Eμπνεύστηκα τις κούκλες το 1984 μέσα από τα ερεθίσματα που είχα από το νησί που κατάγομαι την Λέσβο και συγκεκριμένα την Αγιάσο. Ξεκίνησα να φτιάχνω τις πρώτες κούκλες προσωρινά σε πηλό, αργότερα σε ξύλο σε μικρογραφία και μ΄ αυτό το υλικό συνέχισα ως σήμερα σε μεγαλύτερα μεγέθη.  Με την ιδέα ότι η παράδοση μας μπορεί να συνεχίσει να ταξιδεύει και στην σημερινή εποχή, ελπίζω ακόμα ότι οι νέες γενιές θα καταφέρουν να την διαφυλάξουν μέσα από την τέχνη.

Προέρχομαι από οικογένεια κεραμιστών της  Αγιάσου Λέσβου, όμως δεν κατάφερα να γίνω κεραμίστρια,  που τότε ήταν το όνειρο μου. Ασχολήθηκα με την αγιογραφία, ψηφιδωτό κ.ά. Πριν πέντε χρόνια  με αφορμή ένα projectδημιούργησα την εθελοντική ομάδα «Ζωγράφοι σε δράση για τα ΠΑΙΔΙΑ» http://www.zografoisedrasi.gr/  και ξεκίνησα  παράλληλα να σχεδιάζω ξανά και να δημιουργώ τις κούκλες, γιατί πιστεύω ότι όλος αυτός ο πλούτος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς πρέπει να «διαδοθεί» και στις νέες γενιές.  M΄αυτό τον σκοπό έχω ξεκινήσει να κάνω παρουσιάσεις σε σχολεία και εικαστικά εργαστήρια με θέμα τις τοπικές φορεσιές του τόπου μας.

Με εκτίμηση

Ειρήνη Κουρτζέλλη

"Το «Μουσείον της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία» φιλοξενεί από τις 20 Μαΐου έως τις 7 Ιουνίου 2015 την έκθεση με δημιουργήματα της Ειρήνης Κουρτζέλλη. Ο τίτλος της έκθεσης είναι «Το ξύλο και το χρώμα συναντούν την παράδοση».

Η Ειρήνη Κουρτζέλλη, καταγόμενη από την Αγιάσο της Λέσβου, συνεχίζει τη λαογραφική και καλλιτεχνική παράδοση της πατρίδας της, ενώ κατοικεί στην Αθήνα επί σειράν ετών. Ξεκίνησε τη ζωγραφική ως αγιογράφος, αλλά από το 1984 άρχισε να κατασκευάζει ξύλινες κούκλες.Επιδράσεις της ιδιαίτερης πατρίδας της και τα βιώματα από την οικογένεια Κουρτζή, από την οποία κατάγεται, συμβάλλουν στην εκδήλωση των καλλιτεχνικών τάσεων και στον τρόπο, που διαμορφώθηκαν οι προσλαμβάνουσες για τη δημιουργία των έργων της Ειρήνης Κουρτζέλλη.

Το περιβάλλον της Αγιάσου, με τους χαρισματικούς και πνευματικούς ανθρώπους, το λαϊκό θέατρο και τους εικαστικούς, τα περίφημα ξυλόγλυπτα και την κεραμική, επέδρασε στις δημιουργίες της Ειρήνης Κουρτζέλλη. Για τις ξυλόγλυπτες επιχρωματισμένες κούκλες, τα χρώματα που χρησιμοποιεί, είναι κυρίως, ακριλικά. Το έντονο κόκκινο, αποχρώσεις του μπλέ και του πράσινου, χρυσό και λευκόγκριζο ασημί.

Γυναικείες και ανδρικές μορφές ντυμένες με παραδοσιακές φορεσιές, από την Αττική, τα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα. Σύνθετες παραστάσεις με περισσότερες της μιας μορφές, με κορυφαίο την αναπαράσταση ενός γάμου στην Αγιάσο. Τα εκφραστικά πρόσωπα ποικίλουν ανάλογα με τη διάθεση της κάθε μορφής. Ορισμένα είναι σκεπτικά, χαμογελαστά, αινιγματικά, και άλλα εκφράζουν απορία, προσμονή, ή αποδοχή της μοίρας. Όλες μαζί οι κούκλες είναι πανέμορφες και δημιουργούν ένα σύνολο, που χαρίζει εικαστική απόλαυση.

Διευθύντρια του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών,

Αγλαΐα Αρχοντίδου-Αργύρη

Ίδρυμα Βούρου- Ευταξία.

Η έκθεση στηρίζεται στην αποτύπωση της νεοελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς ζωγραφισμένης σε ξύλινα ομοιώματα, που θυμίζουν μικρές κούκλες.

Το θέμα, δηλαδή η ένδυση, από τα μεγάλα κεφάλαια, όχι μόνο της καθημερινής ζωής αλλά και της παραδοσιακής τέχνης, αποδεικνύει ότι ακόμα και σήμερα, σε μια εποχή έντονης παγκοσμιοποίησης, υπάρχουν καλλιτέχνες όπως είναι η Ρένα Κουρτζή, που εμπνέονται από το παρελθόν και δημιουργούν σημερινές εκδοχές χρησιμοποιώντας οικολογικά  υλικά, όπως το ξύλο, πάνω στο οποίο αποδίδονται, με περίτεχνο ζωγραφικό τρόπο, οι επιμέρους λεπτομέρειες. Άλλωστε δεν είναι άνευ σημασίας το γεγονός ότι η Κουρτζή κατάγεται από την Αγιάσο της Λέσβου, τόπο όπου καλλιεργήθηκαν συστηματικά οι παραδοσιακές τέχνες όπως η ξυλογλυπτική και η κεραμική, που έδωσαν, αλλά και εξακολουθούν να δίνουν, ποιοτικά παραδείγματα, κυρίως κασέλες, εκκλησιαστικά και αστικά ξυλόγλυπτα, αλλά και εφυαλωμένα κεραμικά, όχι μόνο διακοσμητικά αλλά και χρηστικά.

    Μελετώντας την παραδοσιακή φορεσιά – αστική και της υπαίθρου- μέσα από τα δείγματα της έκθεσης αντιλαμβανόμαστε ότι το σύνολο των εξαρτημάτων και των κοσμημάτων, που την συμπληρώνουν, συναρτάται άμεσα με την ιστορική περίοδο στην οποία η κάθε φορεσιά ανήκει ενώ, ταυτόχρονα, επηρεάζεται όχι μόνον από τις τοπικές συνήθειες αλλά και τα υπάρχοντα υλικά (μετάξι, μαλλί, λινάρι, βαμβάκι κ.λπ.), τις δεξιότητες των κατοίκων (υφάντρες, κεντήστρες), κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, επαφές –που συνεπάγονται και νεωτερισμούς- με άλλους τόπους.

    Αλλαγές στο 18ο και 19ο αιώνα σημειώνονται με βραδύτατους ρυθμούς:  οι εμμονές  στην παράδοση, οι παρατηρούμενες αντιστάσεις, ιδίως στις αγροτικές κοινωνίες μιας αυτοκαταναλωτικής παραγωγής, θα είναι αξιοπρόσεκτες, θα αρχίσουν ωστόσο να υποχωρούν στα αστικά (τουλάχιστον) κέντρα, από τους χρόνους της οθωνικής περιόδου, οπότε και  θα σημειωθούν μιμήσεις ευρωπαϊκών προτύπων, οι οποίες θα ενταθούν σταδιακά.

    Ο χρήστης, μέσω της φορεσιάς και των αναγνωριστικών της σημείων, που εκπέμπουν σαφή προς τους άλλους μηνύματα, θα προβάλλει προς τα έξω την κοινωνική του τάξη, την οικονομική του κατάσταση, την επαγγελματική του ιδιότητα.

    Συμπερασματικά, οι τοπικές φορεσιές  και  τα εξαρτήματά τους θα αποτελέσουν  ένα «σύστημα» από ρητούς ή άρρητους συμβατικούς κανόνες, ένα είδος κώδικα που στοιχειοθετεί μέσο μεταβίβασης μηνυμάτων με σημάδια αναγνωρίσιμα τόσο στις κλειστές, αυτάρκεις κοινωνίες της υπαίθρου, όσο και στα αστικά κέντρα.    

                        ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΡΡΕ-ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ