Το Πάσχα για τους Έλληνες είναι η γιορτή της κατάνυξης, της ενδοσκόπησης, της πνευματικής αναγέννησης. Το φετινό Πάσχα είναι ένα άλλο Πάσχα που καθορίζεται από τις αυστηρές συνθήκες της επιβίωσής μας. Στο πλαίσιο αυτό το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού προτείνει ένα ψηφιακό πρόγραμμα, στην ατμόσφαιρα  της Μεγάλης Εβδομάδας και της Ανάστασης.

Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται δύο ταινίες μεγάλου μήκους: Το «Κορίτσι με τα Μαύρα» του Μιχάλη Κακογιάννη, για την επέτειο των γενεθλίων της Έλλης Λαμπέτη.

Η ταινία θα προβληθεί τη Μεγάλη Δευτέρα, με παραχώρηση του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης και του Κινηματογραφικού Οργανισμού Καραγιάννης –Καρατζόπουλος.

Από το  Μεγάλο Σάββατο μέχρι και τη Δευτέρα του Πάσχα, προβάλλεται η ταινία «El Greco», η κινηματογραφική βιογραφία του κορυφαίου Έλληνα ζωγράφου, του Γιάννη Σμαραγδή. Η ταινία προβάλλεται με παραχώρηση του σκηνοθέτη, ο οποίος  και την προλογίζει.

Τη Μεγάλη Εβδομάδα ως και την Τρίτη της Διακαινησίμου, διακεκριμένοι ηθοποιοί διαβάζουν επιλεγμένα κείμενα Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών, με γενικό τίτλο: «Πάθη και Ανάσταση στη Λογοτεχνία». Συνεργασία του Γραφείου Τύπου του ΥΠΠΟΑ με το  φεστιβάλ-ΑΝΑΛΟΓΙΟ. 

Στη σειρά του ΥΠΠΟΑ «Συζητώντας με την Ιστορία», η διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, κ. Κατερίνα Δελλαπόρτα, τη Μεγάλη Πέμπτη, παρουσιάζει δέκα θησαυρούς από τις μοναδικές συλλογές του Μουσείου.

Την Κυριακή του Πάσχα, θα μεταφερθούμε στα πανηγύρια του Συρράκου και της Βλάστης, τα οποία έχουν υποβληθεί προς ένταξη στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

Το πρόγραμμα συμπληρώνεται από αξιόλογες παραγωγές των Εφορειών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, που αφορούν στην Ιστορία του Βυζαντινού Πολιτισμού καθώς και ηχογραφήσεις και βίντεο παραδοσιακής μουσικής από το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης».

Όλα τα βίντεο θα προβληθούν από το κανάλι YouTube

https://www.youtube.com/channel/UCHbv1zHdljxGvkHeV3tERtw

τα social media και την ιστοσελίδα culture.gr του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Αναλυτικά το πρόγραμμα:

 

Μεγάλη Δευτέρα

-Νίκος Καρούζος, «Άσμα μικρό»

Διαβάζει ο Μάνος Καρατζογιάννης

-«Το Κορίτσι με τα Μαύρα», σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη

Ενενήντα έξι χρόνια από τη γέννηση της Έλλης Λαμπέτη

Μεγάλη Τρίτη

-Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Χωρίς στεφάνι»

Διαβάζει η Πέγκυ Σταθακοπούλου

• Κατασκευή βυζαντινής εικόνας

Βίντεο της ΕΦΑ Καστοριάς

• Ιστορία της Μονεμβασιάς.

Βίντεο της ΕΦΑ Λακωνίας

Μεγάλη Τετάρτη

-Άγγελος Σικελιανός, «Στ᾽ Οσίου Λουκά το μοναστήρι»

Διαβάζει ο Δημήτρης Καταλειφός

- «Επιστροφή», ταινία μικρού μήκους του Γιώργου Σκανδαλάρη, για τον εορτασμό των 20 χρόνων από το άνοιγμα του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, στη  Θεσσαλονίκη.

• «Ελπίδα και Πίστη»

Βίντεο της ΕΦΑ Λάρισας για τα Μετέωρα και την περιοδική έκθεση με τον ίδιο τίτλο.

Μεγάλη Πέμπτη

-Κική Δημουλά, «Μεγάλη Πέμπτη» από τη συλλογή «Ήχος απομακρύνσεων»

Διαβάζει η Λουκία Μιχαλοπούλου

• «Συζητώντας με την Ιστορία». Η διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, κ. Κατερίνα Δελλαπόρτα, παρουσιάζει δέκα επιλεγμένους θησαυρούς, από τις  πλούσιες συλλογές του Μουσείου.

Παραγωγή του Γραφείου Τύπου του ΥΠΠΟΑ.

Μεγάλη Παρασκευή

-Δημοτικό, «Μοιρολόι της Παναγιάς»

Από την Χριστίνα Μαξούρη

 -«Ω! Γλυκύ μου Έαρ»

Εγκώμιο Επιταφίου Θρήνου της Μεγάλης Παρασκευής

Ψάλλει ο Νίκος Χαλδαιάκης, από τον Ι. Ναό Αγίου Δημητρίου, στην Αστόρια της Νέας Υόρκης

-Κώστας Βάρναλης, «Η μάνα του Χριστού»

Διαβάζει η Δήμητρα Χατούπη

-Γιάννης Ρίτσος, «Επιτάφιος»

Διαβάζει η Χριστίνα Αλεξανιάν

-Κωστής Παλαμάς, «Γιορτές», από τη συλλογή «Ασάλευτη Ζωή»

Διαβάζει η Σοφία Φιλιππίδου

Μεγάλο Σάββατο

-Ζωή Καρέλλη, «Πριν την Ανάσταση»

Διαβάζει η Λένα Παπαληγούρα

Προβολή της ταινίας «El Greco» του Γιάννη Σμαραγδή

με εισαγωγή του σκηνοθέτη

Κυριακή του Πάσχα

-Χρήστος Χρηστοβασίλης, «Η Πασχαλιά της Λευτεριάς»

Διαβάζει ο Αργύρης Ξάφης

-Διονύσιος Σολωμός, «Η ημέρα της Λαμπρής»

Διαβάζει ο Περικλής Μουστάκης

Προβολή της ταινίας «Εl Greco», του Γιάννη Σμαραγδή,

με εισαγωγή του σκηνοθέτη

• Τα πανηγύρια στο Συρράκο και στη Βλάστη

Βίντεο από τον φάκελο υποψηφιότητας προς ένταξη στον κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

Δευτέρα του Πάσχα

-Γιάννης Ρίτσος, «Εαρινή Συμφωνία» (απόσπασμα)

Διαβάζει ο Ένκε Φεζολλάρι

-Τάσος Λειβαδίτης, «Έξοδος», από τη συλλογή «Νυχτερινός Επισκέπτης»

Διαβάζει η Σοφία Φιλιππίδου.

-Τελευταία προβολή της ταινίας «El Greco», του Γιάννη Σμαραγδή,

με εισαγωγή του σκηνοθέτη

 

Στις ιδιάζουσες συνθήκες που εορτάζεται φέτος η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα, μετά και την απόφαση να μην επιτραπεί η είσοδος πιστών στους ιερούς ναούς, η ΕΡΤ συμμετέχει στη μεγαλύτερη γιορτή του χριστιανισμού μεταδίδοντας εκτάκτως όλες τις Ακολουθίες των Aγίων Hμερών, τόσο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όσο και από τη Μητρόπολη Αθηνών.

Ειδικότερα, η ΕΡΤ2, όπως και το Πρώτο Πρόγραμμα του Ραδιοφώνου, θα μεταδώσει όλες τις Ακολουθίες με ζωντανή σύνδεση από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών, ενώ η ΕΡΤ3 θα μεταφέρει ζωντανά μέσα από το κέντρο της Ορθοδοξίας, τον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι, τις κατανυκτικές στιγμές του Θείου Πάθους και της Ανάστασης στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Οι Απόδημοι Έλληνες θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν και εκείνοι την κατάνυξη των ημερών μέσα από την ΕRT world, που θα αναμεταδίδει τις λειτουργίες από το Φανάρι, ενώ παράλληλα οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας θα αναμεταδίδονται ραδιοφωνικά εκτός από το Πρώτο Πρόγραμμα και από την Φωνή της Ελλάδος.

Το πρόγραμμα

Κυριακή των Βαΐων 12 Απριλίου 2020 – Θεία Λειτουργία Κυριακής των Βαΐων 07:30, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών. Ολοκληρώθηκε.

Κυριακή των Βαΐων Εσπέρας – Ακολουθία του Νυμφίου – 19:00, ΕΡΤ2 από τον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης. Ολοκληρώθηκε.

Μεγάλη Δευτέρα 13 Απριλίου 2020 -Ακολουθία του Νυμφίου – 18:00, ΕΡΤ3 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι – 19:00, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών

Μεγάλη Τρίτη 14 Απριλίου 2020 – Ακολουθία του Νυμφίου – 17.30, ΕΡΤ3 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι – 19:00 , ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών

Μεγάλη Τετάρτη, 15 Απριλίου 2020 – Μικρόν Απόδειπνον – Ιερόν Ευχέλαιον – 15:00, ΕΡΤ3 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι – Ακολουθία του Ιερού Νιπτήρος – 19:00, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών

Μεγάλη Πέμπτη 16 Απριλίου 2020 – Ακολουθία των Αχράντων Παθών – 17:30, ΕΡΤ3 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι – 19:00, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών

Μεγάλη Παρασκευή 17 Απριλίου 2020 – Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και του Εσπερινού – 07.30, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών – Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου – 18:00, ΕΡΤ3 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι – 19:00, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών

Μεγάλο Σάββατο 18 Απριλίου 2020 – Ακολουθία του Εσπερινού και Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου – 07.30, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών – Ακολουθία της Αναστάσεως – 23:00, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών – 23:00, ΕΡΤ3 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι

Κυριακή του Πάσχα 19 Απριλίου 2020 – Εσπερινός της Αγάπης – 11.00, ΕΡΤ2 από τον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών – 11:00, ΕΡΤ3 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι

Κεκλεισμένων των θυρών θα πραγματοποιηθούν οι λειτουργίες της Μεγάλης εβδομάδας και του Πάσχα σε όλες τις εκκλησίες, με απόφαση των υπουργείων Παιδείας και Υγείας.

Η κατανυκτική τελετή της αφής του Αγίου Φωτός στον Πανάγιο Τάφο δεν θα έχει την λαμπρότητα των προηγούμενων ετών.

Ο Ελληνορθόδοξος πατριάρχης θα τελέσει το τελετουργικό της αφής στις 12 το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου στο Ναό της Αναστάσεως τηρώντας όλα τα μέτρα προστασίας.

Στρατιωτικό αεροσκάφος που θα επιβαίνουν ο έξαρχος του παναγίου Τάφου, ένας συνοδός του και εκπρόσωπος της Ελλαδικής Εκκλησίας θα μεταβεί στο Τελ Αβίβ. Το Ισραήλ βρίσκεται και αυτό σε «καραντίνα», γι’ αυτό κανένας δεν θα εξέλθει από το αεροσκάφος.

Το Ανέσπερο Φως  θα μεταφερθεί από τα Ιεροσόλυμα στο αεροδρόμιο με ειδικό απεσταλμένο του πατριαρχείου συνοδεία της ισραηλινής αστυνομίας. Το ελληνικό αεροσκάφος θα αναχωρήσει από το Ισραήλ αμέσως για την Ελλάδα.

«Όχι» του ΣτΕ για πάγωμα της απαγόρευσης

Το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε, για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, τα αιτήματα πολιτών και Σωματείων που ζητούσαν την έκδοση προσωρινής διαταγής προκειμένου να ανοίξουν πανελλαδικά οι εκκλησίες για τους πιστούς, για να μπορούν να παρακολουθούν λειτουργίες.

Ειδικότερα, οι προσφεύγοντες στο ΣτΕ ζητούσαν να «παγώσει» η κοινή υπουργική απόφαση με την οποία πανελλαδικά απαγορεύθηκαν προσωρινά οι λειτουργίες και οι ιεροπραξίες στις εκκλησίες και τους άλλους θρησκευτικούς χώρους λατρείας.

ΠΗΓΗ: ΕΡΤ

Σαρακοστή, η περίοδος της καθαρτήριας διαδικασίας σε όλα τα επίπεδα. Από την Καθαρά Δευτέρα αρχίζει η προετοιμασία τού σώματος και της ψυχής, με τη νηστεία και την αποχή από εκδηλώσεις χαράς, που διαρκεί έως και την Κυριακή του Πάσχα.

Τα έθιμα της Μ. Εβδομάδας και της Λαμπρής με ρίζες που χάνονται βαθιά μέσα στην ιστορία, εξακολουθούν να αναβιώνουν στον Έβρο, ίσως διαφοροποιημένα σε σχέση με το παρελθόν και παρουσιάζοντας μία πολυμορφία από τόπο σε τόπο, διατηρώντας όμως αναλλοίωτο το θρησκευτικό τους πυρήνα.

Την προηγούμενη της Κυριακής του Πάσχα εβδομάδα τιμάται η Ανάσταση του Λαζάρου. Το Σάββατο του Λαζάρου, από το πρωί τα μικρά κορίτσια ντυμένα με τις παραδοσιακές φορεσιές και κρατώντας καλαθάκια στολισμένα με λουλούδια στα χέρια, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα κάλαντα του Λαζάρου, το προαναγγελτικό μήνυμα της Ανάστασης του Κυρίου. «...Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι, ήρθε η μάνα σου από την πόλη, σου φερε χαρτί και κομπολόι, οι κοτούλες σας αυγά γεννάνε, δώστε μας κι εμείς να τα χαρούμε...». Ένα από τα κορίτσια κρατάει τον «Λάζαρο», ένα είδωλο με κόκκινα ρούχα, φτιαγμένο από σκούπα και οι νοικοκυρές προσφέρουν στα παιδιά αυγά και ενίοτε χρήματα.

Ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων και το πέταγμα στον αέρα και εντός του ναού από τον ιερέα φύλλων από βάγια, τα οποία προσπαθούν να πιάσουν οι πιστοί πριν πέσουν κάτω για να τα βάλλουν στο πορτοφόλι τους και να μην αδειάσει όλο το χρόνο.

Η Μεγάλη Πέμπτη γνωστή και ως «Κόκκινη Πέμπτη» είναι η ημέρα της βαφής των αυγών. Στα χωριά, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα του νομού, από τη Μεγάλη Τετάρτη ετοιμαζόταν το κόκκινο χρώμα, που συμβολίζει το αίμα του Χριστού, βράζοντας σε νερό με λίγο αλάτι τις φλούδες των κρεμμυδιών. Την ίδια ημέρα έβαφαν το πρώτο κόκκινο αυγό που προορίζονταν για το εικονοστάσι και την Παναγιά. Θα παρέμενε εκεί όλο το χρόνο, ενώ του απέδιδαν και θεραπευτικές ιδιότητες, καθώς όταν ένα παιδί της οικογένειας έκλαιγε γιατί κάπου πονούσε περιστρέφανε το αυγό από το εικονοστάσι γύρω από το πρόσωπό του για να φύγει ο πόνος. Από τη Μ. Πέμπτη και για 40 ημέρες βάφανε κόκκινα αυγά, τα οποία σε περίπτωση που δεν καταναλώνονταν έως και τη γιορτή της Αναλήψεως έπρεπε να τα ρίξουν σε νερό (ποτάμι ή πηγάδι). Στο νερό ρίχνουν και το αυγό της Παναγιάς του προηγούμενου χρόνου από το εικονοστάσι. Το βράδυ της Μ. Πέμπτης οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού, κυρίως οι γυναίκες ξενυχτούν το Χριστό όπως θα έκαναν με έναν δικό τους νεκρό. Μάλιστα άτομα που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας φέρουν κοντά στο σταυρό ένα ρούχο τους για να το φορέσουν αργότερα και να θεραπευτούν.

Δεδομένου ότι το Πάσχα είναι η γιορτή της «εκ νεκρών Ανάστασης του Χριστού», η νίκη ενάντια στο θάνατο, σε αρκετά χωριά οι κάτοικοι εξακολουθούν να επισκέπτονται τα νεκροταφεία τόσο τη Μεγάλη Παρασκευή για να θυμιατίσουν τους νεκρούς καθώς σύμφωνα με την παράδοση ξυπνούν μαζί με τον Χριστό, όσο και τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα για την τέλεση τρισάγιου, να αφήσουν στο μνήμα του εκλιπόντος συγγενούς ένα κόκκινο αυγό που συμβολίζει την αναγέννηση-ανάσταση, αλλά και να ανταλλάξουν μεταξύ τους αυγά και τσουρέκια.

Η Μ. Παρασκευή εξακολουθεί να είναι η ημέρα πένθους στη διάρκεια της οποίας δεν γίνεται καμία δουλειά, ούτε κατσαρόλα δεν μπαίνει στη φωτιά και δεν λούζονται. Από το βράδυ της Μ. Παρασκευής άρχιζε το ζύμωμα των τσουρεκιών προκειμένου να είναι έτοιμα για το φούρνο το πρωί του Μ. Σαββάτου. Τα πιο δημοφιλή είναι εκείνα σε σχήμα κουλούρας με το κόκκινο αυγό στη μέση που λέγονται γκουγκουχτούρες (δεκαοχτούρες) και προορίζονται συνήθως για τα παιδιά.

Το Μεγάλο Σάββατο είναι η μέρα του ζυμώματος των πασχαλιών. Ψωμιά με περίτεχνα σχέδια και ένα κόκκινο αυγό στη μέση, φτιαγμένα με περισσή τέχνη και φροντίδα. Ένα ψωμί που συνήθιζε να πηγαίνει δώρο η νύφη στην κουμπάρα ανήμερα του Πάσχα.

Τέλος, το βράδυ της Ανάστασης όλοι προσέρχονται στην εκκλησία κρατώντας τη λαμπάδα τους και ένα κόκκινο αυγό που τσουγγρίζουν μεταξύ τους τα μέλη της οικογένειας. Ο νικητής της αυγομαχίας θα είναι υγιής όλο το χρόνο. Το αναστάσιμο φως μεταφέρεται στο σπίτι και με αυτό σχηματίζεται ένας νέος σταυρός στην οροφή της εξώπορτας, ανάβει το καντηλάκι, ενώ παλαιότερα η λαμπάδα που έφερε το άγιο φως χρησιμοποιούνταν από συγκεκριμένες γυναίκες για να «γητεύουν το κοκκινάδι» και να διώχνουν το κακό μάτι.

Ανήμερα του Πάσχα, της εορτής των εορτών, οι σούβλες με τα αμνοερίφια έχουν την τιμητική τους, το κρασί ρέει άφθονο και οι νονές θα υποδεχθούν τα βαφτιστήρια τους που τους φέρνουν την παραδοσιακή κουλούρα-τσουρέκι και κόκκινα αυγά.










ΑΠΕ