Αγωνία, ανησυχία και φόβος επικρατεί στις τάξεις των 100.000 Ελλήνων που ζουν στην Ουκρανία και ειδικότερα στην περιοχή της Κριμαίας, αφού οι νεοναζιστές του Δεξιού Τομέα ελέγχουν πλέον τις εξελίξεις, ενώ τρόμο έχει προκαλέσει η δήλωση των ακροδεξιών στοιχείων -μέσα στο χάος που βυθίστηκε η Ουκρανία κατάφεραν να είναι η μόνη οργανωμένη πολιτική δύναμη- ότι θα εκδιώξουν όλες τις εθνικές μειονότητες, για να «καθαριστεί» η χώρα. Στην Ουκρανία υπάρχουν ακόμα σημαντικές κοινότητες των Ελλήνων, oι οποίες διατηρούν πλήρη κοινωνική δομή, διαθέτουν «αγροτική ενδοχώρα» και έχουν τη συνείδηση της εντοπιότητας λόγω του αρχαίου της ύπαρξής τους.
Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων όλης της Ουκρανίας: 11 βουλευτές και 48 ελληνικά χωριά
Η Αλεξάνδρα Προτσένκο είναι η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων όλης της Ουκρανίας η οποία αριθμεί περίπου 100.000 Έλληνες. Μάλιστα, όπως αναφέρει το gr.euronews.com, η ίδια δεν κρύβει πως τους έπιασε πανικός παρακολουθώντας τις ειδήσεις στην τηλεόραση, τις αλλαγές που συντελούνται στην χώρα.
Βέβαια, τονίζει πως «σαν ελληνική κοινότητα είμαστε ενωμένοι, συμπαγείς. Γενικά, δεν αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Οι Έλληνες δεν είχαμε κανέναν ρόλο στην πρόσφατη διαμάχη και γενικά είμαστε ουδέτεροι και κανείς δεν μας κυνηγάει. Μια μικρή ανησυχία υπάρχει μόνο για κάποια ακροδεξιά στοιχεία, που αναδείχθηκαν τελευταία και ζητούν για παράδειγμα να πάνε φυλακή ή να φύγουν από την χώρα όσοι δεν μιλάνε ουκρανικά».
Από την άλλη, όμως, δεν κρύβει και τις ανησυχίες της. «Έχουμε έντεκα ελληνικής καταγωγής βουλευτές που αντιμετώπιζαν προβλήματα και είμαστε σε επαφή μαζί τους, γιατί φυσικά μας ενδιαφέρει να έχουμε ισχυρή ελληνική παρουσία στην Βουλή ανεξαρτήτως ποιος είναι επικεφαλής. Οι κυβερνήτες σε έξι μεγάλες περιφέρειες είναι ελληνικής καταγωγής. Υπάρχουν επίσης για παράδειγμα Έλληνες κοινοτάρχες σε αμιγώς ελληνικά χωριά, που είχαν διοριστεί από την κυβέρνηση Γιανουκόβιτς και δεν ξέρουμε τώρα αν θα τους αλλάξουν. Μόνο στις περιοχές της Μαριούπολης και του Ντόνετσκ έχουμε 48 ελληνικά χωριά και δεν ξέρουμε μετά τις τελευταίες εξελίξεις, πώς θα επηρεαστούν».
Η κ.Προτσένκο τόνισε πως είναι σε συνεχή επαφή με τα δύο προξενεία της Ελλάδας σε Μαριούπολη και Οδησσό, όπως και με την πρεσβεία στο Κίεβο.
Ποιοι είναι οι Ελληνες της Ουκρανίας
Με την έναρξη της περεστρόικας άρχισε και η προσπάθεια εθνικής αναγέννησης του πολυπληθούς ελληνισμού της Ουκρανίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, οι Ελληνες –ρωσόφωνοι πλέον– ανέρχονταν σε 93.000. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι ο πραγματικός τους αριθμός φτάνει τα 150.000 άτομα, εφόσον πολλοί δεν δήλωσαν την πραγματική τους εθνική ταυτότητα, εξαιτίας του κληρονομημένου φόβου και της μετασοβιετικής εθνικής ανασφάλειας. Οι ελληνικές κοινότητες είναι διάσπαρτες σε όλη την έκταση της χώρας, με κύρια περιοχή συγκέντρωσης την περιφέρεια της Μαριούπολης, όπου τα πρώτα είκοσι χωριά των μεταναστών του 18ου αιώνα έχουν διπλασιαστεί. Ελληνικές κοινότητες συναντιούνται στην Οδησσό, στα σύνορα με τη Ρουμανία, στο Χάρκοβο βορειοανατολικά και στο Λβοφ (Λβιφ στα ουκρανικά), που θεωρείται και η πατρίδα του ακραίου ουκρανικού εθνικισμού.
Εχουν οργανωθεί σε συλλόγους, οι οποίοι ανέρχονται έως τώρα σε 105 και έχουν δημιουργήσει και το δευτεροβάθμιο όργανό τους, υπό την επωνυμία Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας. Η ελληνική γλώσσα διδάσκεται σε εκατοντάδες παιδιά, ενώ οι έδρες νεοελληνικών σπουδών της Μαριούπολης, του Κιέβου, της Συμφερούπολης και του Λβοφ έχουν εκπαιδεύσει εκατοντάδες δασκάλους της ελληνικής γλώσσας.
Κατάργηση της γλώσσας των μειονοτήτων
Η νεοναζιστική ομάδα που αναδύθηκε στην Ουκρανία δείχνει τις πρακτικές εκφοβισμού και διωγμού που αναμένεται να ακολουθήσει με τους πρώτους νόμοι που βγήκαν στη δημοσιότητα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους νόμους βάζουν στο στόχαστρο το κομμουνιστικό κόμμα της χώρας, τις μειονότητες, αποποινικοποιούν τη ναζιστική προπαγάνδα και τοποθετούν σε θέσεις κλειδιά μέλη της νεοναζιστικής ομάδας «Δεξιός Τομέας». Χαρακτηριστικό είναι πως μεταξύ αυτών είναι το σχέδιο απόφασης κατάργησης του δικαιώματος των μειονοτήτων στη χρήση της γλώσσας τους. Απαγορεύθηκαν τα Ρωσικά, Ρουμανικά, Ουγγρικά και Ελληνικά.
Ασφαλείς οι Ελληνες στο Κίεβο
Ο πρέσβης Βασίλης Παπαδόπουλος διαβεβαιώνει πως οι Έλληνες που βρίσκονται στο Κίεβο είναι λίγοι και δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα. «Στο Κίεβο υπάρχουν μόνο Έλληνες επιχειρηματίες, όχι ελληνικής καταγωγής γηγενής πληθυσμός. Τα περισσότερα μέλη των ελληνικής καταγωγής κοινοτήτων βρίσκονται στην Μαριούπολη, κοντά στα 105.000 άτομα. Σε όλη την υπόλοιπη Ουκρανία, περιλαμβανομένης και της Οδησσού, δεν πρέπει να ξεπερνάνε τα 3.000».
Ελληνες στην χερσόνησο της Κριμαίας
Οι Ελληνες της Ουκρανίας με μητροπολιτικό κέντρο την Κριμαία –την Ταυρική των αρχαίων Ελλήνων και την Περατεία των Βυζαντινών– αποτελούν τον αρχαιότερο λαό που κατοίκησε στα εδάφη αυτά, πολύ πριν από την έλευση των Τατάρων και των σλαβικών φύλων.
Ομως, οι πρόσφατες εξελίξεις με τον αυξανόμενο ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων, για τη διεκδίκηση της Ουκρανίας και η πυροδότηση ακραίων εθνικιστικών συναισθημάτων από τα διάφορα ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους τμήματα της μετασοβιετικής ελίτ, που ανδρώθηκε με την κλοπή του δημόσιου πλούτου, δημιουργούν ένα ανησυχητικό περιβάλλον.
Αδιάλειπτη παρουσία στην Κριμαία εδώ και 27 αιώνες
Η ελληνική μητρόπολη της περιοχής υπήρξε η χερσόνησος της Κριμαίας. Οι πρώτες ελληνικές εγκαταστάσεις (Παντικάπαιον, Νυμφαίον, Θεοδοσία, Χερσόνησος κ.ά.) δημιουργήθηκαν, κυρίως από Ιωνες, στα τέλη του 7ου - αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα. Η Χερσόνησος θα παραμείνει απρόσβλητη κατά την εποχή των νομαδικών μετακινήσεων που χαρακτήρισαν τον 4ο μ.Χ. αιώνα και θα ενταχθεί στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία έως τον 14ο αιώνα που θα καταληφθεί από τους Τατάρους και θα ενταχθεί στο τουρκικό Χανάτο της Κριμαίας (Qrm Yurtu), που ήταν υποτελές στους Οθωμανούς. Τα νότια εδάφη της Κριμαίας θα ενσωματωθούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το τελευταίο ελεύθερο ελληνικό έδαφος που υποτάχθηκε υπήρξε το Πριγκιπάτο των Θεοδώρων που ιδρύθηκε το 1204 από απογόνους του Θεόδωρου Γαβρά και συνυπήρχε για πολύ καιρό με το ταταρικό Χανάτο. Τον Δεκέμβριο του 1475 το Φρούριο των Θεοδώρων, που βρισκόταν επί του όρους Μαγκούπ (30 χιλιόμετρα από τη Σεβαστούπολη και 15 από τη Χερσώνα), θα πέσει στα χέρια των Οθωμανών παρά τη γενναία άμυνα του Αλέξανδρου Γαβρά, έπειτα από εξάμηνη πολιορκία.
Ο τουρκικός ζυγός (ταταρικός και οθωμανικός) θα πάψει μόλις το 1783, όταν η χερσόνησος θα καταληφθεί από τους Ρώσους. Λίγο πριν όμως, το καλοκαίρι του 1778, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είχε μεταναστεύσει προς τα ρωσοκρατούμενα εδάφη, βόρεια της Αζοφικής Θάλασσας. Εκεί θα ιδρύσει μια νέα πόλη, στην οποία θα δώσει το όνομα της Παναγίας: Μαριούπολη. Από εκεί και πέρα η ελληνική μητρόπολη της Ουκρανίας θα έχει μεταφερθεί στην περιοχή της Μαριούπολης με τα 23 ελληνικά χωριά.
Με τα διατάγματα της Αικατερίνης Β΄ του 1779 και του 1790, η περιφέρεια της Αζοφικής με πρωτεύουσα τη Μαριούπολη απέκτησε το καθεστώς της αυτόνομης διοικητικής περιοχής (ουέζντ). Μετά το 1778 ένα μικρό μέρος θα παλιννοστήσει στην Κριμαία, της οποίας ο ελληνικός πληθυσμός θα ενισχυθεί από πρόσφυγες από την Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου λόγω των «Ορλωφικών» (1770), ενώ από τον μικρασιατικό Πόντο θα καταφθάνουν μετανάστες και πρόσφυγες έως και το 1918.
10.000 Ελληνες στη Γιάλτα
Ενα από τα χαρακτηριστικά σημεία της Κριμαίας όπου συνυπήρξαν και οι τρεις αυτές ελληνικές ομάδες (γηγενείς, ελλαδικοί και Πόντιοι) ήταν η περιοχή της Γιάλτας. Η Γιάλτα ήταν μια κωμόπολη που το 1900 κατοικούνταν από 10.000 Ελληνες. Το όνομά της είναι ελληνικό, προερχόμενο από τη λέξη «γιαλός» ή «γιαλίτα» όπως λέγεται στην τοπική ελληνική κριμαιο-ρωμαϊκή διάλεκτο. Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν πολλοί πρόσφυγες από τα Βαλκάνια. Βόρεια της Γιάλτας η περιοχή ονομάστηκε Λιβαδειά, εις ανάμνησιν της βοιωτικής πόλης και ο Λάμπρος Κατσώνης απέκτησε με τσαρική εντολή μια μεγάλη έκταση γης. Το αρχοντικό που υπήρχε στην ιδιοκτησία του Κατσώνη –η οποία απαλλοτριώθηκε μετά τη σοβιετική επανάσταση– μετατράπηκε σε ξενοδοχείο υπό την επωνυμία «Λιβαδειά» και σ' αυτό υπογράφτηκε τον Φεβρουάριο του 1945 η περίφημη συμφωνία της Γιάλτας, με την οποία οι νικητές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μοίρασαν μεταξύ τους τον κόσμο.
Το φαινόμενο της μαζικής εγκατάστασης Ελλήνων από κάθε μέρος του ελληνικού κόσμου στη Ρωσική Αυτοκρατορία χαρακτήρισε τον 18ο και 19ο αιώνα. Στο πλαίσιο αυτής της εγκατάστασης οι Ελληνες θα έρθουν σε επαφή τόσο με τις ιδέες του διαφωτισμού όσο και με τα ρωσικά επαναστατικά κινήματα. Η έδρα της Φιλικής Εταιρείας ήταν στην Οδησσό της Νέας Ρωσίας (έτσι ονομάζονταν τότε τα νεοαποκτηθέντα ουκρανικά εδάφη από τη Ρωσική Αυτοκρατορία). Από την Wikipedia
