• -Οδοιπορικό στα καμένα της Ελλάδας. 1,6 εκατ. στρέμματα είναι ο φετινός μαύρος απολογισμός.
• -Οι βαθιές πληγές στη χλωρίδα και στην πανίδα
• -Πόσο προστατεύονται τελικά οι Προστατευόμενες Περιοχές, τα Εθνικά Πάρκα και οι περιοχές Natura;
• -Υφίσταται δασοπυρόσβεση ή αρκούμαστε μόνο στις εκκενώσεις οικισμών μέσω «112» και τις φωτιές να σβήνουν στη θάλασσα;
• -Τι γίνεται με τα έργα ΑΠΕ σε Προστατευόμενες Περιοχές

 

Του Πάνου Κατσαχνιά

Πάνω από 1,6 εκατομμύρια στρέμματα καμένης δασικής έκτασης είναι ο απολογισμός των φετινών δασικών πυρκαγιών σύμφωνα με την πρώτη οικολογική αποτίμηση του WWF Ελλάς στις 6/9. Τα 935.000 στρέμματα από τη συνολική αυτή έκταση βρίσκονται στον Νομό Έβρου που καιγόταν για 16 συνεχόμενες ημέρες, κάνοντας την πυρκαγιά αυτή μία από τις σημαντικότερες από οικολογικής άποψης, αλλά και τη μεγαλύτερη από θέμα έκτασης που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πέραν των ανθρώπων που χάθηκαν άδικα, των χιλιάδων ζώων που κάηκαν και των αμέτρητων περιουσιών που καταστράφηκαν, ο απολογισμός είναι αποκαρδιωτικός και για το φυσικό περιβάλλον. Όπως σημειώνει το WWF, από τις φετινές πυρκαγιές επλήγησαν ιδιαίτερα οι προστατευόμενες περιοχές. Ειδικότερα, έχουν επηρεαστεί συνολικά πάνω από 700.000 στρέμματα σε 23 Προστατευόμενες Περιοχές (χωρίς να υπολογίζονται οι νέες εκτάσεις που επηρεάστηκαν μετά τις 3 Σεπτεμβρίου που ήταν η τελευταία γεωχωρική καταγραφή από την πυρκαγιά του Έβρου).

 

Αυτές περιλαμβάνουν 18 περιοχές Natura 2000 και 5 Καταφύγια Άγριας Ζωής, ενώ ταυτόχρονα, επηρεάστηκαν 3 σημαντικότατα Εθνικά Πάρκα (Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου, Δέλτα Έβρου και Χελμού-Βουραϊκού), καθώς και ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας. Επιπρόσθετα, εντός αυτών των προστατευόμενων περιοχών, καταγράφονται συνολικά πάνω από 200.000 στρέμματα διπλοκαμένων εκτάσεων, δηλαδή εκτάσεων που έχουν πληγεί από αλλεπάλληλες πυρκαγιές εντός μόνο της τελευταίας 20ετίας.

Δεδομένο πολύ σημαντικό, μιας και οι ανεπτυγμένοι μηχανισμοί φυσικής αναγέννησης που φέρουν κάποια από αυτά τα οικοσυστήματα εξαντλούνται μετά από απανωτές πυρκαγιές και εφόσον αυτές συμβούν μέσα σε διάστημα 20 χρόνων. Συνεπώς, οι περιοχές αυτές θα χρειαστούν επιστημονική παρακολούθηση για τα επόμενα έτη, ώστε να γίνει σαφές αν η ανθρώπινη βοήθεια (αναδάσωση) κρίνεται απαραίτητη για την αποκατάστασή τους. Έχοντας βέβαια την πρόσφατη εμπειρία του πώς αντιμετωπίστηκε η Βόρεια Εύβοια μετά τις πυρκαγιές του 2021, δεν πρέπει να είμαστε και πολύ αισιόδοξοι. Αφού ο χαμηλός προϋπολογισμός για αναδασώσεις κρύφτηκε πίσω από το στρατηγικής σύλληψης επιχείρημα ότι η Φύση θα «καθαρίσει», μιας και το δάσος αναγεννιέται από μόνο του…

Ενώ οι συγκρίσεις με τις προηγούμενες καταστροφικές χρονιές του 2007 και του 2021, σταματάνε στο μέγεθος, μιας και οι ποιοτικές διαφορές είναι μεγάλες και σχετίζονται με το ότι:

• Οι φωτιές που ξέσπασαν από τον Ιούλιο του 2023 έως και σήμερα, έχουν μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά
• Έχουν επηρεάσει για πρώτη φορά τόσο μαζικά, αρχέγονα (ώριμα) δασικά οικοσυστήματα στα βόρεια της χώρας, πολλά από τα οποία παρουσιάζουν δυσκολίες στη φυσική τους αποκατάσταση
• Για πρώτη φορά έχουν επηρεαστεί τόσες πολλές προστατευόμενες περιοχές. Κάποιες εξ αυτών έχουν διεθνή σημασία με σημαντικότατα ενδιαιτήματα για την πανίδα και με δασικά οικοσυστήματα, που είτε δεν έχουν φυσικούς μηχανισμούς αναγέννησης (π.χ. Μαύρη Πεύκη στον Έβρο), είτε τους έχουν εξαντλήσει μετά από απανωτές πυρκαγιές (π.χ. Ρόδος, Πάρνηθα, Έβρος, Κέρκυρα, Αιγιαλεία)

Απειλή ή ευκαιρία;

Με την Κλιματική Αλλαγή να προβάλλεται ως η μόνη δικαιολογία, αλλάζοντας μάλιστα και το ενεργειακό μείγμα για την αντιμετώπιση της και μετατρέποντας τα όλα σε «Πράσινα», ενώ την ίδια ώρα αφήνουμε τα δάση να καίγονται, μάλλον θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα πως στην τρίτη δεκαετία του 21^ου αιώνα, κοιτάμε ως χώρα, την ανεμογεννήτρια και (κυριολεκτικά) χάνουμε το δάσος. Αφού η προστασία και συντήρηση τους είναι αποδεδειγμένα εξισορροπητικός παράγοντας για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, καθώς και της μείωσης των συνεπειών της για τα Κράτη και τους προϋπολογισμούς τους.

Η περίπτωση της Δαδιάς

Τo Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου είναι μια από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Είναι μία από τις πρώτες περιοχές στην Ελλάδα που τέθηκαν σε καθεστώς προστασίας, λόγω του μεγάλου αριθμού σπάνιων ειδών αρπακτικών πουλιών. Η συνολική έκταση του είναι 428.000 στρέμματα (ΚΥΑ 35633/2066) από τα οποία τα 72.900 αποτελούν τις 2 ζώνες προστασίας της φύσης (ζώνες Α1 και Α2). Το «μωσαϊκό» τοπίων που διαμορφώνεται από δάση πεύκης και δρυός, τα οποία διακόπτονται από ξέφωτα, βοσκοτόπια και καλλιεργούμενες εκτάσεις, αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για τα αρπακτικά πουλιά. Στο Εθνικό Πάρκο συναντώνται τρία από τα τέσσερα είδη Γύπα της Ευρώπης: Μαυρόγυπας, Όρνιο και Ασπροπάρης, αφού ο Γυπαετός απαντάται μόνο στην Κρήτη. Παράλληλα φιλοξενεί τη μοναδική πολυπληθή αναπαραγόμενη αποικία Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.

Πέρα από μια γενική εικόνα, ακόμα δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα για τη ζημιά που προκάλεσε η πυρκαγιά. Πρακτικά το Εθνικό Πάρκο έχει καεί. Με εξαίρεση ένα Δρυοδάσος στο βόρειο κομμάτι πάνω από το Σουφλί, στο οποίο και τελειώνει το περίγραμμα του Εθνικού Πάρκου, μιας και τα δάση του Έβρου συνεχίζονται Βόρεια και Δυτικά του Νομού.

Ό,τι έχει μείνει άκαυτο, είναι κάποιες νησίδες που είχαν επιβιώσει από την περσινή φωτιά. Κι αυτό επειδή πέρσι επικρατούσε άπνοια και γι’ αυτό διασώθηκαν τα δέντρα σε αυτές. Φέτος επειδή φυσούσε και η φωτιά είχε ορμή, όταν δεν συναντούσε καύσιμη βλάστηση στο έδαφος (επειδή είχε καεί πέρυσι), δεν έκαιγε τα ψηλότερα δέντρα. Κι έτσι η επικάλυψη των δύο φωτιών (πέρσι και φέτος) στις νησίδες αυτές είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια «μόνο» ενός 20-25%.

Το νότιο τμήμα του Εθνικού Πάρκου από τη Λευκίμμη μέχρι τα Κοίλα, είχε καεί και το 2011. Οπότε και η ζημιά είναι ακόμα μεγαλύτερη στο κομμάτι αυτό.

Το δάσος έχει κάποιες δυνατότητες να αναγεννηθεί μετά από μια φωτιά, αρκεί να περνάνε 15-30 χρόνια. Όταν η φωτιά ξαναπερνά μετά από 10-12 χρόνια, δυσκολεύει πάρα πολύ τη φυσική αναγέννηση.

Η εικόνα του νεαρού Μαυρόγυπα

Η εικόνα του Μαυρόγυπα στην άσφαλτο με φόντο τα καμένα, την επόμενη του σβησίματος της φωτιάς, είχε σοκάρει το Πανελλήνιο. Παρόλα αυτά, η πραγματικότητα ήταν λιγότερο τραγική. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο πουλί ήταν νεαρό χωρίς μεγάλη εμπειρία στο πέταγμα. Τον πρώτο καιρό τα διαστήματα πτήσης δεν είναι μεγάλα μιας και τα νεαρά πουλιά έχουν την ανάγκη να σταματούν και να ξεκουράζονται.

Οι φωλιές για τα πουλιά δεν είναι όπως για τους ανθρώπους τα σπίτια τους. Ακόμα και χωρίς να καταστραφεί το δέντρο που έχουν φτιάξει τη φωλιά τους μπορεί την επόμενη χρονιά να την φτιάξουν σε άλλο. Αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρχουν διαθέσιμα δέντρα ώστε να μπορούν τα πουλιά να φτιάχνουν σε αυτά τις φωλιές τους.

«Η φύση δεν καταστρέφεται»

Το Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς ήταν ένα πρότυπο διαχείρισης. Με πολλές έρευνες, μελέτες, διδακτορικά όλα τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα θα πρέπει να γίνει κι ένα πρότυπο αποκατάστασης. Η Δαδιά ήταν (και όλος ο Έβρος) ένας τόπος εξαιρετικής σημασίας για τη βιοποικιλότητα σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Ήταν ένα δάσος με μεγάλα δέντρα, μεγάλης ηλικίας, σε πολύ χαμηλά υψόμετρα, με πολύ μικρή ανθρώπινη παρέμβαση. Συνθήκη που ευνοεί την ανάπτυξη πολλών ειδών Πανίδας και Χλωρίδας. Παράδειγμα η Μαύρη Πεύκη που χρειάζεται υγρασία και φυτρώνει σε μεγάλα υψόμετρα.

Στο δάσος της Δαδιάς συναντούμε δύο είδη Πεύκης (όπως και σε όλο τον Έβρο): Τη Μαύρη και την Τραχεία. Η Τραχεία Πεύκη είναι μεσογειακό είδος μιας και συναντάται σε ξηρά μέρη. Η Μαύρη Πεύκη θέλει πιο υγρά μέρη. Οπότε και σε πιο χαμηλά μέρη στη Δαδιά, μέσα σε ρέματα που υπάρχει πιο πολύ υγρασία, μπόρεσε να ευδοκιμήσει, μαζί με διάφορα πλατύφυλλα (είδη Δρυός). Ψηλότερα, που το περιβάλλον είναι πιο ξηρό, ευδοκιμεί η Τραχεία Πεύκη που θέλει περισσότερη ζέστη και ο θάμνος Ερείκη ή Ρείκι που αξιοποιείται από τους μελισσοκόμους, αλλά είναι και πάρα πολύ εύφλεκτος.

Εξαιτίας κάποιας γενετικής ανωμαλίας η Μαύρη Πεύκη όταν μεγαλώνει στο δάσος της Δαδιάς, δεν σχηματίζει κορυφή στο τέλος της, αλλά «σπάει» ανοίγοντας, επιτρέποντας έτσι τον σχηματισμό μιας «ομπρέλας». Πάνω λοιπόν, σε αυτές τις πλατφόρμες μπορούσε ο Μαυρόγυπας (κυρίως) να φτιάξει τις (πολλών μέτρων) φωλιές του.

Αλλά και στον Μικρό Πυρήνα που δεν απαντάται η Μαύρη Πεύκη, οι Μαυρόγυπες φωλιάζουν στην Τραχεία Πεύκη. Στην Ισπανία φωλιάζουν σε Δρυοδάση.

Η ιδιαιτερότητα της Δαδιάς είναι ότι φιλοξενεί την τελευταία αποικία του Μαυρόγυπα στην Βαλκανική Χερσόνησο. Είδος που κάποτε ζούσε σε όλη τη Μεσόγειο και έχει εξαφανιστεί λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Αυτός ήταν και ο λόγος που η συγκεκριμένη περιοχή κηρύχτηκε προστατευόμενη τη δεκαετία του ’80. Ξεκίνησε με 4 ζευγάρια για να καταφέρει να φτάσει τα 35. Πέρα όμως από τους Γύπες,* στη Δαδιά φιλοξενείται πολύ μεγάλη ποικιλία (σε είδη και αριθμό) πουλιών στην Ευρώπη. Είτε, όπως ο Μαυρόγυπας που δεν μεταναστεύει, είτε αποδημητικά, όπως ο Ασπροπάρης (που κινδυνεύει πλέον με εξαφάνιση στην Ελλάδα, καθώς έχουν απομείνει τρία ζευγάρια στη Δαδιά και δύο στην περιοχή του Νέστου) που μεταναστεύει στην Κεντρική Αφρική (Σαχέλ) το Χειμώνα και επιστρέφει την Άνοιξη.

Το τι θα γίνει τα επόμενα χρόνια στη Δαδιά μένει να το δούμε. Βασικός παράγοντας να υπάρχει ικανή τροφική βάση για τρέφονται τα αρπακτικά πουλιά (λαγοί, χελώνες, φίδια, ποντίκια). Άρα το πρώτο που πρέπει να καταγραφεί είναι τι απέμεινε από την εδαφική πανίδα που συντηρεί τα αρπακτικά. Παρόλο που υφίσταται και ενισχυτική τροφοδοσία από την ταΐστρα που υπάρχει στον Μεγάλο Πυρήνα και συγκυριακά για τους επόμενους μήνες, τα καμένα ζώα.

*Οι Γύπες είναι η καθαριστές της φύσης. Πριν καταστεί υποχρεωτική η καύση των νεκρών ζώων, οι κτηνοτρόφοι τα άφηναν, καθώς και τα υπολείμματα σφαγών, σε ρεματιές, ώστε να πάνε οι Γύπες και να τα καταναλώσουν.

Τα Όρνια και οι Μαυρόγυπες ψάχνουν για τροφή σε μια ακτίνα 200 χλμ. φτάνοντας μέχρι την Βουλγαρία. Γι’ αυτό το λόγο και μεγάλο πρόβλημα για τα πουλιά αυτά αποτελούν τα αιολικά που βρίσκονται στην Ροδόπη και τον Έβρο. Με περισσότερες από 200 ανεμογεννήτριες κι ενώ συνεχίζουν να μπαίνουν καινούργιες, καταβάλλεται μια προσπάθεια να εξαιρεθούν τουλάχιστον κάποιες κρίσιμες -για την προστασία τους- περιοχές.

Τυχεροί στην ατυχία μας η φωτιά ξέσπασε τον Αύγουστο κι έτσι τα μικρά είχαν πετάξει από τις φωλιές τους. Οπότε και ο πληθυσμός των Γυπών δεν επηρεάστηκε σε αντίθεση με τα θηλαστικά στο έδαφος. Οι Γύπες φωλιάζουν τον Ιανουάριο και τα μικρά τους πετάνε τέλη Ιούλιου.

Η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου, Δαδιάς και Προστατευόμενων Περιοχών Ανατολικής Θράκης καταγράφει τις δυνατότητες που υπάρχουν για φώλιασμα στις εναπομείνασες νησίδες και σε περιοχές που κρίνονται κατάλληλες για φωλεοποίηση να δημιουργηθούν τεχνητές φωλιές (τεχνητές εξέδρες). Πλατφόρμες πολλών μέτρων πάνω σε στύλο που θα στηρίζονται περιμετρικά με συρματόσχοινα τοποθετημένα σε άκαυτα δέντρα. Μεγάλες δηλαδή κατασκευές που θα μεταφερθούν και τοποθετηθούν στο χώρο από ελικόπτερα, όπως γίνεται και για τους μεταλλικούς πυλώνες μεταφοράς ρεύματος.

Πρέπει να περιμένουμε 2-3 χρόνια για να καταγράψουμε τη συμπεριφορά των πουλιών στα άκαυτα κομμάτια. Όπως και το αν θα διατηρήσουν τις φωλιές τους σε καμένα πλέον δέντρα -τα οποία ναι μεν η φωτιά ξέρανε- αλλά που θα στέκονται για 3-4 χρόνια ακόμα πριν πέσουν. Σε αντίθεση με εκείνα που είναι μαύρα -έχοντας καεί εντελώς- και άρα χάσει τη στατικότητα τους.

Οπότε αν έχουν επιβιώσει πολλά χερσαία ζώα από τη φωτιά, από του χρόνου που θα βλαστήσει ξανά η χλωρίδα στο έδαφος και άρα θα υπάρχει πληθώρα τροφής για αυτά, θα αυξηθεί και ο αριθμός τους. Αν έχουν καεί τα περισσότερα αυτό θα αποτελέσει πρόβλημα.

Το δάσος θα επανέλθει, αλλά απαιτεί μεγάλο συντονισμό όλων των εμπλεκομένων, ώστε αφενός να περιοριστούν οι απώλειες (λόγω της μεγάλης βιοποικιλότητάς του) και αφετέρου, ώστε τα επόμενα 15 χρόνια κομμάτι-κομμάτι αυτό να βοηθηθεί στην αναδημιουργία του.

Υπεύθυνος για τον συντονισμό αυτό πλέον είναι ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.). Ο τότε υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς κατήργησε το 2021 τους επτά κατά τόπους Φορείς Διαχείρισης ως αυτοτελείς οντότητες, δημιουργώντας τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. Ως σχεδιασμός δεν ήταν καινούργιος, απλά τότε ευοδώθηκε. Και σε ένα με ενάμιση χρόνο άρχισαν να αλλάζουν και οι διοικήσεις των τοπικών μονάδων. Προκειμένου να υπάρχει συνολικός σχεδιασμός ταυτόχρονα για όλους τους τέως Φορείς, νυν Μονάδες. Το προσωπικό παρέμεινε, χάθηκε όμως η τοπικότητα που είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην έγκαιρη λήψη αποφάσεων. Οι παλαιοί Φορείς γνωμοδοτούσαν για τα έργα και το Κράτος όφειλε να τη λάβει σοβαρά υπόψιν του. Κι ενώ ως αρμοδιότητα μεταφέρθηκε αρχικά και στο νέο σχήμα του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., λίγους μόνο μήνες αργότερα αφαιρέθηκε από αυτόν και προστέθηκε στις αρμοδιότητες του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΝ.

Οι παλιοί Φορείς είχαν ένα ΔΣ με πρόεδρο κάποιον επιστήμονα-καθηγητή (αμισθί) και όλοι οι υπόλοιποι ήταν μέλη της τοπικής κοινωνίας: Δήμαρχοι, κτηνοτρόφοι, επιχειρηματίες. Ως σχήμα -υποδομές και προσωπικό- παρέμεινε ως είχε. Οι αποφάσεις όμως πλέον παίρνονται στην Αθήνα. Οι Φορείς υποχρηματοδοτούνταν έχοντας πολύ μικρά κονδύλια να διαχειριστούν -ίσα-ίσα να επιβιώνουν- κι αυτά μέσα από μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία. Πλέον, όμως ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. έχει να διαχειριστεί μεγάλα κονδύλια που προέρχονται κυρίως από το Πράσινο Ταμείο και από αλλού.

Οι περισσότερες από τις απαιτούμενες εργασίες δίνονται σε Εργολαβίες, αφού δεν υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό σε τοπικό επίπεδο για την εκτέλεση τους.

«Η μισή αλήθεια, δεν είναι αλήθεια»

Η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για την φετινή πυρκαγιά που μαίνονταν επί 16 μέρες στον Έβρο -ενώ δεν ήταν λάθος- υπονοούσε μικρότερη συνολική ζημιά για το Εθνικό Πάρκο. Αναφερόταν στο ότι κάηκε το 60% της έκτασης του, υπονοώντας ότι το 40% παρέμεινε άκαυτο. Έπαιρνε όμως ως δεδομένο, την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μετά τις απώλειες που προκλήθηκαν εξαιτίας της περσινής φωτιάς και όχι το άθροισμα των καμένων πέρσι και φέτος (για να μην συνυπολογίσουμε και τα καμένα του 2011). Οι νησίδες που έχουν παραμείνει είναι πολύ κρίσιμες για την επιβίωση των πουλιών.

Ανεμογεννήτριες

Για την καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής στόχος είναι η ενέργεια να προέρχεται από ΑΠΕ με τα αιολικά πάρκα να κατέχουν μεγάλο μερίδιο. Η Θράκη είναι μια περιοχή με δυνατούς ανέμους και γι’ αυτό έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή αιολικής προτεραιότητας για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων. Τα τελευταία 15 με 20 χρόνια έχουν εγκατασταθεί πάρα πολλές ανεμογεννήτριες στον Έβρο και γενικότερα στη Θράκη με αποτέλεσμα να υφίσταται μια πίεση τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον, αφού εγκαθίστανται ακόμη και γύρο από οικισμούς. Σε αυτή τη μικρή περιοχή του Έβρου και της Ροδόπης πλέον των 276 ανεμογεννητριών έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν, έχουν ήδη αδειοδοτηθεί ακόμη 165, ενώ περιμένουν να αδειοδοτηθούν περισσότερες από 1.000.

 

Όμως, τον ίδιο αέρα με τον οποίο μέσω των ανεμογεννητριών παράγεται ρεύμα, χρησιμοποιούν και τα «καρτάλια» -όπως αποκαλούν τα αρπακτικά πουλιά οι Θρακιώτες- για να κινούνται. Προφανώς, όταν υπάρχει τέτοια ανάπτυξη αιολικών πάρκων σε μια περιοχή με τόσο μεγάλους πληθυσμούς, δημιουργούνται και τα ανάλογα προβλήματα. Έτσι, έχουν καταγραφεί 26 νεκρά αρπακτικά πουλιά λόγω πρόσκρουσης σε φτερωτές ανεμογεννητριών, με 14 από αυτά να είναι Γύπες (Μαυρόγυπες και Όρνια), πολλά πουλιά άλλων ειδών και εκατοντάδες νυχτερίδες. Κι ενώ καταβάλλεται μια προσπάθεια να εξαιρεθούν τουλάχιστον κάποιες κρίσιμες -για την προστασία τους περιοχές- είκοσι μέρες σχεδόν μετά το σβήσιμο της καταστροφικής πυρκαγιάς του Αυγούστου η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης προχώρησε στην αδειοδότηση τριών αιολικών σταθμών μέσα σε περιοχές Natura και σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας, εντός κρίσιμων βιότοπων αρπακτικών πουλιών. Αποφάσεις που είχαν παρθεί τον Ιούλιο, αλλά καθαρογράφτηκαν τον Αύγουστο. Ενώ γνωμοδότησε αρνητικά η τοπική Μονάδα Διαχείρισης του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., ο Γ.Γ. αγνοώντας την, έδωσε την τελική (πολιτική) έγκρισή του.

Ανεμογεννήτριες στη Θράκη (Wind turbines in Thrace)

Δάση όπως Αυτοκινητόδρομοι 

Εδώ και δεκαετίες εξυφαίνεται σχέδιο να καταργούν και να αποδυναμώνουν οι κυβερνώντες διαχρονικά τις υπηρεσίες που προστατεύουν τα δάση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Δασική Υπηρεσία με τα κατά τόπους Δασαρχεία που βάλλονται από παντού και που πρακτικά -υποστελεχωμένα και χωρίς μέσα- δεν υπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Χωρίς ποτέ να έχουν γίνει προσλήψεις όλα αυτά τα χρόνια, το τελειωτικό χτύπημα ήρθε όταν τους περάσανε στο Κτηματολόγιο για να κάνουν δουλειά γραφείου αντί να είναι στο πεδίο.

Η κατάργηση της Δασοπυρόσβεσης (επί κυβερνήσεων Σημίτη) και το πέρασμά της στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, έφερε υποχρεωτικά και τη λάθος προτεραιοποίηση: Πρώτα οι οικισμοί και τελευταία τα δάση. Η Δασοπυρόσβεση στελεχωνόταν από τοπικούς που γνώριζαν την περιοχή και πραγματοποιούσαν εργασίες αντιπυρικής προστασίας όλο τον χρόνο (καθαρισμός, παρατήρηση, περιπολίες, αντιπυρικές ζώνες, τοποθέτηση δεξαμενών, κατασκευή φυλακίων). Κομμάτι δε, αυτής της τακτικής απαξίωσης είναι και το ότι μετά από κάθε φωτιά κατηγορούνται οι υπάλληλοι του κατά τόπου Δασαρχείου («άρα, τί τους χρειαζόμαστε;»).

Τη δεκαετία του ’90 με πρόσχημα οι υλοτόμοι να έχουνε περισσότερα κέρδη, καταργήθηκε υπηρεσία που εκμεταλλευόταν την ξυλεία που προέκυπτε από τον καθαρισμό τους (αραίωση), ώστε οι ίδιοι να μπορούν να πουλάνε τα ξύλα αυτά, με το Κράτος απλώς να επιβλέπει. Το αποτέλεσμα ήταν να κόβονται πλέον όχι μόνο τα δέντρα που έπρεπε να κοπούν, αλλά και μεγαλύτερα που αποφέρουν περισσότερο κέρδος.

Ιδιωτικοποίηση των δασών

Στο τέλος αυτής της χρονοβόρας και με στάδια πολιτικής, βρίσκεται και ο απώτερος στόχος της: Η ιδιωτικοποίηση των δασών μέσω Συμβάσεων Παραχώρησης. Όπως έγινε και με τους αυτοκινητοδρόμους. Εταιρείες θα αναλάβουν τη διαχείριση δασών σε μορφή «πακέτων». Για παράδειγμα, πλούσια δάση της Βόρειας και ορεινής Ελλάδας, μαζί με κάποια ξηρά της νότιας. Με το επιχείρημα ότι αφού τα δάση καίγονται, πρέπει να τα δώσουμε σε ιδιώτες να τα διαχειριστούν. Με αποτέλεσμα η διαχείριση που θα τους γίνεται να είναι καταστροφική (ληστρική) για τα ίδια και συνολικά για το περιβάλλον και άρα όλους μας.

Την Δευτέρα 23/10 ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, ανακοίνωσε την πρόθεση του να κατεβάσει έως το τέλος του έτους Νομοσχέδιο για την συνδιαχείριση/συνεκμετάλλευση των δασών μέσω ΣΔΙΤ. Και μάλιστα με επιδότηση. Συμπράξεις Δασικών Συνεταιρισμών με Ιδιώτες που θα εκμεταλλεύονται τη βιομάζα που τα δάση προσφέρουν. Μόνο που τα δάση δεν είναι πάρκα με δεντροστοιχίες… Είναι οικοσυστήματα που προσφέρουν πολλαπλές υπηρεσίες.

*Οι φωτογραφίες είναι μια ευγενική παραχώρηση του κ. Νάσου Ναλμπάντη, από το υπό έκδοση Λεύκωμα για την Πανίδα και Χλωρίδα του Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς.

Πηγή: datajournalists.co.uk