27 Σεπτεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού

ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ: Για έναν «Τουρισμό που δεν θα πληγώνει»

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού/ UNWTO¹, που για το 2019 έχει επιλέξει το θέμα «Τουρισμός και εργασία: ένα καλύτερο μέλλον για όλους», «o ρόλος του τουρισμού στη δημιουργία θέσεων εργασίας είναι συχνά υποτιμημένος. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι ο τουρισμός δημιουργεί το 10% των παγκόσμιων θέσεων εργασίας και περιλαμβάνεται στο Στόχο 8 της Βιώσιμης Ανάπτυξης για τις δυνατότητές του να δημιουργήσει αξιοπρεπή εργασία. Απαιτούνται νέες πολιτικές για τη μεγιστοποίηση του δυναμικού του τουρισμού για τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας, ιδίως για τις γυναίκες και τη νεολαία. Απαιτούνται επίσης νέες πολιτικές για να αντικατοπτρίζουν και να ενσωματώσουν τις συνεχείς εξελίξεις στην τεχνολογία. Αυτό απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση για το μέλλον της εργασίας στον τουρισμό, με αυξημένη συνεργασία μεταξύ όλων των φορέων, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.»

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ενδιαφέρουσα έκδοση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων/ΣΕΤΕ², με τίτλο «Η Ελληνική Οικονομία: Ανάπτυξη και οικονομική πολιτική μετά την έξοδο από τα Μνημόνια (Αύγουστος 2019):

«Ο τουρισμός, έχοντας επιτύχει αξιοσημείωτη ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της κρίσης, συνέβαλε σε πολύ μεγάλο βαθμό καταρχάς στον περιορισμό της και στη συνέχεια στην επάνοδο της ελληνικής οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η πορεία αυτή συνοδεύτηκε και από αντίστοιχα μεγάλη αύξηση της απασχόλησης. Ενδεικτικά:

• • Ο εισερχόμενος τουρισμός την δεκαετία 2009-2018 προσέφερε € 125 δισ. περίπου στην ελληνική οικονομία ενώ η συντριπτική πλειοψηφία από τα 230 εκατομμύρια επισκέπτες της χώρας αποκόμισαν θετικές εμπειρίες, σε μια εποχή που η χώρα ήταν «εύκολος στόχος» για πολλά ΜΜΕ.
• • Τα έσοδα από τον εισερχόμενο τουρισμό αυξήθηκαν κατά 50% περίπου από το 2012 έως το 2018.
• • Η απασχόληση στον τουρισμό μεταξύ 2009 και 2018 αυξήθηκε κατά 12,7%, σε αντίθεση με τους λοιπούς κλάδους της οικονομίας όπου η απασχόληση την ίδια περίοδο κατέγραψε μείωση κατά -18,2%.»

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece υπογραμμίζει ότι αυτή η «ανάπτυξη» που έγινε σε διεθνές και σε εθνικό επίπεδο προκάλεσε  σε αρκετές περιπτώσεις σοβαρά «τραύματα» στο περιβάλλον, στην τοπική οικονομία, στις εργασιακές σχέσεις, στις τοπικές κοινωνίες, στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στη Διακήρυξη του Βερολίνου για τη Μεταρρύθμιση του Τουρισμού³, που την επεξεργάστηκαν περισσότεροι από 30 συμμετέχοντες από την Κοινωνία των Πολιτών, από 19 χώρες από την Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη και την Λατινική Αμερική, εκπρόσωποι μη κυβερνητικών οργανώσεων, κινήματα πολιτών και ακαδημαϊκός κόσμος υπογραμμίζεται: «Ως εμπειρογνώμονες του τουρισμού και επαγγελματίες, ανησυχούμε ότι το σημερινό κυρίαρχο τουριστικό μοντέλο δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει την απαραίτητη μεταρρύθμιση του κόσμου μας που προβλέπεται από την Ατζέντα 2030. Αντίθετα, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, εκμεταλλεύεται ανθρώπους, βλάπτει τις κοινωνίες, παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και υποβαθμίζει το περιβάλλον». (Τη διακήρυξη έχουν προσυπογράψει και οι ΦτΦ, 2017).

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, 10 Δεκεμβρίου, οι Naturefriends International υπογράμμιζαν⁴: «Ένας νόστιμος μπουφές για πρωινό, πολύχρωμα ποτά στην πισίνα, 24ωρη εξυπηρέτηση, μια λευκή παραλία και ο γαλάζιος ωκεανός... Αυτός είναι ο τρόπος που πολλοί φαντάζονται διακοπές χαλάρωσης. Ωστόσο, πίσω από αυτές τις σκηνές τα πράγματα δεν είναι συχνά τόσο ρόδινα… Πολλές φορές το προσωπικό εργάζεται υπό επισφαλείς συνθήκες, η σεξουαλική εκμετάλλευση είναι συχνό πρόβλημα και τα τουριστικά σχέδια αποφασίζονται χωρίς ελεύθερη, προηγούμενη και ενημερωμένη συγκατάθεση, συνεπώς οι ντόπιοι πρέπει να εγκαταλείψουν τα χωριά τους λόγω τουριστικής ανάπτυξης και εκμετάλλευσης φυσικών πόρων...»

Στη χώρα μας, οι συνθήκες εργασίας και κατοικίας εργαζομένων στην τουριστική βιομηχανία καθώς και στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (εστιατόρια, καφετέριες, γρήγορου φαγητού) συχνά είναι απαράδεκτες και εκτός ελέγχου από τους Επιθεωρητές εργασίας και το ΣΔΟΕ. Μερικά από τα «συμπτώματα» της τουριστικής «ανάπτυξης» είναι: ανασφάλιστη εργασία, λεκτική και σωματική βία, σεξουαλική παρενόχληση, εντατικοποίηση εργασίας.

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece έχει διατυπώσει τις θέσεις του, με βάση την ημερίδα που είχε διοργανώσει με θέμα «Τουρισμός που δεν πληγώνει» (2013).

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο «ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΛΗΓΩΝΕΙ⁵»;

Με τον όρο τουρισμό που δεν πληγώνει οι ΦτΦ εννοούν τον τουρισμό:

• · που σέβεται το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, τους αρχαιολογικούς χώρους, τις τοπικές κοινωνίες και τους εργαζόμενους σε αυτόν καθώς και τον ταξιδιώτη,
• · που συμβάλλει στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, της ιστορίας, της σύγχρονης τέχνης, της αρχιτεκτονικής, της γαστρονομίας και των παραδόσεων,
• · που αφήνει το λιγότερο οικολογικό αποτύπωμα και κάνει συμμέτοχο τον τουρίστα στη ζωή του τόπου παραμονής,
• · που διεκδικεί από το κράτος αλλά που παράλληλα αναζητά και δημιουργεί οριζόντιους τρόπους συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκομένων για την εφαρμογή ενός νέου ηθικού κώδικα για τον τουρισμό και την προβολή του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό,
• · που αντιμετωπίζει τον τουρίστα ως φιλοξενούμενο επισκέπτη (μουσαφίρη), περιηγητή και τον διευκολύνει με πληροφορίες, υπηρεσίες κ.λπ. και όχι σαν έναν ευκαιριακό πελάτη τον οποίο θέλει να εκμεταλλευτεί οικονομικά,
• · που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να “αξιοποιήσει” τον τουρίστα ως αναμεταδότη δωρεάν διαφημιστή, πρεσβευτή της χώρας μας και ειδικότερα εκείνων των τουριστικών υπηρεσιών που “δεν πληγώνουν”,
• · που σέβεται το εργατικό δυναμικό και τα εργασιακά δικαιώματα.

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ συμφωνεί κατά αρχάς με τη δήλωση του κ.Άγγελου Βλάχου⁶ (σύμβουλος τουριστικής ανάπτυξης) ότι  «Ο ελληνικός τουρισμός χρειάζεται ένα νέο αφήγημα… και στην ανάγκη κεντρικής ρύθμισης, μιας ενεργότερης, δηλαδή, εποπτείας από το δημόσιο μηχανισμό» (17.09.2019). Το νέο αφήγημα ελπίζουμε να μην είναι μια «ανάπτυξη» χωρίς κανόνες που να ξεπερνάει τη φέρουσα ικανότητα των τουριστικών προορισμών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας νέος πολιτικός, κοινωνικός, οικονομικός, οικολογικός όρος «Υπερτουρισμός»/ Overtourism.

Η πρόσφατη χρεοκοπία του αρχαιότερου ταξιδιωτικού Πρακτορείου Thomas Cook⁷, με ιστορία 178 ετών, καθώς και τα πολλά παράπονα ταξιδιωτών για τις υπηρεσίες που προσφέρουν ξενοδοχεία, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος θα πρέπει να κάνει την τουριστική βιομηχανία περισσότερο υπεύθυνη.

 Η χώρα μας, δεν μπορεί να βασίζεται και να εξαρτάται από την αέναη ανάπτυξη του τουρισμού για να αντιμετωπίσει τα οικονομικά προβλήματα, την ανεργία κ.ά. Θα πρέπει παράλληλα με τον τουρισμό να αναπτύξει τις νέες τεχνολογίες, να βελτιώσει και να αναπτύξει τον πρωτογενή τομέα κ.λπ.

Τέλος, αναμένουμε το νέο θεσμό, το Περιφερειακό Συμβούλιο Τουρισμού, που εξήγγειλε ο Υπουργός Τουρισμού κ.Χάρης Θεοχάρης⁸, στον οποίο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των «13 Αντιπεριφερειαρχών Τουρισμού με στόχο τη χάραξη της τουριστικής πολιτικής». (16.09.2019). Κυρίως όμως αναμένουμε τη στρατηγική και τους στόχους, οι οποίοι κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει να συνάδουν με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και ιδιαίτερα με το Στόχο 8,«Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη» που είναι και το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Τουρισμού.

Παραπομπές:

1. 1. https://bit.ly/2kHjJZV
2. 2. https://bit.ly/2lUMfHG
3. 3. https://bit.ly/2ZE8wbH
4. 4. https://bit.ly/2Pnamru
5. 5. https://bit.ly/2KEe0L3
6. 6. https://bit.ly/2kHkGBt
7. 7. https://bit.ly/2m4nYit
8. 8. https://bit.ly/2kDLJh0

[Ημερίδα των ΦΙΛΩΝ της ΦΥΣΗΣ "Τουρισμός που δεν πληγώνει" -  9 Μαρτίου 2013]