Του Νίκου Ελευθερίου

Όλα είχαν στηθεί στην εντέλεια για το γλέντι της οριστικής επίλυσης του κυπριακού. Επιλέχθηκε επιδέξια ο χώρος, η όμορφη Γενεύη της Ελβετίας. Επιλέχθηκαν επιδέξια οι επίσημοι, οι οποίου προσήλθαν ασμένως: ο Γ.Γ. του Ο.Η.Ε. Γκουτιέρες, ο Πρόεδρος της Επιτροπής της Ε.Ε. Γιούνκερ. Είχε επιλεχθεί επιδέξια η επόμενη ημέρα για να εμφανιστούν στη σκηνή από μηχανής θεοί οι ηγέτες Τουρκίας και Ελλάδας, Ερντογάν και Τσίπρας. Επιδέξια είχε περάσει και η γραμμή στο διεθνή τύπο : «Επιτέλους». Κι όμως όλα αυτό το πλουσιοπάροχο γαμήλιο γεύμα κατάληξε σε φιάσκο.

Έχει λοιπόν ενδιαφέρον να προσεγγίσουμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά του ναυάγιου της Γενεύης.

Πρώτο,η συγκεκριμένη συγκυρία για την συνδιάσκεψη υπήρξε εντελώς απρόσφορη. Κι αυτό αφορά κυρίως την εντελώς προβλέψιμή αλλά καθόλου μη προβλεφθείσα συμπεριφορά της τουρκικής ηγεσίας. Η συνάντηση αυτή έγινε την ίδια στιγμή ακριβώς που στην τουρκική βουλή ξεκινούσε η τόσο ζωτική για τον σημερινό σουλτάνο της Τουρκίας Ερντογάν συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος, προκειμένου εκτός από ανώτατος άρχοντας να είναι και τυπικά ο αναμφισβήτητος ηγέτης της εκτελεστικής εξουσίας. Για να μπορέσει να προχωρήσει αυτή η αναθεώρηση χρειαζόταν, όπως κι έγινε, να κάνει συμφωνία με τους πιο ακραίους εθνικιστικούς κύκλους της Τουρκίας, τους Γκρίζους Λύκους, προκειμένου οι βουλευτές τους να συνυποστηρίξουν τη συνταγματική αναθεώρηση. Πρέπει κανείς να είναι εντελώς άσχετος από διπλωματία, για να μην προβλέψει το αυτονόητο: ότι ο Ερντογάν θα περίμενε την ευκαιρία να κάνει μια ακραία εθνικιστική και επεκτατική παρουσία, όπως κι έγινε με διεθνές ακροατήριο με τις δηλώσεις του ότι τα τουρκικά στρατεύματα δεν θα φύγουν ποτέ από την Κύπρο και ότι οι τουρκικές εγγυήσεις δεν θα ακυρωθούν ποτέ.

Δεύτερο, η ελληνική κυβέρνηση έπεσε στη φάκα και εξαιτίας των δικών της ιδιοτελών σκοπιμοτήτων. Είναι πάγια πια στρατηγική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ να προσπαθεί κάθε στιγμή να ανακινεί θέματα άσχετα με την οικονομική και κοινωνική πολιτική που εφαρμόζει προκειμένου να αποπροσανατολίσει από τη συζήτηση σε αυτά τα ζητήματα, όπου η δυσφορία, η αγανάκτηση και ο θυμός του ελληνικού λαού διογκώνεται συνεχώς. Τη μια η συνταγματική αναθεώρηση, την άλλη οι σχέσεις εκκλησίας και κράτους, την παράλλη οι τηλεοπτικές άδειες, την επομένη ο εκλογικός νόμος και ούτω καθεξής. Στη δύσκολη φάση της δεύτερης αξιολόγησης που έχει σήμερα αυτοπαγιδευθεί δεν υπήρχε καμία καλύτερη ευκαιρία αποπροσανατολισμού από την διάσκεψη για την επίλυση του κυπριακού και την πανηγυρική παρουσία του Τσίπρα στην Γενεύη. Για μια ακόμη φορά πληρώνεται ακριβά η ασυγκράτητη ιδιοτέλεια που χαρακτηρίζει την πολιτική ΣΥΡΙΖΑ.

Τρίτο, μια διεθνής συνδιάσκεψη προκειμένου να συγκληθεί, απαιτείται εκ των προτέρων να έχει επιτευχτεί μία πλήρης σύγκλιση αν όχι ολοκληρωτική συμφωνία ανάμεσα στους συμμετέχοντες. Αυτή είναι η προϋπόθεση αν τουλάχιστο δεν θέλουν να γίνουν παγκόσμιο ρεζίλι όσοι συμμετέχουν. Στη περίπτωση του Κυπριακού τα βασικά ζητήματα που έχουν σχέση με τις εγγυήτριες δυνάμεις και την παρουσία ξένων στρατευμάτων δεν είχαν ουσιαστικά καν συζητηθεί, με αποτέλεσμα να προκύψει αυτή η ολοκληρωτική απόκλιση απόψεων που είδαμε. Αλλά και όλα τα άλλα θέματα που θεωρούνται ότι ανήκουν στο πεδίο της διακοινοτικής συνεννόησης είχαν μείνει σε μεγάλο βαθμό άλυτα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το εδαφικό όπου οι δύο χάρτες που κατέθεσαν τα μέρη είχαν επιφανειακά μικρή διαφορά μεταξύ τους, περίπου το 1% του κυπριακού εδάφους, στην πραγματικότητα όμως η διαφορά ήταν αγεφύρωτη γιατί αυτό το 1% αφορούσε σε κρίσιμες περιοχές, όπως της Μόρφου ή της Αμμοχώστου. Ανάλογα ζητήματα ήταν ανοιχτά είτε σε σχέση με την επιστροφή των προσφύγων είτε σε σχέση με την αποζημίωση των περιουσιών είτε σε σχέση και με την διακυβέρνηση της χώρας όπου είδαμε ότι ο Ερντογάν είχε εντελώς διαφορετική πρόταση ακόμη και στο θέμα της εναλλαγής του ελληνοκυπρίου και τουρκοκυπρίου προέδρου από αυτήν που είχε η κυπριακή και ελληνική πλευρά.

Τέταρτο, όχι όμως μόνο η σύγκλιση αυτής της συνδιάσκεψης σε αυτήν την συγκυρία και με αυτήν την προετοιμασία ήταν πρόβλημα, αλλά και ο τρόπος που έγινε η διεθνής συνδιάσκεψη είναι επιβαρυντικός, λαθεμένος και ένα αρνητικό προηγούμενο για το μέλλον. Η συνδιάσκεψη αυτή έγινε στη βάση της αναγνώρισης των τριών εγγυητριών δυνάμεων, θέση που είναι πάγια της τουρκικής πλευράς και μη αποδεκτή μέχρι τώρα από την ελληνική πλευρά αλλά και της εξίσωσης της κυπριακής δημοκρατίας, μέλους του Ο.Η.Ε. και της Ε.Ε. με το καθεστώς κατοχής της βόρειας Κύπρου. Ο πρόεδρος μιας ανεξάρτητης χώρας βρέθηκε στην ίδια μοίρα με τις παράνομες αρχές ενός καθεστώτος στρατιωτικής κατοχής. Η απλή αναγραφή των ονομάτων κι όχι των ιδιοτήτων των συμμετεχόντων ή οι τοποθετήσεις Αναστασιάδη ότι εκτός από επικεφαλής της ελληνοκυπριακής κοινότητας είναι και πρόεδρος της κυπριακής δημοκρατίας δεν αποτελούν παρά μόνο γελοιογραφική επιβεβαίωση αυτού του σφάλματος. Πέρα από αυτά ας αναφέρουμε ότι αυτή η κατάσταση αποκλείει και τις υπόλοιπες κοινότητες, όπως των Μαρωνιτών, των Λατίνων, των Αρμενίων, των Ρομά κι όσων αυτοπροσδιορίζονται απλώς «Κύπριοι».

Πέμπτο, για μια ακόμη φορά σε ένα κρίσιμο θέμα για δύο χώρες μέλη της, την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελληνική Δημιοκρατία, η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε μια παρουσία απούσα, άφωνη και αδιάφορη. Σε κανένα από τα κρίσιμα θέματα διαφωνιών των δύ πλευρών ο προέδρος Γιουνκέρ δεν πήρε μια υπεύθυνη και δημόσια θέση, όχι κατ’ ανάγκην υπέρ της πλευράς των δύο μελών της Ε.Ε. λόγω εταιρικής συγγένειας, αλλά τουλάχιστον λόγω διεθνούς δικαίου, αποφάσεων του ΟΗΕ και των ίδιων των αρχών, που προβάλλει αλλά δεν εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ίδια η λογική της δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας, που την έχει επιβάλλει με τοstatusquoη Άγκυρα σε συνδυασμό με τις «εγγυήσεις» και τα στρατεύματα κατοχής, έρχεται σε σύγκρουση με την ελευθερία κυκλοφορίας προσώπων που θεωρείται θεμελιακός στόχος της ΕΕ και πολύ περισσότερο ισχύει μέσα σε κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά. Δυστυχώς, όπως με τα Ίμια, όπως και με τις εξοργιστικές πρόσφατες δηλώσεις Ερντογάν για εδαφικές βλέψεις στα νησιά του Αιγαίου, έτσι και με τη διάσκεψη για το Κυπριακό, ο Γιουνκέρ και οι όμοιοί του στην Ε.Ε. τσιμουδιά. Και στην περίπτωση του υπουργοιύ εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, που είναι ακόμα επίσημο μέλος της Ε.Ε. όχι εντελώς συγκαλυμμένη φιλοτουρκική θέση, όπως στο θέμα των εγγυητριών δυνάμεων.

Τελικά, φαίνεται πως βρισκόμαστε σε μια διαδικασία τύπου Ανάν σε εξέλιξη, με άλλη κάπως μορφή. Περιπλοκές, αδιαφανείς, δυσλειτουργικές, επιβαλλόμενες από τους ισχυρούς ρυθμίσεις, αδιαφανείς και άγνωστες ακόμα και στον άμεσα ενδιαφερόμενο κυπριακό λαό, πάνε να καλύψουν μια βάση ουσιαστικής ασυμφωνίας σε βασικά θέματα, για να επιδείξουν μια ατλαντική επιτυχία. Προϋπόθεση για μια κοινά αποδεκτή αλλά και σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο επίλυση του κυπριακού είναι η παρουσία μιας φιλειρηνικής Τουρκίας, κι όχι τύπου Νετανιάχου όπως αυτή τη στιγμή με τον Ερντογάν, και μιας Ελλάδας απαλλαγμένης από την αναξιοπιστία και την παγκόσμια περιφρόνηση και ελεημοσύνη, με κοινωνική συνοχή και οικονομικό δυναμισμό. Και η λύση που θα αναζητείται να αφήνει πίσω το ξεπερασμένο, επιβεβλημένο από τους στρατιωτικούς νικητές και εισβολείς του 1974 διαιρετικό πλαίσιο της «διζωνικής ομοσπονδίας» και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ομαδικής ειρηνικής ζωής σε μια αξιοπρεπή, ελεύθερη και στη διακίνηση και στη διαμονή χώρα, που φυσικά θα σέβεται τα δικαιώματα της καταγωγής και της ταυτότητας όλων των ομάδων που τη συνθέτουν.



πηγή sxedio-b