή η στόχευση, το έχει υποδείξει συγκεκριμένη μελέτη που πρόσφατα παρέθεσαν σε δημόσια συζήτηση δύο από εμάς.

Η απάλειψη των ελλειμμάτων ήταν όμως μόνο το πρώτο βήμα. Όπως έχει επανειλημμένως δηλώσει ο κ. Σόιμπλε, η Ελλάδα θα πρέπει κυρίως να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της για να παραμείνει στην ΟΝΕ. Δεδομένου ότι η Γερμανία ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει τη δική της πολιτική, αυτό σημαίνει συνεχή «εσωτερική υποτίμηση» και «μεταρρυθμίσεις», δηλαδή κατακρήμνιση των μισθών, απορρύθμιση των αγορών και ιδιωτικοποιήσεις. Αυτή θα είναι στο εξής η πορεία της χώρας μας εντός ΟΝΕ: ένα διαρκές και σκληρό μνημόνιο.

Με αυτά τα δεδομένα, θα περίμενε κανείς από τους Έλληνες οικονομολόγους να προτείνουν εσπευσμένα νέα πορεία. Δυστυχώς υπάρχει είτε σιγή, είτε επιμονή στη συνταγή της αποτυχίας.

Παντελής έλλειψη νέων προτάσεων

Τρανό παράδειγμα είναι το πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 3,5% που αποδέχθηκε η παρούσα κυβέρνηση για το 2018 και μετά. Ουσιαστικά θα εισαχθεί ένας «αυτόματος αποσταθεροποιητής» σε μια οικονομία που έχει ήδη πληγεί βαρύτατα. Τι έχουν να προτείνουν οι συνάδελφοι γι’ αυτόν τον παραλογισμό, πέρα από τις «μεταρρυθμίσεις»; Τι νόημα έχει να ασκείται κριτική στις ελληνικές κυβερνήσεις επειδή δήθεν δεν «τηρούν τις υποχρεώσεις τους», όταν είναι γνωστό ότι η πολιτική της «εσωτερικής υποτίμησης» θα συνεχίζει να συρρικνώνει την ελληνική οικονομία;

Εξίσου σημαντικό παράδειγμα είναι το δημόσιο χρέος, το οποίο ακόμη και το ΔΝΤ παραδέχεται ότι δεν είναι βιώσιμο. Μετά τις μνημονιακές παρεμβάσεις, η διαγραφή του ελληνικού χρέους μέσα στην Ευρωζώνη είναι ουσιαστικά αδύνατη. Τι έχουν να προτείνουν οι συνάδελφοι για τη διαχρονική του αντιμετώπιση, δεδομένου ότι η εξυπηρέτηση του χρέους θέτει το πλαίσιο μίας συνεχώς υφεσιακής δημοσιονομικής πολιτικής;

Άλλο παράδειγμα είναι η έλλειψη ρευστότητας σε μια οικονομία που έχει επισήμως 23,1% ανεργία και ίσως 50% του κεφαλαιουχικού της εξοπλισμού σε κατάσταση αργίας. Γιατί δεν επικεντρώνουν εκεί την προσοχή τους οι συνάδελφοι, αντί να κινδυνολογούν περί φαντασιακής πληθωριστικής έκρηξης σε μια οικονομία σε βαθιά καταστολή; Όσον αφορά εμάς, πως μπορούν και ισχυρίζονται ότι δεν έχουμε συνεκτιμήσει τον πληθωρισμό κόστους, τον οποίο δημιουργεί η νομισματική υποτίμηση, ούτε εκείνον τον οποίο δημιουργεί η αναγκαία τόνωση της εσωτερικής ζήτησης; Μπήκαν στον κόπο να διαβάσουν την μελέτη που ήδη προαναφέρθηκε και η οποία έχει συζητηθεί ευρύτατα από τον περασμένο Φεβρουάριο;

Ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όμως να είναι η προοπτική επενδύσεων. Πιστεύουν σοβαρά οι συνάδελφοι ότι μπορεί η Ελλάδα να καλύψει το τεράστιο επενδυτικό κενό της με ξένες επενδύσεις, αρκεί να υιοθετήσει ακόμη «φιλικότερες» πολιτικές προς το μεγάλο κεφάλαιο; Η διεθνής εμπειρία και βιβλιογραφία δείχνει ότι πρόκειται περί αυταπάτης. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα πάνε στους φθηνότερους προορισμούς και η Ελλάδα θα παρασυρθεί σε ένα μάταιο αγώνα δρόμου «προς τα κάτω».

Πάρτε, τέλος, το θέμα της δημόσιας διοίκησης, η πραγματική πληγή της οποίας δεν είναι η παντοδυναμία της, αλλά η λειτουργική της αδυναμία σε συνδυασμό με την εύνοια προς τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα και την αρπακτική συμπεριφορά προς τους υπόλοιπους. Το αποτελεσματικό κράτος είναι απολύτως απαραίτητογια την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Πιστεύει κανείς ότι οι μνημονιακές πολιτικές έχουν προωθήσει την οικονομική και κοινωνική αποτελεσματικότητα του ελληνικού κράτους;

Τα δεσμά της απολιθωμένης σκέψης

Η Ελλάδα μοιάζει με βαριά άρρωστο που του δίνουν γιατροσόφια και συνεχώς τον αποτρέπουν από την πραγματική θεραπεία. Η επιστημονική ανάλυση υποδεικνύει ότι απαιτείται ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας. Η δραχμή δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά το απαραίτητο βήμα που θα επιτρέψει μια πραγματική εθνική διαπραγμάτευση, δημιουργώντας ξανά οπλοστάσιο οικονομικής πολιτικής – συναλλαγματική, νομισματική, δημοσιονομική, πιστωτική και βιομηχανική. Η ομαλή μετάβαση στο νέο νόμισμα είναι απολύτως εφικτή, αρκεί να υπάρξει κοινωνική και εθνική συσπείρωση. Η νομισματική υποτίμηση που θα ακολουθήσει, θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα και θα δημιουργήσει ευνοϊκό πεδίο δομικής ανασύνθεσης της οικονομίας.

Μεγάλο μέρος της ευθύνης για την εγχώρια σύγχυση έχουν αυτοί που δουλειά τους είναι να παρουσιάζουν ιδέες και προτάσεις στον ελληνικό λαό. Δυστυχώς δεν είναι μόνο η οικονομία που περνάει βαθιά κρίση στην Ελλάδα, αλλά και η οικονομολογική σκέψη. Όπως εύστοχα παρατήρησε ο Μαρκ Τουέιν, «Η προσκόλληση σε απολιθωμένες απόψεις ποτέ δεν έσπασε αλυσίδες, ούτε απελευθέρωσε ανθρώπινες ψυχές».

Για το Ελληνικό Οικονομικό Τμήμα του ΕΔΕΚΟΠ

Ιωάννης Θεοδοσίου, Καθηγητής,University of Aberdeen.

Κώστας Λαπαβίτσας, Καθηγητής, School of Oriental and African Studies, University of London.

Θεόδωρος Μαριόλης, Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Στέργιος Σκαπέρδας, Καθηγητής,University of California, Irvine





sxedio-b