Η απαγόρευση των νέων έργων πετρελαίου, αερίου και λιγνίτη στην ΕΕ θα ήταν απολύτως εφικτή, σύμφωνα με μια νέα νομική ανάλυση που δημοσίευσε σήμερα το ευρωπαϊκό γραφείο της Greenpeace. Με τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία να ξεπερνά τον 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα για πρώτη φορά το 2024, η επείγουσα ανάγκη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αυξάνεται κατακόρυφα.

Τα ορυκτά καύσιμα είναι μακράν ο κύριος παράγων για την παγκόσμια κλιματική κρίση, καθώς αναλογούν σε περισσότερο από το 75% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και σχεδόν στο 90% όλων των εκπομπών CO2. Αυξανόμενος αριθμός κυβερνήσεων αναγνωρίζει την ανάγκη σταδιακής κατάργησης του πετρελαίου, του αερίου και του λιγνίτη, ενώ ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας και το Διεθνές Κέντρο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη[1] λένε ότι η ανάπτυξη νέων έργων ορυκτών καυσίμων πρέπει να σταματήσει, αν θέλουμε να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στο μηδέν μέχρι το 2050, ώστε να αποφύγουμε τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.

Ο Thomas Gelin, υπεύθυνος για την εκστρατεία για το κλίμα στο ευρωπαϊκό γραφείο της Greenpeace, δήλωσε: “Τα ορυκτά καύσιμα είναι μακράν η μεγαλύτερη αιτία για τις καταστροφές που βιώνουμε λόγω κλιματικής αλλαγής, αλλά ακόμη και τώρα η ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις εγκρίνουν και χρηματοδοτούν νέες εξορύξεις, αγωγούς και τερματικούς σταθμούς εισαγωγής. Η ΕΕ πρέπει να λάβει σοβαρά μέτρα για έναν κόσμο χωρίς πετρέλαιο, αέριο και λιγνίτη – για ασφαλές κλίμα, καθαρό αέρα και νερό, και οικονομικά προσιτή ενέργεια για όλους. Είναι καιρός να απαγορευτούν τα νέα έργα ορυκτών καυσίμων, που διαιωνίζουν αυτή την κρίση”. 

Ο Κώστας Καλούδης, υπεύθυνος εκστρατείας του ελληνικού γραφείου της Greenpeace για το κλίμα και την ενέργεια, συμπληρώνει: “Αν θέλουμε να προστατεύσουμε τη χώρα μας, πρέπει να “κλείσουμε τη στρόφιγγα” για τα ορυκτά καύσιμα. Ας εγκαταλείψουμε την ουτοπία για υποτιθέμενα οφέλη από εξορύξεις, εγκαταστάσεις και κόμβους για το ορυκτό αέριο και ας εστιάσουμε στις ρεαλιστικές επιλογές που θα παράξουν πραγματικά οφέλη και ευημερία για τους ανθρώπους στη χώρα μας.” 

Η νομική ανάλυση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ μπορεί να προτείνει και να εγκρίνει νομοθετική απαγόρευση νέων έργων ορυκτών καυσίμων στην επικράτειά της. Η ανάλυση δείχνει ότι μια τέτοια απαγόρευση είναι υποχρεωτική, ώστε η ΕΕ να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της για το κλίμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ότι η ΕΕ έχει την αρμοδιότητα και τη νομική βάση να το πράξει, καθώς θα αποτελέσει ενιαία απάντηση στην κλιματική κρίση που αντιμετωπίζει η ΕΕ στο σύνολό της.

Μόνο για το ορυκτό αέριο, τα νέα έργα στην ΕΕ θα μπορούσαν να κοστίσουν έως και 84,1 δισ. ευρώ και οι πρόσθετες ετήσιες εκπομπές θα μπορούσαν να ισοδυναμούν με σχεδόν 300 μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση λιγνίτη (ή το ένα τέταρτο των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ευρώπης το 2020), επιβαρύνοντας τους προϋπολογισμούς των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των πολιτών και απομακρύνοντας την περιοχή από τους κλιματικούς της στόχους, σύμφωνα με την Global Energy Monitor[2]. Στην Ελλάδα, τα σχέδια επέκτασης του δικτύου φυσικού αερίου στην ηπειρωτική χώρα και η δημιουργία πολλών εγκαταστάσεων αποθήκευσης και υγροποίησης με διάφορα συνοδά έργα προβλέπεται να απαιτήσουν δαπάνες της τάξεως των €1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ σε χρονικό ορίζοντα μίας δεκαετίας[3]. Εκτός των άλλων προβλημάτων, οι επενδύσεις αυτές είναι επισφαλείς με οικονομικούς όρους και όχι αρκετά αποδοτικές σε βάθος χρόνου. Αυτοί οι δημόσιοι πόροι που έχουν δεσμευθεί για αυτά τα σχέδια μπορούν και πρέπει να ανακατευθυνθούν σε βιώσιμες και κοινωνικά επωφελείς ενεργειακές επενδύσεις.

Δείτε την περίληψη της νομικής ανάλυσης στα ελληνικά εδώ

Δείτε ολόκληρη τη νομική ανάλυση στα αγγλικά εδώ

Σημειώσεις προς συντάκτες:

[1] Μελέτες Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας και Διεθνούς Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη:
https://www.iea.org/reports/net-zero-by-2050 

https://www.iisd.org/articles/insight/no-new-fossil-fuel-projects-logical-first-step-transition-clean-energy

[2] Europe Gas Tracker της Global Energy Monitor: https://globalenergymonitor.org/wp-content/uploads/2024/02/GEM_Europe_Gas_Tracker_2024.pdf 

[3] https://www.desfa.gr/userfiles/consultations/DRAFT_TYDP2024-2033.pdf  

Πηγή: greenpeace.org

Ελαφρώς αυξημένη ήταν η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα το 2022 καθώς ο συνολικός ενεργειακός εφοδιασμός της ανήλθε στο 70,9% όσον αφορά στη συμμετοχή των ορυκτών καυσίμων σε σχέση με την ακαθάριστη διαθέσιμη ενέργεια (η συνολική ενεργειακή ζήτηση μιας χώρας ή περιοχής). Το αντίστοιχο ποσοστό το 2021 είχε διαμορφωθεί στο 69,9%.

Το ποσοστό αυτό μειώθηκε σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Σε σχέση με το 1990, το πρώτο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, μειώθηκε κατά περίπου 11,5 ποσοστιαίες μονάδες κυρίως λόγω της αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Το 2022, η Μάλτα (96,1%) παρέμεινε η χώρα της ΕΕ με το υψηλότερο μερίδιο ορυκτών καυσίμων στην ακαθάριστη διαθέσιμη ενέργεια, ακολουθούμενη από την Κύπρο (89,3%) και την Ολλανδία (87,6%). Οι περισσότερες από τις άλλες χώρες της ΕΕ είχαν μερίδια μεταξύ 50% και 85%. Μόνο η Σουηδία (30,4%) και η Φινλανδία (38,3%) είχαν μερίδια κάτω του 50%.

Η Ελλάδα είχε μερίδιο 83,37% το 2022, καταγράφοντας τρίτη κατά σειρά ετήσια αύξηση, καθώς το 2020 είχε 81,37% και το 2021 82,18%.

Σε σύγκριση με το 2021, το 2022, οι μεγαλύτερες, αλλά μάλλον μικρές, μειώσεις στο μερίδιο των ορυκτών καυσίμων στην ακαθάριστη διαθέσιμη ενέργεια σημειώθηκαν στη Λετονία (-3,7 ποσοστιαίες μονάδες), τη Σλοβακία (-2,1 π.μ.) και την Ουγγαρία (-1,9 π.μ.). Οι μεγαλύτερες αυξήσεις σημειώθηκαν στην Εσθονία (+4,2 π.μ.), στη Γαλλία (+2,9 π.μ.) και στη Βουλγαρία (2,8 π.μ.).

Το 2022 ήταν εξαιρετικό και από ενεργειακή άποψη. Ως το πρώτο πλήρες ημερολογιακό έτος μετά την άρση των σημαντικών περιορισμών που σχετίζονται με την COVID-19, σημαδεύτηκε επίσης από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου και από τις αυξήσεις των τιμών των διαφόρων ενεργειακών εμπορευμάτων.

Επιπλέον, σημειώθηκε μείωση της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας το 2022. Ακόμη και αν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξήθηκαν, αυτό δεν ήταν αρκετό για να αντισταθμίσει τη μείωση της πυρηνικής ενέργειας.

Πηγή: OT.gr