Μέσα σε ένα διήμερο η βοιωτική γη ποτίστηκε από το αίμα των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας που ακόμα και σήμερα, 76 χρόνια μετά, ο χρόνος δεν στάθηκε ικανός να σβήσει ή να απαλύνει τις μνήμες.

Στην παγκόσμια ιστορία το έγκλημα στο Δίστομο είναι ιδιαίτερα γνωστό, δίπλα του όμως στον απόηχο του ολοκαυτώματος του Διστόμου, ακριβώς την επόμενη μέρα, έγινε και το ολοκαύτωμα στο Καλάμι Βοιωτίας.

Από αφιερώματα που έχουμε ήδη παρουσιάσει στο ert.gr, σταχυολογήσαμε όσα στοιχεία είναι χρήσιμα για την υπενθύμιση των εγκλημάτων αυτών. Ξεκινώντας από το Δίστομο, πρέπει να πούμε ότι η ναζιστική θηριωδία στοίχισε 218 ανθρώπινες ζωές, στις 10 Ιουνίου 1944. Όμως κανείς δεν ξέχασε, κανείς δεν έχει δικαίωμα να ξεχάσει τι έγινε, γιατί έγινε και ποιοι το έκαναν. Όπως κάθε χρόνο ο Δήμος οργανώνει πολυήμερες εκδηλώσεις τιμής και μνήμης.

Πρέπει να τονίσουμε ότι ακόμα και αν κάποιος δεν έχει μπορέσει να τις παρακολουθήσει, στο Δίστομο υπάρχει και λειτουργεί μουσείο θυμάτων του ναζισμού, το οποίο μπορεί να αποτελέσει τόπο επίσκεψης σε οποιαδήποτε άλλη ευκαιρία.
Το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού βρίσκεται στην είσοδο της κωμόπολης του Διστόμου, απέναντι & διαγώνια από το Δημαρχείο με ομαλή και άνετη πρόσβαση. Διαμορφώθηκε το 2005, στο χώρο του παλιού Δημοτικού Σχολείου και ο μέσος όρος επισκέψεων ανά μήνα είναι τα 150 άτομα.

Στην είσοδο δεσπόζει η φωτογραφία της Διστομίτισας Μαρίας Παντίσκα (απεβίωσε στις 16/3/2009 σε ηλικία 84 ετών), διάσημης από τη δημοσίευσή της στο περιοδικό LIFE, αρ. τ. 10 στις 27-11-1944.

Ο συνολικός χώρος του, που ανέρχεται σε 200 περίπου τ.μ.χωρίζεται σε δύο επίπεδα. Στον πρώτο όροφο είναι αναρτημένες σε ειδική αίθουσα, οι φωτογραφίες όλων των θυμάτων, καθώς και ειδικός χώρος φωτογραφίας του οστεοφυλακίου, που βρίσκεται ατόφιο στο ειδικό Μαυσωλείο στο λόφο Κάναλες του Διστόμου. Στον προθάλαμο, υπάρχει ιστορικό υλικό εφημερίδων και περιοδικών εκδόσεων της εποχής με άρθρα φωτογραφίες και ντοκουμέντα.

Όπως αναφέρει ο Δήμος Διστόμου – Αράχωβας – Αντίκυρας, ο Διστομίτης Στάθης Σταθάς, με την ευκαιρία κυκλοφορίας τριπτύχου για τα πενηντάχρονα της σφαγής του Διστόμου, το 1994, έγραφε:

ΙΣΤΟΡΙΚΟ -Σάββατο 10 Ιουνίου 1944

Τα νέα από το μέτωπο ήταν καλά.
Ξημέρωνε μια ακόμα μέρα εργασίας και ελπίδας. Η μέρα της λευτεριάς και της ειρήνης κοντοζύγωνε. Τέσσερις μέρες πριν, στις 6 Ιουνίου, οι σύμμαχοι είχαν αποβιβαστεί στη Νορμανδία. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέποντας να φτάνει το τέλος της αυτοκρατορίας τους καταλαμβάνονται από αμόκ καταστροφής. Βγάζουν διαταγές γενοκτονίας.
«Ένας Γερμανός σκοτωμένος – πενήντα Έλληνες, δέκα Γερμανοί – ένα χωριό».

Ήθελαν να τρομοκρατήσουν τους κατοίκους ώστε να πάψουν να ενισχύουν τις οργανωμένες ανταρτικές ομάδες που δρούσαν στην περιοχή. Έτσι στα πλαίσια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων εκείνο το φοβερό πρωινό μια φάλαγγα επτά αυτοκινήτων με Γερμανούς στρατιώτες (2ος λόχος του 2ου τάγματος του 7ου Συντάγματος της 1ης Μεραρχίας των Ες – Ες με έδρα την Λιβαδειά), ξεκίνησε από τη Λιβαδειά με κατεύθυνση προς το Δίστομο. Από αυτά τα δύο πρώτα που προπορεύονταν αρκετά, ήταν ελληνικά επιταγμένα, γεμάτα με Γερμανούς στρατιώτες ντυμένους μαυραγορίτες. Αυτοί θα πρωτοκτυπούσαν τους αντάρτες που ανύποπτοι θα πλησίαζαν τα αυτοκίνητα και θα ενισχύονταν από τη δύναμη που θα ακολουθούσε.

Από τον Καρακόλιθο και μετά σκορπούν το θάνατο. Σκοτώνουν πέντε και συλλαμβάνουν σαν ομήρους δώδεκα αγρότες ενώ θέριζαν.»
Τα ιστορικά δρώμενα σύμφωνα με τις μέχρι τώρα διασταυρωμένες πληροφορίες έχουν ως εξής: Στη διασταύρωση Διστόμου – Αράχωβας συναντιούνται με άλλα 60 αυτοκίνητα γεμάτα Γερμανούς στρατιώτες που έρχονταν από την Άμφισσα με κατεύθυνση προς το Δίστομο.

Μπαίνουν στο Δίστομο αφού ανταλλάσσουν και διασταυρώνουν τις πληροφορίες τους. Οι κάτοικοι είναι ανυποψίαστοι. Βλέποντας όμως τους ομήρους ανησυχούν. Η φάλαγγα ήταν πρωτόφαντα μεγάλη. O επικεφαλής των Γερμανών, δε δέχεται τη συνάντηση που ζητούν ο Πρόεδρος της κοινότητας, Χαράλαμπος Κίνιας και ο παπάς τον χωριού Σωτήρης Ζήσης από τους οποίους και παλιότερα ζητούσε πληροφορίες για τις κινήσεις των ανταρτών στην περιοχή αλλά δεν μπορούσε να αποσπάσει πληροφορίες.

Στη συνέχεια τοποθετούνται στα υψώματα γύρω από το χωριό φυλάκια για τον έλεγχο και εκφοβισμό ενώ ανακοινώνουν ότι όποιος δεν κλειστεί στα σπίτι του και φύγει θα θεωρηθεί αντάρτης και θα εκτελείται επί τόπου.

Κατορθώνουν με διάφορους εκφοβισμούς και τους πράκτορές τους και συγκεντρώνουν πληροφορίες ότι στο κοντινό Στείρι κινούνται οι αντάρτες της περιοχής και ένα τμήμα της αυτοκινητοπομπής μαζί με τους «μαυραγορίτες» ξεκινά για το Στείρι. Λίγο πριν από το Στείρι πέφτουν σε ενέδρα των ανταρτών που στρατοπέδευαν στην περιοχή και ενημερώθηκαν για την έλευση των ναζιστικών δυνάμεων στην περιοχή.

Ακολουθεί μάχη και σκοτώνονται ο Έλληνας οδηγός του προπορευόμενου πολιτικού οχήματος και τραυματίζεται ο βαθμοφόρος Τεό. Μετά από σχετικά σύντομη μάχη με ακαθόριστες απώλειες εκατέρωθεν, η πομπή επιστρέφει στο Δίστομο και εκεί ο Τεό αποβιώνει. Έξαλλος ο επικεφαλής λοχαγός Λάουτενμπαχ, αναλαμβάνει την επιχείρηση αντιποίνων και σύσσωμη η δύναμη των Ναζιτικών δυνάμεων επιπίπτει επί των αμάχων κατοίκων του χωριού, εκτελώντας την διαταγή της πλήρους εξόντωσης.

Σφαγή

Κι εδώ αρχίζει η τραγωδία του Διστόμου.

Οι κάτοικοι, όσοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν νωρίτερα από το Διάσκελο, τη μόνη αφύλακτη διάβαση, κλείνονται έντρομοι στα σπίτια τους.
Τους έρημους δρόμους του χωριου διατρέχουν εξαγριωμένοι στρατιώτες με εφ’ όπλου λόγχη.
Μπαίνουν στα σπίτια, σκοτώνουν, καίνε, σφάζουν ότι βρίσκουν στο διάβα τους. Γέροι, γριές, γυναίκες ακόμα και βρέφη λίγων ημερών πέρασαν από τον ίδιο τρομακτικό Γολγοθά. Γίδια, πρόβατα, άλογα, σκυλιά… ότι ζωντανό κινείται, εξολοθρεύεται.

«Απαίσιοι ακούγονται οι θρήνοι και οι οιμωγές αυτών που ξεψυχούν. Νέοι Ηρώδεις οι εκπολιτιστές του Χίτλερ μακελεύουν τα παιδάκια του Διστόμου».

Ο Στάθης Σταθάς συνεχίζει: «Στο Δίστομο έγιναν αυτά. Θα γίνονταν κι άλλα. Μα ήρθε η νύχτα και οι δολοφόνοι φοβήθηκαν και έφυγαν.
Τώρα στο χωριό απλώνεται η γαλήνη του Νεκροταφείου για πολλή ώρα. Μα σιγά – σιγά ξύπνησε το Δίστομο. Και τότε ακούστηκαν οι θρήνοι των παιδιών που έρημα κλαίγαν τους γονείς τους και οι γόοι των γερόντων.
Ακούγονταν ακόμη και κάποια παράξενα γέλια και τραγούδια αυτών που παρεφρόνησαν, μπροστά στη φρίκη που έζησαν.

Μέσα στη νύχτα μικρά παιδιά πήραν τους σκοτεινούς δρόμους προσπαθώντας να φτάσουν στα κοντινά χωριά. ‘Ενα καραβάνι παιδιών που γύρευε ένα ανθρώπινο χέρι για να σκουπίσει τα δάκρυα από τα μουτράκια τους και να δώσει απάντηση στο ερωτηματικό: Γιατί τους σκότωσαν;»

Από το βιβλίο του Γιάννη Μπασδέκη «ΔΙΣΤΟΜΟ», μεταφέρουμε εν συντομία τις κάτωθι πληροφορίες: «Οι βιαιότητες συνεχίστηκαν τις επόμενες ημέρες με ιδιαίτερη αγριότητα όπου οι Χιτλερικοί πλιατσικολόγησαν ότι είχε απομείνει όρθιο. Στις 26 Ιουνίου επανέρχονται με αποκορύφωμα τον ομαδικό βιασμό μιας 50χρονης τυφλής και πνευματικά ανάπηρης γυναίκας αφού την χτυπούν στο πρόσωπο με τον υποκόπανο σπάζοντάς της τα δόντια και αναίσθητη όπως είναι, ξεσπούν επάνω της, το βρώμικο σαρκικό πάθος τους».

Ο Στάθης Σταθάς συνεχίζει: «Αποτελεί κατάπτυστο γεγονός για τον πολιτισμό εκείνων που φιλοδόξησαν να κυβερνήσουν τον κόσμο και που κατέδειξε ότι ο μέχρι σήμερα πολιτισμός καμιά εν γένει επίδραση δεν είχε στις εγκληματικές ψυχές τους» (Νυρεμβέργη).

Μετά τον πόλεμο και την ήττα των Γερμανών, ο Διοικητής των Γερμανικών δυνάμεων που διέπραξαν το πανανθρώπινο έγκλημα του Διστόμου Χάνς Ζάμπελ συνελήφθη στο Παρίσι και εκδόθηκε από τις Γαλλικές αρχές στην Ελλάδα, ενώ όμως ήταν προφυλακισμένος και επρόκειτο να προσαχθεί σε δίκη ζητήθηκε απο την Κυβέρνηση της τότε Δ. Γερμανίας και εστάλη σ’ αυτή, όπου σύμφωνα με πληροφορίες παραμένει σήμερα ελεύθερος».

Το Καλάμι Βοιωτίας

Mία ημέρα μετά το Ολοκαύτωμα στο Δίστομο (10/6/1944), ακολούθησαν τα γεγονότα στο Καλάμι Βοιωτίας. Ήταν 11 Ιουνίου 1944 και οι ναζί σφαγείς του Διστόμου, αφού «το είχαν γλεντήσει» το βράδυ στη Λιβαδειά, αποφασίζουν να κάνουν μπλόκο κοντά στο χωριό Καλάμι και συγκεντρώνουν 26 άτομα.

Τους ξεχώρισαν άνδρες και γυναίκες και τους εκτέλεσαν. Μετά πέταξαν μέσα σε ένα σπίτι τα πτώματα και έβαλαν φωτιά για να τα απανθρακώσουν.

«Πιστοί» στις «συνήθειές» τους το έριξαν στο πλιάτσικο. Τίποτα δεν γλίτωσε, ζώα, ρούχα, σπαρτά, κότες, ακόμα και η αποθήκη του Ερυθρού Σταυρού λεηλατήθηκε. Οι άρπαγες τα φόρτωσαν σε φορτηγά και έφυγαν.
Το Καλάμι πλήρωσε με 26 ζωές, με δύο τραυματίες και με λεηλασία τουλάχιστον 20 σπιτιών, τη μανία των χιτλερικών αποβρασμάτων.

Oι ναζί εκτέλεσαν τους: Άκ. Σλατινόπουλο, Παναγιού Σλατινοπούλου, Ευαγγελία Σλατινοπούλου, Άπ. Σλατινόπουλο το και αβάπτιστο κοριτσάκι του Σλατινοπούλου, Σπυρ. Νάκο, Βάγια Νάκου, Αγγελική Νάκου, Άπ. Νάκο, Αννα Νάκου, Μόρφω Κυρίτση, Δήμητρα Κυρίτση και άλλους.

Όπως διαπιστώθηκε, στο Δίστομο και στο Καλάμι οι αξιωματικοί των ναζί ήταν: ο στρατιωτικός Διοικητής Λεβαδείας Ταγματάρχης των S.S. Stuzmau Afeohrer Rickert, ο Φρούραρχος Λεβαδείας Γερμανός υπολοχαγός των S.S. Ober Sturmpeyhrer Zabel, ο Γερμανός λοχαγός των S.S. Λεβαδείας Hauptstuzmpmfuhrer Copenfer, ο διοικητής της Γκεσταπό Λεβαδείας ανθυπολοχαγός Sekre Karl Kaze Paar, ο υποδιοικητής της G.F.P. Λεβαδείας επιλοχίας Rellwebel Willy Jannis και η διερμηνέας του Franlein Johanna.

Ένα λιτό μνημείο στην άκρη του δρόμου, κρατάει τη μνήμη ζωντανή.

Επιμέλεια αφιερώματος & φωτο από το Καλάμι: Νάσος Μπράτσος


πηγή ΕΡΤ

Οι Γερμανοί είναι πλέον οι νέοι κατακτητές της Κρήτης. Μετά από μάχες 10 ημερών, το νησί έχει πέσει στα χέρια τους. Αυτοί έχουν πέσει έξω στους υπολογισμούς τους, καθώς ο σχεδιασμός τους ήταν να το καταλάβουν μέσα σε λίγες μόλις ώρες.

Το τίμημα της επιχείρησης είναι πολύ ακριβό. Χιλιάδες αλεξιπτωτιστές και άνδρες του στρατού τους έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί βαριά.  Η αντίσταση των άοπλων Κρητικών, μαζί με τις λίγες δυνάμεις των Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών, έχουν καταφέρει να αποδεκατίσουν το σώμα αλεξιπτωτιστών, καταρρίπτοντας και πάνω από 200 αεροπλάνα.

Με την κατάληψη του νησιού, απ’ το οποίο οι σύμμαχοι αποχωρούν από τις 28 μέχρι τις 31 Μαΐου αφήνοντας μόνο τον πληθυσμό, οι Γερμανοί άρχισαν τα αντίποινα και την εκδίκηση για την αντίσταση που συνάντησαν. Στο μικρό χωριό του νομού Χανίων Κοντομαρί, κοντά στο Μάλεμε, θέτουν σε εφαρμογή το πρώτο τους απάνθρωπο σχέδιο.

Στις 2 Ιουνίου περικυκλώνουν το χωριό, συγκεντρώνουν στην πλατεία όλους τους κατοίκους και στη συνέχεια μεταφέρουν 26 άνδρες, ηλικίας 18-50 ετών, σε ένα λιόφυτο.
Ο επικεφαλής του αποσπάσματος ανθυπολοχαγός Χορστ Τρεμπς, τους ανακοινώνει ότι θα εκτελεστούν ως αντίποινα για το θάνατο Γερμανών στρατιωτών.

Είχε βρεθεί κι ένα ματωμένο σακάκι Γερμανού στο χωριό, αλλά μάλλον αυτή ήταν απλώς μια αφορμή για το μαζικό έγκλημα…

Γερμανοί εξετάζουν ένα σακάκι με αίμα, κρίνοντας ένοχο το χωριό…

Ο Τρεμπς δίνει το σύνθημα και η εκτέλεση αρχίζει. Συνολικά πέφτουν αμέσως νεκροί 24 άνδρες. Δύο καταφέρνουν να τρέξουν, προσπαθώντας να διαφύγουν, πληγωμένοι βαριά. Ξεφεύγουν, αλλά μόνο ο ένας διασώζεται τελικά.

Ο Τρεμπς λίγο μετά παρασημοφορήθηκε, για τη «γενναιότητά» του να ξεκληρίσει ένα χωριό αμάχων…

Ο Τρεμπς (αριστερά) στο Κοντομαρί

Δυο μήνες μετά παρασημοφορείται!

Η θηριωδία, η πρώτη στην Κρήτη και από τις πρώτες των Ναζί σε όλη την Ευρώπη, απαθανατίστηκε στιγμή προς στιγμή. Ο ανταποκριτής προπαγάνδας της Βέρμαχτ, Φραντς Πήτερ Βέιξλερ βρισκόταν μαζί με το απόσπασμα όταν μπήκε στο χωριό και φωτογράφισε τα πάντα. Οι φωτογραφίες – απόδειξη του μαζικού εγκλήματος- φυλάχτηκαν καλά στα αρχεία του γερμανικού στρατού μέχρι το 1980, όταν εντοπίστηκαν και δημοσιοποιήθηκαν για πρώτη φορά από τον Έλληνα δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο, χωρίς να είναι γνωστό το χωριό της τραγωδίας, που βρέθηκε μετά από δημοσιογραφική, και πάλι, έρευνα.

Σήμερα αναδημοσιεύουμε μερικές από τις φωτογραφίες, όπως διατηρούνται στα αρχεία του γερμανικού στρατού. Στο κάτω μέρος κάθε μιας αναγράφεται το αρχείο, το όνομα του φωτογράφου και η ημερομηνία της λήψης.

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΦΤΑΝΟΥΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΟΥΝ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΕΛΑΙΩΝΑ

ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΤΟΙΜΑΖΟΥΝ ΓΙΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗ

ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ…

ΕΤΟΙΜΟΙ, ΠΥΡ…

ΚΑΠΟΙΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΞΕΦΥΓΟΥΝ… ΑΛΛΑ ΠΕΦΤΟΥΝ ΝΕΚΡΟΙ. ΕΝΑΣ ΜΟΝΟ ΓΛΙΤΩΝΕΙ

Η ΧΑΡΙΣΤΙΚΗ ΒΟΛΗ…

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΦΟΒΕΡΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ…

76^η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΒΙΑΝΝΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ

13- 16 Σεπτεμβρίου 2019

 

Παρασκευή 13.9.2019

• 6.00 μμ: συγκέντρωση στο Πανδημοτικό Ηρώο Βιάννου (Σελί Αμιρά) και πορεία Μνήμης & Δικαιοσύνης προς τον τόπο εκτέλεσης στον Αμιρά (τοποθεσία Αμπέλια, οικισμός Μελιανά)

Σάββατο 14.9.2019

 

Πρωί: τελετές μνήμης σε εκκλησίες και μνημεία των χωριών της Βιάννου

 

Μουσείο Ολοκαυτώματος Δ. Βιάννου, Αμιράς

• 5.00-5.30: Προσέλευση

• 5.30- 6.00: Χαιρετισμοί – Επίσημη έναρξη εκδηλώσεων

• Σταύρος Αρναουτάκης, Περιφερειάρχης Κρήτης
• Μηνάς Σταυρακάκης, Δήμαρχος Βιάννου
• Αριστομένης Α. Συγγελάκης, Πρόεδρος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δ. Βιάννου
• Βασίλης Μπρακατσούλας, Συμπρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα
• Βουλευτές - Ευρωβουλευτές

6.00 μμ – 6.45 μμ: παρουσίαση του βιβλίου της Άννας Μανουκάκη – Μεταξάκη με τίτλο: «Γράμματα του Αλέξανδρου Ραπτόπουλου από τη φυλακή. 1942»

• Σύντομη εισαγωγή:
  • Παύλος Μπαριτάκης, Πρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης
  • Δρ. Μαρία Χρηστάκη – Χάμψα, Πρόεδρος Βλαχάκειου Πνευματικού Κέντρου Βιάννου

 

• Ομιλία: Άννα Μανουκάκη – Μεταξάκη, φιλόλογος και συγγραφέας

• Ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου

Συντονισμός: Μανώλης Σπανάκης

6.45μμ – 7.30μμ: Ναζιστικά Εγκλήματα & Δικαιοσύνη

• 645μμ – 7.00μμ: Ομιλία: Γεώργιος Καλογεράκης, Διδάκτωρ Ιστορίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

«Η δίκη του σφαγέα Φρίντριχ Βίλχελμ Μίλερ και το Ολοκαύτωμα της Βιάννου».

 

7.00μμ-7.30 μμ: Ομιλία: Δρ. Marco De Paolis, Γενικός Στρατιωτικός Εισαγγελέας της Ιταλίας.

Συντονισμός:

Γιώργος Παπαδάκης, δημοσιογράφος

7.30μμ – 8.45 μμ: Η διεκδίκηση των Γερμανικών Αποζημιώσεων στο επίκεντρο!

• Ομιλίες:

• Gabrielle Heinecke, Δικηγόρος, Εκπρόσωπος της Ομάδας AK Distomo (από το Αμβούργο)

 

• Δημήτρης Κούρτης, Νομικός, Ειδικευθείς στο Διεθνές Δίκαιο, Επίκουρος Ερευνητής Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας

 

• Αριστομένης Ι. Συγγελάκης, Συγγραμματέας Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα

• Παρεμβάσεις από Δημάρχους Μαρτυρικών Δήμων, Προέδρους Ενώσεων Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής και Εκπροσώπους του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

• Συζήτηση

 

Συντονισμός: Γιώργος Σαχίνης, δημοσιογράφος

Πανδημοτικό Ηρώο Βιάννου, Σελί Αμιρά, 9.00μμ

• Πολιτιστική εκδήλωση με τίτλο:

«Τραγουδάμε για τη Βιάννο»

Αγώνας για Δικαιοσύνη και Αποζημίωση!

Τραγουδούν:

Λάκης Χαλκιάς,

Ερωφίλη,

Ιωάννα Φόρτη,

Νατάσσα Παπαδόπουλου-Τζαβέλα

Παίζουν οι :

Λίνα Ζάχαρη - Πιάνο

Τεό Λαζάρου – Μπάσο, Καλλιτεχνική Επιμέλεια

Μάνος Σγουρίδης - Τσέλο

Μιχάλης Μπελιβάνης - Λύρα

Ναυσικά Καραγιαννάκη - Φλάουτο

Δημήτρης Καρβέλης - Κιθάρα

Γιώργος Λιακάκης - κιθάρα

Γιάννης Τόλιος - Μπουζούκι

Νίκος Σκιαδάς - Κρουστά

Κυριακή 15.9.2019, Πανδημοτικό Ηρώο Βιάννου, Σελί Αμιρά

 

9.00 πμ: Δοξολογία - Επιμνημόσυνη δέηση

10.00 πμ: Επίσημη τελετή μνήμης

• Προσκλητήριο νεκρών
• Ομιλία από τον Δημήτρη Χρηστάκη, Καθηγητή του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου.
• Κατάθεση στεφάνων

 Δευτέρα 16.9.2019, Κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης, Ηράκλειο, 9.00μμ

 

Πολιτιστική εκδήλωση με τίτλο:

«Τραγουδάμε για τη Βιάννο»

Αγώνας για Δικαιοσύνη και Αποζημίωση!

Τραγουδούν:

Λάκης Χαλκιάς,

Ερωφίλη,

Ιωάννα Φόρτη,

Νατάσσα Παπαδόπουλου-Τζαβέλα

Παίζουν οι :

Λίνα Ζάχαρη - Πιάνο

Τεό Λαζάρου – Μπάσο, Καλλιτεχνική Επιμέλεια

Μάνος Σγουρίδης - Τσέλο

Μιχάλης Μπελιβάνης - Λύρα

Ναυσικά Καραγιαννάκη - Φλάουτο

Δημήτρης Καρβέλης - Κιθάρα

Γιώργος Λιακάκης - κιθάρα

Γιάννης Τόλιος - Μπουζούκι

Νίκος Σκιαδάς - Κρουστά

76 χρόνια από το Ολοκαύτωμα της Βιάννου

 

Αγώνας για Δικαιοσύνη & Αποζημίωση!

ΟΡΓΑΝΩΣΗ:

• ΕΝΩΣΗ ΘΥΜΑΤΩΝ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΒΙΑΝΝΟΥ
• ΔΗΜΟΣ ΒΙΑΝΝΟΥ

ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΗΣ:  ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ

ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Συμπληρώνονται σήμερα 16 Αυγούστου 76 χρόνια από το ολοκαύτωμα του 1943 στο μαρτυρικό Κομμένο Άρτας, όπου 317 κάτοικοι βρήκαν φρικτό θάνατο από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής.

Το Αρχείο της ΕΡΤ για την επέτειο μνήμης της σφαγής στο Κομμένο, παρουσιάζει την εκπομπή του 1984:

ΕΔΩ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

ΚΑΨΤΕ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΚΟΜΜΕΝΟ

(video)

Νέο Το επεισόδιο, παραγωγής 1982, της σειρά επιμορφωτικών ντοκιμαντέρ «ΕΔΩ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ» αφηγείται την ιστορία της ομαδικής σφαγής 317 κατοίκων του χωριού Κομμένου της Άρτας από τους Ναζί τον Αύγουστο του 1943.

Μέσα από τις συγκλονιστικές μαρτυρίες επιζώντων κατοίκων, οι οποίοι περιγράφουν τα γεγονότα όπως τα βίωσαν, αποκαλύπτονται οι θηριωδίες των Ναζί σε βάρος των συγγενών τους. Ο αφανισμός του χωριού αποφασίστηκε με το πρόσχημα της σχέσης του με ένοπλα τμήματα ανταρτών των ορεινών περιοχών στα οποία εξασφάλιζε τρόφιμα, και με γερμανική διαταγή η επιχείρηση ξεκίνησε το πρωί της 16ης Αυγούστου 1943. Συγγενείς των θυμάτων αφηγούνται τις τραυματικές τους εμπειρίες για τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι διασώθηκαν, ενώ ο φακός της κάμερας περιηγείται στα σπίτια του χωριού όπου κάηκαν ζωντανές ολόκληρες οικογένειες. Στην εκπομπή μιλούν οι κάτοικοι του Κομμένου: Πέτρος Κολιοκώτσης, Αλέκος Μάλλιος, Δημήτρης Σιώζιος, Δήμητρα Μπούγια, Μάνθος Παππάς, Σεραφείμ Σκάρας, Ισμήνη Νησιώτη, Χρήστος Μπίτσης, Γιάννης Δήμος, Χρήστος Στασινός, Γ. Βλαχοπάνος, Ξενοφών Στασινός και Σπύρος Σταμάτης.

Σκηνοθεσία: Νίκος Παπαθανασίου

Έτος παραγωγής: 1982

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

Πέρασαν 75 χρόνια από το ολοκαύτωμα που υπέστη η ηρωική περιοχή των Ανωγείων από τους ναζί.

Από την ιστοσελίδα του Δήμου Ανωγείων μεταφέρουμε την ιστορική αναδρομή.

Τα τρία Ολοκαυτώματα

Τ΄ Ανώγεια λόγω της θέσης τους, στις απόκρημνες πλαγιές του Ψηλορείτη και του  αδούλωτου φρονήματος των κατοίκων τους, βρέθηκαν πάντοτε στην πρώτη γραμμή των απελευθερωτικών αγώνων των Κρητικών απέναντι σε οποιονδήποτε κατακτητή.

Κατακτήθηκαν από τους Τούρκους  το 1648 και στη συνέχεια ήταν βακουφικό (μοναστηριακό) χωριό, αφιερωμένο στα τζαμιά της Βαλιδέ Σουλτάνας, ενώ παράλληλα αποτέλεσαν σημαντικό επαναστατικό κέντρο.

Το Μάιο του 1822, στη θέση Σκλαβόκαμπος  Μαλεβιζίου, οι Ανωγειανοί νίκησαν τους Τούρκους, με αρχηγό τους το Βασίλη Σμπώκο. Το γεγονός αυτό, έγινε η αφορμή και στις 14 Ιουλίου του 1822, ο Σερίφ Πασάς που βρήκε το χωριό ερημωμένο από τους  κατοίκους του, οι οποίοι πολεμούσαν  στη Μεσσαρά, το λεηλάτησε και το έκαψε.

Αυτό ήταν το πρώτο ολοκαύτωμα των Ανωγείων και έμελλε να ακολουθήσουν άλλα δύο. Λίγο πριν από την επανάσταση του 1866, έγινε στα Ανώγεια η συνέλευση για την εκλογή αντιπροσώπων των οπλαρχηγών της Ανατολικής Κρήτης. Την ίδια χρονιά, τρεις Ανωγειανοί άνηκαν στους πεσόντες του ολοκαυτώματος του Αρκαδίου, με το οποίο ηρωικά αποκρούστηκε η απόπειρα κατάληψής του από τον Σερίζ πασά.

Το 1867 ο Ομέρ πασάς κατέλαβε τ’ Ανώγεια και το Νοέμβριο του ίδιου έτους ο Ρεσίζ πασάς προέβη στο ολοκαύτωμα του χωριού για δεύτερη φορά, μόλις 45 χρόνια μετά από το πρώτο ολοκαύτωμα.

Οι κάτοικοι των Ανωγείων έλαβαν, ακόμα, μέρος στις επαναστάσεις του 1878 και του 1897 αλλά και στο Μακεδονικό και στον Ηπειρωτικό Αγώνα.

Μετά το Ολοκαύτωμα

Κατά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο οι Ανωγειανοί πήραν μέρος, από τους πρώτους, στην αντίσταση κατά των Ναζί κατακτητών με τη δημιουργία ένοπλων ομάδων σε συνεργασία με το Συμμαχικό Αρχηγείο Μέσης Ανατολής και έχοντας επικεφαλής τον Ιωάννη Δραμουντάνη (Στεφανογιάννη) ο οποίος και εκτελέστηκε από τους Ναζί, στις 12 Φεβρουαρίου 1944

Κορυφαίο γεγονός της αντίστασης του αγωνιζόμενου λαού των Ανωγείων, υπήρξε η καταστροφή και ισοπέδωση του χωριού τον Αύγουστο του 1944.  Το 3ο ολοκαύτωμα των Ανωγείων  άρχισε τη 13η Αυγούστου και κράτησε μέχρι το τέλος του ίδιου μήνα. Στο Αρμί, την κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται εγχάρακτη η διαταγή του Γερμανού στρατηγού φρουράρχου Κρήτης.

«…Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι κέντρον της αγγλικής κατασκοπίας εν Κρήτη και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το φόνο του λοχία φρουράρχου Γενί-Γκαβέ και της υπ’ αυτόν φρουράς και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το σαμποτάζ της Δαμάστας, επειδή εις Ανώγεια ευρίσκουν άσυλον και προστασίαν οι αντάρται των διαφόρων ομάδων αντιστάσεως και επειδή εκ των Ανωγείων διήλθον και οι απαγωγείς με τον στρατηγόν Φον Κράιπε χρησιμοποιήσαντες ως σταθμόν διακομιδής τα Ανώγεια, διατάσσομεν την ΙΣΟΠΕΔΩΣΙΝ τούτων και την εκτέλεσιν παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελεν ευρεθεί εντός του χωρίου και πέριξ αυτού εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου.»

Χανιά 13-8-44 0 Στρατηγός Διοικητής Φρουρίου Κρήτης X. ΜΙΛΛΕΡ

Η εξουδετέρωση και σύλληψη του αναφερόμενου στη διαταγή φρούραρχου Γενί-Καβέ και της φρουράς του (8 άτομα) πραγματοποιήθηκε την 7-8-1944 στην περιοχή Σφακάκι Ανωγείων, από ενδεκαμελή ομάδα του εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. To σαμποτάζ της Δαμάστας πραγματοποιήθηκε το πρωί της 8-8-1944, στον κεντρικό τότε αμαξωτό δρόμο της Κρήτης και σε μικρή απόσταση δυτικά του χωριού Δαμάστα από ομάδα ανταρτών της Ε.Α.Ο. «O ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ» και είχε σαν αποτέλεσμα την ισοπέδωση και του χωριού Δαμάστα και την εκτέλεση των αντρών που πιάστηκαν σ’ αυτό από τους Γερμανούς.

Μετά την έκδοση της διαταγής που προαναφέραμε, Γερμανοί στρατιώτες, πραγματοποιούν την κύκλωση των Ανωγείων, την 13-8-1941 και αρχίζουν το μακάβριο έργο των εκτελέσεων, της λεηλασίας και της καταστροφής, αφού πρώτα απομάκρυναν τα γυναικόπαιδα που βρέθηκαν μέσα σ’ αυτά, μαζί με ελάχιστους ανίκανους γέροντες. To σύνολο των αντρών και αγοριών είχαν καταφύγει στα λημέρια των ανταρτών και στις δυσπρόσιτες χαράδρες και σπηλιές του Ψηλορείτη.

Μεγάλο μέρος του άμαχου πληθυσμού των Ανωγείων βρήκε, επίσης, καταφύγιο στα γύρω χωριά της περιοχής και σε χωριά της επαρχίας Μαλεβιζίου όπου κατάφερε να επιβιώσει χάρις στην έμπρακτη αλληλεγγύη των κατοίκων τους,  οι οποίοι φιλοξένησαν κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες ολόκληρες οικογένεια ακόμα και για χρόνια.

Τα Ανώγεια ανήκουν σήμερα στο Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων & Χωριών, «Ελληνικά Ολοκαυτώματα».

Eπίσης στην ιστοσελίδα του Δήμου Ανωγείων, μπορείτε να διαβάσετε ενδιαφέρουσες εισηγήσεις για τα τρία ολοκαυτώματα.

Ο Δήμος Ανωγείων σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης και την Π.Ε. Ρεθύμνου παρουσιάζει και φέτος τις Πολιτιστικές Εκδηλώσεις «Πέτρας Πολιτισμός 2019».

Το φετινό πρόγραμμα το οποίο έχει ξεκινήσει από τον Ιούλιο και διαρκεί έως και τον Σεπτέμβριο, περιλαμβάνει σειρά εκδηλώσεων που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων με αποκορύφωμα τις εκδηλώσεις μνήμης για την 75η Επέτειο του Ολοκαυτώματος των Ανωγείων, από τους Ναζί, στις 13 Αυγούστου 1944.

Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις «Πέτρας Πολιτισμός» πραγματοποιούνται με την ευθύνη της πολιτιστικής επιτροπής του Δήμου και τη συνεργασία των Πολιτιστικών Συλλόγων Ανωγείων και Σεισάρχων, του Σκακιστικό Όμιλου Ανωγείων και του Π.Σ «Ιδαίοι», τα Υακίνθεια και την ομάδα «ΑνωγειαΝέοι-Νέες».

Στοχεύουν να αναδείξουν τις πανανθρώπινες και παραδοσιακές αξίες, την αντίσταση στο φασισμό και στο ρατσισμό, την εναντίωση στο πόλεμο, την ανάδειξη του πολιτισμού, μέσα από τη συμμετοχή και την συνεργασία όλων των φορέων της κοινωνίας.



πηγή: / ΕΡΤ /Επιμέλεια αφιερώματος Νάσος Μπράτσος /

Ζωντανεύουν μνήμες στο μαρτυρικό Κομμένο της Άρτας, λίγες ημέρες πριν την αποφράδα επέτειο της 16ης Αυγούστου 1943, όταν οι στρατιώτες της γερμανικής Βέρμαχτ το έπνιξαν στο αίμα και το μετέτρεψαν σε στάχτη, δολοφονώντας κυριολεκτικά 317 αθώους και ανυπεράσπιστους κατοίκους, μεταξύ των οποίων 36 βρέφη και νήπια ηλικίας τεσσάρων μηνών έως πέντε χρονών.

Όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα του ο Μορφωτικός Σύλλογος Κομμένου: «Η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία Artifactory υλοποιεί με την υποστήριξη του Δήμου Νικολάου Σκουφά και τη συμμετοχή του Μορφωτικού Συλλόγου Κομμένου από τις 12 έως τις 18 Αυγούστου 2019 στο Κομμένο την κατασκήνωση μελέτης “Remember ! Act –Art” στο πλαίσιο του έργου «Ελεύθεροι –Δεν υπάρχει Μέλλον χωρίς Μνήμη» (FREE –no FutuRE without remembrance) το οποίο είναι συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της Δράσης 4, «Ευρωπαϊκή Μνήμη του Προγράμματος Ευρώπη για τους πολίτες».

Οι 9 εταίροι του προγράμματος από 5 χώρες είναι ο Δήμος του Μιλάνου, η κοινωνική συνεταιριστική Cooperativa sociale Tempo per l’infanzia, η ANED (Εθνική ένωση των απελαθέντων στα ναζιστικά στρατόπεδα, η ANPI, το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, από την Αλβανία η οργάνωση Dora Et Pajtimit, και το Ινστιτούτο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών σπουδών ISSH , από την Αυστρία η βιεννέζικη πολιτιστική κολεκτίβα TWOF2 + DAS COLLECTIV από την Κροατία η αστική μη κερδοσκοπική KUMS – SKWHAT και από την Ελλάδα η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία ARTIFACTORY».

Επίσης γίνεται γνωστό ότι: «Στο πρόγραμμα θα συμμετέχουν νέοι από την Ιταλία, την Αλβανία και την Ελλάδα, οι οποίοι θα έρθουν σε επαφή με τους επιζήσαντες της σφαγής του Κομμένου με την βοήθεια του Δημήτρη Βλαχοπάνου, του Ηλία Λάμπρη και άλλων μελών της κοινότητας , και με τα νεότερα μέλη της κοινότητας μέσω του Μορφωτικού Συλλόγου. Θα προσφέρουν την βοήθεια τους στην οργάνωση των εκδηλώσεων μνήμης και θα συμμετέχουν σε εργαστήρια με σκοπό να παρουσιάσουν μια παράσταση στο δημόσιο χώρο που θα παρουσιαστεί στις 16 Αυγούστου και θα συνδέεται με τη διατήρηση της μνήμης της ναζιστικής δολοφονίας στο Κομμένο σαν μια προσπάθεια διεύρυνσης του αντίκτυπου της εκδήλωσης με διεθνή δημοσιότητα και καλλιτεχνική απόδοση.

Η Artifactory καλεί όποιον-αν ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στα εργαστήρια για την παράσταση να δηλώσει συμμετοχή στο email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. μέχρι την Δευτέρα 12 Αυγούστου που θα ξεκινήσουν τα εργαστήρια. Επιμελήτρια των εργαστηρίων είναι η Βέρα Ιόνα Παπαδοπούλου εικαστική καλλιτέχνης, που δραστηριοποιείται στην performance art και στον κινηματογράφο.

Τα εργαστήρια θα ξεκινήσουν στις 12 Αυγούστου και θα ολοκληρωθούν στις 16 με την παρουσίαση του δρώμενου.

To «FREE Ελεύθεροι –Δεν υπάρχει Μέλλον χωρίς Μνήμη» θα εφαρμόσει μονοπάτια ενεργού συμμετοχής στα κοινά για τους πολίτες, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και το κοινό. Οι στόχοι του είναι: πολιτιστικοί και ιστορικοί – να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη των ιστορικών γεγονότων και την ικανότητα να διαβάσουμε κριτικά τι συμβαίνει στο παρόν, προκειμένου να διαμορφωθούν ερμηνευτικές υποθέσεις του σύγχρονου κόσμου, κοινωνικοί και εκπαιδευτικοί στόχοι – να αναπτυχθούν μαθησιακές διαδρομές ξεκινώντας από την άμεση εμπειρία και να ενισχυθεί η αίσθηση της συμμετοχής και της ενεργού συμμετοχής στα κοινά.

To FREE έχει επίσης ως στόχο να δημιουργήσει ένα δίκτυο που εργάζεται για τη μνήμη ως κοινότητα, από διαφορετικά θέματα με διαφορετικά εργαλεία, δεξιότητες και δραστηριότητες.

Στις εκδηλώσεις του προγράμματος έχει συμμετάσχει τον προηγούμενο Μάιο ο εθελοντής της Artifactory Δημήτρης Λάμπρου, από την περιοχή της Άρτας με την υποστήριξη της επιχορήγησης STEP του European Cultural Foundation και της Compagnia di San Paolo. Επισκέφθηκε μαζί με αντιπροσωπεία των Ιταλών εταίρων την 74η επέτειο από την απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν, μια επίσκεψη που οργανώνει κάθε χρόνο η ιταλική ένωση πρώην απελαθέντων σε ναζιστικά στρατόπεδα (ANED) για πάνω από 800 Ιταλούς μαθητές και φοιτητές. Στο ταξίδι αυτό παρακολούθησε την τελετή και την επίσκεψη σε τόπους της μνήμης, μαζί με μαθητές και φοιτητές από την Ιταλία. Την εμπειρία του θα παρουσιάσει στην διεθνή κατασκήνωση εργασίας (workcamp) στο Κομμένο, τον Αύγουστο».



πηγή / ΕΡΤ/ Νάσος Μπράτσος /

Με πρωτοφανή δολοφονική μανία των ναζί κατακτητών, το μαρτυρικό χωριό του Δήμου Πωγωνίου, το Κεφαλόβρυσο, στις 10 Ιουλίου 1943 πνίγηκε στο αίμα.

To εγκληματικό έργο στο Κεφαλόβρυσο, το εκτέλεσε η γνωστή για τις θηριωδίες της 1η ορεινή μεραρχία «Εντελβάις», που είχε αιματοκυλίσει την Ήπειρο και Βόρειο Ήπειρο, τη Θεσπρωτία, την Κεφαλλονιά (η σφαγή της ιταλικής μεραρχίας Άκουι) και τα χωριά Μουσιωτίτσα, Kομμένο Άρτας, Λιγκιάδες Ιωαννίνων, Παραμυθιά.

Το βιβλίο του Γερμανού ερευνητή Hermann Frank Meyer, με τίτλο Blutiges Edelweiss (Αιματοβαμμένο Έντελβαϊς) με τα συνταρακτικά στοιχεία που είχε, έπαιξε ρόλο ώστε οι εισαγγελείς στη Γερμανία να τραβήξουν την υπόθεση από τα αρχεία και να καλέσουν σε ανάκριση πάλι, άτομα που είχαν συμμετάσχει στις εγκληματικές πράξεις των ομάδων της Βέρμαχτ στην Ελλάδα.

Στο Κεφαλόβρυσο οι Γερμανοί εκτέλεσαν και έκαψαν ζωντανούς, 22 κατοίκους της περιοχής.

Οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης, κρατούν ζωντανό το μήνυμα της θυσίας ενάντια στο ναζισμό, όπως και τις δράσεις για διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων.

Βιβλίο: Αιματοβαμμένο Έντελβαϊς. Η 1η Ορεινή Μεραρχία, το 22ο Σώμα Στρατού και η εγκληματική δράση τους στην Ελλάδα, 1943-1944 (2 τόμοι) (Blutiges Edelweiß. Die 1. Gebirgs-Division im Zweiten Weltkrieg), ελληνική έκδοση Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2009. ISBN 978-960-05-1423-0 (τόμος Α) και ISBN 978-960-05-1425-4 (τόμος Β)

πηγή  / ΕΡΤ / Νάσος Μπράτσος /

Ήταν 75 χρόνια πριν, όταν η ναζιστική θηριωδία στοίχισε 218 ανθρώπινες ζωές, στις 10 Ιουνίου 1944 στο Δίστομο.
Όμως κανείς δεν ξέχασε, κανείς δεν έχει δικαίωμα να ξεχάσει τί έγινε, γιατί έγινε και ποιοι το έκαναν. Όπως κάθε χρόνο ο Δήμος οργανώνει πολυήμερες εκδηλώσεις τιμής και μνήμης.

Πρέπει να τονίσουμε ότι ακόμα και αν κάποιος δεν έχει μπορέσει να τις παρακολουθήσει, στο Δίστομο υπάρχει και λειτουργεί μουσείο θυμάτων του ναζισμού, το οποίο μπορεί να αποτελέσει τόπο επίσκεψης σε οποιαδήποτε άλλη ευκαιρία.





Το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού βρίσκεται στην είσοδο της κωμόπολης του Διστόμου, απέναντι & διαγώνια από το Δημαρχείο με ομαλή και άνετη πρόσβαση. Διαμορφώθηκε το 2005, στο χώρο του παλιού Δημοτικού Σχολείου και ο μέσος όρος επισκέψεων ανά μήνα είναι τα 150 άτομα.

Στην είσοδο δεσπόζει η φωτογραφία της Διστομίτισας Μαρίας Παντίσκα (απεβίωσε στις 16/3/2009 σε ηλικία 84 ετών), διάσημης από τη δημοσίευσή της στο περιοδικό LIFE, αρ. τ. 10 στις 27-11-1944.
Ο συνολικός χώρος του, που ανέρχεται σε 200 περίπου τ.μ.χωρίζεται σε δύο επίπεδα. Στον πρώτο όροφο ειναι αναρτημένες σε ειδική αίθουσα, οι φωτογραφίες όλων των θυμάτων, καθώς και ειδικός χώρος φωτογραφίας του οστεοφυλακίου, που βρίσκεται ατόφιο στο ειδικό Μαυσωλείο  στο λόφο Κάναλες του Διστόμου. Στον προθάλαμο, υπάρχει ιστορικό υλικό εφημερίδων και περιοδικών εκδόσεων της εποχής με άρθρα φωτογραφίες και ντοκουμέντα.

Όπως αναφέρει ο Δήμος Διστόμου – Αράχωβας – Αντίκυρας, ο Διστομίτης Στάθης Σταθάς, με την ευκαιρία κυκλοφορίας τριπτύχου για τα πενηντάχρονα της σφαγής του Διστόμου, το 1994, έγραφε:

ΙΣΤΟΡΙΚΟ -Σάββατο 10 Ιουνίου 1944

Τα νέα από το μέτωπο ήταν καλά.
Ξημέρωνε μια ακόμα μέρα εργασίας και ελπίδας. Η μέρα της λευτεριάς και της ειρήνης κοντοζύγωνε. Τέσσερις μέρες πρίν, στις 6 Ιουνίου, οι σύμμαχοι είχαν αποβιβαστεί στη Νορμανδία. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέπονιας να φτάνει το τέλος της αυτοκρατορίας τους καταλαμβάνονται από αμόκ καταστροφής. Βγάζουν διαταγές γενοκτονίας.
«Ένας Γερμανός σκοτωμένος – πενήντα Έλληνες, δέκα Γερμανοί – ένα χωριό».

Ήθελαν να τρομοκρατήσουν τους κατοίκους ώστε να πάψουν να ενισχύουν τις οργανωμένες ανταρτικές ομάδες που δρούσαν στην περιοχή. Έτσι στα πλαίσια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων εκείνο το φοβερό πρωϊνό μια φάλαγγα επτά αυτοκινήτων με Γερμανούς στρατιώτες (2ος λόχος του 2ου τάγματος του 7ου Συντάγματος της 1ης Μεραρχίας των Ες – Ες με έδρα την Λιβαδειά), ξεκίνησε από τη Λιβαδειά με κατεύθυνση προς το Δίστομο. Από αυτά τα δύο πρώτα που προπορεύονταν αρκετά, ήταν ελληνικά επιταγμένα, γεμάτα με Γερμανούς στρατιώτες ντυμένους μαυραγορίτες. Αυτοί θα πρωτοκτυπούσαν τους αντάρτες που ανύποπτοι θα πλησίαζαν τα αυτοκίνητα και θα ενισχύονταν από τη δύναμη που θα ακολουθούσε.

Από τον Καρακόλιθο και μετά σκορπούν το θάνατο. Σκοτώνουν πέντε και συλλαμβάνουν σαν ομήρους δώδεκα αγρότες ενώ θέριζαν.»
Τα ιστορικά δρώμενα σύμφωνα με τις μέχρι τώρα διασταυρωμένες πληροφορίες έχουν ως εξής: Στη διασταύρωση Διστόμου – Αράχωβας συναντιούνται με άλλα 60 αυτοκίνητα γεμάτα Γερμανούς στρατιώτες που έρχονταν από την Άμφισσα με κατεύθυνση προς το Δίστομο.

Μπαίνουν στο Δίστομο αφού ανταλλάσσουν και διασταυρώνουν τις πληροφορίες τους. Οι κάτοικοι είναι ανυποψίαστοι. Βλέποντας όμως τους ομήρους ανησυχούν. Η φάλαγγα ήταν πρωτόφαντα μεγάλη. O επικεφαλής των Γερμανών, δε δέχεται τη συνάντηση που ζητούν ο Πρόεδρος της κοινότητας, Χαράλαμπος Κίνιας και ο παπάς τον χωριού Σωτήρης Ζήσης από τους οποίους και παλιότερα ζητούσε πληροφορίες για τις κινήσεις των ανταρτών στην περιοχή αλλά δεν μπορούσε να αποσπάσει πληροφορίες.

Στη συνέχεια τοποθετούνται στα υψώματα γύρω από το χωριό φυλάκια για τον έλεγχο και εκφοβισμό ενώ ανακοινώνουν ότι όποιος δεν κλειστεί στα σπίτι του και φύγει θα θεωρηθεί αντάρτης και θα εκτελείται επί τόπου.

Κατορθώνουν με διάφορους εκφοβισμούς και τους πράκτορές τους και συγκεντρώνουν πληροφορίες ότι στο κοντινό Στείρι κινούνται οι αντάρτες της περιοχής και ένα τμήμα της αυτοκινητοπομπής μαζί με τους «μαυραγορίτες» ξεκινά για το Στείρι. Λίγο πρίν από το Στείρι πέφτουν σε ενέδρα των ανταρτών που στρατοπέδευαν στην περιοχή και ενημερώθηκαν για την έλευση των Ναζιστικών δυνάμεων στην περιοχή.

Ακολουθεί μάχη και σκοτώνονται ο Έλληνας οδηγός του προπορευόμενου πολιτικού οχήματος και τραυματίζεται ο βαθμοφόρος Τεό. Μετά από σχετικά σύντομη μάχη με ακαθόριστες απώλειες εκατέρωθεν, η πομπή επιστρέφει στο Δίστομο και εκεί ο Τεό αποβιώνει. Έξαλλος ο επικεφαλής λοχαγός Λάουτενμπαχ, αναλαμβάνει την επιχείρηση αντιποίνων και σύσσωμη η δύναμη των Ναζιτικών δυνάμεων επιπίπτει επί των αμάχων κατοίκων του χωριού, εκτελώντας την διαταγή της πλήρους εξόντωσης.

Σφαγή

Κι εδώ αρχίζει η τραγωδία του Διστόμου.

Οι κάτοικοι, όσοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν νωρίτερα από το Διάσκελο, τη μόνη αφύλακτη διάβαση, κλείνονται έντρομοι στα σπίτια τους.
Τους έρημους δρόμους του χωριου διατρέχουν εξαγριωμένοι στρατιώτες με εφ’ όπλου λόγχη.
Μπαίνουν στα σπίτια, σκοτώνουν, καίνε, σφάζουν ότι βρίσκουν στο διάβα τους. Γέροι, γριές, γυναίκες ακόμα και βρέφη λίγων ημερών πέρασαν από τον ίδιο τρομακτικό Γολγοθά. Γίδια, πρόβατα, άλογα, σκυλιά… ότι ζωντανό κινείται, εξολοθρεύεται.

«Απαίσιοι ακούγονται οι θρήνοι και οι οιμωγές αυτών που ξεψυχούν. Νέοι Ηρώδεις οι εκπολιτιστές του Χίτλερ μακελεύουν τα παιδάκια του Διστόμου.»

Ο Στάθης Σταθάς συνεχίζει: «Στο Δίστομο έγιναν αυτά. Θα γίνονταν κι άλλα. Μα ήρθε η νύχτα και οι δολοφόνοι φοβήθηκαν και έφυγαν.
Τώρα στο χωριό απλώνεται η γαλήνη του Νεκροταφείου για πολλή ώρα. Μα σιγά – σιγά ξύπνησε το Δίστομο. Και τότε ακούστηκαν οι θρήνοι των παιδιών που έρημα κλαίγαν τους γονείς τους και οι γόοι των γερόντων.
Ακούγονταν ακόμη και κάποια παράξενα γέλια και τραγούδια αυτών που παρεφρόνησαν, μπροστά στη φρίκη που έζησαν.

Μέσα στη νύχτα μικρά παιδιά πήραν τους σκοτεινούς δρόμους προσπαθώντας να φτάσουν στα κοντινά χωριά. ‘Ενα καραβάνι παιδιών που γύρευε ένα ανθρώπινο χέρι για να σκουπίσει τα δάκρυα από τα μουτράκια τους και να δώσει απάντηση στο ερωτηματικό: Γιατί τους σκότωσαν;»

Από το βιβλίο του Γιάννη Μπασδέκη «ΔΙΣΤΟΜΟ», μεταφέρουμε εν συντομία τις κάτωθι πληροφορίες: «Οι βιαιότητες συνεχίστηκαν τις επόμενες ημέρες με ιδιαίτερη αγριότητα όπου οι Χιτλερικοί πλιατσικολόγησαν ότι είχε απομείνει όρθιο. Στις 26 Ιουνίου επανέρχονται με αποκορύφωμα τον ομαδικό βιασμό μιάς 50χρονης τυφλής και πνευματικά ανάπηρης γυναίκας αφού την χτυπούν στο πρόσωπο με τον υποκόπανο σπάζοντάς της τα δόντια και αναίσθητη όπως είναι, ξεσπούν επάνω της, το βρώμικο σαρκικό πάθος τους».

Ο Στάθης Σταθάς συνεχίζει: «Αποτελεί κατάπτυστο γεγονός για τον πολιτισμό εκείνων που φιλοδόξησαν να κυβερνήσουν τον κόσμο και που κατέδειξε ότι ο μέχρι σήμερα πολιτισμός καμμιά εν γένει επίδραση δεν είχε στις εγκληματικές ψυχές τους» (Νυρεμβέργη).

Μετά τον πόλεμο και την ήττα των Γερμανών, ο Διοικητής των Γερμανικών δυνάμεων που διέπραξαν το πανανθρώπινο έγκλημα του Διστόμου Χάνς Ζάμπελ συνελήφθη στο Παρίσι και εκδόθηκε από τις Γαλλικές αρχές στην Ελλάδα, ενώ όμως ήταν προφυλακισμένος και επρόκειτο να προσαχθεί σε δίκη ζητήθηκε απο την Κυβέρνηση της τοτε Δ. Γερμανίας και εστάλη σ’ αυτή, όπου σύμφωνα με πληροφορίες παραμένει σήμερα ελεύθερος».

Χρήσιμη σύνδεση και πηγή των στοιχείων του αφιερώματος: Δήμος Διστόμου – Αράχωβας – Αντίκυρας

Επιμέλεια αφιερώματος: Νάσος Μπράτσος

Πηγή ΕΡΤ/ Νάσος Μπράτσος /

Τη θυσία των 65, με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, θυμάτων που την Άνοιξη του 1944 εκτέλεσαν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, τιμά την Κυριακή 7 Απριλίου η Μαρτυρική Κοινότητα της Ερμακιάς.

Στις 10.30 θα τελεσθεί το Ιερό Μνημόσυνο,

και στις 11.15 στο μνημείο πεσόντων θα ψαλλεί η Επιμνημόσυνη δέηση,

ενώ, στη συνέχεια ο Δικηγόρος και υποψήφιος Δρ του Διεθνούς Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ Δημήτρης Κούρτης θα αναφερθεί στο χρονικό της ημέρας.

Θα ακολουθήσει το προσκλητήριο νεκρών, και η κατάθεση στεφάνων




πηγή ΕΡΤ