Η στάχτη συνήθως δεν ταξιδεύει μακριά από τη φωτιά, αλλά τα μικρά σωματίδια ή αερολύματα μπορούν να ταξιδέψουν σε ολόκληρες ηπείρους.
Ο καπνός των δασικών πυρκαγιών περιέχει μια ποικιλία αερίων και σωματιδίων από τα υλικά που τροφοδοτούν τη φωτιά, όπως όζον, μονοξείδιο του άνθρακα, πολυκυκλικές αρωματικές ενώσεις, διοξείδιο του αζώτου και σωματίδια – ρύποι που συνδέονται με αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, σύμφωνα με μελέτη δημοσιευμένη στο Journal of the American Heart Association.
Όταν ένα υγιές άτομο εισπνέει αέρα με έντονη τη μυρωδιά του καπνού από τις πυρκαγιές, μπορεί να αισθανθεί ένα τσούξιμο στα μάτια του και όταν βήχει, μπορεί να δυσκολεύεται να ανακτήσει την αναπνοή του. Αλλά το τι συμβαίνει στο ίδιο άτομο όταν αναπνέει καπνό για μεγάλα χρονικά διαστήματα κάθε χρόνο είναι ακόμη ασαφές.
«Οι άνθρωποι εκτίθονταν κάποτε μία ή δύο φορές στη ζωή τους», λέει ο Keith Bein, ατμοσφαιρικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Davis. «Τώρα συμβαίνει κάθε καλοκαίρι και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».
Ο επικρατέστερος ρύπος κατά μάζα είναι τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα, δηλαδή περίπου 50 φορές μικρότερα από έναν κόκκο άμμου. (Η επικράτησή του είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι υγειονομικές αρχές εκδίδουν προειδοποιήσεις για την ποιότητα του αέρα χρησιμοποιώντας τα PM 2.5 ως μέτρο).
Η απόσταση επίσης είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει την ικανότητα του καπνού να «γερνά», δηλαδή να επηρεάζεται από τον ήλιο και άλλες χημικές ουσίες στον αέρα καθώς ταξιδεύει, και αυτό μπορεί να τον κάνει πιο τοξικό. Είναι σημαντικό ότι τα μεγάλα σωματίδια – όπως αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται ως στάχτη – συνήθως δεν ταξιδεύουν τόσο μακριά από τη φωτιά, αλλά τα μικρά σωματίδια ή αερολύματα μπορούν να ταξιδέψουν σε ολόκληρες ηπείρους.
Τι κάνει ο καπνός των πυρκαγιών στον ανθρώπινο οργανισμό;
Υπάρχει κι ένας άλλος λόγος για τον οποίο τa PM2.5 χρησιμοποιούνται για τη διατύπωση συστάσεων για την υγεία: Καθορίζουν το όριο για τα σωματίδια που μπορούν να ταξιδέψουν βαθιά στους πνεύμονες και να προκαλέσουν τη μεγαλύτερη ζημιά.
Το ανθρώπινο σώμα είναι εξοπλισμένο με φυσικούς μηχανισμούς άμυνας ενάντια σε σωματίδια μεγαλύτερα από τα PM2.5. Αν έχετε ποτέ βήξει φλέγματα ή έχετε φυσήξει τη μύτη σας αφού βρεθείτε κοντά σε φωτιά και έχετε ανακαλύψει μαύρη ή καφέ βλέννα, έχετε γίνει μάρτυρας αυτών των μηχανισμών από πρώτο χέρι.
Αλλά τα πραγματικά μικρά σωματίδια μπορούν να παρακάμψουν αυτές τις άμυνες και να διαταράξουν τους αερόσακους όπου το οξυγόνο περνά στο αίμα. Ευτυχώς, έχουμε εξειδικευμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζονται «μακροφάγα». Δουλειά τους είναι να αναζητούν ξένα υλικά και να τα απομακρύνουν ή να τα καταστρέφουν. Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι η επανειλημμένη έκθεση σε αυξημένα επίπεδα καπνού από καμένο ξύλο μπορεί να καταστείλει τα μακροφάγα, οδηγώντας σε αύξηση της φλεγμονής των πνευμόνων.
Όταν πρόκειται για έκθεση στον καπνό, η δόση, η συχνότητα και η διάρκεια είναι σημαντικές. Η βραχυπρόθεσμη έκθεση μπορεί να ερεθίσει τα μάτια και το λαιμό, ενώ η μακροχρόνια έκθεση σε καπνό πυρκαγιάς για ημέρες ή εβδομάδες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο βλάβης των πνευμόνων και μπορεί επίσης να συμβάλει σε καρδιαγγειακά προβλήματα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η δουλειά των μακροφάγων είναι να απομακρύνουν τα ξένα υλικά – συμπεριλαμβανομένων των σωματιδίων του καπνού και των παθογόνων μικροοργανισμών – είναι λογικό να γίνει μια σύνδεση μεταξύ της έκθεσης στον καπνό και του κινδύνου ιογενούς λοίμωξης.
Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η μακροχρόνια έκθεση σε PM2.5 μπορεί να κάνει τον κορονοϊό πιο θανατηφόρο. Στην πραγματικότητα, μια αμερικάνικη μελέτη διαπίστωσε ότι ακόμη και μια μικρή αύξηση των PM2.5 από τη μια πολιτεία των ΗΠΑ στην άλλη σχετίζεται με μεγάλη αύξηση του ποσοστού θανάτου από COVID-19.
Πώς να καταλάβετε αν ο καπνός σας επηρεάζει
Οι υψηλές συγκεντρώσεις καπνού μπορούν να προκαλέσουν μια σειρά από συμπτώματα. Ο καθένας μπορεί να παρουσιάσει κάψιμο στα μάτια, ρινική καταρροή, βήχα, φλέγματα, συριγμό και δυσκολία στην αναπνοή.
Εάν έχετε καρδιακή ή πνευμονική νόσο, ο καπνός μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας. Τα άτομα με καρδιοπάθεια μπορεί να εμφανίσουν πόνο στο στήθος, ταχυπαλμία, δύσπνοια ή κόπωση. Τα άτομα με πνευμονοπάθεια μπορεί να μην είναι σε θέση να αναπνεύσουν τόσο βαθιά ή τόσο έντονα όσο συνήθως και μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα όπως βήχα, φλέγματα, δυσφορία στο στήθος, συριγμό και δύσπνοια.
Πώς να προστατευτούμε
Είναι σημαντικό να περιορίσετε την έκθεσή σας στον καπνό – ειδικά αν διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο για επιπτώσεις που σχετίζονται με τα σωματίδια. Ακολουθούν ορισμένα μέτρα που μπορείτε να λάβετε για να προστατεύσετε την υγεία σας:
– Εάν έχετε καρδιακή, αγγειακή ή πνευμονική νόσο, συμπεριλαμβανομένου του άσθματος, μιλήστε με τον γιατρό σας.
– Προετοιμαστείτε για την εποχή των πυρκαγιών αν ζείτε σε περιοχή που είναι επιρρεπής σε πυρκαγιές.
– Εάν πάσχετε από καρδιακή, αγγειακή ή πνευμονική νόσο, συμπεριλαμβανομένου του άσθματος, μιλήστε με τον γιατρό σας πριν από την περίοδο των πυρκαγιών για να οργανωθείτε. Συζητήστε πότε να εγκαταλείψετε την περιοχή, πόσα φάρμακα πρέπει να έχετε πρόχειρα και το σχέδιο δράσης σας για το άσθμα, αν έχετε.
– Να έχετε προμήθειες τροφίμων που δεν φθείρονται και δεν απαιτούν μαγείρεμα για αρκετές ημέρες. Το μαγείρεμα – ιδίως το τηγάνισμα και το ψήσιμο – μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ρύπανσης στους εσωτερικούς χώρους.
– Εξετάστε το ενδεχόμενο αγοράς ενός καθαριστή αέρα. Ορισμένοι καθαριστές αέρα δωματίου μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των επιπέδων σωματιδίων σε εσωτερικούς χώρους, εφόσον είναι ο σωστός τύπος και το σωστό μέγεθος για τα δωμάτια, όπως ορίζει ο κατασκευαστής. Εάν επιλέξετε να αγοράσετε έναν καθαριστή αέρα, μην περιμένετε μέχρι να εκδηλωθεί πυρκαγιά – πάρτε αυτή την απόφαση εκ των προτέρων. Σημείωση: Μην χρησιμοποιείτε έναν καθαριστή αέρα που παράγει όζον.
– Έχετε πρόχειρες μάσκες N-95 ή P-100 και μάθετε πώς να τις χρησιμοποιείτε σωστά.
Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς
Δώστε προσοχή στις τοπικές αναφορές για την ποιότητα του αέρα. Καθώς ο καπνός χειροτερεύει, η συγκέντρωση των σωματιδίων στον αέρα αυξάνεται – και το ίδιο θα πρέπει να κάνετε και με τα μέτρα που λαμβάνετε για να προστατευτείτε.
Χρησιμοποιήστε την κοινή λογική για να οργανώσετε τις δραστηριότητές σας: Ακόμα κι αν δεν υπάρχει μόνιτορ στην περιοχή σας, αν φαίνεται ή μυρίζει καπνός έξω, μάλλον δεν είναι κατάλληλη στιγμή για να κουρέψετε το γκαζόν ή να πάτε για τρέξιμο. Και μάλλον δεν είναι καλή στιγμή για τα παιδιά – ιδιαίτερα για τα παιδιά με άσθμα – να είναι έντονα δραστήρια σε εξωτερικούς χώρους ή να δραστηριοποιούνται σε εξωτερικούς χώρους για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Εάν είστε δραστήριοι σε εξωτερικούς χώρους, δώστε προσοχή στα συμπτώματα. Τα συμπτώματα αποτελούν ένδειξη ότι πρέπει να μειώσετε την έκθεση.
Εάν σας συμβουλεύουν να παραμείνετε σε εσωτερικούς χώρους, λάβετε μέτρα για να διατηρήσετε τον αέρα των εσωτερικών χώρων όσο το δυνατόν πιο καθαρό. Κρατήστε κλειστά τα παράθυρα και τις πόρτες σας. Λειτουργήστε το κλιματιστικό σας, εάν διαθέτετε. Διατηρείτε το φίλτρο καθαρό για να αποφύγετε τη μεταφορά πρόσθετου καπνού στο εσωτερικό. Ανοίξτε τα παράθυρα για να αερίζετε το σπίτι όταν βελτιώνεται η ποιότητα του αέρα. Σημείωση: Εάν δεν έχετε κλιματιστικό, το να μένετε μέσα με κλειστά παράθυρα μπορεί να είναι επικίνδυνο σε εξαιρετικά ζεστό καιρό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αναζητήστε εναλλακτικό καταφύγιο, όπως σε συγγενείς ή σε καταφύγιο με καθαρότερο αέρα.
