Οι θυσίες της Ελλάδας στην Κατοχή - Αποσπασματικά στοιχεία του μεγέθους της καταστροφής από τους Ναζί στην έκθεση Κ. Δοξιάδη:
Κυριακή, 28/10/2018 - 14:00Παρακάτω ακολουθούν μερικά αποσπασματικά στοιχεία του μεγέθους της καταστροφής που υπέστη η χώρα μας και ο λαός της, παρμένα από την επίσημη Έκθεση (1946) του Υπουργείου Δημοσίων Έργων για την ανάδειξη των καταστροφών της Ελλάδας κατά τον Πόλεμο. Η συγκέντρωση του υλικού άρχισε τον Μάιο του 1941 και τελείωσε τον Νοέμβριο του 1944.
-Η έκθεση Κωνσταντίνος Αποστόλου Δοξιάδης* «Θυσίες της Ελλάδος: Αιτήματα και επανορθώσεις στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο» παρουσιάζει τις καταστροφές που προκάλεσε η τριπλή κατοχή (Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι) την περίοδο 1941-1944. Συγκεκριμένα παρουσιάζεται ο οικονομικός πόλεμος, δηλαδή η ελάττωση της παραγωγής την περίοδο της Κατοχής. Ακολούθως παρουσιάζονται οι καταστροφές των τεχνικών έργων, οι καταστροφές πόλεων και χωριών από τους κατακτητές, τα δεινά που προκάλεσε ο πόλεμος στις ζωές των κατοίκων (φτώχεια, θάνατοι από πείνα κ.ά.).
Η έκθεση έχει μεγάλη αξία γιατί, πέρα από το πλήθος των στοιχείων που παραθέτει, αυτά συγκεντρώθηκαν στη διάρκεια της Κατοχής από το Γραφείο Χωροταξικών και Πολεοδομικών Μελετών και Ερευνών του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, αλλά και από άλλες δημόσιες υπηρεσίες και ιδιώτες. Η έκθεση άρχισε να συντάσσεται τον Μάιο του 1941, υπό την εποπτεία του υφυπουργείου Ανοικοδομήσεως, και παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 1944. Τον Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο του 1945 παρουσιάστηκε σε Παρίσι, Λονδίνο και στη διάσκεψη του ΟΗΕ. Το κείμενο γράφτηκε από τον αρχιτέκτονα Κ. Δοξιάδη, ο οποίος διηύθυνε την όλη εργασία με τη βοήθεια αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών του υφυπουργείου.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα στοιχεία που αναφέρονται προέρχονται από τις πλέον αξιόπιστες πηγές που διέθετε τότε η ελληνική πολιτεία, αναφέρουμε ενδεικτικά, υπ. Γεωργίας, υπ. Μεταφορών, υπ. Δημοσίων Έργων, υπ. Εμπορικής Ναυτιλίας, Τράπεζα της Ελλάδας, Αστυνομία Πόλεων κ.ά. (μεγέθους 121 σελίδες)
Περιληπτικά και ενδεικτικά τα στοιχεία και κάποιους από τους πίνακες και τις φωτογραφίες που περιέχει.
Η εξορυκτική βιομηχανία (σίδερο, μαγγάνιο, νικέλιο, χρώμιο κ.ά.) καταστράφηκε, καθώς οι εξαγωγές μειώθηκαν το 1940 στο 29% των προπολεμικών μεγεθών, στο 6% το 1941 και στο 2% το 1942. Το ίδιο άλλωστε συνέβη στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, καθώς οι εισαγωγές κατέρρευσαν στο 6%, 10% και 12% αντίστοιχα την περίοδο 1941-1943, ενώ οι εξαγωγές στο 8%, 6% και 3% αντίστοιχα.
Καμμένα χωριά
Οι στρατοί κατοχής εφάρμοσαν ένα προμελετημένο σχέδιο για την εξόντωση του ελληνισμού, την πυρπόληση των χωριών. 1170 ελληνικά χωριά αποτεφρώθηκαν. Σε μερικά μέρη της χώρας, ιδίως κοντά στα σύνορα, οι πυρπολήσεις επεξετάθησαν έως το 90% των χωριών της κάθε περιοχής.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ
Συνολικές απώλειες οικοδομών την περίοδο της Κατοχής.
Με όλες αυτές τις καταστροφές η Ελλάς έχασε 400.000 οικοδομές, δηλαδή τα 23% του οικοδομικού της πλούτου και έρχεται πρώτη σε θυσίες μεταξύ των Συμμάχων και ίσως και σε χειρότερη μοίρα από τις χώρες του Άξονος. Και αυτό, χωρίς τις απώλειες στη Βόρειο Ήπειρο και τα Δωδεκάνησα. Επί 1.730.000 οικοδομών του 1940 απωλέσθησαν 401.000 ή 23%
Καταστροφές στη Β. Ήπειρο
Παντού όπου ήσαν Έλληνες, ακόμη και έξω από τα σύνορα του ελληνικού κράτους, κατεστράφησαν οι πόλεις και τα χωριά. Οι μεγάλες καταστροφές των χωριών της Βορείου Ηπείρου, ενώ η Κεντρική και η Βόρειος Αλβανία δεν έπαθε τίποτα το σημαντικό.
Τα δεινά των κατοίκων
Ο πληθωρισμός άρχισε και ήταν τρομακτικός. Έφθασε σε όρια που καμιά χώρα δεν γνώρισε ποτέ.
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ
Είτε από σαμποτάζ των ανταρτών είτε από τις καταστροφές που προξένησαν οι Γερμανοί εγκαταλείποντας την Ελλάδα, το αποτέλεσμα είναι πως το οδικό δίκτυο της Ελλάδας στο τέλος του Πολέμου ήταν τελείως κατεστραμμένο.
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ
Όταν ελευθερώθηκε η Ελλάδα, οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι απλά δεν υπήρχαν! Το μεν σιδηροδρομικό δίκτυο ήταν σχεδόν όλο κατεστραμμένο, τα δε βαγόνια τα είχαν αρπάξει οι Βούλγαροι και οι Γερμανοί και τα είχαν μεταφέρει στις πατρίδες τους για να ενισχύσουν τα δικά τους σιδηροδρομικά δίκτυα...
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΙΣΘΜΟΥ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ
Φεύγοντας οι Γερμανοί από την Ελλάδα, για εκδίκηση προξένησαν όσο περισσότερες καταστροφές μπορούσαν στην διώρυγα και τον ισθμό της Κορίνθου:
Ανατίναξαν την γέφυρα (τα κομμάτια της οποίας έπεσαν κάτω στον ισθμό), έριξαν όσο περισσότερα βαγόνια μπορούσαν στην στενή θαλάσσια λωρίδα, ανατίναξαν σε διάφορα σημεία τις πλευρές της διώρυγας για να πέσουν τα χώματα στην θάλασσα και βούλιαξαν καράβια μέσα στο πέρασμα. Και επειδή τους φάνηκαν λίγα όλα αυτά, στο τέλος έριξαν και νάρκες πάνω στα χαλάσματα, ώστε να μην μπορούν οι Έλληνες να καθαρίσουν το πέρασμα!
Το αποτέλεσμα αυτής της κτηνώδους ενέργειας ήταν να αποφραχθεί τελείως ο ισθμός και να μείνει για πολλά χρόνια κλειστός προκειμένου να καθαριστεί το πέρασμα και να φτιαχτεί καινούρια γέφυρα.
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ
Ο εμπορικός στόλος ακολούθησε την μοίρα του σιδηροδρόμου... Από 583 πλοία που είχαμε το 1939, φορτηγά και επιβατηγά, χάθηκαν τα 434, δηλαδή περίπου το 75%. Η χωρητικότητα του εμπορικού στόλου από περίπου 1.930.000 τόνους που ήταν προπολεμικά έπεσε στους περίπου 530.000 τόνους! Μειώθηκε δηλαδή κατά 73%.
(Κάθε σύμβολο παρακάτω παριστάνει 10 πλοία.)
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
Αεροδρόμια, εγκαταστάσεις και εργοστάσια καταστράφηκαν εντελώς εξαιτίας του πολέμου και της Κατοχής. Τα αεροπλάνα και τα μηχανήματα διαλύθηκαν ή μεταφέρθηκαν στις χώρες του Άξονα. Το 1945 η Πολιτική Αεροπορία ήταν σαν να μην υπήρξε ποτέ...
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ
Επειδή η καταστροφή των συγκοινωνιακών δικτύων φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή για τους Ναζί, γι' αυτό αποφάσισαν να συνεχίσουν το έργο τους και στις τηλεπικοινωνίες.
Έτσι, κατέστρεψαν όλες τις υπεραστικές γραμμές, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των μηχανημάτων και των εγκαταστάσεων το άρπαξαν για την πατρίδα τους.
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ
Η κακία των ναζί έφτασε μέχρι το σημείο να καταστρέψουν τα υδραυλικά έργα που δεν είχαν καμία σχέση με τον πόλεμο (αρδευτικά έργα, φράγματα, γέφυρες, κλπ.) στις πεδιάδες της Θεσσαλονίκης και των Σερρών!
ΤΑ ΚΑΜΕΝΑ ΧΩΡΙΑ
Οι Γερμανοί εφάρμοσαν ένα προμελετημένο σχέδιο προκειμένου να κάμψουν το ηθικό του ελληνικού πληθυσμού (κάτι που βέβαια δεν κατάφεραν): την θεωρία των αντιποίνων, με βάση την οποία για κάθε απώλεια δικών τους σε μια μάχη ή σε ενέδρα των ανταρτών πυρπολούσαν τα πλησιέστερα χωριά.
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ
Η Ελλάδα έχασε στην διάρκεια του πολέμου το 1/4 περίπου των οικοδομών της (23%)!
Είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες καταστροφές σε οικοδομές μεταξύ όλων των άλλων συμμαχικών χωρών.
Καταστροφή Δασών.
Επί συνόλου επιφανείας δασών 19.180 km2, καταστράφηκαν 5.000 km2, δηλαδή το 25% των δασών. Σε μερικές όμως περιοχές η καταστροφή ήταν πολύ μεγαλύτερη, στα δάση της Αττικής η καταστροφή φτάνει στο 75%.
Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Όταν κατέλαβαν οι Γερμανοί την Ελλάδα, την υποχρέωσαν να τους πληρώνει έξοδα κατοχής! Το 1941 το κόστος κατοχής έφτανε το 40% του εθνικού εισοδήματος, ενώ τον επόμενο χρόνο το 90%. Η κυβέρνηση για να αντεπεξέλθει στις "υποχρεώσεις" της αυτές, έκοβε συνεχώς καινούριο χρήμα, χωρίς αντίκρυσμα. Η διαδικασία αυτή συνετέλεσε στην ανοδική πορεία του πληθωρισμού που έφτασε σε απίθανα ύψη ως την Απελευθέρωση.
Ο πληθωρισμός, όμως, ήταν ταυτόχρονα αποτέλεσμα εσκεμμένων ενεργειών των κατακτητών. Οι Γερμανοί τον επιζητούσαν, αφ' ενός διότι έτσι μπορούσαν να αγοράζουν πάμφτηνα διάφορα προϊόντα, αφ' ετέρου με την πείνα και την εξαθλίωση που έφερνε ο πληθωρισμός προσπαθούσαν οι κατακτητές να αποδυναμώσουν την αντιστασιακή δράση. (περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΑ)
Παράλληλα, διαπιστώθηκαν μεγάλες αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών. Οι Βούλγαροι πήραν ομήρους 40.000 πολίτες, οι Ιταλοί 10.000 και οι ναζιστές 70.000, εκ των οποίων οι 60.000 έλληνες εβραίοι. Περί τους 140.000 πολίτες συνολικά εκπατρίστηκαν, ενώ οι ισραηλίτες εξολοθρεύτηκαν ολοκληρωτικά από τους ναζί. Επίσης, οι Βούλγαροι εκδίωξαν μαζικά χιλιάδες ανθρώπους από τη ζώνη κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και των Σερρών.
ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΑΡΙΘΜΟΥ (1941 - 1944)
Οι τιμές των προϊόντων ακολουθούσαν την πορεία του χρήματος. Έτσι, ο πληθωρισμός ανέβηκε σε εξωπραγματικά επίπεδα και τα χρήματα κυκλοφορούσαν με το τσουβάλι (χωρίς να έχουν καμιά αξία, πια). Οι τιμές είχαν ανέβει χιλιάδες φορές περισσότερο απ' ό,τι πριν την Κατοχή. Για παράδειγμα, για να αγοράσει κανείς 1 οκά ψωμί (1,28 κιλά) τον Απρίλιο του 1941 έδινε 10 δραχμές, ενώ τον Σεπτέμβριο του 1944 έπρεπε να δώσει 153.000.000 δραχμές!
Ενώ όμως ανέβαιναν τόσο οι τιμές, οι μισθοί παρέμεναν καθηλωμένοι στα παλιά επίπεδα.
Εξαιτίας του πληθωρισμού και των ενεργειών των δυνάμεων κατοχής ο ελληνικός λαός, κυρίως στην Αθήνα και τις μεγάλες πόλεις, καταδικάστηκε σε εντονότατο υποσιτισμό και σε θάνατο από πείνα.
Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τον μεγάλο λιμό του '41-'42, στην Αθήνα.
(Κάθε σύμβολο παριστάνει το 10% των οικογενειών.)
ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Ο αριθμός των θανάτων ανέβηκε τρομακτικά τον 2ο χρόνο της Κατοχής.
Με κόκκινο συμβολίζονται οι θάνατοι από φυματίωση, με κίτρινο από καρδιακά νοσήματα, με πράσινο και μαύρο από άλλες αιτίες. Όπως βλέπουμε, η φυματίωση έκανε θραύση τον δύσκολο χειμώνα του '41-'42.
Γενική πτώση του πληθυσμού τα έτη 1941-44
Ο πληθυσμός της Ελλάδος μειώθηκε τόσο όσο σε καμιά άλλη συμμαχική χώρα. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα του οικονομικού πολέμου.
α) Υπολογιζόμενη αύξηση πληθυσμού αν δεν μεσολαβούσε η Κατοχή: 400.000.
β) Υπολογιζόμενη αύξηση οφειλομένη αποκλειστικά στην υπεροχή γεννήσεων: 310.000.
γ) Πραγματική πτώση του πληθυσμού λόγω υπεροχής των βίαιων θανάτων: 260.000.
δ) Βίαιοι θάνατοι και σφαγές: 165.000.
ε) Πτώση του πληθυσμού οφειλομένη σε αποδημίες στο εξωτερικό: 105.000.
Ο πληθυσμός της χώρας το 1940 ήταν 7.335.000 κάτοικοι. Το 1944 είχε υποχωρήσει στους 6.805.000, αντί των υπολογιζόμενων 7.745.000, αν δεν μεσολαβούσε η κατοχή.
Ο Κ. Δοξιάδης έγραφε ότι οι αξιώσεις της Ελλάδας στηρίχθηκαν όχι στο τι χάθηκε, αλλά στο τι αποδεικνύεται ότι χάθηκε και μπορεί να εκτιμηθεί σε μονάδες. Έτσι, αξιολόγησε τις άμεσες ζημιές (θετικές), όπως «διαρπαγές, καταστροφές, απλήρωτες υπηρεσίες, πληρωμές, δαπάνες του προϋπολογισμού, κλήριγκ, συντάξεις στα θύματα, διαρπαγές κρατικών αποθηκών, πολεμικό υλικό και ποσά που καταβλήθηκαν σε εργάτες από εργοδότες». Οι έμμεσες ζημίες (αποθετικές) της περιόδου 1940-1944 ήταν η πτώση του εθνικού εισοδήματος και η ελάττωση της απόδοσης της εργασίας, που είχαν παρόμοιες συνέπειες και στη μεταπολεμική εποχή.
Το ΑΕΠ 33 ετών εξαφανίστηκε
Έτσι, οι συνέπειες των ζημιών χρεώνουν όλες τη Γερμανία ως κύριο υπεύθυνο του πολέμου και της καταστροφής. Ωστόσο, τα επιχειρήματα των συμμάχων ήταν τελείως διαφορετικά, έγραφε, αφού υποστήριζαν ότι «η Γερμανία πρέπει να ανασυγκροτηθεί, η Ιταλία είναι πολύ πτωχή και η Βουλγαρία θυσιάστηκε για μας».
ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΕΣ ΩΜΟΤΗΤΕΣ
Η βουλγαρική συμπεριφορά απέναντι στον ελληνικό λαό στην Α. Μακεδονία και την Θράκη ήταν σαφώς πιο σκληρή και απάνθρωπη από την συμπεριφορά των άλλων κατακτητών. Οι Βούλγαροι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να ελαττώσουν τον ελληνικό πληθυσμό σ' εκείνες τις περιοχές. Σκότωναν σε όλες τις πόλεις της κατεχόμενης ζώνης με κάθε τρόπο και κάθε μέσον.
Στην περιοχή της Δράμας σφάχτηκαν 7000 άνθρωποι μέσα σε μια νύχτα! Και προφανώς, επειδή ήταν περήφανοι για τα κατορθώματά τους, δεν παρέλειπαν να βγαίνουν φωτογραφίες με τα αποκεφαλισμένα ή κρεμασμένα θύματά τους...
Η ΣΦΑΓΗ ΚΑΙ Ο ΕΜΠΡΗΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ
Αυτό στο οποίο διέπρεψαν οι Γερμανοί ήταν οι ομαδικές σφαγές μαχητών και αμάχων αδιακρίτως.
Τα Καλάβρυτα αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα της ωμότητας των Ναζί. Σε αντίποινα για τον θάνατο Γερμανών στρατιωτών από τους αντάρτες δολοφόνησαν 1436 άρρενες κατοίκους, δηλαδή το 38,5% του συνολικού αριθμού της πόλης και έκαψαν σχεδόν ολοκληρωτικά τα σπίτια του χωριού, όπως φαίνεται στον πίνακα. Αξιοσημείωτο είναι πως η Γερμανία, ενώ έχει αναγνωρίσει επίσημα την φρικαλεότητα της σφαγής, δεν έχει κάνει ποτέ αναφορά για καμία αποζημίωση!
Η ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ
Είναι ένα ακόμα παράδειγμα ομαδικών σφαγών που έκαναν οι Γερμανοί σ' ένα μικρό χωριό σκοτώνοντας 220 άτομα, από μωρά μέχρι γέροντες.
Μεταξύ των θυμάτων υπάρχουν 20 παιδιά 5 - 20 ετών και 42 ηλικιωμένοι άνω των 60.
Όπως στα Καλάβρυτα, έτσι και στο Δίστομο η Γερμανία δείχνει να αγνοεί την έννοια της λέξης "αποζημίωση".
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ
Πριν τον Πόλεμο, επί συνόλου πληθυσμού 7.335.000 ανθρώπων δεν υπήρχαν άστεγοι. Στην απελευθέρωση επί συνόλου πληθυσμού 6.700.000 ανθρώπων οι άστεγοι έφταναν περίπου τους 1.200.000!