Το νήμα της εξέγερσης του 2008 και των Αγανακτισμένων του 2011 πιάνουν τα εναλλακτικά κινήματα στην Ελλάδα της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και των απανωτών μνημονίων
Η κινηματική «μαγιά» ζυμώνει την αλληλεγγύη το 2016
Ιωάννα Σωτήρχου
Τίποτα δεν πάει χαμένο. Ο λόγος για τα κινήματα που έχουν ανθήσει μεσούσης της κρίσης, δείχνοντας πως η εξεγερσιακή αμφισβήτηση μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου το 2008, αλλά και οι συγκεντρώσεις στις πλατείες το 2011, που έφεραν τα στοιχεία της αυτοοργάνωσης και της άμεσης δημοκρατίας, βρίσκουν μια μορφή έκφρασης μέσα από την πανσπερμία των ποικίλων εναλλακτικών μορφών δράσης.
Την κεντρική τους ιδέα «να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας» θεωρεί ο λέκτορας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Κάρολος Ιωσήφ Καβουλάκος, ως την πιο ελπιδοφόρα μορφή αντίστασης -ανάταση στην ισοπέδωση που έχει επιβληθεί στην κοινωνία μέσω μιας σειράς ατελέσφορων και επαχθών πολιτικών.
Τα παλιά συνθήματα «ποιος, αν όχι εμείς; - πότε, αν όχι τώρα;», δοκιμάζονται στην πράξη, προσπερνώντας τη συζήτηση για την υπανάπτυκτη κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα, η οποία «παραγνωρίζει τον ρόλο των κινημάτων που σημάδεψαν την Ιστορία μας. Μπορεί κανείς να φανταστεί τις μεταπολεμικές εξελίξεις της χώρας χωρίς την Αντίσταση στην Κατοχή και το Πολυτεχνείο; Είναι αδιανόητο», παρατηρεί ο συνομιλητής μας.
Αναγνωρίζει ωστόσο ότι «εκείνο που έλειπε πάντοτε στην Ελλάδα ήταν ένα κομμάτι εναλλακτικό: όλες αυτές οι προσπάθειες, οι οποίες είναι μεταξύ οικονομίας, κοινωνίας και πολιτικής και προσπαθούν να εφαρμόσουν στην πράξη μια σειρά από διαφορετικές αρχές και αξίες», δηλώνει στην «Εφ.Συν.», προσθέτοντας ότι αυτό τα τελευταία χρόνια άλλαξε και ένα μεγάλο πλήθος ποικίλων πρακτικών και δράσεων ανθεί, όπως εναλλακτικά νομίσματα, τράπεζες χρόνου, κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία, φροντιστήρια, αγορές χωρίς μεσάζοντες, συλλογικές κουζίνες, κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ), αυτοδιαχειριζόμενα ωδεία, πολιτιστικοί χώροι, αστικοί αγροί κ.ά.
Τίποτα δεν πάει χαμένο. Ο λόγος για τα κινήματα που έχουν ανθήσει μεσούσης της κρίσης, δείχνοντας πως η εξεγερσιακή αμφισβήτηση μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου το 2008, αλλά και οι συγκεντρώσεις στις πλατείες το 2011, που έφεραν τα στοιχεία της αυτοοργάνωσης και της άμεσης δημοκρατίας, βρίσκουν μια μορφή έκφρασης μέσα από την πανσπερμία των ποικίλων εναλλακτικών μορφών δράσης.
Την κεντρική τους ιδέα «να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας» θεωρεί ο λέκτορας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Κάρολος Ιωσήφ Καβουλάκος, ως την πιο ελπιδοφόρα μορφή αντίστασης -ανάταση στην ισοπέδωση που έχει επιβληθεί στην κοινωνία μέσω μιας σειράς ατελέσφορων και επαχθών πολιτικών.
Τα παλιά συνθήματα «ποιος, αν όχι εμείς; - πότε, αν όχι τώρα;», δοκιμάζονται στην πράξη, προσπερνώντας τη συζήτηση για την υπανάπτυκτη κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα, η οποία «παραγνωρίζει τον ρόλο των κινημάτων που σημάδεψαν την Ιστορία μας. Μπορεί κανείς να φανταστεί τις μεταπολεμικές εξελίξεις της χώρας χωρίς την Αντίσταση στην Κατοχή και το Πολυτεχνείο; Είναι αδιανόητο», παρατηρεί ο συνομιλητής μας.
Αναγνωρίζει ωστόσο ότι «εκείνο που έλειπε πάντοτε στην Ελλάδα ήταν ένα κομμάτι εναλλακτικό: όλες αυτές οι προσπάθειες, οι οποίες είναι μεταξύ οικονομίας, κοινωνίας και πολιτικής και προσπαθούν να εφαρμόσουν στην πράξη μια σειρά από διαφορετικές αρχές και αξίες», δηλώνει στην «Εφ.Συν.», προσθέτοντας ότι αυτό τα τελευταία χρόνια άλλαξε και ένα μεγάλο πλήθος ποικίλων πρακτικών και δράσεων ανθεί, όπως εναλλακτικά νομίσματα, τράπεζες χρόνου, κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία, φροντιστήρια, αγορές χωρίς μεσάζοντες, συλλογικές κουζίνες, κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ), αυτοδιαχειριζόμενα ωδεία, πολιτιστικοί χώροι, αστικοί αγροί κ.ά.
«Αυτή τη στιγμή, μετά την αναποτελεσματικότητα των κινημάτων διαμαρτυρίας, αλλά και τα αδιέξοδα που συνάντησε η αριστερή κυβέρνηση, μπορούμε με άνεση να πούμε ότι τα εναλλακτικά εγχειρήματα συνιστούν την κυριότερη μορφή αντίστασης της κοινωνίας σε αυτή την ακραία αντικοινωνική και νεοφιλελεύθερη πολιτική που ασκείται τα τελευταία χρόνια. Είναι η μοναδική δύναμη που σήμερα στη χώρα μας αμφισβητεί έμπρακτα το γνωστό ΤΙΝΑ (There Is No Alternative / Δεν Υπάρχει Εναλλακτική)»Κι εξηγεί: «Προφανώς η οικονομική κρίση ήταν μια προϋπόθεση για τον πολλαπλασιασμό των εναλλακτικών εγχειρημάτων. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένας αυτοματισμός που να οδηγεί από τη φτώχεια και την ανεργία στη δημιουργία εναλλακτικών εγχειρημάτων.
Χρειάζεται αλλαγή στον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι. Χρειάζεται η επαναξιολόγηση και επανενεργοποίηση αξιών.
Αυτό συνέβη σε έναν βαθμό μέσα από την εξέγερση του 2008 και κυρίως στο κίνημα των πλατειών το 2011. Εκεί η συλλογική δράση έλαβε νέα χαρακτηριστικά, όπως η οριζοντιότητα, η άμεση δημοκρατία, η αυτοοργάνωση.»
Φαινομενικά οι κινητοποιήσεις αυτές έμειναν χωρίς συνέχεια και χωρίς απτά αποτελέσματα. Δεν προέκυψε καν ένα σαφές πολιτικό πρόγραμμα. Ωστόσο, οι κινητοποιήσεις δημιούργησαν σε πολύ κόσμο νέες εμπειρίες και συνέβαλαν στη διάχυση μιας κουλτούρας συμμετοχικότητας, αυτοοργάνωσης, αυτοδιαχείρισης και κοινοτισμού που αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά του πλήθους των εναλλακτικών εγχειρημάτων που γεννήθηκαν κυρίως μετά το 2011. Εκεί, συναντάμε μια διαφορετική αντίληψη και κυρίως πρακτική σχετικά με τις κοινωνικές σχέσεις, την κάλυψη των αναγκών, τη συμμετοχή των πολιτών.
»Αυτή τη στιγμή, μετά την αναποτελεσματικότητα των κινημάτων διαμαρτυρίας, αλλά και τα αδιέξοδα που συνάντησε η αριστερή κυβέρνηση, μπορούμε με άνεση να πούμε ότι τα εναλλακτικά εγχειρήματα συνιστούν την κυριότερη μορφή αντίστασης της κοινωνίας σε αυτή την ακραία αντικοινωνική και νεοφιλελεύθερη πολιτική που ασκείται τα τελευταία χρόνια. Είναι η μοναδική δύναμη που σήμερα στη χώρα μας αμφισβητεί έμπρακτα το γνωστό ΤΙΝΑ (there is no alternative / δεν υπάρχει εναλλακτική)».
Διαβάστε τη συνέχεια της έρευνας στην «Εφημερίδα των Συντακτών» που κυκλοφορεί
Αυτό συνέβη σε έναν βαθμό μέσα από την εξέγερση του 2008 και κυρίως στο κίνημα των πλατειών το 2011. Εκεί η συλλογική δράση έλαβε νέα χαρακτηριστικά, όπως η οριζοντιότητα, η άμεση δημοκρατία, η αυτοοργάνωση.»
Φαινομενικά οι κινητοποιήσεις αυτές έμειναν χωρίς συνέχεια και χωρίς απτά αποτελέσματα. Δεν προέκυψε καν ένα σαφές πολιτικό πρόγραμμα. Ωστόσο, οι κινητοποιήσεις δημιούργησαν σε πολύ κόσμο νέες εμπειρίες και συνέβαλαν στη διάχυση μιας κουλτούρας συμμετοχικότητας, αυτοοργάνωσης, αυτοδιαχείρισης και κοινοτισμού που αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά του πλήθους των εναλλακτικών εγχειρημάτων που γεννήθηκαν κυρίως μετά το 2011. Εκεί, συναντάμε μια διαφορετική αντίληψη και κυρίως πρακτική σχετικά με τις κοινωνικές σχέσεις, την κάλυψη των αναγκών, τη συμμετοχή των πολιτών.
»Αυτή τη στιγμή, μετά την αναποτελεσματικότητα των κινημάτων διαμαρτυρίας, αλλά και τα αδιέξοδα που συνάντησε η αριστερή κυβέρνηση, μπορούμε με άνεση να πούμε ότι τα εναλλακτικά εγχειρήματα συνιστούν την κυριότερη μορφή αντίστασης της κοινωνίας σε αυτή την ακραία αντικοινωνική και νεοφιλελεύθερη πολιτική που ασκείται τα τελευταία χρόνια. Είναι η μοναδική δύναμη που σήμερα στη χώρα μας αμφισβητεί έμπρακτα το γνωστό ΤΙΝΑ (there is no alternative / δεν υπάρχει εναλλακτική)».
Διαβάστε τη συνέχεια της έρευνας στην «Εφημερίδα των Συντακτών» που κυκλοφορεί