• «Είναι κυρίως θέμα τύχης το να μην γίνει πυρκαγιά κι έχουμε καταστροφή, ας μην κοροϊδευόμαστε», δηλώνει Περιφερειάρχης στους Data Journalists.
• «Δίκιο έχει, απόλυτο δίκιο…», συμφωνεί μαζί του ο α’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ.
• Το μέσο ποσό για κάθε Δήμο είναι περίπου 80.000 ευρώ και από την πλειοψηφία των τοπικών φορέων θεωρείται ανεπαρκέστατο – Μόλις 3 εκατ. ευρώ αύξηση από την κυβέρνηση σε σχέση με το καταστροφικό 2023.
• Γρ. Κωνσταντέλλος (α’ αντιπρόεδρος ΚΕΔΕ και δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης) στους Data Journalists: «Πέρυσι στον Δήμο πήραμε για την αντιπυρική 90.000 ευρώ από την κυβέρνηση, όμως μας κόστισε πάνω από 1 εκατ. – Λεφτά για την φετινή αντιπυρική περίοδο δεν έχουν έρθει έως τώρα από το κράτος».
• Εκπρόθεσμο το ΤΑΙΠΕΔ: Κανένας από τους 12 διαγωνισμούς που τρέχουν και σχετίζονται με την πυροπροστασία της χώρας δεν ήταν παραδοτέος με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου.
• Άκρως ανησυχητικά τα τελευταία στοιχεία: Ήδη από Ιανουάριο – Απρίλιο 2024 έχουν καεί 10.000 στρέμματα – Αρνητικό ρεκόρ από το 2006, με τον μέσο όρο στο διάστημα Ιανουαρίου – Απριλίου κάθε χρονιάς την τελευταία 20ετία να είναι τα 1.839 στρέμματα.

Του Βασίλη Γαλούπη

Το 2010 ήταν η τελευταία «καλή» χρονιά για τα δάση της Ελλάδας. Σε 12 μήνες κάηκαν 64.000 στρέμματα, τα λιγότερα από κάθε άλλο έτος της τελευταίας 15ετίας, με το αρνητικό ρεκόρ να καταγράφεται το 2023 με 1,8 εκατ. στρέμματα.

Η αντιπυρική περίοδος για το 2024 ξεκίνησε την Πρωτομαγιά και θα διαρκέσει μέχρι την 31^η Οκτωβρίου. Μέχρι την έναρξή της, δηλαδή στο α’ τετράμηνο του έτους που θεωρείται και το πιο «ακίνδυνο» για πυρκαγιές, ήδη έχουν καεί 10.000 στρέμματα, το 1/6^ο συγκριτικά με ολόκληρο το 2010. Πρόκειται για αρνητικό ρεκόρ από το 2006, με τον μέσο όρο στο διάστημα Ιανουαρίου – Απριλίου κάθε χρονιάς την τελευταία 20ετία να είναι τα 1.839 στρέμματα.

Οι πρώτες ενδείξεις είναι ανησυχητικές, αφού σύμφωνα με το EFFIS του Copernicus και της ΕΕ, κατά μέσο όρο η Ελλάδα πλήττεται κάθε έτος από 56 μεγάλες πυρκαγιές (με καταστροφές άνω των 300 στρεμμάτων). Φέτος μετράει κιόλας 9.

Το κεντρικό ερώτημα για τη νέα αντιπυρική περίοδο είναι αν οι αδυναμίες και τα λάθη που στοίχισαν πέρυσι, στην πιο καταστροφική χρονιά από το 2007, διορθώθηκαν. Τα όσα έχουν γίνει κι ανακοινωθεί έως τώρα δεν προκαλούν αισιοδοξία. Φαίνεται να υπάρχουν ακόμα οι ίδιοι αδύναμοι κρίκοι στην αλυσίδα πυροπροστασίας.

Φέτος η μάχη θα δοθεί με τα περσινά «όπλα» από πλευράς Πολιτικής Προστασίας, ενώ πολλά θα κριθούν από την ταχύτητα του ΤΑΙΠΕΔ για τα έργα στα δάση και κυρίως από τους Δήμους. Τα μηνύματα δεν είναι ενθαρρυντικά.

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε την τελευταία εβδομάδα Απριλίου το πρόγραμμα πολιτικής προστασίας «Αιγίς», συνολικού ύψους 2,1 δισ. ευρώ, όμως οι προμήθειες σε «βαρύ» εξοπλισμό θα ξεκινήσουν από το 2025 και μετά. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας Βασίλης Κικίλιας παραδέχτηκαν ότι θα πρόκειται για μια πολύ δύσκολη αντιπυρική περίοδο στην οποία θα δοθεί μάχη, με τις κλιματικές συνθήκες να μην ευνοούν ήδη.

Η έρευνά μας επικεντρώθηκε στις Περιφέρειες, τους Δήμους αλλά και το ΤΑΙΠΕΔ που θα είναι και τα «κλειδιά» για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις. Όμως, τα προβλήματα είναι πολλά.

• Με νυν Περιφερειάρχες, πρώην Περιφερειάρχες και εν ενεργεία Δημάρχους που επικοινωνήσαμε, η επίκληση του παράγοντα «τύχη» ήταν συχνότερη απ’ όσο θα έπρεπε.
• Η κρατική ενίσχυση στους 332 Δήμους της χώρας είναι αυξημένη φέτος κατά μόλις 3 εκατ. ευρώ (27 εκατ.) σε σχέση με το καταστροφικό 2023.
• Ο αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, Γρ. Κωνσταντέλλος δηλώνει στους Data Journalists ότι, παρά την ελάχιστη κρατική ενίσχυση, δεν υπάρχει ροή χρήματος προς τους Δήμους.
• Ο ίδιος, που είναι και – «γαλάζιος» – δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης από το 2014, τονίζει ότι πέρυσι ο Δήμος του έλαβε ενίσχυση 90.000 ευρώ, ενώ το πραγματικό κόστος για την αντιπυρική περίοδο ανήλθε σε άνω του 1 εκατ.

 

Νίπτουν τας χείρας τους οι Περιφέρειες

Περιφερειάρχες με τους οποίους επικοινωνήσαμε, δήλωσαν ουσιαστικά αναρμόδιοι, αφού όλες οι ευθύνες πυροπροστασίας έχουν μεταφερθεί στους δήμους βάσει ισχύουσας νομοθεσίας. Ένας εξ’ αυτών, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, είπε στους Data Journalists:

«Αν και όλοι στρέφονται στην Περιφέρεια για το θέμα των πυρκαγιών, το κράτος δεν μας δίνει λεφτά για την πυροπροστασία. Ό,τι κάνουμε είναι από τον δικό μας προϋπολογισμό για τις ανάγκες που έχουμε. Το ΤΑΙΠΕΔ έχει αναλάβει τους διαγωνισμούς για τα δάση και οι δήμοι την πυροπροστασία. Μόνο από το ΕΣΠΑ έρχονται κάποια χρήματα, για να πάρουμε π.χ. πυροσβεστικά οχήματα, αλλά όχι απευθείας από το κράτος».

Στην ερώτησή μας αν είναι έτοιμη η πυροπροστασία για την φετινή αντιπυρική περίοδο, η απάντηση που πήραμε ήταν:

«Πρακτικά, ποτέ δεν μπορούν να είναι έτοιμα όλα. Είναι κυρίως θέμα τύχης το να μην γίνει πυρκαγιά κι έχουμε καταστροφή, ας μην κοροϊδευόμαστε. Είναι θέμα τύχης, όπως είναι θέμα τύχης να μην συμβεί ξανά ό,τι και στην Θεσσαλία με τις πλημμύρες».

Με αυτή την διατύπωση συμφώνησαν οι περισσότεροι συνομιλητές μας, νυν και πρώην αξιωματούχοι της τοπικής αυτοδιοίκησης, στην έρευνά μας.

Η εγκύκλιος του υπ. Εσωτερικών που μοιράζει ποσό μόλις 27 εκατ. ευρώ στους 332 Δήμους της χώρας για την αντιπυρική περίοδο και πόσα χρήματα αναλογούν σε κάθε Δήμο (pdf ΕΔΩ)

Δήμοι: Ψίχουλα, γκρίνια και μόνο από 80.000 μ.ο. για αντιπυρική προστασία

Για το 2023 το υπουργείο Εσωτερικών μοίρασε κονδύλια 24 εκατ. ευρώ στους Δήμους όλης της χώρας για την αντιπυρική προστασία. Μετά από την περσινή καταστροφική χρονιά θα περίμενε κανείς μια σημαντική αύξηση στα χρήματα εν όψει της νέας αντιπυρικής περιόδου. Το φετινό ποσό, όμως, αυξήθηκε κατά μόλις… 3 εκατ. ευρώ, στα 27 εκατ. Κι όλα αυτά ενώ οι κρισιμότερες αρμοδιότητες της αντιπυρικής προστασίας έχουν μεταφερθεί τα τελευταία χρόνια στους Δήμους.

Συγκεκριμένα, οι 332 Δήμοι της χώρας οφείλουν να καταρτίζουν σχέδια εκκένωσης της περιοχής σε περίπτωση πυρκαγιάς, να καθαρίζουν τα περιαστικά δάση και την παρόδια βλάστηση αλλά και να στέλνουν ενημερωτικές επιστολές στους ιδιοκτήτες ακαθάριστων οικοπέδων. Αν οι τελευταίοι δεν ανταποκριθούν, οι δημοτικές Αρχές δικαιούνται να εισέλθουν στον ιδιόκτητο χώρο και να προχωρήσουν σε καθαρισμό, χρεώνοντας το κόστος στον ιδιοκτήτη.

Η σχετική εγκύκλιος υπογράφηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2024 και αφορά, όπως αναφέρεται, «στην κάλυψη δράσεων πυροπροστασίας»:

1. «Κατανέμουμε, από τον λογαριασμό του Υπουργείου Εσωτερικών που τηρείται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων με τον τίτλο «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Δήμων», συνολικό ποσό είκοσι επτά εκατομμυρίων δέκα χιλιάδων ευρώ (27.010.000,00 €) στους Δήμους της Χώρας για την κάλυψη δράσεων αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών, σύμφωνα με τον κάτωθι πίνακα…
2. Οι Δήμοι διαθέτουν τις εν λόγω πιστώσεις αποκλειστικά για δράσεις πυροπροστασίας, κατόπιν συνεννόησης με τις πυροσβεστικές και δασικές υπηρεσίες, γνωστοποιώντας άμεσα τα σχετικά έργα/ενέργειες στις αρμόδιες Διευθύνσεις των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, οι οποίες εν συνεχεία τα αποστέλλουν στη Δ/νση Οικονομικής και Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών.
3. Με τα ανωτέρω ποσά οι Δήμοι μπορούν να χρηματοδοτήσουν ενέργειες όπως: α) εκτέλεση προγραμμάτων προληπτικού καθαρισμού της βλάστησης για τη μείωση του κινδύνου, σε περιοχές ιδιαίτερης προστασίας (άλση, πάρκα, κατασκηνώσεις, κλπ) αρμοδιότητάς τους, β) απομάκρυνση των υπολειμμάτων καθαρισμού της βλάστησης που ενεργείται από ιδιοκτήτες, νομείς, επικαρπωτές και μισθωτές οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων, εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων και οικισμών, προς αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της εντός των διοικητικών ορίων των Δήμων, γ) εκτέλεση έργων και εργασιών προληπτικού καθαρισμού της βλάστησης από τους Δήμους καθ’ υπόδειξη και συνεργασία με τις κατά τόπους αρμόδιες Δασικές Υπηρεσίες κυρίως στη ζώνη μίξης δασών – πόλεων και οικισμών για λόγους αντιπυρικής προστασίας των πολεοδομικών τους συγκροτημάτων κ.α.».

Το μέσο ποσό για κάθε Δήμο είναι περίπου 80.000 ευρώ και από την πλειοψηφία των τοπικών φορέων θεωρείται ανεπαρκέστατο.

Γρ. Κωνσταντέλλος: Λεφτά έως τώρα δεν έχουν έρθει από το κράτος 

Ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος γεννήθηκε στη Βούλα τον Απρίλιο του 1967. Από το 2014 είναι Δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, ενώ εξελέγη και α’ αντιπρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ). Θεωρείται ότι ανήκει στους «γαλάζιους» δημάρχους.

Σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του ανέφερε ότι για την πλήρη εφαρμογή του νέου κανονισμού πυρασφάλειας, που έχει επιβάλλει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, απαιτούνται τουλάχιστον 200 εκατ. ευρώ κι ένας σημαντικός χρονικός ορίζοντας. Πρόσθεσε ότι φέτος θα γίνουν πάρα πολύ λίγα πράγματα, απλά θα γίνει η κατηγοριοποίηση του κινδύνου και μια γενική κατεύθυνση να υπάρξουν αποψιλώσεις, κλαδέματα στα δέντρα μέσα στις αυλές, δρόμοι διαφυγής. Τα 200 εκατ. ευρώ είναι συνολικά για να μπορέσουν να φτιαχτούν και οι παρεμβάσεις που χρειάζονται στα σπίτια: «Είναι κάτι πολύπλοκο και γι’ αυτό φωνάζουμε. Βεβαίως και να το κάνουμε, αλλά απαιτείται χρόνος».

Για το αν φέτος υπάρχει μεγαλύτερη ετοιμότητα για την αντιπυρική περίοδο, απάντησε: «Είμαστε καλύτερα απ’ ό,τι ήμασταν πέρυσι και πολύ καλύτερα απ’ ό,τι ήμασταν πρόπερσι. Δεν θα είμαστε, όμως, σ’ αυτό που περιγράφει ο κανονισμός πυροπροστασίας. Θέλει τρία χρόνια για να έρθει σε πλήρη ανάπτυξη».

Για την πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων κι ενεργειών μεταξύ κεντρικής κυβέρνησης, ΤΑΙΠΕΔ, Περιφερειών και Δήμων, απάντησε: «Είναι πολλά που πρέπει να γίνουν και προσπαθούμε να κάνουμε αυτή τη στιγμή όσα δεν κάναμε εδώ και 40 χρόνια. Είναι φιλότιμη η προσπάθεια που πάει να γίνει. Τεχνικώς, όμως, είναι αδύνατο να υλοποιηθεί. Πρέπει να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα. Και να πούμε ότι για όσα δεν κάναμε σε 40 χρόνια θα είμαστε έτοιμοι σε μια 5ετία».

Σχετικά με την ροή των χρημάτων από το κράτος, δήλωσε στους Data Journalists: «Ποια ροή; Πέρυσι πήραμε για την αντιπυρική περίοδο 90.000 ευρώ. Μόνο οι αποψιλώσεις των κοινόχρηστων χώρων στον δήμο Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης μάς κόστισαν 240.000. Όλο το κόστος της αντιπυρικής περιόδου του 2023 ήταν για τον δήμο μας 1.074.000 ευρώ. Και μας δίνουν 90.000 και μας κουνάνε το δάχτυλο. Τα χρήματα που απαιτούνταν για να καλύψουν τη διαφορά ήταν από ιδίους πόρους του Δήμου. Φέτος; Επίσης πάλι τα ίδια κόστη θα έχουμε. Θα προσλάβουμε κόσμο, έχουμε αγοράσει οχήματα, έχουμε βάλει drones, θα αποψιλώσουμε 3.500-4.000 στρέμματα. Πάνω από 1 εκατ. ευρώ θα είναι η δαπάνη. Θα έρθουν και θα πουν ότι σας δώσαμε παραπάνω, δηλαδή 105.000 ευρώ. Λεφτά, πάντως, έως τώρα δεν έχουν έρθει από το κράτος. Θα έρθουν, αλλά πότε θα έρθουν δεν ξέρουμε».

Για τις προτάσεις του ως α’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση, μας είπε: «Να βάζουμε στόχους χειροπιαστούς και μετρήσιμους. Προσγειωμένους. Και για να πετυχαίνουμε αυτούς τους στόχους θα πρέπει να μας δίνουνε τα κατάλληλα μέσα σε όλους τους φορείς, όπως τους δήμους και τις περιφέρειες. Δηλαδή, χρήματα, ανθρωποδυναμικό και μηχανήματα. Αν το πρόγραμμα «Αιγίς» μού φέρει του χρόνου 5 βαριά μηχανήματα, πρέπει το υπουργείο Εσωτερικών να μου εγκρίνει ταυτόχρονα και προσλήψεις για να πάρω χειριστές μηχανημάτων. Διαφορετικά, θα έχω τα μηχανήματα και θα τα ξεσκονίζω. Είναι πολυεπίπεδη η διαδικασία, δεν είναι κάτι που το σχεδιάζω τώρα και γίνεται αύριο».

Στο τέλος, ρωτήσαμε τον αντιπρόεδρο της ΚΕΔΕ να μας σχολιάσει την δήλωση του Περιφερειάρχη για τα περί τύχης στο θέμα των πυρκαγιών:

«Δίκιο έχει ο άνθρωπος. Δίκιο έχει… Έχει απόλυτο δίκιο».

 Ένας εκ των διαγωνισμών του ΤΑΙΠΕΔ που σχετίζεται με την φετινή αντιπυρική περίοδο και δεν έχει διεξαχθεί καν (pdf ΕΔΩ)

«Έχασε» την Πρωτομαγιά ο διαγωνισμός του ΤΑΙΠΕΔ για τα δάση

Έναν σημαντικό ρόλο για τα έργα καθαρισμού των δασών έχει αναλάβει το ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο διεξάγει τους διαγωνισμούς, αλλά και γενικότερα για την πυροπροστασία της χώρας. Ο βασικός διαγωνισμός για τα έργα στα δάση, που είναι κι ο πιο σημαντικός για φέτος, παραμένει «ανοιχτός» παρά την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, ενώ υπάρχουν κι άλλοι διαγωνισμοί για εξοπλισμούς, που «τρέχουν» σε βάθος χρόνου κι αφορούν κυρίως τα επόμενα χρόνια.

Συγκεκριμένα:

Μόλις στις 19 Ιανουαρίου 2024 το ΤΑΙΠΕΔ προχώρησε στην διακήρυξη ανοικτής διαδικασίας άνω των ορίων, σε τμήματα, για την επιλογή αναδόχων για την εκτέλεση του έργου: «Εργασίες ειδικών δασοτεχνικών έργων του αρ. 16 του ν. 998/1979 για τον καθαρισμό δασών και δασικών εκτάσεων καθώς και για τη συντήρηση δασικού οδικού δικτύου και αντιπυρικών ζωνών με εγκεκριμένες μελέτες».

Η συνολική εκτιμώμενη αξία είναι 30.668.753 ευρώ (πλέον ΦΠΑ 24%) που θα διεξαχθεί με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφορά βάσει χαμηλότερης τιμής.

Ως ημερομηνία και ώρα ηλεκτρονικής αποσφράγισης των προσφορών ορίστηκε η 20η Φεβρουαρίου 2024.

Κάθε τμήμα έχει την ίδια συνολική προθεσμία εκτέλεσης των εργασιών του έργου, δηλαδή τρεις μήνες από την ημερομηνία έναρξης αυτών. Ακόμα κι αν τα έργα ξεκινούσαν ταυτόχρονα με την αποσφράγιση των προσφορών, κάτι που ασφαλώς δεν συμβαίνει, τότε με την τρίμηνη προθεσμία εκτέλεσης των εργασιών θα ήταν αδύνατον να προλάβει το ΤΑΙΠΕΔ την 1^η Μαϊου. Συνεπώς, ήδη είναι εκπρόθεσμα τα έργα στα δάση και παραμένει αμφίβολο πότε θα έχουν ολοκληρωθεί.

Ο διαγωνισμός για το «Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης», ύψους 55 εκατ. ευρώ, πλέον ΦΠΑ, προκηρύχθηκε στις 18.10.2023, με ορίζοντα υλοποίησης τους 20 μήνες από την υπογραφή με τον ή τους ανάδοχους.

Ακόμα και για την  «Προμήθεια μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων για εναέρια επιτήρηση», ύψους 4,1 εκατ., η ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού από το ΤΑΙΠΕΔ ήταν η 5^η Απριλίου 2024, με την υλοποίηση να προβλέπεται 1-3 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης. Το ΤΑΙΠΕΔ είναι η διενεργούσα αρχή και το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας η αναθέτουσα αρχή.

Από τους 12 διαγωνισμούς του ΤΑΙΠΕΔ που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σχετίζονται με την πυροπροστασία της χώρας, κανένας δεν ήταν παραδοτέος την 1^η Μαϊου 2024, ημερομηνία έναρξης της αντιπυρικής περιόδου.

Πηγή: datajournalists.co.uk

Σε μια πολύ σοβαρή καταγγελία προχώρησε η Θεανώ Φωτίου, η οποία αφορά την πυροπροστασία στους βρεφονηπιακούς σταθμούς. Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ επισημαίνει ότι στις 3 τα ξημερώματα κατατέθηκε τροπολογία σε νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας, που δίνει τη δυνατότητα στους δημοτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς να μη συμμορφώνονται με τον υφιστάμενο Κανονισμό Πυροπροστασίας έως τον Απρίλιο του 2024. 

Όπως επισημαίνει: «Ο κ. Χρυσοχοϊδης που σε νομοσχέδιό του  εισήχθη η τοπολογία; Ή η κα Ζαχαράκη, Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας που εξάλλου, είναι υπεύθυνη και για την έλλειψη πυρασφάλειας στους ιδιωτικούς σταθμούς; Ξέρουν οι γονείς που στέλνουν τα βρέφη και τα νήπιά τους σε σταθμούς για την επαίσχυντη τροπολογία και τη γενικότερη  αδιανόητη αδιαφορία για την εξασφάλιση της υγείας και της ζωής των παιδιών τους;»

Η ανακοίνωση της Θεανώς Φωτίου

Ενώ οι πυρκαγιές από χτες μπήκαν στις πόλεις,  με μεταμεσονύκτια τροπολογία η κυβέρνηση επιτρέπει να μη συμμορφώνονται οι βρεφονηπιακοί σταθμοί στον Κανονισμό Πυροπροστασίας.

Η κυβέρνηση σήμερα έφερε στη Βουλή μια διάταξη άκρως επικίνδυνη. Ενώ είδαμε χτες τις φωτιές να μπαίνουν στις πόλεις, με μια τροπολογία που κατατέθηκε στις 3 τα ξημερώματα, εισάγεται μια διάταξη που  εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για την ασφάλεια βρεφών και νηπίων.

Επιτρέπεται και πάλι έως τον Απρίλιο του 2024, να μη συμμορφώνονται οι δημοτικοί βρεφονηπιακοί σταθμοί με τον υφιστάμενο Κανονισμό Πυροπροστασίας που έφτιαξε η Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2018.  Ήδη, δε, από τον Φεβρουάριο του 2023, με ΚΥΑ της κας Μιχαηλίδου και του τότε Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Ταγαρά, ακυρώθηκε τελείως η υποχρέωση των παλιών ιδιωτικών βρεφονηπιακών σταθμών να συμμορφωθούν με τον Κανονισμό Πυροπροστασίας, παρά τις ενστάσεις και όσων ιδιοκτητών βρεφονηπιακών σταθμών είχαν ήδη προσαρμοστεί.

Είναι δυνατόν να παίζει η κυβέρνηση με την ασφάλεια μικρών παιδιών; Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη αν ο,τιδήποτε συμβεί μέχρι τον Απρίλιο του 2024 σε δημοτικό βρεφονηπιακό σταθμό; Ο κ. Χρυσοχοϊδης που σε νομοσχέδιό του  εισήχθη η τοπολογία; Ή η κα Ζαχαράκη, Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας που εξάλλου, είναι υπεύθυνη και για την έλλειψη πυρασφάλειας στους ιδιωτικούς σταθμούς; Ξέρουν οι γονείς που στέλνουν τα βρέφη και τα νήπιά τους σε σταθμούς για την επαίσχυντη τροπολογία και τη γενικότερη  αδιανόητη αδιαφορία για την εξασφάλιση της υγείας και της ζωής των παιδιών τους;

 

•  -Απάντηση-σοκ από το Αρχηγείο της Πυροσβεστικής στην «Ελληνικό Μετρό», η οποία από τον Ιούλιο του 2022 ζήτησε  «Πιστοποιητικά Πυροπροστασίας» των σταθμών του Μετρό.
• -“Δεν υπάρχει η απαραίτητη Κανονιστική Πράξη που να το ορίζει ρητά ως απαιτούμενο δικαιολογητικό, προκειμένου μια επιχείρηση ή εγκατάσταση να λάβει άδεια, έγκριση ή γνωστοποίηση”.
• -Δίκτυα πυρόσβεσης και πυρανίχνευσης απουσιάζουν ή δεν λειτουργούν.
• -Η πρόσβαση των πυροσβεστικών και διασωστικών οχημάτων είναι προβληματική έως αδύνατη.
• -Δεν λειτουργούν πολλά από τα συστήματα απαγωγής καπνού.
• -Τα κέντρα ελέγχου για την παρακολούθηση και απομακρυσμένη διαχείριση εκτάκτων καταστάσεων, δεν λειτουργούν ή δεν έχουν υπαλλήλους.
• -Δεν υπάρχουν διαδικασίες ενάντια στη διαρροή επικίνδυνων υλικών, ούτε ειδικά οχήματα επέμβασης για κίνηση πάνω στις γραμμές.
• -Οι σταθμοί συγκέντρωσης εκτάκτου ανάγκης δεν παρέχουν προστασία έναντι του καπνού και της φωτιάς.
• -Δεν είναι δυνατή η ενδοεπικοινωνία εντός των σηράγγων, είτε μέσω ασυρμάτου είτε μέσω κινητών τηλεφώνων.

 

Του Άρη Χατζηγεωργίου 

Σε ένα επικίνδυνο κενό ως προς τα μέτρα πυροπροστασίας και ειδικά της αποκαλούμενης «ενεργητικής πυροπροστασίας», έχει αφήσει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών τις πάσης μορφής σιδηροδρομικές σήραγγες, τρένων και μετρό, που υπάρχουν στην Ελλάδα.

Το έλλειμμα στις νομικές διατάξεις που ορίζουν τις προδιαγραφές για τα μέτρα ενεργητικής πυροπροστασίας, καταγράφεται σε υπηρεσιακό έγγραφο που υπογράφει το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος (ΑΠΣ) και αποκαλύπτουν σήμερα οι Data Journalists. Το έγγραφο φέρει ως ημερομηνία την 22α Ιουνίου 2023 και είναι μέρος αλληλογραφίας που φαίνεται να εξελίσσεται εδώ και μήνες ανάμεσα στην Πυροσβεστική Υπηρεσία και την Αττικό Μετρό (νυν Ελληνικό Μετρό), που είναι αρμόδια για την κατασκευή του δικτύου των αστικών σιδηροδρόμων.

Με δεδομένη την καθημερινή κυκλοφορία εκατομμυρίων επιβατών στο Μετρό της Αθήνας αλλά και το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών που ευτυχώς δεν συνέβη μέσα σε σήραγγα διότι τότε, η φωτιά που ξέσπασε θα προκαλούσε πολλαπλάσια θύματα, η ανάγκη λήψης μέτρων πυροπροστασίας είναι επιβεβλημένη. Και όμως, όπως ρητά αναφέρει το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος στο ξεκίνημα της απάντησής του:

«Στη χώρα μας δεν υφίσταται νομοθετικό πλαίσιο που να καθορίζει τα αναγκαία μέτρα και μέσα πυροπροστασίας σε υπόγειους σταθμούς ελαφρών σιδηροδρομικών υποδομών, όπως μετρό, τραμ, τρένο, τα οποία διεθνώς υπόκεινται σε τοπικές τεχνικές απαιτήσεις (εθνική νομοθεσία) οδικής κυκλοφορίας, σύμφωνα με τις αντίστοιχες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα ανωτέρω τοπικά συστήματα δημόσιων συγκοινωνιών αποτελούν ειδικά τεχνικά έργα και έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν επί σειρά ετών χωρίς την υποχρέωση λήψης εξειδικευμένων μέτρων και μέσων πυροπροστασίας κατά το στάδιο της κατασκευής τους».

Το Αρχηγείο της Πυροσβεστικής απαντά στην «Ελληνικό Μετρό» η οποία έχει από τον Ιούλιο του 2022 ζητήσει με επιστολή της πληροφορίες σχετικά με τα «Πιστοποιητικά Πυροπροστασίας» των σταθμών του Μετρό.

Όπως φαίνεται, το ΑΠΣ έχει στείλει ένα προσχέδιο απάντησης τον Οκτώβριο του 2022 και ένα διορθωμένο προσχέδιο στις 21/4/2023 αφού έχει προηγηθεί, μία ημέρα πριν, σύσκεψη μεταξύ στελεχών της Πυροσβεστικής με στελέχη της τότε «Αττικό Μετρό». Είναι προφανές, ότι αυτή η τελευταία σύσκεψη (20/4/23) γίνεται στον απόηχο του δυστυχήματος των Τεμπών και της μεγάλης αναστάτωσης που ακολούθησε καθώς, ένα από τα θέματα που αναδείχθηκαν ήταν και η κακή κατάσταση των σηράγγων του ΟΣΕ από πλευράς πυρασφάλειας.

Με όλα αυτά τα δεδομένα, ο εκπρόσωπος του ΑΠΣ δεν διστάζει να τονίσει εξαρχής την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου, ενώ στο τέλος της απάντησης θα αναδείξει ως κεντρικό υπεύθυνο το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών που θα πρέπει να αναλάβει σχετική «πρωτοβουλία». Στο εσωτερικό του εγγράφου όμως αναλύονται ευρύτερα τα δεδομένα και, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι:

• >Σύμφωνα με έγγραφο του 2018, της Διεύθυνσης Αρχιτεκτονικής, Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων (ΔΑΟΚΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, «οι υπόγειοι σταθμοί αναμονής συγκοινωνιακών μέσων δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Προεδρικού Διατάγματος 41/2018 για τον Κανονισμό Πυροπροστασίας κτιρίων, δεδομένου ότι δεν αποτελούν κτίρια».
• >Η Πυροσβεστική, με μια σειρά εγγράφων από το 1999 έως το 2013, έχει υποβάλει τις προτάσεις της για τα μέτρα πυροπροστασίας στους υπόγειους σταθμούς και το μόνιμο υδροδοτικό δίκτυο που απαιτείται.
• >Όμως η Αττικό Μετρό έχει θέσει στην Πυροσβεστική το θέμα της «Ενεργητικής Πυροπροστασίας», ρωτώντας ήδη από τον Ιούλιο του 2022 σχετικά με την υποχρέωση έκδοσης Πιστοποιητικού Ενεργητικής Πυροπροστασίας.
• >Η απάντηση του Αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος σε σχέση με την Ενεργητική Πυροπροστασία και την έκδοση σχετικού Πιστοποιητικού, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει η απαραίτητη Κανονιστική Πράξη που να το ορίζει ρητά ως απαιτούμενο δικαιολογητικό προκειμένου μια επιχείρηση ή εγκατάσταση να λάβει άδεια, έγκριση ή γνωστοποίηση.
• >Στην κατακλείδα του εγγράφου, καταδεικνύεται ως αρμόδιος για την έλλειψη αυτή, το «καθ’ ύλην αρμόδιο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών». Όπως αναφέρει το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος, είναι το συγκεκριμένο υπουργείο από το οποίο «πρέπει να αναληφθεί πρωτοβουλία» και στη συνέχεια η Πυροσβεστική είναι πρόθυμη να συμβάλει στην Ομάδα Εργασίας που απαιτείται να συγκροτηθεί.
• >Μάλιστα, ενώ η επιστολή απευθύνεται στην «Ελληνικό Μετρό», η Πυροσβεστική μιλά για «αναγκαιότητα σύνταξης και έκδοσης κανονιστικής πράξης», η οποία αφορά γενικότερα σε «σιδηροδρομικές σήραγγες και σταθμούς» στους οποίους θα περιλαμβάνονται «και οι ελαφρές σιδηροδρομικές σήραγγες (μετρό, τραμ κλπ)».

Μέχρι να βγει αυτή η διάταξη, η Πυροσβεστική υπενθυμίζει ότι έχει προτείνει από τον Σεπτέμβριο του 2018 μια σειρά από μέτρα για την πυροπροστασία των σιδηροδρομικών σηράγγων και των υπόγειων σταθμών. Επίσης, προτρέπει τους αρμόδιους να ακολουθούν όσα αναφέρονται στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέροντας συγκεκριμένα τον Αμερικανικό Οργανισμό Πυρασφάλειας (National Fire Protection Association) και ειδικά το πρότυπο NFPA 130/2023.

(pdf ΕΔΩ)

Όμως το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος ξεκαθαρίζει ότι, πέρα από τα διεθνή πρότυπα και τις υποδείξεις του, υπάρχει νομοθετικό κενό που εμποδίζει να εκδοθούν Πιστοποιητικά Ενεργητικής Πυροπροστασίας. Αυτό σημαίνει ότι εάν προκύψει κάποιο συμβάν μέσα σε σιδηροδρομική σήραγγα, η έλλειψη αυτή προφανώς θα ληφθεί υπόψιν από τις ανακριτικές αρχές που θα το διερευνήσουν προκειμένου να αποδώσουν ευθύνες. Ευχής έργο θα ήταν ποτέ να μην απαιτηθεί κάτι τέτοιο αλλά εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι:

1. Στο πόρισμα των δικαστικών εμπειρογνωμόνων που παρήγγειλε η Εισαγγελία Λάρισας για το δυστύχημα στα Τέμπη, περιγράφεται αναλυτικά η συμβολή της πυρκαγιάς που ξέσπασε μετά την μετωπική σύγκρουση. Εκεί αναφέρεται ότι «η ηλεκτράμαξα της επιβατικής αμαξοστοιχίας μαζί με τον φλεγόμενο μετασχηματιστή της, κατέληξε στο πρανές της σιδηροδρομικής γραμμής, όπου πάνω και δίπλα από αυτή κατέληξαν και τα συντρίμμια των βαγονιών 1 της πρώτης θέσης και του κυλικείου, όπως επίσης και το βαγόνι 2 (πρώτο της δεύτερης θέσης), τα οποία λόγω των υλικών κατασκευής τους (υφασμάτινα καθίσματα, ξύλινη επένδυση στα πλαϊνά και στο πάτωμα, αφρολέξ καθισμάτων, πολυεστερικές κουρτίνες κ.ά.) ξεκίνησαν να καίγονται, προκαλώντας έτσι την πυρκαγιά». Αυτή η επισήμανση παραπέμπει σαφώς σε αλλαγή των προδιαγραφών έγκρισης τροχαίου υλικού.
2.  Λίγες μέρες μετά τα Τέμπη, στις 27 Μαρτίου 2023, οι Data Journalists δημοσιοποίησαν ολόκληρη την έκθεση-σοκ για τις 15 μεγάλες σιδηροδρομικές σήραγγες του ΟΣΕ, βάσει αυτοψιών που είχε πραγματοποιήσει η Πυροσβεστική ( datajournalists.co.uk )

Οι ελλείψεις που διαπίστωσαν οι εμπειρογνώμονες της Πυροσβεστικής περιέγραφαν σε ομένες περιπτώσεις τις σήραγγες – για την κατασκευή των οποίων ξοδεύτηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, ως φονικές ποντικοπαγίδες, καθώς:

• >Δίκτυα πυρόσβεσης και πυρανίχνευσης απουσιάζουν ή δεν λειτουργούν.
• >Η πρόσβαση των πυροσβεστικών και διασωστικών οχημάτων είναι προβληματική έως αδύνατη. Το πρόβλημα αυτό αφορά στην συντριπτική πλειονότητα των σηράγγων, ακόμη και ορισμένων που κατασκευάστηκαν τα τελευταία χρόνια.
• >Δεν λειτουργούν πολλά από τα συστήματα απαγωγής καπνού.
• >Τα κέντρα ελέγχου για την παρακολούθηση και απομακρυσμένη διαχείριση εκτάκτων καταστάσεων, δεν λειτουργούν ή δεν έχουν υπαλλήλους.
• >Δεν υπάρχουν διαδικασίες ενάντια στην διαρροή επικίνδυνων υλικών, ούτε ειδικά οχήματα επέμβασης για κίνηση πάνω στις γραμμές.
• >Οι σταθμοί συγκέντρωσης εκτάκτου ανάγκης δεν παρέχουν προστασία έναντι του καπνού και της φωτιάς.
• >Δεν είναι δυνατή η ενδοεπικοινωνία εντός των σηράγγων, είτε μέσω ασυρμάτου είτε μέσω κινητών τηλεφώνων.

3.  Με αφορμή την πρόσφατη βλάβη και ακινητοποίηση της αμαξοστοιχίας Ιντερσίτι 53 (Θεσσαλονίκη-Αθήνα) στις 29 Ιουνίου 2023 μέσα στην σήραγγα της Όθρυος, τα ερωτήματα για την ασφάλεια πυροπροστασίας των σηράγγων επανήλθαν. Οι 325 επιβάτες της αμαξοστοιχίας παρέμειναν εγκλωβισμένοι για 1,5 ώρα μέσα στην σήραγγα η οποία ήταν μία από τις 15 της έκθεσης αυτοψιών της Πυροσβεστικής. Ο ΟΣΕ τότε επέμεινε ότι τα προβλήματα που είχαν εντοπιστεί από την Πυροσβεστική είχαν αποκατασταθεί.
4. Το Σάββατο 10 Ιουνίου 2023 καταγράφηκε για πρώτη φορά εκδήλωση πυρκαγιάς μέσα στο νέο τμήμα του δικτύου Μετρό της Αθήνας και συγκεκριμένα τον σταθμό «Κεραμεικός». Η φωτιά ξέσπασε σε κυλιόμενη σκάλα που οδηγεί στις αποβάθρες μετά τις 7 μ.μ, ο χώρος γέμισε καπνούς και ο σταθμός έκλεισε για τους επιβάτες μέχρι τις 10 το βράδυ ενώ οι συρμοί διέρχονταν χωρίς να κάνουν στάση. Η φωτιά γέννησε ερωτηματικά για την πιθανότητα ελλιπούς συντήρησης καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, εντοπίστηκε ότι ξεκίνησε στο εσωτερικό της κυλιόμενης σκάλας από κάποια πηγή (πιθανώς αποτσίγαρο) που πυροδότησε τα «σκουπίδια» (σκόνες, τρίχες κλπ) που συσσωρεύονται εκεί αλλά θα έπρεπε να απομακρύνονται από τα εξουσιοδοτημένα συνεργεία.

*Σε αντιδιαστολή με την Ενεργητική Πυροπροστασία, η Παθητική Πυροπροστασία αφορά στα μέτρα που έχουν ληφθεί την ώρα που σχεδιάζεται και κατασκευάζεται ένα κτίριο. Μέτρα που εξασφαλίζουν, για παράδειγμα, την έγκαιρη και ασφαλή διαφυγή του κοινού σε περίπτωση συμβάντος και την αποφυγή μετάδοσης της πυρκαγιάς σε άλλους χώρους.

Η Ενεργητική Πυροπροστασία αφορά στα μέσα εκείνα που μπορούν να εξακριβώνουν εγκαίρως μια πυρκαγιά και την αντιμετωπίζουν πριν καταστεί ανεξέλεγκτη. Τέτοια μέσα θεωρούνται διάφορα αυτόματα συστήματα όπως εκείνα για την πυρανίχνευση και αυτόματη κατάσβεση με καταιονισμό ύδατος, την ανίχνευση εκρηκτικών μειγμάτων, την αναγγελία πυρκαγιάς, την λειτουργία ομάδων πυροπροστασίας κ.ά.

Πηγή : datajournalists.co.uk