Οι νικητές της 81ης Μόστρα της Βενετίας ανακοινώθηκαν απόψε κατά την τελετή λήξης του παλαιότερου φεστιβάλ κινηματογράφου στον κόσμο.
Η Μόστρα της Βενετίας απένειμε το βράδυ του Σαββάτου τον Χρυσό Λεόντα στον Ισπανό Πέδρο Αλμοδόβαρ, προσφέροντάς του στα 74 χρόνια του ένα από τα πολυτιμότερα βραβεία της σπουδαίας καριέρας του για την πρώτη του αμερικανική ταινία. Στην ταινία “The Room Next Door”, το άλλοτε τρομερό παιδί της Μόβιδα και του ισπανικού κινηματογράφου, σκηνοθετεί τη Βρετανίδα ηθοποιό Τίλντα Σουίντον και την Αμερικανίδα συνάδελφό της Τζούλιαν Μουρ σε μια ιστορία υποβοηθούμενης αυτοκτονίας.
Ο Ισπανός σκηνοθέτης, μίλησε υπέρ αυτού που περιγράφει ως “θεμελιώδες δικαίωμα”: «Πιστεύω ότι το να αποχαιρετούμε αυτόν τον κόσμο σωστά και με αξιοπρέπεια είναι θεμελιώδες δικαίωμα κάθε ανθρώπου», τόνισε, προτρέποντας τους πιστούς όλων των θρησκειών να σέβονται και να μην παρεμβαίνουν σε ατομικές αποφάσεις για το θέμα αυτό».
«Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ελεύθεροι να ζουν και να πεθαίνουν όταν η ζωή τους είναι αφόρητη», υπογράμμισε.
Ακολουθεί ο κατάλογος των νικητών των βραβείων που απονεμήθηκαν:
Ο Γιώργος Λάνθιμος είναι ο μεγάλος νικητής του φετινού Φεστιβάλ Βενετίας, καθώς κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα για την ταινία του «Poor Things».
«Θέλω να ευχαριστήσω το φεστιβάλ, το συνεργείο και όλους τους συνεργάτες. Πήρε κάποια χρόνια μέχρι η κινηματογραφική βιομηχανία να είναι έτοιμη για μία τέτοια ταινία», είπε ο Γιώργος Λάνθιμος παραλαμβάνοντας το βραβείο και ευχαρίστησε τον συγγραφέα του βιβλίου Άλισντερ Γκρέι και τον σεναριογράφο Τόνι ΜακΝαμάρα, ο οποίος απουσίαζε από την τελετή λόγω της εν εξελίξει απεργίας των Αμερικανών σεναριογράφων, στους οποίους ο Έλληνας σκηνοθέτης εξέφρασε τη συμπαράστασή του.
Ο σκηνοθέτης ευχαρίστησε την σύντροφο του, Αριάν (Λαμπέντ), που «είναι πάντα εδώ για μένα. Και πάνω απ’ όλα θέλω να ευχαριστήσω αυτό το απίστευτο πλάσμα, τον χαρακτήρα της ταινίας – τη Μπέλα Μπάξτερ και βέβαια την Έμα Στόουν που είναι και αυτή ένα απίστευτο πλάσμα», τόνισε.
Ο Λάνθιμος ήταν φαβορί εξαρχής
Ο μεγάλος νικητής του Φεστιβάλ Βενετίας
Τα άλλα βραβεία του Φεστιβάλ
Το Μεγαλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής κέρδισε ο Ryusuke Hamaguchi για το «Evil Does Not Exist», ενώ με το Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής βραβεύτηκε το «Green Border» της Agnieszka Holland.
Με τον Αργυρό Λέοντα Καλύτερης Σκηνοθεσίας βραβεύτηκε ο Matteo Garrone για το «Me Captain», ενώ το βραβείο Καλύτερου Σεναρίου κέρδισαν οι Guillermo Calderon και Pablo Larraín για το «El Conde».
Στα βραβεία ερμηνείας, η Cailee Spaeny κέρδισε το Βραβείο Volpi Cup Καλύτερου Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της ως Πρισίλα Πρίσλεϊ στην ταινία της Σοφία Κόπολα, αλλά και ο Peter Sarsgaard (Memory) που βραβεύτηκε με το βραβείο Volpi Cup Καλύτερου Ανδρικού Ρόλου, ενώ το βραβείο Marcello Mastroianni Καλύτερου Νέου Ηθοποιού κέρδισε ο Seydou Sarr (Me Captain).
Φαβορί το Poor Things από την πρώτη μέρα
Με ενθουσιασμό είχαν υποδεχτεί οι δημοσιογράφοι την προβολή της νέας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου στο 80ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, μιλώντας για «φαβορί» που θα φύγει με το μεγάλο βραβείο.
Το φινάλε του «Poor Things» ακολούθησε θερμό χειροκρότημα από το κοινό, ενώ ο Γιώργος Λάνθιμος είχε πει πως «είναι μια ταινία που δεν περιγράφεται εύκολα», στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε χωρίς τους πρωταγωνιστές της ταινίας του, λόγω της απεργίας των Αμερικανών ηθοποιών.
Ύμνοι του διεθνούς Τύπου για την ταινία του Λάνθιμου
Η ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, μετά τις δημοσιογραφικές προβολές της, συγκέντρωσε εξαιρετικές κριτικές.
Πρόκειται για μια μοντέρνα διασκευή του μύθου του Φρανκενστάιν βασισμένη στο ομώνυμο βραβευμένο βιβλίο του Αλισντερ Γκρέι, με πρωταγωνιστές την Έμα Στόουν, τον Γουίλεμ Νταφόε και τον Μαρκ Ράφαλο.
Η Daily Mail ανέφερε σε δημοσίευμα πως το «παγωμένο» γαλάζιο βλέμμα της Έμας Στόουν προς τον θεατή, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα σκούρα μέχρι τον ώμο μαλλιά της. Αφορμή για αυτό το σχόλιο στάθηκε η αφίσα της ταινίας, στην οποία διακρίνεται η πρωταγωνίστρια ντυμένη με ένα εντυπωσιακό γαλάζιο φόρεμα.
Ο Guardian δημοσίευσε άρθρο που υμνεί το «Poor Things», αλλά και την ερμηνεία της Έμας Στόουν χαρακτηρίζοντάς την «εκπληκτική». Το βρετανικό δημοσίευμα περιέγραφε την σκηνοθετική προσέγγιση του Γιώργου Λάνθιμου, αλλά και το υποκριτικό ταλέντο της Στόουν, εστιάζοντας στις σπασμωδικές κινήσεις του κεφαλιού της σε μια σκηνή. Καθόλου τυχαία η βρετανική εφημερίδα δίνει στην ταινία την ανώτερη βαθμολογία των πέντε αστεριών.
Στους New York Times, ο Κάιλ Μπιουκάναν έγραψε ότι η ταινία του Λάνθιμου είναι με έναν τρόπο το τολμηρό και πολύ πιο σεξουαλικά άμεσο «παράλληλο» φίλμ για τη Barbie, επιμένοντας σε μια πολύ πιο ριζική επερώτηση των έμφυλων και σεξουαλικών δυναμικών «από κάθε οπτική γωνία», συνδέοντας τη μεταφορική αυτή έκφραση με τον τρόπο που ο Λάνθιμος χρησιμοποιεί πολύ τολμηρά του φακούς και τις γωνίες λήψης.
Ταυτόχρονα, η κριτική της νεοϋορκέζικης εφημερίδας υπογράμμιζε την εξαιρετική τεχνική και αισθητική της ταινίας.
Σπουδαίους δημιουργούς και πολυαναμενόμενες ταινίες περιλαμβάνει το πρόγραμμα του 80ου επετειακού Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, το οποίο πραγματοποιείται στη σκιά της μεγάλης απεργίας των Αμερικανών σεναριογράφων και ηθοποιών, που έχει ως συνέπεια λιγότεροι σταρ να δίνουν το «παρών» στη φετινή Μόστρα. Η διοργάνωση σηκώνει αυλαία στις 30 Αυγούστου με το ιταλικό biopic «Comandante» του Εντοάρντο ντε Άντζελις, αφού λόγω της απεργίας ματαιώθηκε η πρεμιέρα του «Challengers» του Λούκα Γκουαντανίνο που ήταν αρχικά η προγραμματισμένη ταινία έναρξης του φεστιβάλ.
Αυτή, ωστόσο, φαίνεται ότι θα είναι και η μοναδική «απώλεια», σύμφωνα με τον διευθυντή του φεστιβάλ, Αλμπέρτο Μπαρμπέρα, ο οποίος στο σημείωμά του για τη φετινή διοργάνωση αναφέρει μεταξύ άλλων: «Μια σχεδόν άνευ προηγουμένου απεργία κλονίζει τα ίδια τα θεμέλια της κινηματογραφικής βιομηχανίας, που έχει ήδη πληγεί από τις συνέπειες της πρόσφατης πανδημίας και τον εξελισσόμενο μετασχηματισμό μιας αγοράς αβέβαιης για το μέλλον της. Υπάρχει μια διαφαινόμενη απειλή ότι, μετά από μια διετία τεράστιων επενδύσεων, οι οικονομικοί πόροι ενδέχεται να περιοριστούν απότομα από την επόμενη σεζόν. Οι πωλήσεις εισιτηρίων στους κινηματογράφους αγωνίζονται να επιστρέψουν στα προ πανδημίας επίπεδα, και με εξαίρεση την κυκλοφορία ενός μικρού αριθμού υπερπαραγωγών, απειλείται η ίδια η επιβίωση του arthouse και του ανεξάρτητου κινηματογράφου. Τέλος, υπάρχει αυξανόμενος φόβος για τις επικείμενες αλλαγές που θα προκαλέσει η Τεχνητή Νοημοσύνη σε ολόκληρη τη δημιουργική και παραγωγική αλυσίδα της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Για να μην αναφέρουμε την κλιματική αλλαγή και έναν πόλεμο που δεν τελειώνει προκαλώντας ανείπωτη καταστροφή στους τοπικούς πληθυσμούς και αυξανόμενη ανησυχία σε όλους μας.
Κι όμως, ακόμα κι αν η οπτικοακουστική βιομηχανία δείχνει όλη της την ευθραυστότητα, ο κινηματογράφος είναι πιο ζωντανός από ποτέ. Η ολοκλήρωση της μακράς διαδικασίας επιλογής των ταινιών που υποβλήθηκαν στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το επιβεβαιώνει, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε και φέτος. Αυτή η επιβεβαίωση δεν είναι μόνο ποσοτική, αλλά κυρίως ποιοτική: Καταξιωμένοι κινηματογραφιστές εκφράζουν με τον καλύτερο τρόπο τη δημιουργικότητα τους. Στιβαροί δημιουργοί επιβεβαιώνουν το ταλέντο τους και την ικανότητά τους να αποδίδουν το παρόν και τις ανησυχίες του. Πρωτοεμφανιζόμενοι σκηνοθέτες πιάνουν το νήμα εκείνων που προηγήθηκαν, καθώς ανιχνεύουν νέα μονοπάτια στο μέλλον που μας περιμένει, και ένας αυξανόμενος αριθμός από γυναίκες δημιουργούς, μας κάνει να ελπίζουμε σε μια πραγματική ισότητα των φύλων. Ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε την 80η διοργάνωση του Φεστιβάλ, με την ελπίδα ότι το πρόγραμμα όχι μόνο αντικατοπτρίζει τη ζωντάνια του σύγχρονου κινηματογράφου, αλλά θα τροφοδοτήσει επίσης την πίστη σε ένα μέλλον που στοχάζεται τολμηρές προκλήσεις και ευκαιρίες».
Στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα τουτο «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου, με πρωταγωνιστές την Έμμα Στόουν, τον Γουίλεμ Νταφόε και τον Μαρκ Ράφαλο διεκδικώντας μαζί με άλλες 22 ταινίες το μεγάλο βραβείο της διοργάνωσης, το Χρυσό Λέοντα που θα απονείμει η κριτική επιτροπή με πρόεδρο τον Ντάμιεν Σαζέλ. Πρόκειται για μια μοντέρνα διασκευή του μύθου του Φρανκενστάιν βασισμένη στο ομώνυμο βραβευμένο βιβλίο του Άλισντερ Γκρέι. Η επίσημη σύνοψη της ταινίας αναφέρει πως η ιστορία αφορά την «Μπέλα, μια νεαρή γυναίκα που ανασταίνεται χάρη στον ιδιοφυή και αντισυμβατικό επιστήμονα δρ Γκόντγουιν Μπάξτερ. Υπό την προστασία του Μπάξτερ, η Μπέλα ανυπομονεί να μάθει τι εστί ζωή. Διψασμένη από την εμπειρία που στερείται, το σκάει με τον Ντάνκαν, έναν ικανό και με αμβλυμμένη ηθική δικηγόρο, σε μια περιπέτεια περιπλάνησης σε όλες τις ηπείρους. Απελευθερωμένη από τις προκαταλήψεις και τα στεγανά της εποχής της, η Μπέλα επιδιώκει να δώσει τη μάχη της για την ισότητα και την ελευθερία».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ανάμεσα στους πολυαναναμενόμενους τίτλους που συμμετέχουν στο επίσημο διαγωνιστικό συναντάμε τρεις παραγωγές του Netflix: τη νέα δημιουργία του Ντέιβιντ Φίντσερ, με τίτλο «The Killer», στο οποίο ο επαγγελματίας εκτελεστής Μάικλ Φασμπέντερ στρέφεται εναντίον των εργοδοτών του ξεκινώντας μία διεθνή καταδίωξη, το «El Conde» στο οποίο ο δοκιμασμένος στις βιογραφίες Χιλιανός Πάμπλο Λαραΐν μεταμορφώνει σε βαμπίρ τον δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ και το «Maestro» του Μπράντλεϊ Κούπερ, με τον ίδιο στον ρόλο του σπουδαίου συνθέτη Λέοναρντ Μπερνστάιν και τη Κάρεϊ Μάλιγκαν να υποδύεται τη Φελίσια Μοντεαλέγκρε.
Το επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα ενισχύεται με το φιλόδοξο «Ferrari» του Μάικλ Μαν, τη βιογραφία του πρώην οδηγού αγώνων και καινοτόμου επιχειρηματία Έντσο Φεράρι, του οποίου ο ταραχώδης γάμος τον οδηγεί να ποντάρει τα πάντα σε έναν τελευταίο αγώνα, με πρωταγωνιστές τους Άνταμ Ντράιβερ και Πενέλοπε Κρουζ, τη νέα ταινία της Σοφία Κόπολα με τίτλο «Priscilla» που είναι βασισμένη στο βιβλίο της Πρισίλα Πρίσλεϊ «Ο Έλβις και εγώ» που κυκλοφόρησε το 1985 και αφηγείται την σχέση του διάσημου ζευγαριού, το «Evil does not exist»- την πρώτη ταινία του Ιάπωνα Ριουσούκε Χαμαγκούτσι μετά τον καλλιτεχνικό και οσκαρικό θρίαμβο του «Drive my Car», το βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα του 18ου αιώνα «The Promised Land» του Δανού Νικολάι Αρσέλ με πρωταγωνιστή τον Μαντς Μίκελσεν, το «Memory» του Μεξικανού Μισέλ Φράνκο που διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη, με πρωταγωνιστές την Τζέσικα Τσαστέιν και τον Πίτερ Σάρσγκαρντ, καθώς και τις τρεις συμμετοχές Γάλλων δημιουργών: του Λικ Μπεσόν με το «Dogman» (που αφορά έναν ήρωα που μικρότερος κακοποιήθηκε από τον πατέρα του και βρήκε την αγάπη και τη συντροφιά στα σκυλιά), του Στεφάν Μπριζέ με το ρομαντικό δράμα «Out of Season» με τους Άλμπα Ρορβάκερ και Γκιγιόμ Κανέ, και του Μπερτράν Μπονελό με το «La bete» με πρωταγωνίστρια τη Λεά Σεϊντού.
Η Αφροαμερικανή σκηνοθέτρια Εϊβα ΝτιΒερνέ εμφανίζεται για πρώτη φορά στο διαγωνιστικό τμήμα της Μόστρα με το πολιτικοποιημένο δράμα «Origin», ενώ λόγω της επετειακής του έκδοσης φέτος, το φεστιβάλ έχει πολλές συμμετοχές Ιταλών δημιουργών. Από τις έξι συνολικά ταινίες, μαζί με το «Comandante», ξεχωρίζουν αυτές του Ματέο Γκαρόνε που αφηγείται την οδύσσεια δύο Αφρικανών προς την Ευρώπη(«Io Capitano»), του Σαβέριο Κονστάνζο που σκιαγραφεί το ταξίδι ενηλικίωσης μιας νεαρής κοπέλας στο στούντιο της Cinecittà τη δεκαετία του 1950 («Finalmente l’ alba»), και του Στέφανο Σολίμα που παρουσιάζει μια σκοτεινή ιστορία εκδίκησης και λύτρωσης («Adagio»), η οποία αποτελεί και το τελευταίο κεφάλαιο της τριλογίας του.
Δυνατά ονόματα στο εκτός συναγωνισμού τμήμα
Καταξιωμένους όμως δημιουργούς συναντάμε και στο εκτός συναγωνισμού τμήμα το οποίο «συναγωνίζεται» το διαγωνιστικό σε κινηματογραφικό ενδιαφέρον, καθώς θα προβληθούν εκεί η 50η ταινία του Γούντι Άλεν, το γαλλόφωνο γυρισμένο στο Παρίσι «Coup de Chance», το σπονδυλωτό «The Wonderful Story of Henry Sugar» του Γουές Άντερσον το οποίο βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του Ρόαλντ Νταλ και έχει διάρκεια μόλις 37 λεπτά με πρωταγωνιστές τους Μπένεντικτ Κάμπερμπατς και Ρέιφ Φάινς, το «Palace» του Ρομάν Πολάνσκι, το σενάριο του οποίου έγραψε μαζί με τον Γέρζι Σκολιμόφσκι, η κωμωδία δράσης «Hitman» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, η νέα δουλειά της ενενηντάχρονης Λιλιάνα Καβάνι, το δικαστικό θρίλερ «The Caine Mutiny Court Martial» του Γουίλιαμ Φρίντκιν και το «Aggro Dr1ft» του Χάρμονι Κορίν, ένα ψυχεδελικό ταξίδι σ’ έναν κόσμο όπου η βία και η τρέλα κυριαρχούν και τα όρια μεταξύ αρπακτικού και θηράματος είναι θολά.
Η «Κάρμεν» στη Βενετία
Τέσσερα χρόνια μετά τον «Απόστρατο», ο Ζαχαρίας Μαυροειδής επιστρέφει με μία κωμωδία για την τραγωδία της αυτογνωσίας. Το «Καλοκαίρι της Κάρμεν», η νέα του ταινία θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στο παράλληλο τμήμα της «Εβδομάδας Σκηνοθετών» του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, διπλασιάζοντας το ελληνικό ενδιαφέρον της φετινής διοργάνωσης μαζί με τη συμμετοχή του «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου.
Σύμφωνα με την επίσημη σύνοψη της ταινίας, «ο 25χρονος Νικήτας είναι ένας εκκολαπτόμενος σκηνοθέτης σε αναζήτηση ιδέας για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Κατά τη διάρκεια ενός ολοήμερου μπάνιου παρέα με τον κολλητό του Δημοσθένη, ανατρέχουν στα γεγονότα ενός πρόσφατου καλοκαιριού εξετάζοντάς τα ως πιθανό υλικό για σενάριο: Εκείνο το καλοκαίρι ο Δημοσθένης βίωσε τον παρατεταμένο χωρισμό του από τον Πάνο, τη γηροκόμηση του στριφνού πατέρα του, μια ατυχή απόπειρα συνεργασίας με τον Νικήτα και μια καταλυτική γνωριμία με την Κάρμεν, ένα μικρόσωμο, μαλλιαρό σκυλάκι. Προς μεγάλη τους έκπληξη, σύντομα οι δύο φίλοι συνειδητοποιούν πόσο διαφορετικά ερμηνεύουν τις πράξεις του ήρωα. Η μετατροπή του Δημοσθένη σε κινηματογραφικό πρωταγωνιστή πυροδοτεί μια εφ’ όλης της ύλης ενδοσκόπηση που θα επιβεβαιώσει, για μια ακόμη φορά, τα λόγια της σοφής αστρολόγου: “η αυτογνωσία δεν είναι παρά μια βολική αυταπάτη”».
«Πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά μας το σεβασμό προς τις παραδοσιακές ηθικές αξίες. Αντ' αυτού τα παιδιά διδάσκονται ότι έχουν το αναφαίρετο δικαίωμα να είναι ομοφυλόφιλοι». –Μάργκαρετ Θάτσερ, στο συνέδριο των Συντηρητικών, 1987.
Στα τέλη των ‘80s στην Αγγλία ο πανικός κι ο φόβος απέναντι στον γκέι πληθυσμό είχε κορυφωθεί, με το 75% του κόσμου να δηλώνει πως η ομοσεξουαλική πράξη είναι «συνήθως ή πάντα λάθος». Η πλατφόρμα των Συντηρητικών για τις εκλογές του ‘87 πάτησε εν μέρει και σε αυτή την τάση, υπογραμμίζοντας τη στήριξη των Εργατικών για τα γκέι δικαιώματα.
Μετά την σαρωτική επικράτηση της παράταξής της, η Θάτσερ εισήγαγε το Άρθρο 28 το οποίο απαγόρευε «την προώθηση της ομοφυλοφιλίας» από τις τοπικές αρχές. Η μεγάλη ομπρέλα της ισχύος του νόμου συμπεριλάμβανε της αναφοράς στα σχολεία σχετικών ιδεών, ενώ σταδιακά μια σειρά οργανισμών στήριξης του γκέι πληθυσμού άρχισαν να περιορίζονται, να συρρικνώνονται, να αυτο-λογοκρίνονται και, τελικά, να αφανίζονται. Εγκαθιδρύοντας στην ουσία μια κουλτούρα απόλυτης σιωπής γύρω από την ύπαρξη γκέι ατόμων στην κοινωνία.
Ο νόμος και η καταστροφική του επίδραση ίσχυε από το 1988 μέχρι το 2003 στην Αγγλία. Η Σκωτία τον είχε ακυρώσει από το 2000, όμως σε εκείνη την ψηφοφορία η Βουλή των Λόρδων στην Αγγλία απέρριψε την πρόταση των Εργατικών για ακύρωση του Άρθρου 28, με την τότε σκιώδη υπουργό εκπαίδευσης των Συντηρητικών Τερέσα Μέι να δηλώνει πως επρόκειτο για μια «νίκη για την κοινή λογική». (Αν αναρωτιέστε κι ο Ντέιβιντ Κάμερον τι ρόλο παίζει σε όλα αυτά, φυσικά συνέχισε λυσσαλέα να εναντιώνεται στην ακύρωση του Άρθρου μέχρι και το 2003 όταν πέρασε η σχετική πρόταση νόμου των Εργατικών.)
Ο νόμος είχε προφανώς φρικτές άμεσες συνέπειες, με το κλίμα στα σχολεία και κατ’επέκταση στην κοινωνία να ευνοεί τον αυτο-περιορισμό και το κρύψιμο– αυτό εξάλλου είναι και το θέμα της νέας ταινίας Blue Jean (τώρα στις αίθουσες) που έρχεται ως ένα από τα πιο δυνατά πρόσφατα ντεμπούτα του αγγλικού σινεμά. Στην ταινία, η Τζιν είναι δασκάλα γυμναστικής στο Νιουκάσλ του 1988, το διάστημα πριν την ψήφιση του άρθρου. Ζει στην ουσία μια διπλή ζωή. Προσπαθεί να διατηρήσει την ψευδαίσθηση μιας «νορμάλ» και «αποδεκτής» ζωής, προσπαθώντας να μην ταράζει τα νερά σε αυτό το επικίνδυνο και τεταμένο κλίμα.
Η έλευση μιας νέας μαθήτριας θα ταράξει τις ισορροπίες. Η Λόις κι η Τζιν θα αναγνωρίσουν η μία την άλλη σε ένα γκέι μπαρ, και η απόσταση ανάμεσα στις δύο γενιές κρύβει και μια τεράστια διαφορά στην αντιμετώπιση του ευρύτερου κλίματος. Η Λόις αναζητά μια μέντορα. Η Τζιν αναζητά μια αίσθηση ειρηνικής κανονικότητας. Πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η συνύπαρξη;
Την ταινία σκηνοθετεί η Τζόρτζια Όκλεϊ, την οποία συναντήσαμε στο περσινό φεστιβάλ Βενετίας όπου έγινε η παγκόσμια πρεμιέρα του φιλμ – το οποίο έκτοτε έχει κερδίσει ένα σωρό βραβεία σε διάφορα φεστιβάλ, ανάμεσα στα οποία το γυναικείας ερμηνείας για τη Ρόζι ΜακΓιούαν (Τζιν) στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Το φιλμ της μας εντυπωσίασε ως ντεμπούτο, ενώ είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο όλο το κοινωνικοπολιτικό κλίμα της εποχής τοποθετείται στα περιθώρια της ιστορίας της Τζιν, με τις συνέπειες της επερχόμενης ψήφισης του Άρθρου να αποτυπώνονται μέσα από τις αναταράξεις της προσωπικής της ιστορίας.
Αναταράξεις και συνέπειες που εν τέλει δεν διορθώνονται ποτέ με ευκολία, όχι σε περιπτώσεις τόσο καταστροφικά οπισθοδρομικών κινήσεων. Μπορεί το Άρθρο 28 να είναι παρελθόν εδώ και 20 χρόνια στην Αγγλία, όμως μέχρι και πριν λίγα χρόνια το 29% των καθηγητών δευτεροβάθμιας εκαπίδευσης στη χώρα δεν ήξεραν αν μπορούν να διδάξουν οτιδήποτε σχετικά με ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα. Ενώ η διαθέσιμη σχετική βιβλιογραφία παραμένει σε μεγάλο βαθμό απούσα από τις σχολικές βιβλιοθήκες αλλά και τα εκπαιδευτικά προγράμματα.
Για όλα αυτά κουβεντιάσαμε με την Τζόρτζια Όκλεϊ, η οποία είχε πάρα πολλά να πει. Πάνω στην απόφασή της να τοποθετήσει αυτή την ιστορία την περίοδο της ψήφισης του Άρθρου 28, στην προσπάθειά της να αφήσει την πολιτική στο περιθώριο της ιστορίας, στην δική της διαδρομή μέχρι το coming out, και τελικά στο πώς το Άρθρο μοιάζει με διάφορους τρόπους, να ρίχνει ακόμα τη σκιά του πάνω στην κοινωνία.
Η Τζόρτζια Όκλεϊ στο φεστιβάλ της Τραϊμπέκα το 2017. BRENT N. CLARKE/INVISION/AP
Κοινωνικά και πολιτικά είναι πολύ φορτισμένη η ιστορία όμως έχει ενδιαφέρον η επιλογή να πείτε την ιστορία μιας απλής γυναίκας, όχι μιας ακτιβίστριας ας πούμε.
Με ενδιαφέρει πολύ η ιδέα κουήρ ανθρώπων, και στο τώρα αλλά πόσο μάλλον στο τότε, που αν έκαναν coming out θα εξοστρακίζονταν από τις οικογένειές τους, θα ζούσαν περιθωριοποιημένες, όπως φαίνεται στο φιλμ. Είναι συναρπαστικό λοιπόν κάτι τέτοιο, αλλά από την άλλη με οδήγησε σε μια άλλη σκέψη.
Τι θα σήμαινε μια τέτοια coming out διαδικασία για ένα άτομο που είχε μια «νορμάλ» δουλειά, που ήθελε να κρατήσει μια νορμάλ ισορροπία στη ζωή του, που να μη θέλει να καθορίζεται από αυτό το ένα κομμάτι της ταυτότητάς του; Συνδέθηκα με αυτή την ιδέα.
Όταν πρωτοέκανα coming out, είχα αυτές τις ερωτήσεις στο μυαλό μου. Γιατί πρέπει αυτό να είναι το θέμα στα χείλη όλων; Γιατί να μην είναι απλά ένα κομμάτι του ποια είμαι και να συνεχίσω να είμαι όπως ήμουν, με αυτό το θέμα κάπως στο φόντο; Πάντα με ενδιέφεραν αυτές οι ερωτήσεις, γιατί όσο πιο πολύ καιρό είμαι out, τόσο πιο πολύ συνειδητοποιώ ότι έχεις κάπως αυτή την ευθύνη, να πετάξεις περήφανα την σημαία σου. Ταυτόχρονα υπάρχει μια σύγκρουση εκεί– κάποιες φορές, απλά δεν θες.
Κάποιες φορές μπαίνεις σε ένα ταξί κι ο ταξιτζής υποθέτει ότι η κοπέλα σου είναι απλώς μια φίλη σου ή αδερφή σου, κι απλά κάποιες φορές δεν θες να τους διορθώσεις.
Οπότε είχα αυτές τις ερωτήσεις στο μυαλό μου. Για το να μην θες να καθορίσεις τον εαυτό σου από αυτό το συγκεκριμένο κομμάτι του ποια είσαι. Εκεί ταίριαξε περισσότερο η ευαισθησία μου ως αφηγήτρια, αντί με μια γυναίκα που η ζωή της ήταν «νορμάλ». Υπήρχαν έτσι διάφορες λεπτές αποχρώσεις που μπορούσα να ακολουθήσω, αντί να επιτρέψω στην ιστορία αυτού του χαρακτήρα να καταληφθεί από κάτι πολύ μεγάλο και ευθέως πολιτικό.
Και μιλώντας για τα πολιτικά ζητήματα που εγείρονται, έχει ενδιαφέρον ότι είναι πάντα στο περιθώριο της αφήγησης. Ακούμε για παράδειγμα τις καθοριστικές εξελίξεις και τις αποφάσεις της κυβέρνησης Θάτσερ μέσα από ηχητικά αποσπάσματα σε ένα ραδιόφωνο που παίζει. Πόσο σημαντικό ήταν λοιπόν να τοποθετήσεις την ιστορία σε αυτή την εποχή; Ήταν κάτι που προέκυψε αφού είχες σκεφτεί το στόρι;
Είναι κάπως και τα δύο. Σκεφτόμασταν αυτές τις θεματικές και ξέραμε τι θέλουμε να πούμε, δοκιμάζαμε άλλα αφηγηματικά πλαίσια, και εκεί σκέφτηκα πως θέλω κάτι αληθινό. Θέλω μια στιγμή στο χρόνο. Ίσως κάτι από κάποιο άρθρο εφημερίδας. Κάτι που θα μου επιτρέψει να κάνω ενδελεχή έρευνα και να φύγει το φόκους από τις Μεγάλες Ιδέες. Να υπάρχει δηλαδή ένα πλαίσιο που από μόνο του θα νοηματοδοτεί την ιστορία, ώστε να μπορέσω να κοιτάξω τις πιο λεπτές αποχρώσεις εγώ.
Οπότε αναζητούσα αληθινές ιστορίες μες στις οποίες θα μπορούσε να υπάρξει η δική μας ιστορία. Και πέτυχα τότε αφηγήσεις σε πρώτο πρόσωπο, από γυναίκες που δούλευαν στις αρχές ‘90s ή τέλη ‘80s, και διάβασα συνεντεύξεις τους για τις εμπειρίες τους ως λεσβίες δασκάλες στα σχολεία όταν ήρθε αυτός ο νόμος από την κυβέρνηση Θάτσερ.
Με ενθουσίασε το να μαθαίνω για τις εμπειρίες τους. Τις γνώρισα, και μου δόθηκε η ευκαιρία να βάλω και μερικές δικές μου εμπειρίες και ιδέες σε ένα πλαίσιο που υπήρχε ήδη εκεί και ήταν ιστορικά συγκλονιστικό. Συγχώνευσα τις δικές τους ιστορίες με τη δική μου μέσα σε εκείνη την εποχή, και δημιούργησα κάτι fictional.
Οπότε το ταιμλάιν της ιστορίας μου χτίστηκε έτσι. Μελέτησα το νόμο, τις εφημερίδες, το ραδιόφωνο της εποχής, τι έγινε πότε. Και δόμησα την ιστορία βάση του πότε έρχονταν οι διάφορες διακοπές στο σχολικό πρόγραμμα– Χριστούγεννα, Πάσχα κλπ. Κι ουσιαστικά ταίριαξα την πλοκή σε όλη τη διαδρομή προς την εφαρμογή του νόμου. Αυτό με ενδιέφερε, το πώς οδηγηθήκαμε προς τα εκεί. Γιατί όταν έφτασε η ώρα και εφαρμόστηκε, όλοι σταμάτησαν να μιλάνε γι’αυτό. Γίνεται συχνά αυτό με πολλές μαζικές αντιδράσεις.
Αλλά καθώς φτάναμε σε εκείνο το σημείο, υπήρχαν τεράστιες αντιδράσεις. Άρθρα, ντιμπέιτ στο ραδιόφωνο, συγκεντρώσεις. Είναι συναρπαστικό να το σκέφτεσαι. Δεν είχαμε ίντερνετ, υπήρχε μια εφημερίδα που διάβαζαν όλοι, αν είχε ένα άρθρο που έλεγε κάτι αρνητικό για τη γκέι κοινότητα ξέρεις ότι θα το διαβάσουν όλοι, και καταλήγεις να έχεις υπερβολικά έντονη συναίσθηση του τι συμβαίνει γύρω σου.
Οπότε από τη μία με ενδιέφερε πολύ η συγκεκριμένη περίοδος, αλλά ταυτόχρονα προσπαθούσα να σπρώξω το πολιτικό στοιχείο του στόρι στο φόντο. Αλλά δείχνοντας παράλληλα την επίδραση που είχε στον χαρακτήρα της Τζιν, ακόμα κι όταν δεν βρίσκεται στο επίκεντρο της ιστορίας. Εξάλλου έτσι συμβαίνει και στην πραγματικότητα– ακόμα και κρατώντας τις πολιτικές εξελίξεις στο περιθώριο της καθημερινότητάς σου, δε γίνεται παρά να καθορίσουν την ζωή σου σε σημαντικό βαθμό.
Κι η εμπειρία της Τζιν, είναι μια fictional ηρωίδα, δεν προσπαθώ να πω ότι είναι η εμπειρία ΟΛΩΝ των κουήρ γυναικών. Είναι σπουδή χαρακτήρα μιας γυναίκας, της εμπειρίας της, και μια σπουδή πάνω στις αποφάσεις και στη ζωή της.
Παράλληλα με τη Τζιν ακολουθούμε και την Λόις, την μαθήτρια που έρχεται στο σχολείο και ταρακουνάει και την ίδια την Τζιν. Είναι τελείως διαφορετική η αντιμετώπισή της από εκείνη της δασκάλας της. Πιστεύεις πως πάντα μια γενιά μπορεί να πάει τα πράγματα μέχρι ένα σημείο και μετά υπάρχει αναγκαστικά ένα χάσμα;
Ναι, πάντα με ενδιέφερε η ιδέα του κενού ανάμεσα στις γενιές, ιδιαίτερα ανάμεσα σε μέλη της γκέι κοινότητας. Γιατί είναι αδύνατον να καταλάβεις πραγματικά τι βίωσαν οι άνθρωποι που έζησαν 30 χρόνια πριν από σένα. Έχω σχετική εμπειρία από τη δική μου οικογένεια. Είναι εύκολο να κοιτάξεις κάποιον που είναι 60 χρόνια μεγαλύτερος, να δεις τον τρόπο με τον οποίο εξέφραζαν το κουήρνες τους –ή που δεν το εξέφραζαν φυσικά– και να κάνεις κρίσεις βάσει του πώς ζεις εσύ τη ζωή σου. Που δεν είναι δίκαιο, γιατί τα πράγματα διαρκώς αλλάζουν.
Το συνειδητοποίησα αυτό, ότι ήταν κάτι που έκανα κι εγώ στη ζωή μου. Κι άρχισα να σκέφτομαι πόσο διαφορετικά ήταν τα πράγματα, και να κατανοώ συμπεριφορές που ελπίζω ότι δεν εφάρμοζα ποτέ τώρα. Όμως δε μπορείς ποτέ να καταλάβεις πραγματικά γιατί οι άνθρωποι έκαναν ό,τι έκαναν– ζούσαν ριζικά διαφορετικές ζωές, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, κι αυτή είναι η μόνη βέβαιη αλήθεια.
Ήταν κάτι που παρατηρήσαμε και στο σετ της ταινίας. Είχαμε μαζί κάποιες από τις δασκάλες που είχαν εμπνεύσει το στόρι, ήταν στο σετ και μας έδιναν συμβουλές ενώ γυρίζαμε. Εκείνες ήταν μεγαλύτερες, μετά ήμουν εγώ και άλλες γυναίκες της γενιάς μου, και μιλάγαμε με τις νεαρότερες ηθοποιούς για τις δικές τους εμπειρίες. Και μας έλεγαν ότι το TikTok τις ενέπνευσε να κάνουν coming out, κάτι με το οποίο εγώ προφανώς δε μπορώ να συνδεθώ καθόλου– πόσο μάλλον οι δασκάλες, που ήταν ακόμα μια γενιά πιο πίσω, και ένιωθαν μίλια μακριά από αυτή την πραγματικότητα.
Είχαν στο μυαλό μου αυτή την αποσύνδεση, πόσο δύσκολο είναι να συμπάσχεις πλήρως, και έτσι εν μέρει προέκυψε το πώς η Λόις κι η Τζιν στην ταινία επηρεάζουν και σπρώχνουν η μία την άλλη. Γιατί υποθέτουν ότι έχουν τις ίδιες εμπειρίες, αλλά δεν έχουν καθόλου ίδιες εμπειρίες τελικά. Οπότε ήταν σίγουρα στο μυαλό μου αυτή η απόσταση που παρατηρείς.
Πόσο σημαντικό είναι σε μια τέτοια διαδικασία ζωής να μπορείς να βρεις παραδείγματα μεγαλύτερης γενιάς, να σε καθοδηγήσουν με κάποιο τρόπο; Η οικογένεια που διαλέγεις δηλαδή. Πώς βρήκες εσύ τη δική σου διαδρομή;
Δεν είχα μοντέλα εγώ στη ζωή μου, δεν ήξερα μεγαλύτερες κουήρ γυναίκες που να είχαν πετυχημένες σχέσεις, ή παιδιά, δεν είχα έκθεση σε τέτοιες συνθήκες. Δεν είναι φυσικά ίδιο για όλους αυτό– η κοπέλα μου είχε ανθρώπους στη ζωή της από πολύ μικρή για να την καθοδηγήσουν. Αλλά η απουσία τέτοιων μοντέλων είναι τεράστιο πράγμα, κι οπωσδήποτε αυτός είναι ο λόγος που έχω τον χαρακτήρα της Λόις στην ταινία.
Γιατί εγώ ήμουν η Λόις προφανώς. [γελάει] Δεν ήμουν η Τζιν. Πήγαινα σχολείο όταν εμφανίστηκε αυτός ο νόμος, και σα να μην έφτανε αυτό, έλειπαν και τα μοντέλα από τη ζωή μου. Κάποια στιγμή πριν λίγα συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα με μέντορες για το φεστιβάλ του Λονδίνου, που αφορούσε μόνο κουήρ και τρανς δημιουργούς, και σε δυο βδομάδες γίναμε σαν οικογένεια, είδαμε τόσες ταινίες μαζί. Ως εκείνο το σημείο της ζωής μου δεν είχα νιώσει ποτέ έτσι.
Και τα γκέι μπαρ όπως τα βλέπουμε στην ταινία, δεν υπήρχαν στα αλήθεια στο Λονδίνο όταν μεγάλωνα, σιγά-σιγά εξαφανίζονταν όταν εγώ έκανα coming out. Οπότε την ένιωσα πολύ την απουσία κάποιου μοντέλου. Πάντα σκέφτομαι πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μου αν ήταν τα πράγματα διαφορετικά εκεί. Κι ακόμα νιώθω υπάρχει πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει.
Ο νόμος τώρα δεν ισχύει ακόμα στην Αγγλία, αλλά τι παραμένει πίσω από την εφαρμογή του;
Ο νόμος καταργήθηκε το 2003 από την κυβέρνηση των Εργατικών, τον ξεφφορτώθηκαν, δεν υπάρχει πια. Αλλά μόλις το 2018 οι τοπικές κυβερνήσεις άρχισαν να επανεισάγουν στα εκπαιδευτικά προγράμματα των σχολείων το να διδάσκουν σε παιδιά δημοτικού για τους διαφορετικούς τύπους οικογένειας. Δεν είναι καν σεξουαλική αγωγή, είναι η εξήγηση για τις διαφορετικές οικογένειες που υπάρχουν, με τρόπο κατάλληλο για νεαρές ηλικίες. Αλλά ακόμα κι έτσι, υπήρχαν τεράστιες αντιδράσεις από κομμάτια του κοινού. Το 2018!
Έγιναν συγκεντρώσεις, γονείς έπαιρναν τα παιδιά τους από τα σχολεία… Οπότε θα λέγαμε πώς υπάρχει ένα τεράστιο απομεινάρι από τον νόμο, γιατί είναι ζήτημα ακόμα και σήμερα. Από δική μου εμπειρία, η 6χρονη θετή μου κόρη που σπουδάζει σε ένα βρετανικό σχολείο στην Ισπανία, οπότε έχει το βρετανικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Υπάρχει ελάχιστη εκπαίδευση για άλλους τύπους οικογενειών και το πώς μοιάζουν. Νιώθουμε πως πρέπει να βρίσκουμε εμείς τα βιβλία να εξηγούμε στα παιδιά τι συμβαίνει στον κόσμο μας. Κάνουμε εμείς τη δουλειά γιατί υπάρχουν ακόμα αντιστάσεις, η δουλειά δεν γίνεται από μόνη της.
Υπάρχει οπωσδήποτε πρόοδος αλλά ναι, υπάρχει ακόμα μια τεράστια σκιά που έχει αφήσει πίσω του το Section 28.
Η ταινία Blue Jean κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Filmtrade. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του ‘22 στο φεστιβάλ Βενετίας.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου, όπως είναι προγραμματισμένο, θα πραγματοποιηθεί το 77ο Φεστιβάλ της Βενετίας, ανακοίνωσε χθες ο Λούκα Τζάια, ο κυβερνήτης του Βένετο, την ώρα που εξάπλωση του νέου κορονοϊού επιβραδύνεται στην γειτονική χώρα.
Εξαιτίας των «λουκέτων» που επιβλήθηκαν στην βιομηχανία του σινεμά λόγω της πανδημίας, πιθανόν να λάβουν μέρος λιγότερες παραγωγές, δήλωσε ο Τζάια, ο οποίος είναι επίσης μέλος του συμβουλίου της Μπιενάλε της Βενετίας, που διοργανώνει το μεγάλο ιταλικό κινηματογραφικό φεστιβάλ, το παλαιότερο στον κόσμο καθώς ιδρύθηκε το 1932.
Πρόεδρος της φετινής κριτικής επιτροπής της Μόστρα θα είναι η Κέιτ Μπλάνσετ. «Η Βενετία είναι ένα από τα πιο γοητευτικά κινηματογραφικά φεστιβάλ στον κόσμο, μια γιορτή αυτού του προκλητικού και προτρεπτικού μέσου που είναι ο κινηματογράφος σε κάθε μορφή του» είχε δηλώσει ο ηθοποιός.
Η Ιταλία σχεδιάζει να άρει όλους τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς από τις 3 Ιουνίου και οι ταξιδιώτες από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούν να εισέρχονται στη χώρα χωρίς να τεθούν σε καραντίνα.
Υπενθυμίζεται ότι το Φεστιβάλ των Καννών υποχρεώθηκε να αναβάλει τη φετινή τελετή του τον Μάιο εξαιτίας του Covid-19, ενώ μια σειρά καλλιτεχνικών διοργανώσεων έχουν αναβληθεί ή ακυρωθεί, όπως τα βραβεία Τόνι στις ΗΠΑ και τα Olivier στη Μεγάλη Βρετανία.
Με τον Αργυρό Λέοντα σκηνοθεσίας βραβεύθηκε το βράδυ του Σαββάτου η ελληνική ταινία «Miss Violence» του Αλέξανδρου Αβρανά στην τελετή απονομής του 70ού Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Παράλληλα, ο Θέμης Πάνου απέσπασε το βραβείο καλύτερου ηθοποιού για την ερμηνεία του στην ίδια ταινία.
