Ένα από τα πιο εμβληματικά συγκροτήματα στην ιστορία της world μουσικής, η Orchestra Baobab, έρχεται το Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) για να μας ταξιδέψει στους χορευτικούς ρυθμούς της αφρικανικής ηπείρου, στο πλαίσιο της τελευταίας Parklife συναυλίας της σεζόν. Η βραδιά ξεκινάει με DJ set από τον Teranga Beat σκορπίζοντας στο Ξέφωτο ψυχεδελικούς afro-jazz και funky-tropical ήχους της Αφρικής.
Η ιστορία της Orchestra Baobab ξεκινάει τη δεκαετία του ’60 στην καρδιά της Μεντίνα του Ντακάρ. Ένα σχήμα που αρχικά ήταν η house band στο περίφημο Baobab Club του Ντακάρ, εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη χορευτική μπάντα της αφρικανικής ηπείρου. H θρυλική Orchestra Baobab, λατρεμένη τόσο στην πατρίδα της, τη Σενεγάλη, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο, 52 χρόνια από την ίδρυσή της, εξακολουθεί να φέρνει σε κάθε τόπο που επισκέπτεται το ιδιαίτερο χαρμάνι της, το οποίο μπλέκει afrolatin και κουβανέζικους ρυθμούς με την griot music της Δυτικής Αφρικής.
Έχει στο ενεργητικό της πάνω από είκοσι στούντιο άλμπουμ, μεταξύ των οποίων το Ken Dou Werente του 1982, το οποίο θεωρείται από τα κορυφαία άλμπουμ world music, ενώ αξέχαστες έχουν μείνει οι συνεργασίες της με ονόματα όπως ο Ibrahim Ferrer των Buena Vista Social Club, ο Cheikh Ibra Fam, ο Youssou N’Dour και ο Dave Matthews.
Διανύοντας, τα τελευταία 20 χρόνια, μια συνεχή περίοδο ανασυγκρότησης και «δεύτερης ζωής», μέσα από επαναηχογραφήσεις, νέες κυκλοφορίες και μνημειώδεις συναυλίες, η Orchestra Baobab βλέπει διαρκώς τον εαυτό της να αναγεννάται (στην κυριολεξία, καθώς πολλά από τα αρχικά μέλη της μπάντας έχουν φύγει από τη ζωή, με τη σκυτάλη να έχει περάσει στους απογόνους τους) και επιβεβαιώνει με κάθε της εμφάνιση την παγκόσμια φήμη της.
H συναυλία πραγματοποιείται με ελεύθερη είσοδο χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Η κυβέρνηση της Σενεγάλης ανέστειλε προσωρινά τα δεδομένα κινητών τηλεφώνων την Κυριακή, καθώς η χώρα έχει περιέλθει σε κατάσταση κρίσης εξαιτίας των σφοδρών και θανατηφόρων συγκρούσεων που έχουν ξεσπάσει στη χώρα ανάμεσα στην αστυνομία και τους υποστηρικτές του ηγέτη της αντιπολίτευσης Ουσμάν Σόνκο.
Πρόκειται για τις πιο αιματηρές συγκρούσεις στη χώρα της δυτικής Αφρικής εδώ και δεκαετίες, καθώς έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 15 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων δύο μέλη των δυνάμεων ασφαλείας. Η αντιπολίτευση λέει ότι 19 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Ο υπουργός Εσωτερικών, Αντουάν Ντιόμ, δήλωσε ότι περίπου 500 άτομα έχουν συλληφθεί από την αρχή των κινητοποιήσεων.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Επικοινωνιών, Τηλεπικοινωνιών και Ψηφιακής Οικονομίας, λόγω της διάδοσης «ανατρεπτικών μηνυμάτων σε ένα πλαίσιο δημόσιας αταξίας σε ορισμένες τοποθεσίες», τα δεδομένα διαδικτύου κινητών τηλεφώνων θα αναστέλλονται σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους.
AP Photo/Leo Correa
Οι συγκρούσεις ξέσπασαν για την Πέμπτη, αφού ο Σόνκο καταδικάστηκε για διαφθορά νεαρής ηλικίας, αλλά αθωώθηκε με την κατηγορία του βιασμού μιας γυναίκας που εργαζόταν σε ένα ινστιτούτο μασάζ και της απειλής θανάτου εναντίον της. Ο Σόνκο, ο οποίος δεν παρευρέθηκε στη δίκη του στο Ντακάρ, καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση. Ο δικηγόρος του είπε ότι δεν έχει εκδοθεί ακόμη ένταλμα για τη σύλληψή του.
Ο Σόνκο ήρθε τρίτος στις προεδρικές εκλογές της Σενεγάλης το 2019 και είναι δημοφιλής στη νεολαία της χώρας. Οι υποστηρικτές του υποστηρίζουν ότι τα νομικά του προβλήματα είναι μέρος μιας κυβερνητικής προσπάθειας να εκτροχιάσει την υποψηφιότητά του στις προεδρικές εκλογές του 2024.
Ο Ουσμάν Σόνκο θεωρείται ο κύριος αντίπαλος του προέδρου Μακί Σαλ, τον οποίο προέτρεψε να δηλώσει δημόσια ότι δεν θα διεκδικήσει τρίτη θητεία στην εξουσία, χωρίς να έχει λάβει απάντηση.
Η κατάσταση στη Σενεγάλη έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία, με διεθνείς οργανισμούς να καλούν την κυβέρνηση της χώρα να επιλύσει την κρίση.
Η κυβέρνηση είχε ήδη αναστείλει την πρόσβαση σε ορισμένους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το WhatsApp και το Twitter, υποστηρίζοντας ότι χρησιμοποιούνται για την υποκίνηση της βίας, ενώ το απόγευμα του Σαββάτου σε συνέντευξη Τύπου ανακοινώθηκε ότι η κυβέρνηση θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσει τη χώρα.
Ο υπουργός Εσωτερικών, Αντουάν Φελίξ Αμπντουλαγέ Ντιομέ, δήλωσε: «Θα ήθελα να διαβεβαιώσω τον λαό της Σενεγάλης ότι όποιες επιθέσεις έχουμε, το κράτος θα τις αντιμετωπίσει».
Και πρόσθεσε ότι περίπου 500 άτομα έχουν συλληφθεί σε όλη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν σε πολιτικά κόμματα καθώς και που απλώς προσπαθούν να τρομάξουν τους ανθρώπους. Αντιδρώντας, οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν καταδικάσει την κυβερνητική καταστολή με αυθαίρετες συλλήψεις πολιτών.
Η χώρα, όπως επισημαίνει σε ρεπορτάζ του ο Guardian, διαθέτει υψηλά ποσοστά παιδοκτονιών. Μάλιστα, η παιδοκτονία είναι ο δεύτερος πιο συνηθισμένος λόγος για τον οποίο οι γυναίκες φυλακίζονται. Οι κύριοι λόγοι φαίνεται πως είναι η ντροπή για την εγκυμοσύνη εκτός γάμου, αλλά και η παραδοσιακή έλλειψη υποστήριξης προς τις νέες γυναίκες.
Ο θρησκευτικός συντηρητισμός, οι οικονομικές δυσκολίες, η έλλειψη πρόσβασης στην αντισύλληψη αλλά και στην σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, σημειώνει ο Guardian, έχουν ως αποτέλεσμα πολλές γυναίκες να αισθάνονται πλήρως απομονωμένες.
Στο παρελθόν, τα κορίτσια μπορούσαν να στραφούν στην «La Badiane», δηλαδή την μεγαλύτερη θεία τους, η οποία τους έδινε συμβουλές για το σεξ και την αντισύλληψη.
Μιλώντας με γυναίκες που φυλακίστηκαν για παιδοκτονία, η δημοσιογράφος Maroussia Mbaye, φωτογράφισε τη δουλειά που κάνουν στη φυλακή μαζί με την ΜΚΟ Tostan, η οποία έχει ως στόχο να εκπαιδεύσει όσο το δυνατόν περισσότερες γυναίκες μέσω εργαστηρίων, έτσι ώστε οι κρατούμενες να μπορέσουν μόλις αποφυλακιστούν να μπορούν να βγάλουν κάποια χρήματα. Αυτό που γίνεται φανερά αισθητό, είναι πως η απώλεια των παραδόσεων πλήττει σοβαρά αυτές τις γυναίκες. Ακριβώς όπως η οικογενειακή υποστήριξη έχει υποχωρήσει, έτσι και η ψυχολογική υποστήριξη είναι απούσα. Οι γυναίκες αυτές δεν έχουν κάποιον που να μπορούν να συζητήσουν και να μοιραστούν τις εμπειρίες τους.
«Εδώ, το να έχεις παιδί εκτός γάμου, είναι κάτι πολύ σοβαρό και γίνεται αντιληπτό ως κάτι πολύ άσχημο από την κοινωνία. Οι γυναίκες που βρίσκονται σε αυτή τη κατάσταση προτιμούν να πνίξουν το μωρό παρά να υποστούν αυτή την πίεση από την κοινωνία», λέει στον Guardian ο Imam Mbaye Niang, βουλευτής της Εθνοσυνέλευσης της Σενεγάλης.
Ένας άγνωστος τόπος φροντίδας
Το Dakar’s Pouponnière ιδρύθηκε το 1955 για να βοηθήσει τα φορτωμένα νοσοκομεία, ενώ παρέχει φροντίδα σε εγκαταλελειμμένα ή ορφανά μωρά. Διοικείται από Ρωμαιοκαθολικές καλόγριες, έχει φροντίσει 4.150 βρέφη, 3.496 εκ των οποίων ήταν ορφανά, 550 υιοθετήθηκαν ή βρίσκονται σε διαδικασία υιοθεσίας και 104 έχουν πεθάνει.
Σήμερα, το Pouponnière, ένα από τα ελάχιστα ορφανοτροφεία της χώρας, φροντίζει περίπου 86 παιδιά ετησίως, αν και λίγες γυναίκες της Σενεγάλης γνωρίζουν πως υπάρχει ένα τέτοιο μέρος.
Ξεθωριασμένες παραδόσεις
Στη χώρα αποτελεί παράδοση κάθε οικογένεια να τη «La Badiane» της, τη μεγαλύτερη θεία δηλαδή, η οποία, όπως προαναφέρθηκε, παρέχει σεξουαλική εκπαίδευση στα κορίτσια. Είναι επίσης το μόνο άτομο που επιτρέπεται να παρακολουθήσει την «μύηση» του κοριτσιού στο «άγιο ξύλο».
Αλλά η παράδοση έχει ξεθωριάσει, υποβαθμίζοντας τον ρόλο των γυναικών στην κοινωνία και με σοβαρές συνέπειες για τα κορίτσια και τις σεξουαλικές τους επιλογές. Η παλαιότερη γενιά γνωρίζει τις παραδοσιακές μεθόδους αντισύλληψης και άμβλωσης. Αντίθετα, πολλές γυναίκες που ρωτήθηκαν, δήλωσαν πως ένιωθαν εγκαταλελειμμένες από τους μεγαλύτερους, επειδή οι μητέρες και οι γιαγιάδες τους έχουν σταματήσει να τους μεταδίδουν αυτές τις πληροφορίες. Στη Σενεγάλη άλλωστε, όπως σημειώνει ο Guardian, η άμβλωση επιτρέπεται μόνο αν η ζωή της γυναίκας βρίσκεται σε κίνδυνο, ενώ η αντισύλληψη είναι ιδιαίτερα δαπανηρή.
Το «ιερό ξύλο»
Το «Le Bois Sacre», ή αλλιώς το «ιερό ξύλο», βρισκόταν στο επίκεντρο των τελετουργιών τόσο για αγόρια όσο και για κορίτσια που έφθαναν στην εφηβεία. Ωστόσο, εξαιτίας του γρήγορου εκσυγχρονισμού και της αστικοποίησης, αυτή η παράδοση έχει σχεδόν εξαφανιστεί.
Τα κορίτσια, υπό την καθοδήγηση της La Badiane, θα πήγαιναν στο ιερό δάσος για έως και τρεις μήνες, όπου θα συμμετείχαν σε τελετές για να μάθουν για την έμμηνο ρύση και τη σεξουαλικότητα, αλλά και για εναλλακτικές μεθόδους αντισύλληψης. Η απουσία αυτής της τελετής αποτελεί για πολλούς έναν σημαντικότατο λόγο για τον οποίο οι γυναίκες έχουν μικρότερο έλεγχο στη γονιμότητά τους.
Ιστορίες γυναικών
Η Fatima είναι γύρω στα 40. Πέρασε πέντε χρόνια στη φυλακή για τη δολοφονία της νεογέννητης κόρης της, και η ιστορία της έχει γίνει γενικά γνωστή. Στην μικρή θρησκευτική της κοινότητα, σε ένα νησί στα νότια της χώρας, ερωτεύτηκε, με αποτέλεσμα στα 18 της να μείνει έγκυος, ενώ δεν είχε παντρευθεί. Παρά την εξωτερική πίεση και το στίγμα, αποφάσισε να κρατήσει το παιδί. Ο πατέρα του γιου της, ένας ναυτικός, ξαφνικά εξαφανίστηκε. Υποστηρίζει πως τόσο η ίδια όσο και ο γιος της ήταν καθημερινά θύματα κακοποίησης στην κοινότητά της. Αφού την πίεσαν να παντρευτεί έναν πολύ μεγαλύτερο άνδρα, η ίδια απέκτησα 4 ακόμη παιδιά. Τότε, αποφάσισε να ζητήσει διαζύγιο, κάτι που θεωρούνταν «ταμπού» στην οικογένειά της. Τελικά, την έδιωξαν από το σπίτι και της πήραν τα παιδιά. Η ίδια κατευθύνθηκε προς την πρωτεύουσα, το Ντακάρ, και βρήκε δουλειά ως υπηρέτρια.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ζήτησε τη βοήθεια ενός Marabout (τοπικός θρησκευτικός ηγέτης) για να προσπαθήσει να κερδίσει τη συγχώρεση της οικογένειάς της, ωστόσο εκείνος τη βίασε, με αποτέλεσμα να μείνει ξανά έγκυος. Επειδή δεν ήθελε το παιδί της να υποφέρει μια ζωή ως παρίας, έψαχνε μια εναλλακτική, αλλά μάταια. Η άμβλωση δεν βρισκόταν μεταξύ των επιλογών, καθώς δεν είχε ούτε τα μέσα ούτε τις συνδέσεις. Γέννησε τελικά σε ένα σοκάκι γεμάτο σκουπίδια. Για μέρες έκρυβε το κοριτσάκι από τους εργοδότες της, ώσπου το έπνιξε. Σήμερα ζει μακριά από την κοινωνία, σε ένα δάσος.
Μια άλλη γυναίκα, η Mariama, περίπου στην ίδια ηλικία, είναι μητέρα επτά παιδιών. Αποφυλακίστηκε πριν ένα χρόνο, αφού πέρασε 5 χρόνια στη φυλακή για τη δολοφονία της κόρης της. Εκείνη την εποχή ήταν χήρα, μια εργαζόμενη γυναίκα μεσαίας τάξης, ενώ βρισκόταν με κάποιον με τον οποίο δεν ήταν παντρεμένη. Έκρυψε την εγκυμοσύνη της από την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους της. Ισχυρίζεται ότι το παιδί της γεννήθηκε νεκρό, ωστόσο παραδέχεται ότι το θήλασε μια ώρα μετά τον τοκετό. Οι αναφορές από την αυτοψία όμως αποκάλυψαν πως το είχε στραγγαλίσει, πριν το θάψει στον κήπο με τη βοήθεια του συντρόφου της. Οι γείτονες κάλεσαν την αστυνομία και την επόμενη μέρα συνελήφθη. Τώρα παντρεύτηκε ξανά, λυπάται για τις πράξεις της και προειδοποιεί τις κόρες της για τους άνδρες και τις «λανθασμένες επιλογές» τους.
