Το βιογραφικό δράμα με τίτλο «Όταν ο Μαρξ συνάντησε τον Ένγκελς», συμπαραγωγής Γερμανίας-Γαλλίας-Βελγίου 2017, έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν σε -Α’ τηλεοπτική μετάδοση- οι τηλεθεατές της ΕΡΤ2, το Σάββατο 4 Μαίου 2019 και ώρα 22:00.

Σκηνοθεσία: Ραούλ Πεκ.

Σενάριο: Πασκάλ Μπόνιτσερ, Ραούλ Πεκ.

Διεύθυνση φωτογραφίας: Κόλια Μπραντ.

Μοντάζ: Φρεντερίκ Μπρους.

Μουσική: Αλεξέι Εγκί.

Παίζουν: Αουγκούστ Ντιλ, Στέφαν Κόναρσκε, Βίκι Κριπς, Ολιβιέ Γκουρμέ, Χάνα Στιλ, Αλεξάντερ Σιρ, Χανς-Ούβε Μπάουερ.

Διάρκεια: 114΄

Υπόθεση: Ο 26χρονος Καρλ Μαρξ παίρνει το δρόμο της εξορίας με τη σύζυγό του, Τζένι. Στο Παρίσι του 1844, γνωρίζουν τον νεαρό Φρίντριχ Ένγκελς, γιο εργοστασιάρχη, που έχει μελετήσει και ζήσει από κοντά την εμφάνιση του προλεταριάτου στην Αγγλία. Ο κομψευόμενος Ένγκελς φέρνει στον Μαρξ το κομμάτι που του έλειπε για να σχηματίσει το όραμά του για τον κόσμο.

Μαζί, ενάντια στη λογοκρισία και τις αστυνομικές εφόδους, παρά τις εξεγέρσεις και τις πολιτικές αναταραχές, θα συμβάλλουν καταλυτικά στη γέννηση του εργατικού κινήματος, το οποίο μέχρι τότε ήταν αυτοσχέδιο και ανοργάνωτο. Το κίνημα αυτό θα εξελιχθεί στην πιο πλήρη θεωρητική και πολιτική μεταμόρφωση του κόσμου από την Αναγέννηση κι έπειτα – χάρη σε δύο ιδιοφυείς, θρασείς, νεαρούς άνδρες από καλές οικογένειες.

Θα δούμε το παράδοξο δύο διανοούμενων, που γεννήθηκαν σε πλούσια σπίτια, αλλά αφιέρωσαν τη ζωή και τη σκέψη τους στην απελευθέρωση του προλεταριάτου από τα ταξικά του δεσμά, την εξιστόρηση μιας φιλίας και τη γέννηση ιδεών, οι οποίες κατέληξαν να ανατρέψουν μοναρχίες και να εγκαταστήσουν μια νέα τάξη πραγμάτων.

Μετά το υποψήφιο για Όσκαρ ντοκιμαντέρ «I Am not Your Negro», ο Ραούλ Πεκ επιστρέφει με μία ακόμη ταινία με αιχμηρή πολιτική σκέψη και εύστοχα σχόλια για το πώς είναι η κοινωνία σήμερα – εξετάζοντας πώς ήταν η κοινωνία το 1840, όταν γεννήθηκε μία από τις πιο σημαντικές και επιδραστικές πολιτικές θεωρίες που έχει γνωρίσει ποτέ ο κόσμος. Είναι μια ιστορία που δεν θα παλιώσει ποτέ, όπως και το πάθος που κλείνει μέσα της.
 

–

Επικεντρωμένη στην περίοδο από το 1843 μέχρι το 1847, δείχνει με περιεκτικό τρόπο, καθώς απευθύνεται σε ευρύτερα ακροατήρια, το κλίμα μέσα από το οποίο διαμορφώθηκαν τόσο οι επαναστατικές τους ιδέες όσο και οι ίδιοι.

Όλα ξεκινούν το 1843, με την παρουσίαση του κοινωνικού και οικονομικού τοπίου της εποχής. Οι αλλαγές που έχουν επέλθει είναι πρωτόγνωρες. Από τη μια η βιομηχανική επανάσταση, από την άλλη η δημιουργία της εργατικής τάξης. Δύο αντίθετοι πόλοι έχουν εισέλθει δυναμικά στο προσκήνιο της ιστορίας.

Ο 26χρονος Καρλ Μαρξ, εξόριστος στο Παρίσι, μαζί με τη γυναίκα του Τζένη, οι οποίοι διαβιούν σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες, βρίσκεται στις απαρχές της διαμόρφωσης της θεωρίας του. Παρατηρεί τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, συμμετέχει σε συζητήσεις και αντιπαραθέσεις, διαβάζει και γράφει ακατάπαυστα. Εν τω μεταξύ, γνωρίζεται με τον Προυντόν και τον Μπακούνιν, συνδιαλέγεται ή διαφωνεί μαζί τους, όπως και με άλλους διανοητές εκείνης της εποχής, ενώ γίνεται πολλές φορές εριστικός προκειμένου να υπερασπιστεί τις απόψεις του. Από την άλλη ο ευγενικός και πράος 24χρονος Φρήντριχ Ένγκελς, γόνος οικογένειας βιομηχάνων, που έχουν στην Αγγλία τα κλωστήρια «Έρμεν & Ένγκελς», βλέπει από μέσα όχι μόνο την ανάπτυξη του καπιταλισμού, αλλά και την εξαθλίωση, εξαχρείωση και στυγνή εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, μέσω της οποίας υπάρχει αυτή η ανάπτυξη. Η γνώση του για τον εργατικό κόσμο ξεπερνά τα δεδομένα εκείνης της εποχής, και έχει ως αποτέλεσμα την έκδοση του περίφημου έργου του, «Η Κατάσταση της Εργατικής Τάξης στην Αγγλία». «Είναι κολοσσιαίο έργο», λέει ο Μαρξ στον Ένγκελς, όταν πρωτογνωρίζονται στη Γαλλία.

Αργότερα, όταν ο Μαρξ κυκλοφόρησε τον πρώτο τόμο του «Κεφαλαίου», περιέγραψε με πολύ μελανά χρώματα τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης της εργατικής τάξης. Παραθέτω ένα απόσπασμα σχετικό με την κατοικία, την οποία θεωρεί ως την άλλη πλευρά του κακού της συγκεντροποίησης των μέσων παραγωγής, επειδή συνωστίζονταν πολλοί εργάτες στον ίδιο χώρο. «Σ’ έναν ανώτερο βαθμό το κακό αυτό συνεπάγεται τέτοια άρνηση κάθε αισθήματος αιδούς, τέτοιο βρωμερό ανακάτωμα σωμάτων και σωματικών λειτουργιών, τέτοια αποκάλυψη σεξουαλικής γύμνιας, που όλα αυτά είναι χτηνώδη και όχι ανθρώπινα» (σελ. 682). Αυτό το ανακάτωμα, είχε ως συνέπεια την απόλυτη εξαχρείωση (ακολασία, ανηθικότητα από μικρή ηλικία, χρήση οπίου, κλπ). Το αποτέλεσμα δεν ήταν μόνο η έξαρση των ασθενειών, αλλά και συχνά η γέννηση νόθων παιδιών ή ακόμη και αιμομιξίες.

Μέσα από αυτές τις κοινές ανησυχίες ξεκίνησε η γνωριμία τους, η οποία έμελε να δημιουργήσει μια μεγάλη φιλία, που κράτησε μια ζωή και ατσαλώθηκε μέσα στο πέρασμα του χρόνου από κοινούς αγώνες. Κοινό χαρακτηριστικό στοιχείο και των δύο είναι ότι προέρχονταν από οικογένειες, οι οποίες διέθεταν οικονομική άνεση, αλλά έγιναν αποστάτες της τάξης τους, και αφιέρωσαν τη ζωή τους στην απελευθέρωση της εργατικής τάξης από τα δεσμά του καπιταλισμού. 

«Μέχρι τώρα οι φιλόσοφοι ερμήνευαν τον κόσμο, το θέμα είναι να τον αλλάξουμε», λέει ο Μαρξ, ερχόμενος σε αντιπαράθεση με τους νέους χεγκελιανούς, ενώ σε άλλη σκηνή δείχνει τον Ένγκελς, να προτρέπει τον Μαρξ να μελετήσει την αγγλική πολιτική οικονομία για να δει πως λειτουργεί το οικονομικό κύκλωμα. Έτσι, ξεκινώντας να μελετά συστηματικά τα οικονομικά εγχειρίδια της εποχής, αναπτύσσει τη θέση ότι η εργασία είναι ένα εμπόρευμα που ελεύθερα ο εργάτης το πουλά στο κεφάλαιο. Όμως, «το παιχνίδι δεν είναι ισότιμο», λέει ο Μαρξ. Ο βασικός σκοπός είναι το κέρδος στο παιχνίδι της διανομής του πλούτου, που οι εργάτες παρήγαγαν με την εργασία τους. Μιας διανομής, η οποία μοιράζεται ανάμεσα στα μέλη της αστικής τάξης, όπου ένα ελάχιστο μέρος της δίνεται στην εργατική τάξη με τη μορφή του μισθού. Από αυτή την ανάλυση, ο Μαρξ, καταλήγει στην εξής στιχομυθία-συμπέρασμα: «Η σύγχρονη βιομηχανία γεννάει τον σύγχρονο σκλάβο που είναι το προλεταριάτο. Αν το προλεταριάτο ελευθερωθεί θα ελευθερωθεί η ανθρωπότητα και η κοινωνία που θα προκύψει θα είναι η κομμουνιστική». Από τις οικονομικές του μελέτες θα προκύψει το μνημειώδες έργο του, «Το Κεφάλαιο».

Στις αρχές του 1847, η ταινία δείχνει τον Ένγκελς και τον Μαρξ, να προσχωρούν στην «Ένωση των Δικαίων», μια οργάνωση στο Λονδίνο, που συσπείρωνε εργάτες, κυρίως μετανάστες. Το σύνθημα της Ένωσης, «όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια», δεν κάλυπτε τους δυο άντρες, επειδή θεωρούσαν ότι δεν μπορούν να είναι αδέλφια οι μισθωτοί με τα αφεντικά τους. Σε διεθνές Συνέδριο της Ένωσης, στο Λονδίνο, τον Ιούνιο του 1847, και κατόπιν ομιλίας του Ένγκελς, που επέμεινε στην έννοια της εκμετάλλευσης και των ανειρήνευτων ταξικών διαφορών που αυτή παράγει, μετονομάζεται σε «Κομμουνιστική Ένωση» και το σύνθημα που υιοθετείται πλέον είναι «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε».

Η ταινία τελειώνει, δείχνοντας τους Μαρξ-Ένγκελς, να συγγράφουν το μικρό βιβλιαράκι, το οποίο εκδόθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1848, και έμελε να αποτελέσει την ιδρυτική πράξη συγκρότησης του διεθνούς εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος: το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο». «Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη: το φάντασμα του κομμουνισμού…….». Έτσι ξεκινά, η εισαγωγή. Ένα μήνα μετά ξεσπά η επανάσταση στη Γαλλία, και ακολουθεί σε Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία κλπ.

Βέβαια, η ταινία αναφέρεται και σε διάφορες άλλες πλευρές από την καθημερινή ζωή των δύο νέων ανδρών, αναδεικνύοντας και το ανθρώπινο στοιχείο. Γλένταγαν, κάπνιζαν, έπιναν, μεθούσαν, τσακώνονταν, είχαν μεταπτώσεις, έπαιζαν σκάκι και ήταν βαθιά ερωτευμένοι με τις γυναίκες τους. Ο Μαρξ, μίλαγε για τη γυναίκα του με  θαυμασμό, η οποία με τη σειρά της τον στήριζε συνεχώς, ενώ ο Ένγκελς ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την μαχητική και γι’ αυτό απολυμένη εργάτρια από το εργοστάσιο του πατέρα του, την Ιρλανδή Μαίρη Μπερνς.

Προς το τέλος της ταινίας έχει στιγμιότυπα από διάφορους λαϊκούς και εργατικούς αγώνες, από τότε μέχρι σήμερα, τα οποία συνοδεύονται από το υπέροχο τραγούδι του Μπομπ Ντίλαν, «Like a Rolling Stone».

Επανερχόμενοι στο αρχικό ερώτημα, «τι ακριβώς συνέβη όταν ο Μαρξ συνάντησε τον Ένγκελς;», κατά πως φαίνεται έμελλε να γεννηθεί μια νέα θεωρία, η οποία όταν απέκτησε υλική υπόσταση και έγινε ιδεολογία μαζών, κατάφερε να ανατρέψει ολόκληρα κοινωνικά συστήματα και να δημιουργήσει νέα, τα οποία, παρά τις αστοχίες και τα πισωγυρίσματά τους, έδειξαν ότι υπάρχει η δυνατότητα να καταργηθεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.






okde

Μετάφραση για το Νόστιμον Ήμαρ: Ελεάννα Μπάρδη


Από το iPhone έως την εταιρική παγκοσμιοποίηση,η σύγχρονη ζωή είναι γεμάτη από αποδείξεις της διορατικότητας  του Μαρξ.

Υπάρχει μεγάλη συζήτηση για τον Καρλ Μαρξ αυτή την εποχή -από τον Rush Limbaugh να κατηγορεί τον Πάπα Φραγκίσκο για προώθηση «καθαρού μαρξισμού», στον αρθρογράφο των Washington Times  που ισχυρίζεται ότι ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Bill de Blasio, είναι ένας «αμετανόητος μαρξιστής».

Λίγοι όμως άνθρωποι καταλαβαίνουν πραγματικά τη δριμεία κριτική του Μαρξ στον καπιταλισμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μιαν αόριστη επίγνωση της πρόβλεψης αυτού του ριζοσπαστικού οικονομολόγου, ότι δηλαδή ο καπιταλισμός αναπόφευκτα θα αντικατασταθεί από τον κομμουνισμό, συχνά όμως παρεξηγούν γιατί πίστευε πως αυτό είναι αλήθεια. Κι ενώ ο Μαρξ έκανε λάθος για μερικά πράγματα, τα γραπτά του (πολλά εκ των οποίων προηγήθηκαν του Αμερικανικού Εμφυλίου) προέβλεψαν με ακρίβεια διάφορες πτυχές του σύγχρονου καπιταλισμού, από τη Μεγάλη Ύφεση έως το iPhone 5S στην τσέπη σας.

Και ιδού πέντε γεγονότα του 2014, που η ανάλυση του Μαρξ για τον καπιταλισμό προέβλεψε σωστά, εδώ και πάνω από έναν αιώνα:

1. Η Μεγάλη Ύφεση (Η Χαοτική Φύση του Καπιταλισμού)

Η εγγενώς χαοτική, επιρρεπής σε κρίσεις, φύση του καπιταλισμού υπήρξε βασικό κομμάτι στα γραπτά του Μαρξ. Υποστήριξε ότι ο αμείλικτος αγώνας για κέρδος, θα οδηγούσε τις εταιρείες στη μηχανοποίηση των χώρων εργασίας τους, παράγοντας όλο και περισσότερα αγαθά, συμπιέζοντας παράλληλα τους μισθούς των εργαζομένων, έως ότου δε θα μπορούσαν πλέον ν’ αγοράζουν τα προϊόντα που δημιουργούσαν. Σίγουρα, τα σύγχρονα ιστορικά γεγονότα, από τη Μεγάλη Ύφεση ως τη φούσκα των dot-com, μπορούν να αναχθούν σ’ αυτό που ο Μαρξ ονομάζει «πλασματικό κεφάλαιο» – χρηματοοικονομικά μέσα, όπως οι μετοχές και οι ΣΑΚΑ (συμβάσεις ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης – Credit default swap ή απλά CDS).  Παράγουμε ακατάπαυστα μέχρις ότου να μη μείνει κανείς ν’ αγοράζει τ’ αγαθά μας, καθόλου νέες αγορές, κανένα νέο χρέος. Και ο κύκλος συνεχίζεται μπροστά στα μάτια μας: Σε γενικές γραμμές, αυτό είναι που έκανε τη αγορά ακινήτων να καταρρεύσει το 2008. Δεκαετίες άμβλυνσης ανισοτήτων με μείωση των εισοδημάτων, η οποία οδήγησε όλο και περισσότερους Αμερικανούς στη χρεωκοπία. Όταν δεν υπήρχαν πια άλλα ενυπόθηκα δάνεια, όλη η πρόσοψη κατέρρευσε, όπως ακριβώς γνώριζε ο Μαρξ πως θα γινόταν.

2. iPhone (Φανταστικές ορέξεις)

Ο Μαρξ προειδοποίησε ότι η τάση του καπιταλισμού να προσδίδει υψηλή αξία σε αυθαίρετα στην ουσία προϊόντα, θα οδηγούσε με την πάροδο του χρόνου, σ’ αυτό που αποκάλεσε “μια επινοημένη και συνεχώς υπολογισμένη υποταγή σε απάνθρωπες, σοφιστικέ, αφύσικες και φανταστικές ορέξεις.” Είναι ένας σκληρός αλλά ακριβής τρόπος περιγραφής της σύγχρονης Αμερικής, όπου απολαμβάνουμε μιαν απίστευτη πολυτέλεια και όμως συνεχίζουμε παρασυρμένοι από μια συνεχή ανάγκη ν’ αγοράζουμε όλο και περισσότερα. Σκεφτείτε το iPhone 5S που ίσως έχετε. Είναι πραγματικά τόσο πολύ καλύτερα από ό,τι το iPhone 5 της περασμένης χρονιάς, ή το iPhone 4S ένα χρόνο πριν από αυτό; Πρόκειται για μια πραγματική ανάγκη, ή για μια επινοημένη; Κι ενώ κινεζικές οικογένειες αρρωσταίνουν η μία μετά την άλλη με καρκίνο εξαιτίας των ηλεκτρονικών μας αποβλήτων, τα πολυεθνικά μονοπώλια δημιουργούν τεράστιες διαφημιστικές εκστρατείες γύρω από την ιδέα, ότι  πρέπει να καταστρέψουμε πολύ καλά προϊόντα χωρίς να υπάρχει πραγματικός λόγος. Αν ο Μαρξ μπορούσε να το δει αυτό, θα μας έκλεινε το μάτι.

3. Το ΔΝΤ (Η Παγκοσμιοποίηση του Καπιταλισμού)

Οι ιδέες του Μαρξ σχετικά με την υπερπαραγωγή τον οδήγησαν στην πρόβλεψη αυτού που τώρα ονομάζεται παγκοσμιοποίηση – η εξάπλωση του καπιταλισμού σε όλο τον πλανήτη σε αναζήτηση νέων αγορών. “Η ανάγκη μιας συνεχώς επεκτεινόμενης αγοράς πώλησης προϊόντων, κυνηγά την αστική τάξη σ’ ολόκληρα τα πλάτη και τα μήκη του πλανήτη”, έγραψε. “Πρέπει να φωλιάσει παντού, να εγκατασταθεί παντού, να δημιουργεί συνδέσεις παντού”.  Κι ενώ αυτό μπορεί να μοιάζει προφανές σήμερα, ο Μαρξ έγραψε αυτά τα λόγια το 1848, όταν η παγκοσμιοποίηση ήταν πάνω από ένα αιώνα μακριά. Και δεν έπεσε μέσα στο τι τελικά συνέβη στα τέλη του 20ου αιώνα – έπεσε όμως μέσα στο γιατί συνέβη: Η αδιάκοπη αναζήτηση για νέες αγορές και φθηνό εργατικό δυναμικό, καθώς και η αδιάκοπη ζήτηση για περισσότερους φυσικούς πόρους, είναι θεριά που απαιτούν συνεχή τροφοδοσία.

4. Walmart (Μονοπώλιο)

Στην κλασσική θεωρία οικονομικών, ο ανταγωνισμός εικάζεται ως φυσιολογικός και, ως εκ τούτου αυτοτροφοδοτούμενος. Ο Μαρξ, ωστόσο, υποστήριξε ότι η ισχύς της αγοράς θα είναι στην πραγματικότητα συγκεντρωμένη σε μεγάλες μονοπωλιακές επιχειρήσεις, καθώς όλο και περισσότερο, η μία επιχείρηση θα κατασπάραζε την άλλη. Αυτό θα μπορούσε να είχε φανεί στους αναγνώστες του 19ου αιώνα ως περίεργο. Όπως γράφει ο Richard Hofstadter: «οι Αμερικανοί έφτασαν να θεωρούν δεδομένο ότι η  ιδιοκτησία θα διασκορπίζεται ευρέως, ότι η οικονομική και πολιτική δύναμη θα αποκεντρωθούν”. Ήταν μόνον αργότερα, τον 20ο αιώνα, όταν η τάση που προέβλεψε ο Μαρξ άρχισε να επιταχύνει. Σήμερα, τα οικογενειακά καταστήματα της γειτονιάς έχουν αντικατασταθεί από ανελαστικά οικοδομήματα καταστημάτων, όπως η Wal-Mart,  οι μικρές συνεταιριστικές τράπεζες έχουν αντικατασταθεί από τις παγκόσμιες τράπεζες, όπως η J.P. Morgan Chase, και μικρές αγροτικές φάρμες έχουν αντικατασταθεί από γεωργικές βιομηχανίες, όπως η Archer Daniels Midland. Ο κόσμος της τεχνολογίας επίσης, τείνει ήδη να συγκεντρωθεί σε μεγάλες εταιρείες, που καταπίνουν τις νεοσύστατες επιχειρήσεις όσο πιο γρήγορα μπορούν. Οι πολιτικοί προσποιούνται πως νοιάζονται για τις ελάχιστες μικρές επιχειρήσεις που έχουν μείνει και διώκουν τις πιο επιθετικές για αντιμονοπωλιακές τακτικές- ως επί το πλείστον όμως, γνωρίζουμε πως οι μεγάλες επιχειρήσεις είναι εδώ για να μείνουν.

5. Χαμηλοί μισθοί, Μεγάλα κέρδη (ο Εφεδρικός Στρατός της Βιομηχανικής Εργασίας)

Ο Μαρξ πίστευε ότι οι μισθοί θα κρατηθούν σε χαμηλά επίπεδα από τον «εφεδρικό στρατό εργασίας», τον οποίο εξήγησε απλά, χρησιμοποιώντας κλασσικές οικονομικές τεχνικές: Οι καπιταλιστές θέλουν να πληρώνουν όσο το δυνατόν λιγότερο για εργατικά, κι αυτό είναι πιο εύκολο όταν υπάρχει αφθονία εργαζομένων στην αγορά. Συνεπώς, μετά από μια ύφεση, χρησιμοποιώντας τη μαρξιστική ανάλυση, θα προβλέπαμε ότι τα υψηλά ποσοστά ανεργίας θα κρατήσουν τους μισθούς στάσιμους, ενώ τα κέρδη θα εκτιναχθούν στα ύψη, επειδή οι εργαζόμενοι είναι πολύ φοβισμένοι απ’ την ανεργία ώστε να εγκαταλείψουν την εκμετάλλευση και τις φριχτές θέσεις εργασίας τους. Και κοίτα να δεις! Η αυθεντία επί του είδους Wall Street Journal προειδοποιεί, “Τον τελευταίο καιρό, η ανάκαμψη των ΗΠΑ εμφανίζει κάποια μαρξιστικά γνωρίσματα. Τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξάνονται κι η αύξηση της παραγωγικότητας επέτρεψε στις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν, χωρίς να κάνουν πολλά για να μειώσουν τις τεράστιες στρατιές ανέργων”. Κι  αυτό διότι οι εργαζόμενοι είναι τρομοκρατημένοι για να αφήσουν τις δουλειές τους και ως εκ τούτου στερούνται διαπραγματευτικής ισχύος. Δεν είναι ν’ απορείς που η καλύτερη στιγμή για δίκαιη ανάπτυξη είναι σε περιόδους «πλήρους απασχόλησης», όταν η ανεργία είναι σε χαμηλά επίπεδα κι οι εργαζόμενοι μπορούν να απειλήσουν να βρουν άλλη δουλειά.
Συμπερασματικά:
Ο Μαρξ έπεσε έξω σε πολλά πράγματα. Τα περισσότερα απ’ τα γραπτά του εστιάζουν στην κριτική του καπιταλισμού και όχι σε μια πρόταση για την αντικατάστασή του – κενό που επέτρεψε την παρερμήνευσή τους από παρανοϊκούς, σαν τον Στάλιν στον 20ο αιώνα. Το έργο του όμως εξακολουθεί να διαμορφώνει τον κόσμο μας με θετικό τρόπο. Όταν υποστήριζε ένα σχήμα προοδευτικής φορολογίας εισοδήματος στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, σε καμία χώρα δεν εφαρμοζόταν. Τώρα, μόλις και μετά βίας θα βρεθεί χώρα χωρίς προοδευτικό πλάνο φόρου εισοδήματος, κι είναι ένας μικρός τρόπος με τον οποίο οι ΗΠΑ προσπαθούν να καταπολεμήσουν την εισοδηματική ανισότητα. Η ηθική κριτική του Μαρξ για τον καπιταλισμό και η οξυδερκής κατανόηση των εσωτερικών λειτουργιών και του ιστορικού του πλαισίου, αξίζουν ακόμα της προσοχής μας. Όπως γράφει ο Robert L. Heilbroner, “Στρεφόμαστε στον Μαρξ, ως εκ τούτου, όχι επειδή είναι αλάθητος, αλλά επειδή είναι αναπόφευκτος“. Σήμερα, σε έναν κόσμο ανήκουστου πλούτου και ταυτόχρονα απόλυτης φτώχειας, όπου οι πλουσιότεροι 85 άνθρωποι κατέχουν περισσότερο πλούτο από τα φτωχότατα 3 δισεκατομμύρια ανθρώπων, η περίφημη κραυγή, «Εργάτες όλου του κόσμου ενωθείτε – Δεν έχετε τίποτα να χάσετε παρά μόνο τις αλυσίδες σας,”  διατηρεί ακόμα δυνατή τη δραστικότητά της.

rollingstone

Η ΕΡΤ3 και η εκπομπή Zona Rosa, 196 χρόνια μετά την γέννηση του Καρλ Μαρξ, παρουσίασαν ένα μικρό αφιέρωμα στον μεγάλο φιλόσοφο. Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Νίκος Μπογιόπουλος μιλάει με το Σταύρο Πανούση και τον Χρήστο Αβραμίδη για τον Μαρξισμό και υποστηρίζει ότι στις σημερινές συνθήκες είναι πιο επίκαιρος από ποτέ. «Ό,τι έχει γεννήσει τον Μαρξισμό, συνεχίζει να υπάρχει» τονίζει ο δημοσιογράφος κι αυτό τον κάνει επίκαιρο, όχι από τη σκοπιά μιας φιλολογικής λέσχης συζητήσεων γύρω από το πρόταγμά του αλλά «με το πνεύμα και με την έννοια που αυτό είναι ο Μαρξισμός: Ένα εργαλείο για δράση».

Επηρεασμένος ιδεολογικά από τον Μαρξ, τον Λένιν, τον Γκράμσι και τον Φρόυντ αλλά και τον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα, τον  Φρίντμαν και τον Μιλ, δηλώνει ο Γιάννης Στουρνάρας.«Από αυτούς τους διανοητές έχει διαμορφωθεί η ιδεολογία μου και συνεχίζω να τους διαβάζω και προσπαθώ να συνθέσω τις ιδέες τους διότι τα οικονομικά δεν είναι δόγμα, είναι ρεαλισμός και ευελιξία», ανέφερε από το βήμα της Βουλής. Την ώρα μάλιστα που αναφέρθηκε στον Μαρξ και τον Λένιν, στρεφόμενος προς την πτέρυγα του ΚΚΕ είπε  «με το συμπάθειο κυρία Παπαρήγα...» προκαλώντας γέλια.

Πηγή: tvxs