Σε βασικό μέσο ενημέρωσης έχει εξελιχθεί η πλατφόρμα  Telegram, γεγονός που αποδεικνύεται περίτρανα από την αρχή του πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, καθώς όλοι από τις πρώτες ώρες της επίθεσης αναζήτησαν πληροφορίες είτε σε μορφή κειμένων, είτε βίντεο, τη στιγμή που κανάλια και κρατικά μέσα ενημέρωσης δεν είχαν καμία επίσημη πληροφορία να μεταδώσουν.

Το telegram, όπως και στον πόλεμο της Ουκρανίας με δεκάδες κανάλια παρέχει πληροφόρηση αλλά και προπαγάνδα.

Τώρα το Telegram βρίσκεται στο προσκήνιο με μια διαφορετική αφορμή. Προχωρά σε δημοπρασία καναλιού με το όνομα «nazi.t.me» το οποίο έχει συγκεντρώσει μέχρι στιγμής πάνω από 11.000 δολάρια.

Η δημοπρασία του καναλιού nazi.t.me

Η δημοπρασία του ονόματος λήγει απόψε.

Πολλοί εκτιμούν ότι ο αντισημιτισμός που εκδηλώθηκε μετά τις επιθέσεις του Ισραήλ που είχαν θύματα αμάχους και ακραίες δηλώσεις για το Ισραήλ και τις θηρωδίες των ναζί σε βάρος των Εβραίων είναι ένας από τους λόγους που το συγκεκριμμένο όνομα καναλιού απέκτησε σημασία και δυστυχώς εμπορική αξία.

Το ζητούμενο είναι για ποιό σκοπό θα χρησιμοποιηθεί το κανάλι και ποιός θα είναι ο πλειοδότης.  Θα δημοσιεύσει περιεχόμενο υποστηρικτικό των ναζί ή θα είναι αντιναζιστικό;

Η δημοφιλία του Telegram

Τι είναι όμως αυτό που έκανε τη δημοφιλή πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων πρωταγωνιστή στον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς;

Γύρω στις 8 το πρωί (τοπική ώρα) της 7ης Οκτωβρίου ο δημοσιογράφος της Haaretz Omer Benjakob, ξύπνησε από την αναστατωμένη σύζυγό του.

Κάτι συμβαίνει στο νότιο Ισραήλ,του είπε, αλλά ο εκείνος αγνόησε την πληροφορία, υποθέτοντας ότι είναι «άλλος ένας γύρος από τα συνήθη επεισόδια». Άλλωστε οι αναζωπυρώσεις μεταξύ των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) και μαχητών στο νότιο Ισραήλ δεν είναι ασυνήθιστες.

«Όχι, όχι, είναι πιο σοβαρό», επέμεινε η σύζυγός του.

Η τηλεόραση δεν μετέδιδε ακόμη, τίποτα σχετικό. Οι Αρχές σιωπούσαν και οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) δήλωναν ότι «εξετάζουν την κατάσταση». Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκτυλισσόταν μια διαφορετική ιστορία.

Το Telegram ήταν ήδη γνωστό σε πολλούς Ισραηλινούς, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, συχνά προμηθεύονται κάνναβη μέσω της εφαρμογής.

Οι συνεχείς κυβερνητικές πιέσεις στον Τύπο της χώρας είχαν επίσης οδηγήσει τον κόσμο στην αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ειδήσεων, λέει ο Benjakob. Οι προηγούμενες κλιμακώσεις της βίας συνέπιπταν συνήθως με την άνοδο της δραστηριότητας στο Telegram. Τώρα οι επιθέσεις της Χαμάς έφεραν ένα κύμα νέων χρηστών.

«Εκατοντάδες χιλιάδες εγγράφονται στο Telegram από το Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά Εδάφη», ανέφερε ο Pavel Durov, ο ρώσος ιδρυτής του Telegram, στο δημόσιο κανάλι του στις 8 Οκτωβρίου.

Η Μαρία Ρασέντ, μακρόχρονη κάτοικος του Τελ Αβίβ που πρόσφατα μετακόμισε στο Λονδίνο, είχε επιστρέψει στη Ναζαρέτ για το πάρτι αρραβώνων της αδελφής της το βράδυ πριν από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. «Ήταν συγκλονιστικό να ξυπνάς αντιμετωπίζοντας τον πόλεμο», λέει η ίδια στο WIRED.

Το πρωί της 7ης Οκτωβρίου, έψαχνε πληροφορίες στις διάφορες γνωστές πλατφόρμες, ιδίως το Instagram. Όμως δεν υπήρχε τίποτα. Εκείνη θέλοντας να μάθει για την εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ, στράφηκε στο κανάλι της οργάνωσης στο Telegram. «Και εκεί μπορούσες να δεις αφιλτράριστα βίντεο της επίθεσης» αναφέρει η ίδια.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το Telegram, το οποίο έχει 800 εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως, έγινε η κύρια πηγή βίντεο και πληροφοριών που εξαπλώθηκαν σε άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το X, το Instagram και το TikTok.

Οι πρώτες 72 ώρες

Πέντε ώρες μετά την έναρξη των επιθέσεων, ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι η χώρα του βρίσκεται σε πόλεμο.

Με ελάχιστες έως καθόλου επίσημες πληροφορίες, πολλοί απελπισμένοι Ισραηλινοί δεν παρακολουθούσαν απλώς βίαια βίντεο που δημοσίευσε η Χαμάς, αλλά εμπλέκονταν και σε ένα χάος θεωριών συνωμοσίας και παραπληροφόρησης.

Σε ορισμένες ομάδες, οι IDF κατηγορούνταν για τις επιθέσεις. Άλλες ομάδες θεωριών συνωμοσίας στο Telegram και το X υποστήριξαν ότι όλα αυτά ήταν μια επιχείρηση ψευδούς σημαίας από τον ισραηλινό πρωθυπουργό.

Το Ισλαμικό Κράτος έχει επηρεάσει τον τρόπο διαχείρισης των social media

«Ένα από τα μεγαλύτερα μέτωπα στα οποία απέτυχε το Ισραήλ, και ένα από τα μεγαλύτερα πράγματα που βοήθησαν στη δημιουργία πανικού στην κοινωνία, ήταν η παραπληροφόρηση και η έλλειψη πληροφόρησης κατά τη διάρκεια των πρώτων 72 ωρών», λέει ο Benjakob.

Η οπλοποίηση του Telegram

Οι λογαριασμοί της Χαμάς έχουν απαγορευτεί από τις περισσότερες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης εδώ και χρόνια. Αλλά, όταν εξαπέλυσε την επίθεσή της στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, η Χαμάς είχε τεράστια παρουσία στο Telegram.

Η δυνατότητα της πλατφόρμας να διαδίδει ταχύτατα περιεχόμενο που μπορεί να μεταφορτωθεί και να διαμοιραστεί εύκολα, την κατέστησε ένα κρίσιμο όπλο. Τα κανάλια Telegram της Χαμάς άρχισαν να έχουν τεράστια απήχηση.

Το Qassam Brigades, το κανάλι που είναι αφιερωμένο στη στρατιωτική πτέρυγα της οργάνωσης, από 205.000 συνδρομητές έφτασε στις 620.000 τις πρώτες 5 ημέρες των συγκρούσεων, ενώ παράλληλα δεκαπλασιάστηκε ο αριθμός των προβολών ανά ανάρτηση.

Το έτος πριν από τις επιθέσεις, το κανάλι είχε μόνο 20.000 συνδρομητές. Πριν από τα αιτήματα κατάργησης από την Google και την Apple, το κανάλι Qassam Brigades πλησίαζε τους 800.000 συνδρομητές. Αυτή τη στιγμή έχει φτάσει στις 670.000.

Άλλα κανάλια έγιναν επίσης δημοφιλή. Το Gaza Now, το οποίο το χαρακτηρίζεται ως «ευθυγραμμισμένο με τη Χαμάς», διπλασίασε τις 350.000 συνδρομητών του τις πρώτες 24 ώρες της επίθεσης, ενώ ο μέσος αριθμός των προβολών τις πρώτες πέντε ημέρες δεκαπλασιάστηκε. Το κανάλι έχει σήμερα περισσότερους από 1,9 εκατομμύρια συνδρομητές και αναδημοσιεύει συνεχώς περιεχόμενο της Χαμάς.

Εάν δεν ήταν το Telegram, θα ήταν κάποια άλλη εφαρμογή

Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η στρατηγική της Χαμάς στο Telegram άλλαξε άρδην στις 7 Οκτωβρίου. Ενώ πριν θεωρούνταν ξεπερασμένη, από εκείνη την ημέρα τα livestreams συνοδεύονταν από έναν κατακλυσμό σύντομων, επώνυμων κλιπ που μπορούσαν εύκολα να κοινοποιηθούν.

Το Telegram ήταν ανέκαθεν η εφαρμογή που επέλεγαν Ισλαμικό Κράτος (IS) και άλλες τζιχαντιστικές ομάδες. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με αυτό ο Durov,σε συνέντευξή του το 2015, απάντησε ότι το IS θα έβρισκε απλώς μια άλλη εφαρμογή αν το έδιωχναν από τη δική του.

«Δεν νομίζω ότι πρέπει να αισθανόμαστε ένοχοι γι’ αυτό», είπε. «Εξακολουθώ να πιστεύω ότι κάνουμε το σωστό, προστατεύοντας την ιδιωτική ζωή των χρηστών μας» πρόσθεσε.

Λίγο αργότερα, το Ισλαμικό Κράτος πραγματοποίησε μια σειρά επιθέσεων στο Παρίσι, σκοτώνοντας 130 ανθρώπους, γεγονός που προκάλεσε ευρεία κριτική στο Telegram. Στη συνέχεια, η εφαρμογή απαγόρευσε 78 κανάλια του IS, δημιούργησε ένα bot για τον εντοπισμό και την εξάλειψη νέων καναλιών του IS και συνεργάστηκε με την Europol.

Ερευνητές υποστηρίζουν ότι το Ισλαμικό Κράτος έχει επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο άλλες μαχητικές ισλαμιστικές ομάδες χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Το ΙΚ έδειξε τον τρόπο προσέγγισης ενός ευρύτερου κοινού και τον τρόπο επεξεργασίας του περιεχομένου με τέτοιο τρόπο ώστε να προκαλεί φόβο και θαυμασμό, αλλά και να προσεγγίζει χρήστες που δεν ήταν σχετικοί με αυτό στο παρελθόν» εξηγεί ερευνητής.

Όμως, προσθέτει, ότι η Χαμάς, σε αντίθεση με το ΙΚ, διατηρεί διεθνείς επαφές και πολλές κυβερνήσεις δεν τη θεωρούν τρομοκρατική ομάδα, ιδίως στην Ασία και τη Λατινική Αμερική.

«Η Χαμάς είναι επίσης εχθρός του Ισλαμικού Κράτους» επισημαίνει ο Ruslan Trad, ερευνητής στο DFRLab.

Η αίσθηση τώρα είναι ότι όλα επιτρέπονται

Τον Μάιο του 2021, όταν ξέσπασε η βία στο Ισραήλ και στα παλαιστινιακά εδάφη, ακτιβιστές κατάφεραν να πείσουν ορισμένες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να αφαιρέσουν ρατσιστικά σχόλια, ιδίως κατά των Παλαιστινίων που ζουν στο Ισραήλ.

«Αλλά η αίσθηση τώρα είναι ότι [το Telegram] δεν αποσύρει τίποτα», λέει ο Nadim Nashif, παλαιστίνιος ακτιβιστής για τα ψηφιακά δικαιώματα.

«Νομίζω ότι ο ιδιοκτήτης και η ηγεσία της εταιρείας γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτό τους φέρνει εκατομμύρια ανθρώπους και συνδρομητές», ισχυρίζεται ο ίδιος. «Νομίζω ότι είναι μέρος του επιχειρηματικού μοντέλου. Οι ηγέτες εταιρειών όπως η Telegram δεν είναι ηλίθιοι» λέει χαρακτηριστικά.

Ακόμη και αν η Χαμάς απομακρυνθεί οριστικά από το Telegram, θα βρει άλλους τρόπους να μοιράζεται το μήνυμά της. Σύμφωνα με πληροφορίες, η οργάνωση δοκιμάζει μια υποτυπώδη εφαρμογή για την ενημέρωση των πολιτών –  ένα ακόμη παράδειγμα των διευρυμένων τεχνικών δυνατοτήτων της – σε περίπτωση που εκτοπιστεί οριστικά από την πλατφόρμα.