Έκθεση ΙΝΕ – ΓΣΕΕ: Ένα στα δύο νοικοκυριά κάτω από τα όρια της φτώχειας ελέω μνημονίων
Παρασκευή, 18/03/2016 - 21:00
Του ΝΑΣΟΥ ΧΑΤΖΗΤΣΑΚΟΥ*
Και οι φτωχοί έσονται φτωχότεροι και... οι έχοντες ακόμη κάποια εισοδήματα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, θα γίνουν στην πλειονότητα τους και αυτοί φτωχοί. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει μέσα από την πρώτη ανάλυση των στοιχείων της έκθεσης για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για το2016, βάσει της οποίας μέσα στην πρώτη πενταετία των μνημονίων, το σύνολο των νοικοκυριών που διαβιούν με εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας, έφτασε στο – εξωπραγματικό για χώρα η οποία βρίσκεται σε περίοδο ειρήνης – ποσοστό του 48% επί του συνόλου.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΝΕ, η υπογραφή και η εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου συνεπάγεται τησυνέχιση της πολιτικής της δημοσιονομικής λιτότητας, συνεπώς η προοπτική δημιουργίας βιώσιμων πρωτογενών πλεονασμάτων και εξόδου από την κρίση είναι αρνητική. Η πιθανότητα νέας μείωσης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) το 2016 θα στερήσει από τον δημόσιο τομέα ενδογενείς ροές ρευστότητας, συντηρώντας το πρόβλημα φερεγγυότητας και το υψηλό πιστωτικό ρίσκο της οικονομίας.
Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της έκθεσης του ΙΝΕ, το πρώτο εξάμηνο του 2015 το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές αυξήθηκε κατά 0,6%, με την τάση να αναστρέφεται το γ΄ τρίμηνο (μείωση κατά 1,1%) κυρίως λόγω της αβεβαιότητας την οποία τροφοδότησαν οι πολιτικές εξελίξεις. Παράλληλα, συνέχισε να υφίσταται το πρόβλημα της αποεπένδυσης, πάρα την ισχνή και πρόσκαιρη ανάκαμψη που παρατηρήθηκε στις αρχές του 2015. «Η μακροχρόνια αποεπένδυση έχει επηρεάσει το δυνητικό ΑΕΠ της οικονομίας, γεγονός που δημιουργεί μακροοικονομικούς κινδύνους και περιορισμούς όταν η χώρα επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
ΞΕΠΟΥΛΑΜΕ Ο,ΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΒΑΣΙΚΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΑΓΑΘΑ
Τραγικό είναι το συμπέρασμα της έκθεσης του ΙΝΕ, βάσει του οποίου από το 2013 η κατανάλωση των νοικοκυριών υπερβαίνει το διαθέσιμο εισόδημά τους, γεγονός το οποίο επισημαίνει τηρευστοποίηση περιουσιακών τους στοιχείων στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών λόγω λιτότητας και η μείωση των περιουσιακών στοιχείων τους αυξάνουν το πιστωτικό τους ρίσκο και την αδυναμίαεξυπηρέτησης του χρέους τους.
Είναι ενδεικτικό ότι, σε σχέση με το 2010, ο δείκτης της απόλυτης φτώχειας έχει αυξηθεί κατά 30 ποσοστιαίες μονάδες, υποδηλώνοντας έτσι υπερδιπλασιασμό του αριθμού των φτωχών νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, το 48% των νοικοκυριών διαβιούν πλέον κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ το 20,9% αδυνατεί να καλύψει βασικές ανάγκες, ποσοστό που αυξάνεται στο 43,4% για τουςανέργους.
ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΙ «ΠΕΙΝΑΣ»
Από την ανάλυση των τελευταίων στοιχείων προκύπτει ότι το 2015 οι επιχειρησιακές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ) επικρατούν σχεδόν καθολικά, αντιπροσωπεύοντας το 94% του συνόλου των συλλογικών συμβάσεων. Σε σύνολο 282 ΣΣΕ, οι 263 είναι επιχειρησιακές, μόνο οι 12 είναιεθνικές, κλαδικές ή ομοιοεπαγγελματικές, ενώ 7 είναι τοπικές ομοιοεπαγγελματικές.
Επίσης, ο αριθμός των προσλήψεων μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας, δηλαδή οιευέλικτες μορφές απασχόλησης, αυξάνεται διαχρονικά με αντίστοιχη υποχώρηση των προσλήψεωνπλήρους απασχόλησης. Η ποσοστιαία τους αναλογία στο σύνολο των προσλήψεων μεταξύ 2009 και2015 υπερδιπλασιάζεται. Το 2009, οι προσλήψεις με ευέλικτες μορφές εργασίας αντιστοιχούσαν στο21% του συνόλου των προσλήψεων, ενώ το 2015 αντιστοιχούν στο 55%. Την περίοδο 2014-2015 οι νέες προσλήψεις με μερική απασχόληση είναι αυξημένες κατά 19,6% και με εκ περιτροπής εργασία κατά45,6%.
Επίσης, από την επεξεργασία των στοιχείων της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού σχετικά με το ύψος των μηνιαίων αμοιβών που απολαμβάνουν οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα προκύπτει η εξής κατανομή στις καθαρές μηνιαίες αποδοχές, η οποία αποτυπώνει τη συμπίεση των μισθών και του βιοτικούεπιπέδου των εργαζομένων στη διάρκεια της κρίσης:
ΧΩΡIΣ ΕΡΓΑΣIΑ ΓΙΑ ΠAΝΩ ΑΠO EΝΑ ΧΡOΝΟ ΟΙ 7 ΣΤΟΥΣ 10 ΑΝEΡΓΟΥΣ
Στην αγορά εργασίας παρατηρείται ότι η αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας συνεχίζεται μειδιαίτερα αργό ρυθμό, με αποτέλεσμα η ανεργία να παραμένει σε υψηλότατα επίπεδα και συγκεκριμένα στο 24%. Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΝΕ, η ενίσχυση της αβεβαιότητας, καθώς και οι συνεχείς απαιτήσεις των δανειστών για επιπλέον μέτρα υλοποίησης της πολιτικής της εσωτερικής υποτίμησης αποτελούν τους κύριους παράγοντες που βραχυπρόθεσμα απειλούν να ανατρέψουν την τάση αποκλιμάκωσης της ανεργίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η μακροχρόνια ανεργία, διαχρονικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, έχει εκτιναχθεί στο 73,7% των ανέργων.
Το ποσοστό των ανέργων κλιμακώνεται όσο μικραίνουν οι ηλικιακές κατηγορίες, με το υψηλότεροποσοστό (58,1%) να εμφανίζεται στις ηλικίες 15 έως 19 και το δεύτερο υψηλότερο (47,7%) στις ηλικίες20 έως 24. Από την κρίση έχουν πληγεί με ιδιαίτερη σφοδρότητα οι παραδοσιακοί κλάδοι της ένδυσης-υπόδησης, της οικοδομής και της ναυπηγοεπισκευής, με αποτέλεσμα να αποδομούνται οι βασικοί πυλώνες της παραγωγικής βάσης του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης που κατέρρευσε κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Ιδιαίτερη οξύτητα του προβλήματος της ανεργίας παρατηρείται στις περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίαςκαι Δυτικής Ελλάδας, περιοχές με σημαντική συμμετοχή παραδοσιακών κλάδων, ενώ αντίθετα στονότιο Αιγαίο και στα Ιόνια Νησιά, περιοχές με ιδιαίτερη έμφαση στην τουριστική βιομηχανία, καταγράφονται σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας από τον μέσο όρο.
*Πηγή: presspublica.gr
Και οι φτωχοί έσονται φτωχότεροι και... οι έχοντες ακόμη κάποια εισοδήματα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, θα γίνουν στην πλειονότητα τους και αυτοί φτωχοί. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει μέσα από την πρώτη ανάλυση των στοιχείων της έκθεσης για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για το2016, βάσει της οποίας μέσα στην πρώτη πενταετία των μνημονίων, το σύνολο των νοικοκυριών που διαβιούν με εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας, έφτασε στο – εξωπραγματικό για χώρα η οποία βρίσκεται σε περίοδο ειρήνης – ποσοστό του 48% επί του συνόλου.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΝΕ, η υπογραφή και η εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου συνεπάγεται τησυνέχιση της πολιτικής της δημοσιονομικής λιτότητας, συνεπώς η προοπτική δημιουργίας βιώσιμων πρωτογενών πλεονασμάτων και εξόδου από την κρίση είναι αρνητική. Η πιθανότητα νέας μείωσης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) το 2016 θα στερήσει από τον δημόσιο τομέα ενδογενείς ροές ρευστότητας, συντηρώντας το πρόβλημα φερεγγυότητας και το υψηλό πιστωτικό ρίσκο της οικονομίας.
Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της έκθεσης του ΙΝΕ, το πρώτο εξάμηνο του 2015 το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές αυξήθηκε κατά 0,6%, με την τάση να αναστρέφεται το γ΄ τρίμηνο (μείωση κατά 1,1%) κυρίως λόγω της αβεβαιότητας την οποία τροφοδότησαν οι πολιτικές εξελίξεις. Παράλληλα, συνέχισε να υφίσταται το πρόβλημα της αποεπένδυσης, πάρα την ισχνή και πρόσκαιρη ανάκαμψη που παρατηρήθηκε στις αρχές του 2015. «Η μακροχρόνια αποεπένδυση έχει επηρεάσει το δυνητικό ΑΕΠ της οικονομίας, γεγονός που δημιουργεί μακροοικονομικούς κινδύνους και περιορισμούς όταν η χώρα επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
ΞΕΠΟΥΛΑΜΕ Ο,ΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΒΑΣΙΚΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΑΓΑΘΑ
Τραγικό είναι το συμπέρασμα της έκθεσης του ΙΝΕ, βάσει του οποίου από το 2013 η κατανάλωση των νοικοκυριών υπερβαίνει το διαθέσιμο εισόδημά τους, γεγονός το οποίο επισημαίνει τηρευστοποίηση περιουσιακών τους στοιχείων στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών λόγω λιτότητας και η μείωση των περιουσιακών στοιχείων τους αυξάνουν το πιστωτικό τους ρίσκο και την αδυναμίαεξυπηρέτησης του χρέους τους.
Είναι ενδεικτικό ότι, σε σχέση με το 2010, ο δείκτης της απόλυτης φτώχειας έχει αυξηθεί κατά 30 ποσοστιαίες μονάδες, υποδηλώνοντας έτσι υπερδιπλασιασμό του αριθμού των φτωχών νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, το 48% των νοικοκυριών διαβιούν πλέον κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ το 20,9% αδυνατεί να καλύψει βασικές ανάγκες, ποσοστό που αυξάνεται στο 43,4% για τουςανέργους.
ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΙ «ΠΕΙΝΑΣ»
Από την ανάλυση των τελευταίων στοιχείων προκύπτει ότι το 2015 οι επιχειρησιακές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ) επικρατούν σχεδόν καθολικά, αντιπροσωπεύοντας το 94% του συνόλου των συλλογικών συμβάσεων. Σε σύνολο 282 ΣΣΕ, οι 263 είναι επιχειρησιακές, μόνο οι 12 είναιεθνικές, κλαδικές ή ομοιοεπαγγελματικές, ενώ 7 είναι τοπικές ομοιοεπαγγελματικές.
Επίσης, ο αριθμός των προσλήψεων μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας, δηλαδή οιευέλικτες μορφές απασχόλησης, αυξάνεται διαχρονικά με αντίστοιχη υποχώρηση των προσλήψεωνπλήρους απασχόλησης. Η ποσοστιαία τους αναλογία στο σύνολο των προσλήψεων μεταξύ 2009 και2015 υπερδιπλασιάζεται. Το 2009, οι προσλήψεις με ευέλικτες μορφές εργασίας αντιστοιχούσαν στο21% του συνόλου των προσλήψεων, ενώ το 2015 αντιστοιχούν στο 55%. Την περίοδο 2014-2015 οι νέες προσλήψεις με μερική απασχόληση είναι αυξημένες κατά 19,6% και με εκ περιτροπής εργασία κατά45,6%.
Επίσης, από την επεξεργασία των στοιχείων της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού σχετικά με το ύψος των μηνιαίων αμοιβών που απολαμβάνουν οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα προκύπτει η εξής κατανομή στις καθαρές μηνιαίες αποδοχές, η οποία αποτυπώνει τη συμπίεση των μισθών και του βιοτικούεπιπέδου των εργαζομένων στη διάρκεια της κρίσης:
- κάτω των 800 ευρώ σε ποσοστό 50% (14,5% μέχρι 499 ευρώ, 22% μεταξύ 500-699 ευρώ και13,5% μεταξύ 700-800 ευρώ),
- μεταξύ 800 - 1.000 ευρώ σε ποσοστό 18,6% και
- άνω των 1.000 ευρώ σε ποσοστό 15,7% (9,8% μεταξύ 1.000-1.299 ευρώ και 5,9% άνω των 1.300 ευρώ).
ΧΩΡIΣ ΕΡΓΑΣIΑ ΓΙΑ ΠAΝΩ ΑΠO EΝΑ ΧΡOΝΟ ΟΙ 7 ΣΤΟΥΣ 10 ΑΝEΡΓΟΥΣ
Στην αγορά εργασίας παρατηρείται ότι η αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας συνεχίζεται μειδιαίτερα αργό ρυθμό, με αποτέλεσμα η ανεργία να παραμένει σε υψηλότατα επίπεδα και συγκεκριμένα στο 24%. Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΝΕ, η ενίσχυση της αβεβαιότητας, καθώς και οι συνεχείς απαιτήσεις των δανειστών για επιπλέον μέτρα υλοποίησης της πολιτικής της εσωτερικής υποτίμησης αποτελούν τους κύριους παράγοντες που βραχυπρόθεσμα απειλούν να ανατρέψουν την τάση αποκλιμάκωσης της ανεργίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η μακροχρόνια ανεργία, διαχρονικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, έχει εκτιναχθεί στο 73,7% των ανέργων.
Το ποσοστό των ανέργων κλιμακώνεται όσο μικραίνουν οι ηλικιακές κατηγορίες, με το υψηλότεροποσοστό (58,1%) να εμφανίζεται στις ηλικίες 15 έως 19 και το δεύτερο υψηλότερο (47,7%) στις ηλικίες20 έως 24. Από την κρίση έχουν πληγεί με ιδιαίτερη σφοδρότητα οι παραδοσιακοί κλάδοι της ένδυσης-υπόδησης, της οικοδομής και της ναυπηγοεπισκευής, με αποτέλεσμα να αποδομούνται οι βασικοί πυλώνες της παραγωγικής βάσης του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης που κατέρρευσε κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Ιδιαίτερη οξύτητα του προβλήματος της ανεργίας παρατηρείται στις περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίαςκαι Δυτικής Ελλάδας, περιοχές με σημαντική συμμετοχή παραδοσιακών κλάδων, ενώ αντίθετα στονότιο Αιγαίο και στα Ιόνια Νησιά, περιοχές με ιδιαίτερη έμφαση στην τουριστική βιομηχανία, καταγράφονται σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας από τον μέσο όρο.
*Πηγή: presspublica.gr