Γιώργος Καραγιάννης

H μία μετά την άλλη, οι μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου βάζουν στη... γωνία τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων. Για τις τοπικές -και κεντρικές- κυβερνήσεις, αυτό προβάλλει ως μια επείγουσα ανάγκη, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τα τρία τεράστια προβλήματα που προκάλεσαν το Airbnb και οι ανταγωνιστές του. Την οικιστική κρίση, καθώς έμειναν ελάχιστα αδιάθετα κτίρια προς ενοικίαση, και αυτά σε παράλογα υψηλές τιμές, την αλλοίωση των πληθυσμιακών χαρακτηριστικών στα ιστορικά κέντρα των πόλεων και τη φοροδιαφυγή.

«Αυτό δεν είναι τουρισμός, είναι εισβολή», έγραφαν τα πανό των περισσότερων από 2.000 διαδηλωτών στη Βαρκελώνη, που διαμαρτύρονταν για τις τεράστιες μάζες τουριστών που έφερναν τα διαμερίσματα από τα οποία εκδιώκονταν οι ενοικιαστές τους-μόνιμοι κάτοικοι, ώστε να μετατραπούν σε ενοικιαζόμενα στο Airbnb. Και όταν οι διαδηλώσεις στην πόλη κατέληξαν στη δημιουργία ομάδων οι οποίες βανδάλιζαν καταστήματα, τουριστικά λεωφορεία και επιχειρήσεις με συνθήματα «Ο τουρισμός σας, η φτώχεια των νέων», η τοπική κυβέρνηση έγινε η πρώτη στον κόσμο που πήρε σκληρά μέτρα κατά της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Το παράδειγμα με τον δικό τους τρόπο ακολουθούν εκατοντάδες πόλεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Αλλού η βραχυχρόνια εκμίσθωση απαγορεύεται, αλλού απαγορεύεται στο ιστορικό κέντρο, αλλού επιτρέπεται μόνο για μερικές ημέρες τον χρόνο, αλλού επιβάλλεται βαριά φορολογία, αλλού δίνονται φορολογικά κίνητρα στη μακροχρόνια μίσθωση. Το παράδειγμα αυτό ακολουθεί και η ελληνική κυβέρνηση, η οποία, με προσεκτικά βήματα, βάζει κανόνες και περιορισμούς στη βραχυχρόνια μίσθωση, καθώς ήδη οι τοπικές κοινωνίες σε όλη τη χώρα αυτοοργανώνονται για να αντιμετωπίσουν μια οικιστική κρίση πριν εξελιχθεί σε τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα.

Μέτρα στην Ελλάδα

Με τα ενοίκια σε όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αττική να έχουν πάρει φωτιά, φαινόμενο που αποδίδεται στην προτίμηση των ιδιοκτητών να τα διαθέτουν για βραχυχρόνια μίσθωση που είναι πιο προσοδοφόρα (άρα μένουν λιγότερα αδιάθετα, τα οποία ακριβαίνουν λόγω ζήτησης), η κυβέρνηση επιχειρεί να ελέγξει το πρόβλημα. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχτηκε ότι «είναι μεγάλο πρόβλημα» οι τιμές των ενοικίων, υποσχόμενος εντατικοποίηση των παρεμβάσεων για τη στέγη σε ό,τι αφορά την επιδότηση ενοικίου, αλλά και προγράμματα όπως το «Σπίτι μου», που δίνει τη δυνατότητα χαμηλότοκου δανεισμού για απόκτηση πρώτης κατοικίας, ή τη δυνατότητα ανακαίνισης σπιτιών, ώστε να μπουν στην αγορά κλειστά διαμερίσματα. Ομως αυτό είναι το ένα σκέλος.

Στο πλαίσιο των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση του οικιστικού προβλήματος το οποίο έχει προκαλέσει η ανεξέλεγκτη άνοδος των τιμών των ενοικίων, ο πρωθυπουργός περιλαμβάνει τους «περιορισμούς που θα βάλουμε στο Airbnb». Η κυβέρνηση, με τα μέτρα τα οποία θα τεθούν σε ισχύ στις αρχές του επόμενου έτους, θα επιβάλλει ένα σαφές φορολογικό πλαίσιο για όσους μισθώνουν τα ακίνητά τους μέσα από πλατφόρμες τύπου Airbnb, εξισώνοντάς τους με τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και θα κυνηγήσει όσους φοροδιαφεύγουν νοικιάζοντας τα σπίτια τους σε τουρίστες... στα μουλωχτά.

Πέρα από αυτά, ωστόσο, το κυβερνητικό επιτελείο εξετάζει το ενδεχόμενο η δέσμη των μέτρων που αφορά τη βραχυχρόνια μίσθωση να ακολουθήσει το παράδειγμα των περισσότερων  ευρωπαϊκών χωρών που, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν την «εισβολή», επιτρέπουν τη βραχυχρόνια μίσθωση για συγκεκριμένο αριθμό ημερών. Στην Ελλάδα εξετάζεται να ισχύει το μάξιμουμ των 90 ημερών για τα μεγάλα αστικά κέντρα και των 60 για νησιά και πόλεις κάτω των 10.000 κατοίκων. Το τελευταίο εξετάζεται καθώς παρατηρείται το φαινόμενο σε νησιά να παραιτούνται (!) οι αγροτικοί γιατροί, οι δάσκαλοι ή και αστυνομικοί που μετατίθενται εκεί, αφού δεν βρίσκουν κανένα διαθέσιμο σπίτι για ενοικίαση ή, αν βρίσκουν, το μίσθωμα είναι πολύ υψηλότερο από τον μισθό τους.

 

Ερευνα σε 1.800 οικοδεσπότες στην Ελλάδα αποκαλύπτει ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έδωσαν στο 48% των ιδιοκτητών το απαραίτητο επιπλέον εισόδημα για να καλύψουν τις ανάγκες στέγασης και συντήρησης του ακινήτου τους, στο 52% να καλύψουν τα καθημερινά τους έξοδα και στο 70% να διατηρήσουν ένα οικογενειακό σπίτι που κληρονόμησαν

Ανεξάρτητα από το αν θα προχωρήσει αυτός ο περιορισμός στις μέρες μίσθωσης, αυτό που σίγουρα θα προχωρήσει είναι το αυστηρότερο νομοθετικό και φορολογικό πλαίσιο που εγκαινιάζει η χρήση στο καθεστώς λειτουργίας των βραχυχρόνιων μισθωμάτων, καθώς απώτερος στόχος του ΥΠΟΙΚ είναι είτε να οδηγείται κάποιος σε μακροχρόνια μίσθωση, είτε να γίνει ο κλάδος πιο επαγγελματικός και να μην υπάρχουν φαινόμενα ανταγωνισμού ανάμεσα σε επιχειρήσεις τουρισμού α’ κατηγορίας με β’ κατηγορίας.

Πλέον είναι πιθανό να εκλαμβάνεται ως βραχυχρόνια μίσθωση, για την οποία δημιουργείται νέος ΚΑΔ (υποχρεωτικός για όσους δραστηριοποιούνται σε αυτή), η μίσθωση για διάρκεια κάτω των 60 ημερών ακινήτου που είναι αναρτημένο σε ψηφιακή πλατφόρμα και εφόσον δεν παρέχονται άλλες υπηρεσίες πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων.

Οσοι αναρτούν προς μίσθωση ή υπεκμίσθωση τρία ή περισσότερα ακίνητα θα καθίστανται επιχειρήσεις, ενώ τους επιβάλλεται ΦΠΑ, Τέλος Παρεπιδημούντων και Τέλος αντιμετώπισης συνεπειών της κλιματικής αλλαγής (αντί του φόρου διαμονής). Παράλληλα, θα ενταθούν οι έλεγχοι για φοροδιαφυγή ή παροχή επιπρόσθετων υπηρεσιών πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων, ή μη εγγραφή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης με βαρύτατα πρόστιμα για τους παραβάτες (50% των ακαθάριστων ετησίων εσόδων και κατ’ ελάχιστο 5.000 ευρώ).

Επιπρόσθετα, αλλάζει και η φορολογία και βάσει του Μητρώου φέτος καλούνται να πληρώσουν ΦΠΑ και Τέλος Παρεπιδημούντων 7.440 φυσικά πρόσωπα και 5.297 νομικά πρόσωπα με 57.696 ακίνητα (το 34,2% των ακινήτων), εκτός εάν επιλέξουν μέρος αυτών να τα μετατρέψουν σε μακροχρόνια μίσθωση.

«Αντάρτικο» στις πολυκατοικίες

Ανεξάρτητα, πάντως, από τα μέτρα της κυβέρνησης για τη ρύθμιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης, παράγοντες της αγοράς του real estate αναφέρουν ότι ήδη οι χρήστες της πλατφόρμας βρίσκονται υπό πίεση, καθώς στις πολυκατοικίες έχει αρχίσει ένα ιδιότυπο «αντάρτικο». Λόγω των παραπόνων για όχληση των μόνιμων κατοίκων και επιβάρυνση των κοινόχρηστων χώρων από τη μετατροπή διαμερισμάτων σε Airbnb, αρκετές πολυκατοικίες έχουν αλλάξει τους κανονισμούς τους (με τους ιδιοκτήτες να εκμεταλλεύονται και σχετική δικαστική απόφαση που απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη όλων των ενοίκων για τέτοια χρήση ενός διαμερίσματος), απαγορεύοντας ρητά τη χρήση διαμερισμάτων της πολυκατοικίας ως τουριστικά καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Σε αυτό, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, έχουν οδηγήσει φαινόμενα που προκάλεσαν... πόλεμο σε πολυκατοικίες, από ολονύχτια πάρτυ των τουριστών, φωνές και θορύβους έως καταστροφές ή ρύπανση σε κοινόχρηστους χώρους, μέχρι και το ακραίο σενάριο να χρησιμοποιούνται διαμερίσματα βραχυχρόνιας μίσθωσης ως... μετακινούμενοι οίκοι ανοχής για να ξεφεύγουν από το ραντάρ των αστυνομικών αρχών.

Γι’ αυτό τον λόγο, συμβολαιογράφοι έχουν πλέον έτοιμους... φασόν Κανονισμούς Πολυκατοικιών στους οποίους αναγράφεται ρητά ότι απαγορεύεται η βραχυχρόνια μίσθωση οποιουδήποτε διαμερίσματος, ώστε να ανταποκρίνονται στην αυξημένη ζήτηση από ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που προσφεύγουν ζητώντας ρύθμιση. Κάτι παρεμφερές συμβαίνει και στις νεόκτιστες πολυκατοικίες, τις οποίες οι κατασκευαστές παραδίδουν με… έτοιμους Κανονισμούς, εγγυώμενοι στους ιδιοκτήτες ότι δεν θα υπάρξει υποβάθμιση του ακινήτου και της ποιότητας ζωής των ενοίκων και της γύρω περιοχής με τουριστική όχληση.

 

Λισαβόνα

Νέα τάση

Παράλληλα, φαίνεται ότι ήδη λειτουργεί η πρόθεση της κυβέρνησης ώστε να γίνει η βραχυχρόνια μίσθωση περισσότερο επαγγελματική, καθώς εταιρείες real estate προχωρούν projects τα οποία αφορούν αποκλειστικά τη βραχυχρόνια μίσθωση καθόλου τυχαία... Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα πολυκατοικίας η οποία ανεγείρεται από εταιρεία real estate στο Γουδί, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για βραχυχρόνια μίσθωση. Τα διαμερίσματα θα διατίθενται προς ενοικίαση για τους συγγενείς των ασθενών που νοσηλεύονται στα παρακείμενα νοσοκομεία (Λαϊκό, Παίδων).

Μιλάμε για την εκμετάλλευση μιας τάσης η οποία ήδη έχει αρχίσει να επικρατεί στις περιοχές όπου βρίσκονται δημόσια ή ιδιωτικά θεραπευτήρια. Λόγω της αναζήτησης από τους συγγενείς των ασθενών χώρων κοντά στα νοσοκομεία, όπου θα διαμένουν όσο οι δικοί τους άνθρωποι νοσηλεύονται (για όσους έρχονται από μακρινές περιοχές), σε αυτές τις περιοχές τα Airbnb είναι δημοφιλέστατα. Την τάση σπεύδουν να εκμεταλλευτούν οι εταιρείες real estate, με τρόπο οργανωμένο, με την ανέγερση ή εξαγορά ολόκληρων πολυκατοικιών, καθώς αποτελεί έναν προσοδοφόρο τρόπο εκμετάλλευσης των διαθέσιμων ακινήτων και της ζήτησης που υπάρχει, χωρίς να συνοδεύεται από τις συνήθεις αντιδράσεις των περίοικων για υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των γειτονιών τους και όχληση.

Ερήμωσε τη Βενετία

Πριν από τρεις δεκαετίες, η Βενετία είχε περισσότερους από 120.000 μόνιμους κατοίκους. Σήμερα, αυτοί έχουν περιοριστεί στους 51.000, εκ των οποίων μόνο οι 20.000 είναι «μόνιμοι Βενετσιάνοι» και όχι ξένοι που αγόρασαν σπίτια και μετακόμισαν εκεί... μέχρι νεωτέρας. Οι ιταλικές αρχές υπολογίζουν ότι ως το 2030 η Βενετία δεν θα έχει κανέναν -ούτε έναν!- μόνιμο κάτοικο. Θα συνεχίσει όμως να έχει περισσότερους από 20 εκατομμύρια τουρίστες τον χρόνο, έχοντας μετατραπεί από βιώσιμη πόλη σε θεματικό πάρκο.

Για να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο του υπερτουρισμού, οι τοπικές αρχές δοκίμασαν διάφορες ιδέες. Απαγόρευσαν την πρόσβαση σε κρουαζιερόπλοια. Σκέφτηκαν να βάλουν εισιτήριο για την είσοδο τουριστών στην πόλη, 5 ευρώ το άτομο. Εβαλαν πρόστιμο 500 ευρώ για ηχορρύπανση από τα ροδάκια των βαλιτσών. Τίποτα δεν απέδωσε. Οι «legioni» (λεγεώνες), όπως αποκαλούν οι ντόπιοι τις ορδές των τουριστών, οδηγούν με σταθερό ρυθμό τους μόνιμους κατοίκους εκτός Βενετίας. Δεν έχουν άδικο: οι 51.000 κάτοικοι έχουν να αντιμετωπίσουν περισσότερους από 120.000 τουρίστες τη μέρα. Σε κάθε Βενετσιάνο, συμπεραίνει έρευνα, αντιστοιχούν 74 τουρίστες.

«Φταίει το Airbnb», λένε διαδηλωτές, οι οποίοι σημαδεύουν με αντιτουριστικά γκραφίτι τους γεμάτους υγρασία τοίχους των πιο πολυσύχναστων περιοχών της άλλοτε ρομαντικής και σήμερα πολύβουης πόλης. Οι κάτοικοι αναγκάζονται να μετακομίζουν αλλού, καθώς τα ενοίκια είναι πια δυσβάσταχτα -χρειάζονται τουλάχιστον 800 ευρώ για ένα δωμάτιο- όσο οι ιδιοκτήτες προτιμούν να τα διαθέσουν για την πιο προσοδοφόρα βραχυχρόνια μίσθωση ή να τα πουλήσουν σε πρόθυμους ξένους επενδυτές, οι οποίοι αναζητούν ακίνητα που θα εκμεταλλευτούν ως τουριστικά καταλύματα για Airbnb.

Επισήμως, στη Βενετία υπάρχουν διαθέσιμα 140 δωμάτια ξενοδοχείων, 28 ενοικιαζόμενα δωμάτια και αντίστοιχα 5.917 διαμερίσματα και 1.557 δωμάτια διαθέσιμα για βραχυχρόνια μίσθωση. Τα περισσότερα είναι αδήλωτα. «Η Βενετία πεθαίνει. Ο δήμαρχος παραδίνεται. Θέλει η Βενετία να γίνει μια πόλη χωρίς κατοίκους», λέει ο Βενετσιάνος ακτιβιστής Μάρκο Μπαραβάλε. Ο οποίος θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει επίσης την πατρογονική του εστία. Αλλωστε, δεν υπάρχουν πια δουλειές εκεί. Μόνο τουρίστες...

 

Κορνουάλη

Διωγμός σε όλο τον κόσμο

Στη Βιέννη οι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που τα διέθεταν για βραχυχρόνια μίσθωση μπορούν να το κάνουν πια μόνο για 90 μέρες τον χρόνο. Στο Παρίσι μπορεί κανείς να νοικιάσει την πρώτη του κατοικία έως 120 ημέρες, εκτός αν μετατρέψει το ακίνητό του σε επιχείρηση τουριστικών καταλυμάτων. Σε όλο τον κόσμο, από την Ιταλία ως τη Μαλαισία και τη Νέα Υόρκη, οι πόλεις πρώτα και οι κυβερνήσεις στη συνέχεια πατάνε πόδι. Το Airbnb βρίσκεται σε κρίση.

Η ιδέα που ξεκίνησε ως μια μορφή συνεργατικής οικονομίας αντιμετωπίζει έναν πολυμέτωπο πόλεμο φθοράς. Ηταν τα ξενοδοχεία, αρχικά, που αντιδρούσαν κάνοντας λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό, στη συνέχεια όμως το πράγμα πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις, αφού καταδείχθηκε ως ο κύριος υπαίτιος της δημιουργίας οικιστικής κρίσης, παραοικονομίας και αντικατάστασης πληθυσμών. Και ήταν η δυσαρέσκεια των κατοίκων μεγάλων πόλεων, όπως η Βαρκελώνη, το Παρίσι, η Νέα Υόρκη, το Αμστερνταμ, η Βενετία, η Ρώμη κ.ά. που οδήγησαν, εάν όχι σε ban, σε αυστηροποίηση της λειτουργίας του Airbnb.

Είναι ο εκμαυλισμός του μοντέλου συνύπαρξης τουρισμού και στέγασης, η όχληση στις γειτονιές, η έλλειψη διαθέσιμων οικημάτων για μακροχρόνια μίσθωση, η έκρηξη των τιμών και το μαύρο χρήμα που έφεραν αυτή την κοινωνική έκρηξη. Και κάνουν την Airbnb να αναζητά την αναπροσαρμογή της, εξετάζοντας την επέκτασή της και σε νέες υπηρεσίες, όπως της ενοικίασης... αυτοκινήτων.

Ιστορική στιγμή

Για τη βιομηχανία της φιλοξενίας αυτή η περίοδος σηματοδοτεί μια ιστορική στιγμή στην οποία θα κριθεί το μέλλον της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων, που ήρθε σαν θύελλα στις ζωές μας. Το μεγάλο ερώτημα είναι το αν θα ακολουθηθεί το παράδειγμα της Βαρκελώνης, η οποία το 2021 έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή πόλη που απαγόρευσε τις ενοικιάσεις δωματίων βραχείας διάρκειας, καθώς η πόλη των 1,6 εκατομμυρίων κατοίκων δέχεται κάθε χρόνο 21 εκατομμύρια τουρίστες που μένουν για λίγες μέρες σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Πλέον, οι ιδιοκτήτες των καταλυμάτων δεν επιτρέπεται να ενοικιάσουν δωμάτιο για λιγότερες από 31 μέρες, ενώ η πόλη έχει συστήσει ειδική ομάδα «Ράμπο» για τις παράνομες εκμισθώσεις. Παρόμοια συνταγή ακολουθεί και η Πάλμα στη Μαγιόρκα, ενώ και η Βαλένθια βρίσκεται στα δικαστήρια καθώς θέλει να απαγορεύσει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις στο ιστορικό της κέντρο. Στη Νέα Υόρκη οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων πρέπει να αποδεικνύουν ότι μένουν μαζί με τους φιλοξενούμενους στο ίδιο κατάλυμα και να δηλώνονται σε ειδική πλατφόρμα του δήμου. Απαγορεύσεις ισχύουν και σε άλλα μέρη του κόσμου, από το Μόντρεαλ του Καναδά ως το Πενάνγκ της Μαλαισίας και τη Σιγκαπούρη.

 

Εδιμβούργο

Σε άλλες πόλεις ακολουθείται άλλος δρόμος. Αυτός της ενοικίασης των καταλυμάτων Airbnb έως 90 ημέρες κατ’ έτος. Στη Χαβάη απαγορεύεται η ενοικίαση ακινήτου για λιγότερες από 90 μέρες στο Οάχου, ενώ στο Μέμφις όσοι νοικιάζουν με Airbnb θα πρέπει να κάνουν αίτηση και να πάρουν άδεια. Περιορισμούς έχουν επιβάλει και άλλες πόλεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη, από το Σίδνεϊ της Αυστραλίας ως το Εδιμβούργο της Σκωτίας και την Ιρλανδία.

Η Airbnb έχει οδηγηθεί σε μια πρωτοφανή πρώτη κρίση: «Οι δουλειές δεν πάνε καλά», παραδέχεται ο CEO της Airbnb Μπράιαν Τσέσκι στο Bloomberg. Ετσι, η εταιρεία αναγκάζεται σε πρώτη φάση -μετά το φαινόμενο Airbnbust στο οποίο οι οικοδεσπότες εξέφραζαν τους φόβους τους για «φούσκα» στην αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης μετά τη συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους και την εφαρμογή προγράμματος πιστότητας από τον ανταγωνιστή της Airbnb, Vrbo- να ζητήσει από τους οικοδεσπότες να ρίξουν τις τιμές. Με αυτό τον τρόπο θα γίνει ξανά η βραχυχρόνια μίσθωση ανταγωνιστική απέναντι στα ξενοδοχεία, θεωρεί ο Τσέσκι.

Η πτώση των τιμών χωρίς εκπτώσεις στην εμπειρία, άλλωστε, είναι κάτι που ζητούν εδώ και καιρό οι επισκέπτες. Οι οικοδεσπότες, από την άλλη, δεν δείχνουν διατεθειμένοι να μειώσουν τις τιμές, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που ανησυχούν για τα τελικά τους κέρδη και το ενδεχόμενο μείωσης των κρατήσεων ή εν μέσω επιβολής μέτρων από τις Αρχές.

Επιπλέον, η πλατφόρμα έχει να αντιμετωπίσει και ένα άλλο πρόβλημα: τους scammers. Εάν οι πελάτες γκρίνιαζαν για τη διαφάνεια στην τιμολόγηση -καθώς εφαρμόζονται συχνά κρυφές χρεώσεις ή εμφανίζονται παραπλανητικές τιμές σε σχέση με τη συνολική χρέωση-, μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι ψεύτικες καταχωρήσεις αγγελιών. Η πλατφόρμα έχει εισαγάγει ένα νέο σύστημα επαλήθευσης για τον εντοπισμό και την εξάλειψη των πλαστών αγγελιών, αυξάνοντας έτσι την αξιοπιστία τους, ενώ σχεδιάζονται ριζικές αλλαγές στην πλατφόρμα. Είναι, λέει ο Τσέσκι, αλλαγές σαν την ανακαίνιση και επιδιόρθωση ενός σπιτιού που έχει βαθιά και χρόνια προβλήματα.

 

Η νέα τάση οδηγεί τη βραχυχρόνια μίσθωση να γίνει πιο «επαγγελματική»: Εταιρείες real estate ανεγείρουν πολυκατοικίες αποκλειστικά για χρήση airbnb, όπως το κτίριο που χτίζεται στο Γουδή, με σκοπό να εξυπηρετεί συγγενείς ασθενών που νοσηλεύονται στα παρακείμενα νοσοκομεία

Πόσοι νοικιάζουν Airbnb στην Ελλάδα

Στη χώρα μας η Airbnb δεν βρίσκεται υπό διωγμό, αλλά η αγορά τίθεται επιτέλους υπό ρύθμιση από την κεντρική κυβέρνηση. Εν αναμονή τυχόν νέων αποφάσεων, η εταιρεία δημοσιεύει στοιχεία με τα οποία επιχειρεί να πείσει ότι ωφελεί την οικονομία. Από αυτά, που προέρχονται από έρευνα σε 1.800 οικοδεσπότες στην Ελλάδα, προκύπτει ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έδωσαν στο 48% των Ελλήνων οικοδεσποτών το απαραίτητο επιπλέον εισόδημα για να καλύψουν τις ανάγκες στέγασής τους και συντήρησης του ακινήτου τους, στο 52% να αντεπεξέλθουν στον πληθωρισμό και να καλύψουν τα καθημερινά τους έξοδα και στο 70% να διατηρήσουν ένα οικογενειακό σπίτι που κληρονόμησαν.

Το δείγμα είναι πολύ μικρό, πάντως, εάν σκεφτεί κανείς ότι στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής της ΑΑΔΕ είναι καταχωρημένα 168.819 ακίνητα που ανήκουν σε 107.719 ΑΦΜ (νομικά και φυσικά πρόσωπα). Εξ αυτών, 27.367 ακίνητα ανήκουν σε 5.297 νομικά πρόσωπα και 141.452 ακίνητα σε 102.422 φυσικά πρόσωπα. Από αυτά μέχρι 2 ακίνητα έχουν 94.982 φυσικά πρόσωπα (92,7% των φυσικών προσώπων). Τρία ή περισσότερα ακίνητα έχουν 7.440 φυσικά πρόσωπα και αντιστοιχούν σε 30.329 ακίνητα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: AFP / Visual Hellas, Getty images / Ideal Image, 123 RF / Visual Helllas

Πηγή: protothema.gr

Σε πλήρη λειτουργία έχει τεθεί η νέα ψηφιακή πλατφόρμα για τη δήλωση ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης μέσω του Airbnb. Όσοι ιδιοκτήτες αμελήσουν θα βρεθούν αντιμέτωποι με υψηλά πρόστιμα.

Η ΑΑΔΕ ανακοίνωσε τη λειτουργία του «Μητρώου Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής» και της εφαρμογής για την ηλεκτρονική υποβολή Δηλώσεων Βραχυχρόνιας Διαμονής.

H είσοδος στις εφαρμογές θα γίνεται μέσω Taxisnet, ενώ όσοι έχουν συνάψει βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb από την αρχή του έτος μέχρι και τις 30 Αυγούστου 2018, έχουν διορία να εγγραφούν στο Μητρώο έως τις 30 Νοεμβρίου.

Βάσει της ΑΑΔΕ, οι «Δηλώσεις Βραχυχρόνιας Διαμονής» θα υποβάλλονται μέχρι τις 20 του επόμενου μήνα από την ημέρα αναχώρησης του μισθωτή από το ακίνητο. Δηλαδή, εάν ένα ακίνητο ενοικιαστεί μέσω Airbnb για το διάστημα 9 με 13 Σεπτεμβρίου, ο διαχειριστής του ακινήτου πρέπει να κάνει δήλωση μέχρι τις 20 Οκτωβρίου.

1. Εγγραφή ως Διαχειριστής Ακινήτου στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής που τηρείται στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.).

•    Για τον Διαχειριστή Ακινήτου που είναι ταυτόχρονα και ιδιοκτήτης του ακινήτου η διαδικασία εγγραφής απαιτεί υποχρεωτικά τον Αριθμό Ταυτότητας του Ακινήτου (ΑΤΑΚ) του ιδιοκτήτη.

•    Για τον Διαχειριστή Ακινήτου που δεν έχει σχέση ιδιοκτησίας με το ακίνητο απαιτείται προηγουμένως η υποβολή Δήλωσης Πληροφοριακών Στοιχείων Μίσθωσης Ακίνητης Περιουσίας, από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, με την οποία παραχωρείται το δικαίωμα υπεκμίσθωσης. Η διαδικασία εγγραφής του Διαχειριστή-υπεκμισθωτή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής απαιτεί υποχρεωτικά τον αριθμό της ανωτέρω δήλωσης.

2. Ο Αριθμός Μητρώου Ακινήτων (Α.Μ.Α) ή το Ειδικό Σήμα Λειτουργίας (Ε.Σ.Λ.) των Κύριων ή των Μη-Κύριων Καταλυμάτων ή των Τουριστικών Επαύλεων, υποχρεωτικά να συνοδεύει, σε εμφανές σημείο, την ανάρτηση του ακινήτου στις ψηφιακές πλατφόρμες, όταν ο σκοπός της ανάρτησης είναι η Βραχυχρόνια Μίσθωση. Οι τουριστικές επαύλεις δε θα λάβουν Αριθμό Μητρώου Ακινήτων (Α.Μ.Α), όμως πρέπει να καταχωρηθούν στο «Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής», προκειμένου να καταστεί δυνατή η υποβολή των Δηλώσεων Βραχυχρόνιας Διαμονής.

«Ψάχνω εδώ και ένα μήνα για σπίτι, γιατί αυτό που έμενα από το 1990 πωλήθηκε σε μια κινέζικη εταιρεία και θα αξιοποιηθεί για βραχυχρόνια μίσθωση» λέει με άγχος στην «Αυγή» η Άννα, που για χρόνια ήταν κάτοικος Καλλιθέας.

«Δυστυχώς, είναι δύσκολο να βρω κάτι που να ανταποκρίνεται  στις  ανάγκες μου και το ενοίκιο να είναι λογικό, γιατί λόγω της Airbnb τα ενοίκια έχουν εκτοξευτεί σε δυσθεώρητα επίπεδα» προσθέτει, υπογραμμίζοντας ότι «από τα σπίτια που έχω δει, τα περισσότερα είναι τρώγλες με πολύ ακριβό ενοίκιο, γιατί πολλά καλά σπίτια έχουν δοθεί για βραχυχρόνια μίσθωση».

Αυτή είναι μια από τις μαρτυρίες μόνιμων κατοίκων που έρχονται αντιμέτωποι με την επέλαση των βραχυχρόνιων μισθώσεων.

Από το 2012, η Αθήνα, όπως και όλοι οι τουριστικοί προορισμοί της χώρας, είναι αντιμέτωποι με το φαινόμενο που ξεσπιτώνει τους μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι για χρόνια ενοικιάζουν τη στέγη τους.

Τεράστιο είναι, επίσης, το πρόβλημα για φοιτητές ή για δημοσίους υπαλλήλους, που είναι αναγκασμένοι να ενοικιάσουν σπίτι και με μεγάλη δυσκολία βρίσκουν στέγη, καθώς οι ιδιοκτήτες των ακινήτων προτιμούν να εισπράττουν 100 ευρώ τη βραδιά παρά 400 ευρώ τον μήνα. Το πρόβλημα εκτείνεται σε όλους τους τουριστικούς προορισμούς της χώρας, ενώ έντονο είναι στα νησιά, όπου υπάρχει έλλειψη κατοικιών για τον μη ντόπιο πληθυσμό.

Αγοράζουν ολόκληρες πολυκατοικίες

Στο κέντρο της Αθήνας και τις ευρύτερες περιοχές της πρωτεύουσας, εταιρείες κινεζικών και ισραηλινών συμφερόντων αγοράζουν ολόκληρες πολυκατοικίες για να τις αξιοποιήσουν για βραχυχρόνια μίσθωση. Μόνιμοι κάτοικοι, με μηνιαία μίσθωση, αναγκάζονται να φύγουν και να αλλάξουν ακόμη και συνοικία. «Ήρθε χθες το μαγαζί μου ο κύριος Σπύρος, που μια φορά την εβδομάδα που τον επισκέπτεται ο γιος του με την οικογένεια του παίρνει σοκολατάκια. Τον είδα πολύ στενοχωρημένο. Όταν τον ρώτησα, μου είπε ότι ο σπιτονοικοκύρης του τον διώχνει από το σπίτι για να το δώσει για βραχυχρόνια μίσθωση» λέει η Γεωργία στην «Αυγή» περιγράφοντας μεγάλες αλλαγές στην περιοχή πέριξ της Ακρόπολης και στο Κουκάκι.

«Τα μαγαζιά που έκλεισαν τα πρώτα χρόνια της κρίσης, τώρα ανοίγουν ξανά ως μπακάλικα ή καφετέριες που προσφέρουν πρωινό γεύμα ή ακόμη και καθαριστήρια» σημειώνει. «Αλλάζει το κέντρο της Αθήνας, αλλά αυτό δεν είναι προς το καλύτερο. Μιλάμε για αλλοίωση των τελευταίων γειτονιών που έχουν απομείνει στην Αθήνα» σημειώνει η Γεωργία. Μαζί με την αλλοίωση του αστικού ιστού, διάχυτος είναι ο προβληματισμός εάν οι υποδομές ηλεκτροδότησης, ύδρευσης και αποχέτευσης θα αντέξουν, αφού οι επισκέπτες στην πρωτεύουσα έχουν πολλαπλασιαστεί τη θερινή περίοδο. Φημολογείται ότι στην Αττική τα ακίνητα που διατίθενται με βραχυχρόνια μίσθωση ανέρχονται σε 14.000 σπίτια. Εκτιμάται,   δηλαδή,   ότι   διατίθενται 42.000 κλίνες στα μισθωμένα διαμερίσματα, ενώ οι κλίνες των ξενοδοχείων της Αττικής ανέρχονται στις 22.000.

«Ανεβαίνει» η κτηματαγορά

Από την άλλη πλευρά, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν επηρεάσει την κτηματαγορά. Οι μεσίτες βλέπουν ανάκαμψη μετά τη ραγδαία πτώση του 2015. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκτιμούν ότι η απότομη άνοδος των τιμών στα ακίνητα ενδεχομένως να οδηγήσει σε νέα «φούσκα». Γνώστες του χώρου λένε ότι στα Εξάρχεια κάνουν «επέλαση» οι Κινέζοι, οι οποίοι αγοράζουν ολόκληρες πολυκατοικίες για να τις μισθώνουν βραχυχρόνια σε τουρίστες. Το ίδιο κάνουν και Ισραηλινοί επιχειρηματίες. Μεταφέρουν στην «Αυγή» ότι ημιυπόγειο 28 τ.μ. στο κέντρο της Αθήνας με αρχική τιμή πώλησης στα 10.000 ευρώ τελικώς. λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ των Κινέζων με τους Ισραηλινούς αγοραστές, πωλήθηκε έναντι 74.000 ευρώ, αλλά το συμβόλαιο πώλησης έγραφε 5.000 ευρώ! «Η πρακτική αυτή είναι συνήθης από κυκλώματα που θέλουν να διαμορφώσουν μια νέα εικόνα στην κτηματαγορά της πρωτεύουσας» λένε στην «Αυγή» γνώστες της αγοράς.

Σε δυσθεώρητα επίπεδα οι τιμές των ακινήτων

Κτηματομεσίτες υποστηρίζουν ότι η άνοδος των τιμών σε περιοχές πέριξ της Ακρόπολης, ιδίως στην περιοχή του Κουκακίου, του Μεγάρου Μουσικής και του Κάραβελ, ανέρχεται στο 30%, με την τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο να εκκινεί από τα 1.500 ευρώ. Όπως μας πληροφορούν, αυτή η άνοδος επηρεάζει όλους τους πιθανούς εγχώριους αγοραστές. Υποστηρίζουν, πάντως, ότι σε σχέση με πέρυσι περισσότεροι Έλληνες αγοράζουν σε αυτές τις περιοχές. «Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μικροεπενδυτές, που θέλουν να αγοράσουν ακίνητα για βραχυχρόνια μίσθωση» εξηγούν οι κτηματομεσίτες με τους οποίους επικοινώνησε η «Αυγή», σημειώνοντας ότι  «οι  περισσότεροι  αγοράζουν τοις μετρητοίς ή με τραπεζικό δανεισμό που αγγίζει το 30-40% του συνολικού ποσού». «Παρατηρούμε ότι η άνοδος στην κίνηση της κτηματαγοράς οφείλεται στη βραχυχρόνια μίσθωση, που λειτουργεί ουσιαστικά ως κινητήριος μοχλός», σημειώνουν. Οι εκτιμήσεις για την πορεία της κτηματαγοράς μιλούν για επέκταση της ακτίνας πέραν του κέντρου των Αθηνών και οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι οι τιμές θα σταθεροποιηθούν τα επόμενα χρόνια.

Τι προτείνουν οι ξενοδόχοι

Πάντως, οι ξενοδόχοι από το 2012 είχαν ζητήσει από την κυβέρνηση να λάβει μέτρα όχι για να μειωθούν οι κλίνες, αλλά «για να μπει τάξη στην αγορά». Ζητούν, λοιπόν, να υπάρξει ρύθμιση της αγοράς με φορολόγηση της δραστηριότητας της βραχυχρόνιας μίσθωσης ώστε να υπάρχει ίση φορολογική μεταχείριση, αλλά και επιβολή του κανονισμού υγιεινής και ασφάλειας, που ισχύει για τα ξενοδοχεία.

«Δυστυχώς, η κατάσταση έχει ξεφύγει. Απέναντι από ξενοδοχεία αγοράζουν ολόκληρες πολυκατοικίες και μισθώνονται παράνομα για τη διαμονή τουριστών, χωρίς τα κτήρια να πληρούν τις προδιαγραφές μαζικής φιλοξενίας ως προς την υγιεινή και την ασφάλεια» τονίζει στην «Αυγή» ο Αλέξανδρος Βασιλικός, πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας. «Δεν πρόκειται για οικονομικό διαμοιρασμό. Πρόκειται για αθέμιτο ανταγωνισμό» τονίζει, χωρίς όμως να μπορεί να προσδιορίσει τυχόν ζημία των ξενοδοχείων, αφού δεν υπάρχουν στοιχεία, αφού τα έσοδα από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις δεν είναι καταγεγραμμένα. Το δε Μητρώο αναμένεται να λειτουργήσει το επόμενο διάστημα. «Εμείς λειτουργούμε σε ένα υπεφορολογημένο και υπερ-θεσμοθετημένο περιβάλλον, ενώ αυτοί που ασχολούνται με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων δεν υπόκεινται σε κανένα έλεγχο» σημειώνει.

Ρ. Αξελός: Αλλοιώνεται η φυσιογνωμία της πόλης

Το θέμα έχει φτάσει και στο Δημοτικό Συμβούλιο Αθηναίων, με την Ανοιχτή Πόλη να θέτει εκ νέου το ζήτημα προκειμένου να διαμορφωθούν θέσεις «ώστε να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες που προκαλούνται από την εξάπλωση του φαινομένου». «Αυτές οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης μπορεί να θεωρούμε ότι έχουν κινήσει την αγορά ως προς τις επισκευές παλαιών σπιτιών, που ήταν κλειστά, αλλά έχουν δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα κατοικίας στα νέα ζευγάρια, στις οικογένειες που δεν έχουν δικό τους σπίτι, σε όσους εργάζονται σε πόλεις μακριά από την έδρα τους» σημειώνει στην «Αυγή» ο Ρήγας Αξελός, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης Ανοιχτή Πόλη.

«Παράλληλα, δημιουργείται μια τεχνητή αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών» τονίζει, για να συμπληρώσει ότι «αλλοιώνεται η φυσιογνωμία των πόλεων και των περιοχών, αφού επιβαρύνονται οι δομές καθαριότητας, αυξάνονται τα ενοίκια». Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, ο Ρήγας Αξελός τονίζει ότι μέσω αυτής της δραστηριότητας «υπάρχει ανεξέλεγκτη φοροδιαφυγή, οι δήμοι και το κράτος χάνουν έσοδα και αυξάνεται η μαύρη εργασία», ενώ «προκύπτουν ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας για τους ενοικιαστές με βραχυχρόνια μίσθωση». «Σε όλες τις χώρες και τις πόλεις της Ευρώπης αρχίζουν να θεσπίζονται μέτρα» υπογραμμίζει, για να καταλήξει πως η δημοτική παράταξη ζητά από το δημοτικό συμβούλιο Αθηναίων «να εξετάσει συνολικά μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου».

Ευρωπαϊκές πόλεις απέναντι στο φαινόμενο

Το πρόβλημα της ανεξέλεγκτης διάθεσης διαμερισμάτων έχει επηρεάσει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και για την αντιμετώπισή του ακολουθήθηκαν διάφορες πρακτικές. Η πιο αυστηρή είναι αυτή που πλέον εφαρμόζεται στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα, την πρωτεύουσα των Βελεαρίδων Νήσων, όπου αποφασίστηκε η απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων των σπιτιών, αφού οι κάτοικοι κατήγγειλαν ότι οι τιμές ενοικίασης είχαν αυξηθεί ραγδαία. Έτσι, αποφασίστηκε η εφαρμογή νέου κανονισμού, δεν θα ενοι κιάζονται σε τουρίστες ούτε σπίτια ούτε δωμάτια για μικρό χρονικό διάστημα. Είχε προηγηθεί απόφαση με επιβολή προστίμου ύψους 300 ευρώ για τους ιδιοκτήτες που αναρτούσαν τα σπίτια τους για βραχυχρόνια μίσθωση στη διαδικτυακή πλατφόρμα της Airbnb. Πλέον, όμως, με τον νέο κανονισμό, δεν θα επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση διαμερισμάτων, παρ’ ότι οι βίλες θα είναι διαθέσιμες εφ’ όσον δεν βρίσκονται σε προστατευόμε νες περιοχές ή σε περιοχές πέριξ του αεροδρομίου ή σε κτήρια που δεν βρίσκονται σε οικιστική περιοχή.

Πώς ρύθμισαν την αγορά

Σε άλλους τουριστικούς προορισμούς όπως το Άμστερνταμ, οι εταιρείες - πλατφόρμες ενοικίασης έχουν υποχρεωθεί να  αποδίδουν φόρο στον δήμο. Επίσης, υπάρχουν περιορισμοί ως προς τον χρόνο μίσθωσης και τον αριθμό των καταλυμάτων. Στο Βερολίνο έχουν θεσπιστεί υψηλά πρόστιμα σε όσους παραβιάζουν τις ημέρες ενοικίασης και βέβαια σε όσους ενοικιάζουν χωρίς την απαραίτητη άδεια από τις τοπικές αρχές. Επιπλέον υπάρχει όριο ενοικιαζομένων διαμερισμάτων ανά γειτονιά, ώστε να μην αλλοιώνε- ται το ύφος της πόλης. Σε Παρίσι και Βαρκελώνη υπάρχουν χρονικοί και χωροταξικοί περιορισμοί στην ενοικίαση μέσω των πλατφορμών της οικονο- μίας του διαμοιρασμού. Στο δε Βέλγιο, οι εταιρείες - πλατφόρμες ενοικία- σης υποχρεούνται να γνωστοποιούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τη φορολόγηση από τις εθνικές αρχές των υπόχρεων.

Σε εγρήγορση τα υπουργεία Οικονομικών και Τουρισμού

Τάξη στο θεσμικό χάος που επικρατούσε όλα τα προηγούμενα χρόνια στη βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτου επιχειρούν να βάλουν υπουργείο Οικονομικών και Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Το πιο σημαντικό βήμα που αναμένεται να πραγματοποιηθεί μέσα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα είναι το Μητρώο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων, στο  οποίο  θα  δηλώνονται  οι συμφωνίες μίσθωσης που συνάπτει ο ιδιοκτήτης του ακινήτου με την ηλεκτρονική πλατφόρμα. Παράλληλα, η ΑΑΔΕ ήδη ρίχνει τις πρώτες «καμπάνες» σε όσους   αποκτούν   εισοδήματα από μισθωτή υπηρεσία ή επιχειρηματική   δραστηριότητα και αμέλησαν  ή  αδιαφόρησαν  να δηλώσουν τα  εισοδήματα  της Airbnb.

Η Αρχή καλεί τους υπόχρεους να σπεύσουν πριν από την εκπνοή της προθεσμίας υποβολής των δηλώσεων στο τέλος του  μηνός να  τα  εμφανίσουν υποβάλλοντας   τροποποιητική δήλωση. Με την ενεργοποίηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, θα εντοπίζονται οι βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων μέσω της οικονομίας διαμοιρασμού (Airbnb) και οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα πρέπει να δηλώσουν τα στοιχεία για τα ακίνητα που εκμισθώνουν. Όσοι ασχολούνται με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα θα πρέπει να ενταχθούν στο μητρώο και να δηλώνουν τις συμβάσεις που έχουν συνάψει από την 1η Ιανουαρίου 2018,  διαφορετικά απειλούνται  με  πρόστιμα  έως 5.000 ευρώ.

Το ζήτημα της βραχυχρόνιας μίσθωσης και του νέου τρόπου μίσθωσης κατοικιών μέσω της Airbnb έχουν θέσει και παράγο- ντες της τουριστικής αγοράς στην υπουργό Τουρισμού Έλενα Κουντουρά. Η υπουργός έχει αναφερθεί μάλιστα στις σημαντικές προσπάθειες που γίνονται από την κυβέρνηση προκειμένου να ελεγχθεί μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας η βραχυχρόνια μίσθωση.

Πηγή: Η Αυγή