Ένα νέο περίεργο υλικό έχει εμφανιστεί στις παραλίες της Χαβάης, κάτι που έχει ταρακουνήσει τους επιστήμονες.

Στην παραλία Καμίλο της Χαβάης, γνωστή ως «πλαστική παραλία» λόγω της συγκλονιστικής συσσώρευσης σκουπιδιών, μια ιδιόμορφη γεωλογική ανωμαλία έχει τραβήξει την προσοχή των επιστημόνων παγκοσμίως. Η Patricia Corcoran, γεωλόγος στο Western University, ταξίδεψε σε αυτή τη γεμάτη πλαστικά ακτή όχι για να μελετήσει την άμμο ή τα σκουπίδια, αλλά ένα περίεργο υλικό που αναδύεται από τη σύντηξη πλαστικών απορριμμάτων και φυσικών στοιχείων.

Αυτό που ανακάλυψε η Corcoran αψηφούσε τη συμβατική ταξινόμηση: μια νέα ουσία που σχηματίστηκε όταν το πλαστικό έλιωσε σε φωτιές στην παραλία, αναμειγνύοντας με το ίζημα και σκληραίνοντας σε μια ξεχωριστή μάζα που μοιάζει με πέτρες. Το 2014 επινόησε τον όρο «plastiglomerates» για να περιγράψει αυτά τα αινιγματικά συσσωματώματα, τονίζοντας τη σύνθεσή τους ως σύντηξη πλαστικών και παραδοσιακών γεωλογικών υλικών.

Από την αρχική τους ανακάλυψη, τα plastiglomerates έχουν εμφανιστεί σε περισσότερες από δώδεκα τοποθεσίες παγκοσμίως, προκαλώντας γοητεία και συζήτηση μεταξύ των γεωλόγων. Ωστόσο, εν μέσω της ίντριγκας, η συναίνεση διαφεύγει από την επιστημονική κοινότητα όσον αφορά την ονοματολογία και την ταξινόμηση αυτών των ιδιόμορφων σχηματισμών.

Η ονομασία του Corcoran ως plastiglomerates έχει κερδίσει κάποια αναγνώριση μεταξύ των γεωλόγων, αλλά υπάρχουν πολλά εναλλακτικά ονόματα. Από το «plasticrust»έως το «plastistone» και το «anthropoquinas», το λεξιλόγιο γύρω από αυτούς τους σχηματισμούς παραμένει ποικίλο και αμφισβητούμενο. Πέρα από την απλή σημειολογία, το θεμελιώδες ερώτημα του κατά πόσον τα πλαστιγλομερή χαρακτηρίζονται ως αληθινά πετρώματα παραμένει αντικείμενο διαμάχης.

Αμφισβητώντας τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τους σχηματισμούς πετρωμάτων, ο γεωλόγος Jan Zalasiewicz υποστηρίζει ότι η υπόθεση ότι τα πετρώματα είναι αποκλειστικά παλιά και άκαμπτα αποτελεί πλάνη. Αντλώντας παραλληλισμούς με τη συνεχιζόμενη συζήτηση γύρω από την ανακήρυξη μιας νέας γεωλογικής εποχής, ο Zalasiewicz τάσσεται υπέρ της επανεκτίμησης της κατανόησης των γεωλογικών φαινομένων στο πλαίσιο της ανθρώπινης επίδρασης στον πλανήτη.

Καθώς οι επιστήμονες παλεύουν με την ταξινόμηση αυτών των ευρημάτων και τις επιπτώσεις τους στην κατανόηση των γεωλογικών διεργασιών της Γης, η συζήτηση υπογραμμίζει την εξελισσόμενη σχέση μεταξύ της ανθρώπινης δραστηριότητας και του φυσικού κόσμου. Σε μια εποχή που ορίζεται από πρωτοφανείς περιβαλλοντικές προκλήσεις, η εμφάνιση νέων γεωλογικών φαινομένων χρησιμεύει ως οδυνηρή υπενθύμιση του συλλογικού μας αντίκτυπου στην ευαίσθητη ισορροπία του πλανήτη.

• ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΑΡΟΥΝΗΣ

“Το 2050 η θάλασσα θα έχει περισσότερο πλαστικό απ’ ότι ψάρια”. Αυτό δήλωσε τον περασμένο Ιανουάριο ο Ευρωβουλευτής του “Κόσμος” Πέτρος Κόκκαλης, μιλώντας στην Επιτροπή Περιβάλλοντος.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγεται η εν λόγω εκτίμηση, η οποία δεν αποτελεί κάποια προσωπική άποψη, αλλά μία επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως και αρκετών ερευνητών, η οποία βασίζεται σε έναν επιστημονικό υπολογισμό λαμβάνοντας υπόψη τα ετήσια αριθμητικά δεδομένα της θαλάσσιας ρύπανσης.

Οι επιπτώσεις της κουλτούρας να πετάμε τα πλαστικά μετά την πρώτη τους χρήση, όπως και αυτές της υπεραλίευσης είναι αισθητές στους ωκεανούς, στα ζώα της θάλασσας και -φυσικά- στον άνθρωπο.

Τα πλαστικά μιας χρήσης είναι η μεγαλύτερη ομάδα απορριμμάτων στις ακτές: Προϊόντα όπως πλαστικά μαχαιροπίρουνα, πλαστικά μπουκάλια, γόπες από τσιγάρα και μπατονέτες αποτελούν σχεδόν το 50% των εκατομμυρίων απορριμμάτων που μολύνουν καθημερινά τη θάλασσα.

Κι αν θέλετε να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, αρκεί να αναφέρουμε πως σχεδόν 5 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς. Μόνο στις ελληνικές θάλασσες υπολογίζεται ότι καταλήγουν 11.500 τόνοι πλαστικών ετησίως.

Οι αριθμοί της θαλάσσιας ρύπανσης στο Infographic του NEWS 24/7:

 

Τι κάνει η Ε.Ε. για να μειώσει τη ρύπανση των θαλασσών

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ξεκίνησε το νομοθετικό του έργο πάνω στο θέμα από το 2018, εγκρίνοντας νόμο σχετικά με την απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης, όπως τα πιάτα, τα μαχαιροπήρουνα, τα καλαμάκια και οι μπατονέτες. Το πλαίσιο ορίστηκε να τεθεί σε ισχύ από το 2021.

Παράλληλα, τέθηκε ως στόχος για τα κράτη μέλη η συλλογή 90% πλαστικών μπουκαλιών μέχρι το 2029, προσθέτοντας πως αυτά θα πρέπει να προέρχονται τουλάχιστον κατά 25% από ανακυκλωμένο υλικό μέχρι το 2025 και 30% μέχρι το 2030.

Η συμφωνία ενίσχυσε την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», εισάγοντας καθεστώς αυξημένης ευθύνης για τους παραγωγούς, εντάσσοντας σε αυτό το νέο καθεστώς και τα αλιευτικά εργαλεία Να σημειωθεί εδώ ότι τα αλιευτικά είδη αντιπροσωπεύουν το 27 % των θαλάσσιων απορριμμάτων.

Δύο χρόνια αργότερα, σε σχετικό ψήφισμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε τη λήψη μέτρων για την άμεση μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής περισσότερων περιορισμών όσον αφορά τα πλαστικά μιας χρήσης και της αύξησης της χρήσης αλιευτικού εξοπλισμού που κατασκευάζεται με βιώσιμα υλικά.

Ως επιμέρους στόχοι τέθηκαν η αύξηση της συλλογής, της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης στην αλιεία και στις υδατοκαλλιέργειες, προσθέτοντας στα υλικά που πρέπει να καταργηθούν και το διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ) που βρίσκεται στα αλιευτικά προϊόντα.

Πόσα μικροπλαστικά “τρώμε” κάθε χρόνο

Σε εκείνη τη διαδικασία, το Κοινοβούλιο ανέφερε πως τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά, «συνιστούν σοβαρή απειλή για πολλά θαλάσσια είδη», καθώς και για τους αλιείς και τους καταναλωτές. Σημείωσε , δε, ότι ο μέσος καταναλωτής οστρακοειδών της Μεσογείου καταπίνει περίπου 11.000 θραύσματα πλαστικού κάθε χρόνο, εκτιμώντας επίσης ότι ο τομέας της αλιείας θα χάσει μεταξύ 1% και 5% των εσόδων του λόγω της θαλάσσιας ρύπανσης.

Παράλληλα, δεδομένου ότι τα απόβλητα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας αντιπροσωπεύουν πολύ υψηλό ποσοστό των θαλάσσιων απορριμμάτων, το ΕΚ κάλεσε την ΕΕ να επιταχύνει την ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας στον εν λόγω τομέα, καταργώντας σταδιακά το διογκωμένο πολυστυρένιο και βελτιώνοντας τα συστήματα συλλογής και ανακύκλωσης των θαλάσσιων αποβλήτων.

Τέλος, το ΕΚ ζήτησε ένα σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη σημαντική μείωση της χρήσης πλαστικών υλών και την αντιμετώπιση της ρύπανσης των ποταμών, των υδάτινων ρευμάτων και των ακτών, τονίζοντας ότι το 80% των θαλάσσιων αποβλήτων προέρχεται από την ξηρά.

Πηγή: news247.gr

Πέγκυ Μπαμπάθα

Ο 20ος και 21ος αιώνας έχουν δικαίως ονομαστεί “Εποχή των Πλαστικών”, αφού η παρουσία τους και η επιρροή τους στη ζωή μας είναι πλέον αδιαμφισβήτητη. Τα πλαστικά διαπερνούν όλες τις πτυχές της κοινωνίας. Κοιμόμαστε σε μαξιλάρια γεμάτα πλαστικό, καθαρίζουμε τα δόντια μας με πλαστικές οδοντόβουρτσες, πληκτρολογούμε σε πλαστικά πληκτρολόγια, πίνουμε και τρώμε φαγητό από πλαστικά δοχεία και γενικότερα είναι αδύνατο να περάσει μια μέρα χωρίς να συναντήσουμε κάποιο είδος πλαστικού. Αυτή η μεγάλη συνειδητοποίηση του πόσο μέσα στην ζωή μας έχουν εισέλθει τα πλαστικά ωστόσο, δεν μένει χωρίς επακόλουθα.

Το πλαστικό αποτελεί πλέον έναν από τους βασικότερους παράγοντες μόλυνσης του περιβάλλοντος και των οργανισμών μας, με συνεχώς νέες έρευνες να γνωστοποιούν την ζημιογόνα επιρροή τους. Από τον αέρα και τους ωκεανούς, έως τα ζώα και τους οργανισμούς μας, το πλαστικό παρά την χρηστικότητά του και το μικρό κόστος παραγωγής του, συγκεντρώνει καταστροφικές επιπτώσεις για όλους μας.

 

Η εποχή του πλαστικού

Ο 20ός αιώνας έφερε μια επανάσταση στην παραγωγή πλαστικών: την έλευση των εξ ολοκλήρου συνθετικών πλαστικών. Μέχρι τότε το πλαστικό υπήρχε μεν στις ζωές των ανθρώπων, αλλά μέσω διαφορετικών υλικών. Τα φυσικά πλαστικά, όπως το κέρατο, το κέλυφος χελώνας, το κεχριμπάρι και το καουτσούκ, δουλεύονταν για την ακρίβεια από την αρχαιότητα. Τα κέρατα των ζώων, εύπλαστα όταν θερμαίνονται, χρησιμοποιούνταν για πολλούς σκοπούς και προϊόντα, από μενταγιόν μέχρι μαχαιροπήρουνα. Μάλιστα, η βιομηχανία κατασκευής χτενών ήταν μια από τις μεγαλύτερες εφαρμογές που είχε το κέρατο τον 19ο αιώνα. Μέχρι όμως τα μέσα του 19ου αιώνα, μετά τη βιομηχανοποιημένη παραγωγή αγαθών, ορισμένα υλικά ζωικής προέλευσης είχαν γίνει όλο και πιο σπάνια. Οι ελέφαντες κινδύνευαν να εξαφανιστούν, αν συνεχιζόταν η ζήτηση για το ελεφαντόδοντό τους, που χρησιμοποιούνταν σε αντικείμενα από τα πλήκτρα του πιάνου μέχρι τις μπάλες του μπιλιάρδου. Η ίδια μοίρα περίμενε και ορισμένα είδη χελώνας, το κέλυφος της οποίας αξιοποιήθηκε για χτένες.
 

 

Οι φυσικοί τρόποι αυτοί ήταν τελικά καθόλου βιώσιμοι, ειδικά όσο μεγάλωνε η παραγωγή των προϊόντων. Λύση στο πρόβλημα - οξύμωρο αν σκεφτούμε που έχουμε φτάσει σήμερα - έδωσε ο Βέλγος χημικός και έμπορος, Leo Baekeland, ο οποίος δημιούργησε το πρώτο πλήρως συνθετικό πλαστικό το 1907. Η εφεύρεσή του, την οποία βάφτισε Μπακελίτη, συνδύαζε δύο χημικές ουσίες, τη φορμαλδεΰδη και τη φαινόλη. Μετά από τις πρώτες κιόλας χρήσεις του από τις παραγωγικές μονάδες, ο βακελίτης προκάλεσε μια καταναλωτική έκρηξη σε προσιτά αλλά και ιδιαίτερα επιθυμητά προϊόντα. Είχε μια σκούρα καφέ, ξύλινη εμφάνιση και μπορούσε ταυτόχρονα εύκολα να παραχθεί μαζικά, καθιστώντας το ιδανικό για να φέρει νέες σχεδιαστικές τάσεις, όπως η Art Deco, στις μάζες.
 

 

Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, οι βιομηχανίες πετρελαίου και χημικών προϊόντων άρχισαν να σχηματίζουν συμμαχίες με εταιρείες όπως η Dow Chemicals, η ExxonMobil, η DuPont και η BASF. Αυτές οι εταιρείες εξακολουθούν να είναι οι κύριοι παραγωγοί ρητινών πρώτων υλών για τη βιομηχανία πλαστικών σήμερα. Αυτό ήταν μόνο η αρχή. Σταδιακά οι εφευρέσεις του πλαστικού ακολουθούσαν η μια την άλλη, με αποκορύφωμα το 1933 όπου δημιουργήθηκε η ουσία πολυαιθυλένιο, η οποία αποτέλεσε θαυματουργό υλικό, ισχυρό, εύκαμπτο και ανθεκτικό στη θερμότητα. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά σύντομα ακολούθησαν καταναλωτικά προϊόντα, από την πλαστική σακούλα για ψώνια και το Tupperware μέχρι τις τεχνητές αρθρώσεις ισχίου και γόνατος. Το ακολούθησαν και άλλες “πλαστικές επιτυχίες” όπως το Nylon και το Teflon.

Από χρήσιμο εργαλείο σε δηλητηριώδη ουσία

Οι χημικές ιδιότητες που έχουν καταστήσει το πλαστικό ένα απίστευτα χρήσιμο και ανθεκτικό υλικό, είναι οι ίδιες που καθιστούν επίσης δύσκολη την απόρριψή και αποσύνθεση του. Εδώ θα πούμε το γνωστό: ορισμένοι τύποι χρειάζονται χιλιάδες - ακόμη και δεκάδες χιλιάδες - χρόνια για να αποικοδομηθούν σε χώρους υγειονομικής ταφής.

Αποτέλεσμα είναι τα πλαστικά και κυρίως τα μικροπλαστικά να εμφανίζονται πλέον παντού στο περιβάλλον μας και όχι μόνο. Από τον πάτο της θάλασσας, εκεί όπου οι επιστήμονες ανακαλύπτουν συνεχώς τέτοιες μικροίνες και στα στομάχια των ψαριών και των θαλάσσιων ζώων, μέχρι τον πλακούντα των γυναικών. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πριν περίπου 3 χρόνια τα πρώτα σωματίδια από μικροπλαστικά στον πλακούντα μωρών που ήταν ακόμα στον κοιλιά εγκύων γυναικών. Το φαινόμενο αυτό επεκτείνεται και στο υπόλοιπο σώμα, αφού πριν ένα αντίστοιχο διάστημα, ανακαλύφθηκαν νανοσωματίδια πλαστικού και σε ανθρώπινα όργανα, όπως πνεύμονες, συκώτι, νεφρά και σπλήνα.
 

 

Η εύρεσή τους όμως μέσα μας και έξω μας δεν αποτελεί ένα απλό γεγονός. Σήμερα, η παραγωγή και η χρήση του πλαστικού εξακολουθεί να βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδό της, αλλά τα στοιχεία για την ανακύκλωση δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Πιο συγκεκριμένα, μόνο το 10% περίπου του πλαστικού που παράγουμε ανακυκλώνεται σήμερα. Αρχική συνέπεια είναι η καταστροφή της άγριας ζωής, με την πλαστική ρύπανση να απειλεί τη θαλάσσια ζωή και τα οικοσυστήματα. Τα πλαστικά αντικείμενα προκαλούν τεράστιες ζημιές στα ζώα όταν αυτά έρχονται σε επαφή ή τα καταπίνουν, οι οποίες περιλαμβάνουν ασφυξία, παγίδευση, σχισίματα, μολύνσεις και εσωτερικές κακώσεις.

Στους ανθρώπους η επαφή είναι επίσης επικίνδυνη. Όπως προαναφέρθηκε, τα μικροπλαστικά έχουν γίνει πλέον μέρος της τροφικής αλυσίδας και έχουν βρεθεί παντού: στο πόσιμο νερό, στο αλάτι, στη μπύρα και στο χώμα όπου καλλιεργούμε τα λαχανικά μας. Η εξίσωση είναι απλή από εκεί και έπειτα. Αυτές οι ουσίες που καταναλώνουμε άθελά μας, μπορεί να προκαλέσουν πολλές δυσλειτουργίες στα όργανά μας και να μας δηλητηριάσουν. Επίσης, τα πλαστικά υλικά είναι καρκινογόνα και μπορούν να επηρεάσουν το ενδοκρινικό σύστημα του οργανισμού, προκαλώντας αναπτυξιακές, νευρολογικές, αναπαραγωγικές και ανοσολογικές διαταραχές. Ένας άλλος κίνδυνος για την υγεία δίνεται από τους τοξικούς ρύπους που συχνά συσσωρεύονται στην επιφάνεια του πλαστικού και στη συνέχεια μεταφέρονται στον άνθρωπο μέσω της κατανάλωσης θαλασσινών.
 

 

Ζώντας σε έναν κόσμο από πλαστικό

Αυτά τα δεδομένα σίγουρα είναι δυσοίωνα. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, πέρα από τις μεγάλες παραγωγικές μονάδες, οι λύσεις είναι στα χέρια μας. Ο περιορισμός της χρήσης του πλαστικού, η προτίμηση βιοδιασπώμενων ειδών, η εκμάθηση της μεθόδου της ανακύκλωσης και άλλοι αντίστοιχοι βιώσιμοι τρόποι, μπορούν σίγουρα να μετριάσουν το πρόβλημα και ξεκινούν από εμάς. Ας μην ξεχνούμε ότι το ζήτημα των πλαστικών είναι πολύ μεγαλύτερο από ότι νομίζουμε. Αφορά όλον τον πλανήτη και έχει επιπτώσεις όχι απλά στην οργανική μας λειτουργία, αλλά και στην οικονομία μας, μέσω σοβαρών προβλημάτων στον τουρισμό, την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες.

Πηγή: protothema.gr

Ποσότητα 34,4 κιλών απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών παρήγαγε κάθε άτομο που ζει στην ΕΕ, το 2019, και από αυτά, μόλις τα 14,1 κιλά ανακυκλώθηκαν, δηλαδή μόλις το 40,9%.

Τη δεκαετία μεταξύ 2009 και 2019, ο όγκος των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών που παρήχθησαν ανά κάτοικο αυξήθηκε κατά 24% (+6,7 κιλά). Ο όγκος ανακύκλωσης των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών αυξήθηκε κατακόρυφα την ίδια περίοδο, κατά 50% (+4,7 κιλά). Παρά τη βελτίωση αυτή, η ποσότητα πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώθηκε αυξήθηκε κατά 2,0 κιλά ανά κάτοικο από το 2009, λόγω της μεγαλύτερης αύξησης στην απόλυτη τιμή των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών που παράγονται.

Πόσα ανακυκλώσαμε

Το 2019, εκτιμάται ότι το 41% των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών ανακυκλώθηκε στην ΕΕ.

Σε καλύτερη θέση όσον αφορά το ποσοστό ανακύκλωσης βρέθηκαν εννέα κράτη μέλη της ΕΕ, τα οποία ανακύκλωσαν περισσότερα από τα μισά από τα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών που παρήχθησαν: Λιθουανία (70%), Τσεχία (61%), Βουλγαρία (59%, στοιχεία 2018), Ολλανδία (57%), Σουηδία και Σλοβακία (και οι δύο 53% ), Ισπανία (52%), Κύπρος (51%) και Σλοβενία (50%).

Αντίθετα, λιγότερο από το ένα τρίτο των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών ανακυκλώθηκε στη Μάλτα (11%, στοιχεία 2018), στη Γαλλία (27%), στην Ιρλανδία (28%), στην Αυστρία (31%), στην Πολωνία (32%) και στην Ουγγαρία ( 33%).

Η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο του 41% και στην 16η θέση της κατάταξης ανακυκλώνοντας περίπου 37% των πλαστικών συσκευασιών.

Πηγή: ΟΤ.gr

H Eυρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε οριστικά ότι τα πλαστικά προϊόντα μιάς χρήσης αποσύρονται από την αγορά, γράφει η γερμανική Die Welt στο κύριο άρθρο της. 

Όπως ανακοίνωσε η αυστριακή προεδρία της ΕΕ, οι διαπραγματευτές από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη - μέλη συμφώνησαν στις Βρυξέλλες για την εφαρμογή του μέτρου. Οι αλλαγές αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή μόλις μέσα σε δύο χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δικαιολογεί την απόφασή της κυρίως με την προστασία των ωκεανών, καθώς περισσότερο από το 80% των σκουπιδιών στους ωκεανούς είναι πλαστικά.

Η στρατηγική κατά των πλαστικών απορριμμάτων θα επιφέρει αισθητές αλλαγές σχεδόν στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Το πακέτο αφορά κυρίως τη βιομηχανία πλαστικών, η οποία σύμφωνα με τις αρχές του 2015 είχε έναν κύκλο εργασιών 340 δισ. ευρώ και απασχολούσε 1,5 εκατομμύρια άτομα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ελπίζει ότι το σχέδιο θα έχει σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη. Τα μέτρα έχουν σχεδιαστεί για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 3,4 εκατομμύρια τόνους. Μέχρι το 2030, θα μπορούσαν να αποφευχθούν περιβαλλοντικές ζημίες αξίας 22 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι καταναλωτές θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 6,5 δισ. ευρώ.

Τα πλαστικά απορρίμματα έχουν κατακλύσει τον πλανήτη -φτάνοντας σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα μέχρι την Ανταρκτική- ωστόσο, η εξίσου επικίνδυνη παράμετρος του προβλήματος που έχει αναδειχθεί τον τελευταίο καιρό, αφορά το πώς τα μικροπλαστικά - μικροσκοπικά υπολείμματα από διάφορα πλαστικά προϊόντα (με διαμέτρο από 5 χιλιοστά έως 100 νανόμετρα) κατακλύζουν τις θάλασσες και όλα τα πλάσματα της.

Με απλά λόγια, τα μικροπλαστικά των ωκεανών εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και τελικά, στον οργανισμό μας.


Μία μερίδα μύδια -μιλώντας για την Ευρώπη- περιέχει περί τα 90 μικροπλαστικά. Σαφώς η κατανάλωση ποικίλλει, ανάλογα με τις διατροφικές συνήθειες κάθε λαού και τις διατροφικές συνήθειες κάθε ανθρώπου ξεχωριστά, αλλά ένας λάτρης των θαλασσινών, σε σχέση τουλάχιστον με τα μύδια, θα μπορούσε να φάει μέχρι και 11.000 μικροπλαστικά ετησίως.

Πόσα μικροπλαστικά καταναλώνουμε όταν τρώμε ψάρια;


Μικροπλαστικά βρέθηκαν και σε κονσέρβες ψαριών. Οι αριθμοί που εντοπίστηκαν ήταν χαμηλοί, οπότε ο μέσος καταναλωτής συνήθως τρώει μέχρι και πέντε μικροπλαστικά σε μία μερίδα. Τα σωματίδια που βρέθηκαν ενδέχεται να προέρχονται από τη διαδικασία κονσερβοποίησης ή από τον αέρα.

Εκτός από τα μύδια και τα ψάρια, μία ακόμη «θαλασσινή τροφή» -και απαραίτητο συστατικό κάθε ζωντανού οργανισμού- είναι το θαλασσινό αλάτι.
Ένα κιλό αλάτι μπορεί να περιέχει πάνω από 600 μικροπλαστικά. Εάν κάποιος καταναλώνει τη μέγιστη ημερήσια ποσότητα των 5 γραμμαρίων αλατιού, αυτό σημαίνει ότι κατά κανόνα καταναλώνει και τρία μικροπλαστικά την ημέρα (αν και πολλοί άνθρωποι τρώνε πολύ περισσότερο αλάτι από τη συνιστώμενη ποσότητα). Παρά ταύτα, η ποσότητα μικροπλαστικών ενδέχεται να είναι πολύ μεγαλύτερη.

Η ποσότητα μικροπλαστικών στο θαλασσινό αλάτι πάντως, ποικίλει αναλόγως της μεθόδου εκχύλισης. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα στις έρευνες για τα μικροπλαστικά, εξού και η μεταξύ τους σύγκριση είναι από δύσκολη έως αδύνατη. Για παράδειγμα, υπάρχει μελέτη η οποία έχει επικεντρωθεί μόνο στις μικροΐνες (τα μικροσκοπικά μέρη υλικών όπως ο πολυεστέρας), όπως και μελέτη που έχει βασιστεί στην αναζήτηση μικροπλαστικών αποκλειστικά και μόνο μεγαλύτερων των 200 μικρόμετρων.

Μικροπλαστικά στο μέλι, στη μπίρα, στο κοτόπουλο... 

Παρά τα ευρήματα, άλλες μελέτες καταδεικνύουν ότι πολύ περισσότερα μικροπλαστικά που φτάνουν στο πιάτο μας προέρχονται από άλλες πηγές εκτός από τη θάλασσα. Τα χερσαία ζώα τρώνε επίσης μικροπλαστικά αν και, όπως και με τα ψάρια, συνήθως (όχι πάντα -μία ματιά σε παραδοσιακά πιάτα της ελληνικής κουζίνας φτάνει…) δεν τρώμε τα πεπτικά τους συστήματα.

Τα διαθέσιμα στοιχεία για την εν λόγω κατηγορία της βιομηχανίας τροφίμων είναι περιορισμένα, αλλά μία μελέτη για κοτόπουλα που εκτρέφονται σε κήπους στο Μεξικό βρήκε κατά μέσο όρο 10 μικροπλαστικά σε κάθε στομάχι κοτόπουλου -που σε κάποια μέρη του κόσμου θεωρείται λιχουδιά.

Μικροπλαστικά βρέθηκαν επίσης, στο μέλι και στη μπίρα (ενδέχεται να καταπίνουμε δεκάδες μικροπλαστικά με κάθε μπουκάλι μπίρας). Η πλέον γνωστή πηγή κατανάλωσης μικροπλαστικών είναι το εμφιαλωμένο νερό. Οι επιστήμονες έχουν βρει μικροπλαστικά τόσο σε γυάλινα όσο και σε πλαστικά μπουκάλια.

Οι φιάλες νερού μίας χρήσης περιέχουν από 2 έως και 44 μικροπλαστικά ανά λίτρο, ενώ οι επιστρεφόμενες φιάλες (οι οποίες επαναχρησιμοποιούνται) περιέχουν από 28 έως και 241 μικροπλαστικά ανά λίτρο. Τα μικροπλαστικά προέρχονται από τη διαδικασία συσκευασίας, που σημαίνει ότι κάθε φορά που γεμίζουμε ένα πλαστικό μπουκάλι είμαστε εκτεθειμένοι σε πολύ περισσότερα μικροπλαστικά.

Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τα μικροπλαστικά στα τρόφιμα προέρχονται από την οικιακή σκόνη. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, σε ετήσια δόση μπορεί να καταναλώνουμε περίπου 70.000 μικροπλαστικά μόνο από τη σκόνη που καταλήγει στο δείπνο μας -υπολογίζοντας μόλις ένα από τα καθημερινά γεύματα).

Συνεπώς, τρώμε μικροπλαστικά (σε μικρές ποσότητες) από τα τα θαλασσινά, τα ψάρια και το αλάτι. Αλλά μόνο από ένα λίτρο μπουκάλι νερό ημερησίως καταναλώνουμε περισσότερα μικροπλαστικά από όσα θα κατανάλωνε ένας -λαίμαργος- λάτρης θαλασσινών.

H άλλη ερώτηση που οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη απαντήσει είναι και η πιο σημαντική και αφορά το μέγεθος της βλάβης που προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό η κατανάλωση των μικροπλαστικών που λαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας.

Θαλάσσια σκουπίδια έχουν βρεθεί σε όλα τα ύδατα της Ευρώπης, ενώ το 94% των πλαστικών απορριμμάτων εκτιμάται ότι βρίσκεται στον βυθό της θάλασσας, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Επιστήμονες εκτιμούν ότι 1.455 τόνοι πλαστικού επιπλέουν σήμερα στη Μεσόγειο. Στην Ελλάδα από τους 180.000 - 300.000 τόνους πλαστικής συσκευασίας που παράγονται ετησίως, μόλις ένα μικρό ποσοστό από αυτή την ποσότητα ανακυκλώνεται.

Σύμφωνα με τον Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) κατά μέσο όρο χρησιμοποιούμε στην Ελλάδα 363 πλαστικές σακούλες/άτομο.

«Τα νούμερα είναι απογοητευτικά και το πρόβλημα τεράστιο» τονίζει ο υπεύθυνος εκστρατείας για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Greenpeace, Άλκης Καφετζής.

H εξάρτηση μας από το πλαστικό μιας χρήσης έχει μετατρέψει τη θάλασσα σε μια πελώρια χωματερή. Η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή που ορισμένες περιοχές της χώρας έχουν πάρει την απόφαση να τοποθετήσουν πλωτά φράγματα σε πολυσύχναστες παραλίες που θα συγκρατούν τα επιπλέοντα σκουπίδια, ώστε να μην ενοχλούν τους λουόμενους. Αν δε μειώσουμε ριζικά το πλαστικό μιας χρήσης στη ζωή μας το πρόβλημα θα γίνει μεγαλύτερο και καμία λύση δεν θα είναι αρκετή.

Ο ίδιος τονίζει πως προς το παρόν είναι εμφανές ότι μεγάλο πρόβλημα έχουν περιοχές κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα (Σαρωνικός, Πατραϊκός, Θερμαϊκός). Αλλά υπάρχουν αποδείξεις ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο εκεί».

Ταξίδι ευαισθητοποίησης

Από τις 20 Ιουλίου μέχρι τις 31 Ιουλίου ένα διαφορετικό πλοίο θα ταξιδέψει στο Αιγαίο και Ιόνιο Πέλαγος με ελεύθερη είσοδο και ανοιχτό κατάστρωμα σε όλους όσοι θέλουν να το επισκεφθούν για να ενημερωθούν για το πρόβλημα.

Πρόκειται για το Rainbow Warrior της Greenpeace το οποίο θα βρεθεί στην Ελλάδα στις 20 και 21 Ιουλίου στη Ζάκυνθο, στις 24 και 25 Ιουλίου στο Ηράκλειο και στις 30 και 31 Ιουλίου στη Σύρο. Όπως υπογραμμίζει ο κ. Καφετζής αυτή η περιοδεία είναι ένα κομμάτι της μεσογειακής περιοδείας που ξεκίνησε τον Ιούνιου από την Ισπανία κι έχει περάσει κι από Ιταλία, Κροατία, θα έρθει στην Ελλάδα και θα συνεχίσει στη Βουλγαρία.

Στόχος της οργάνωσης είναι να αναδείξει το μέγεθος του προβλήματος όσον αφορά την ρύπανση της Μεσογείου από τα πλαστικά. Γενικά, όπως υποστηρίζει ο κ. Καφετζής οι ρύποι στην Μεσόγειο κινούνται σε υψηλά επίπεδα. «Για αυτό κι ένα μέρος της αποστολής μας είναι το ερευνητικό», τονίζει και προσθέτει το εξής:

«Με ένα ειδικό δίχτυ θα πάρουμε δείγματα από σημεία που έχουμε επιλέξει, τα οποία θα αναλυθούν για να δούμε την ποσότητα και πυκνότητα των μικροπλαστικών. Πέρα όμως από την δειγματοληψία για τα πλαστικά θα έχουμε και ειδικές κάμερες που θα βιντεοσκοπούν τον βυθό σε συγκεκριμένα σημεία γύρω από νησιά που θα περάσουμε με το πλοίο, ώστε να δούμε την έκταση του προβλήματος».

Όπως συστήνει ο κ. Καφετζής τα βήματα που πρέπει να ακολουθούν οι καταναλωτές είναι αρχικά η μείωση χρήσης πλαστικών, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και στο τέλος η απόρριψη, δηλαδή να μην πετάνε πλαστικά στις ακτές και στις παραλίες. «Την μεγαλύτερη ευθύνη βέβαια την έχουν οι εταιρείες αλλά και οι πολιτικές. Ο καταναλωτής έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης και μπορεί να παρέμβει όσο μπορεί», είπε.

Τι δείχνουν έρευνες

• Το 80% των πλαστικών που βρέθηκαν στους ωκεανούς προέρχονται από την ξηρά. Το υπόλοιπο 20% προέρχεται από πλοία, υπεράκτιες πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου και φορτηγά-πλοία. Δεδομένης της εκτεταμένης και μαζικής χρήσης των πλαστικών μιας χρήσης και της ανεπάρκειας των συστημάτων διαχείρισης απορριμμάτων, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι περίπου 4,8 με 12,7 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν στους ωκεανούς. Το νούμερο αυτό για τις 23 χώρες της ΕΕ που βρέχονται από θάλασσα είναι 50 με 120 χιλιάδες τόνοι.

• Η Ευρώπη είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πλαστικού παγκοσμίως, με περίπου 50 εκατομμύρια τόνους ετησίως, εκ των οποίων σχεδόν το 40% χρησιμοποιείται για πλαστικές συσκευασίες.

• Οι μεγάλες πλαστικές συσκευασίες, όπως οι σακούλες, μπορούν να έχουν ολέθριο αποτέλεσμα για τις χελώνες, τις φώκιες και τα δελφίνια, αφού τα ζώα κινδυνεύουν να μπλεχτούν, να πνιγούν και να στραγγαλιστούν με αυτά ή να τα καταπιούν. Όμως, ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός οργανισμών είναι πιθανό να καταπιεί τα μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού, γνωστά ως «μικροπλαστικά» (πλαστικά κομμάτια μικρότερα των 5mm). Τα μικροπλαστικά στο θαλάσσιο οικοσύστημα είναι ένας σοβαρός κίνδυνος.

• Μελέτη του 2016 από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας εκτίμησε την πυκνότητα των σκουπιδιών στη θάλασσα του Σαρωνικού. Βρήκαν ότι τα σκουπίδια έχουν την τάση να συσσωρεύονται στα μεγαλύτερα βάθη (200-350μέτρα) και φτάνουν σε πυκνότητες μέχρι και 3.428 τεμάχια ανά τετραγωνικό χλμ. Το μεγάλο ποσοστό των σκουπιδιών είναι πάλι πλαστικά (95%).

• Μια έρευνα του 2017 (του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας, του τμήματος περιβαλλοντικών επιστημών σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ και του Πανεπιστημίου Πάτρας) βασιζόμενη στα κυρίαρχα ρεύματα υπολόγισε ότι οι υψηλότερες συγκεντρώσεις επιπλεόντων σκουπιδιών στη θάλασσα αναμένεται να εντοπιστούν στο βόρειο Αιγαίο, στον Σαρωνικό, την Εύβοια και την Κρήτη. Ενώ οι υψηλότερες συγκεντρώσεις σκουπιδιών σε παραλίες αναμένονται στον Σαρωνικό, την ανατολική Πελοπόννησο, τον Παγασητικό, τις Κυκλάδες και τη Βόρεια Κρήτη. Το ανατολικό Αιγαίο εκτιμάται ότι είναι η περιοχή με το μικρότερο πρόβλημα.

Από ΑΠΕ