ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

0 νέος εκτελεστικός διευθυντής της Frontex, Χανς Λάιτενς, εμφανίζεται στην κάμερα της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης ARD να παραδέχεται για πρώτη φορά ανοιχτά ότι η Ελλάδα κάνει επαναπροωθήσεις προσφύγων και ότι έχει ζητήσει από τις ελληνικές αρχές να τις σταματήσουν. Εξαγγέλλει μάλιστα νέα πολιτική αντιμετώπισης των επαναπροωθήσεων εκ μέρους της Frontex, λέγοντας ότι τα σκάφη και οι δυνάμεις της Frontex θα πρέπει να παρεμβαίνουν ενεργά την ώρα που διαπιστώνουν παραβιάσεις του κανονισμού από τα κράτη-μέλη για να τις σταματήσουν, αντί να επιτηρούν παθητικά, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Και αφήνει επίσης για πρώτη φορά ανοιχτό το ενδεχόμενο της αποχώρησης της αποστολής της Frontex από την Ελλάδα, σε περίπτωση που δεν καταφέρει να σταματήσει τις παράνομες ενέργειες των ελληνικών αρχών, σημειώνοντας ότι η αποχώρηση της Frontex αποτελεί μια επιλογή που εξετάζεται κάθε φορά ανάλογα με τα νέα δεδομένα.

Οι αποκαλυπτικές δηλώσεις του διευθυντή της Frontex περιλαμβάνονται στο ντοκιμαντέρ των Στέφανι Ντοτ, Μανουέλ Μπεβάρντερ, Γιόνας Σρέιγεγκ, Γιώργου Χρηστίδη «Διαβόητη Frontex: θα κάνει μια νέα αρχή η ευρωπαϊκή υπηρεσία συνόρων;», που προβλήθηκε την Πέμπτη στο ΑRD. Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει επίσης την εξομολόγηση Σουηδού υποναύαρχου, επικεφαλής της σουηδικής δύναμης της Frontex στην Ελλάδα το 2020, o oποίος διηγείται ότι δέχτηκε απειλές από ανώτερό του στη Frontex ότι θα έχει προβλήματα αν καταγγείλει επαναπροώθηση βάρκας προσφύγων από τη Χίο στην Τουρκία.

Πρόκειται για την τρίτη δημοσιογραφική αποκάλυψη διεθνούς μέσου αυτή την εβδομάδα για τις παράνομες επαναπροωθήσεις των ελληνικών αρχών, με στοιχεία εξαιρετικά επιβαρυντικά που είναι δύσκολο να αντικρουστούν, όπως άλλωστε το δείχνει κι η αμήχανη στάση της κυβέρνησης μέχρι στιγμής.

 

Στις αρχές της εβδομάδας, ντοκιμαντέρ του BBC αποκάλυπτε στοιχεία για περισσότερους από 40 νεκρούς πρόσφυγες κατά τη διάρκεια επαναπροωθήσεων από τον Μάιο του 2020 ώς τον Μάιο του 2023 και επιβεβαίωνε τις συνταρακτικές αποκαλύψεις για δολοφονικές πρακτικές του Λιμενικού να πετούν πρόσφυγες απευθείας στη θάλασσα χωρίς σωσίβιο, κάποιες φορές με δεμένα τα χέρια. Περιλάμβανε επίσης την ομολογία τού πρώην επικεφαλής ειδικών επιχειρήσεων του Λιμενικού, Δημήτρη Μπαλτάκου, όταν νόμιζε ότι δεν κατέγραφαν οι κάμερες, ότι το γνωστό βίντεο που είχαν δημοσιοποιήσει οι New York Times έδειχνε πράγματι παράνομη επαναπροώθηση.

Την ίδια ημέρα, το Al Jazeera αποκάλυψε το πόρισμα του Γραφείου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex που διαπιστώνει ότι το βίντεο των New York Times δείχνει «πέρα από κάθε αμφιβολία» επαναπροώθηση υπό την αιγίδα και τον συντονισμό υψηλών κλιμακίων του ελληνικού Λιμενικού, το οποίο διαστρέβλωσε γεγονότα στην επιχειρησιακή του αναφορά και έδρασε με τρόπο που παραπέμπει σε συγκάλυψη.

Αλλά οι αποκαλύψεις του ντοκιμαντέρ στο ARD έχουν ακόμη μεγαλύτερο βάρος, καθώς προέρχονται από τα χείλη του ίδιου του εκτελεστικού διευθυντή της Frontex. Οι δημοσιογράφοι δείχνουν στον κ. Λάιτενς βίντεο από δύο επαναπροωθήσεις προσφύγων που είχε καταγράψει η νορβηγική οργάνωση Aegean Boat Report, μία στις 19 Φεβρουαρίου 2024 και μία στις 25 Ιανουαρίου 2024, τις οποίες τεκμηρίωσε με γεωεντοπισμό η ερευνητική ομάδα Forensis. Στο ένα περιστατικό παρευρίσκονταν δύο βουλγαρικά σκάφη της Frontex, στο άλλο ένα λετονικό.

Απαντά ο κ. Λάιτενς: «Αν βρισκόμαστε εκεί, τότε εμπλεκόμαστε με κάποιον τρόπο, ακόμη κι αν δεν κάνουμε τίποτα, διότι προκύπτει το ερώτημα: μπορούσαμε ή έπρεπε να το εμποδίσουμε; Εχουμε ευθύνη [...] να το εμποδίσουμε, αν είναι δυνατόν. Ας είμαστε ρεαλιστές. Ακόμα κι αν βρίσκεσαι 100 μέτρα μακριά, έχεις μέσα επικοινωνίας. Θέλω να κάνουν πράγματι κάτι και όχι να κάθονται άνετοι και χαλαροί επειδή τις ενέργειες τις κάνει μια άλλη χώρα».

Στην ερώτηση αν έχει κάνει κάτι συγκεκριμένο και αν έχει ζητήσει από τις ελληνικές αρχές να σταματήσουν τις επαναπροωθήσεις, ο εκτελεστικός διευθυντής της Frontex απαντά: «Nαι, τους το είπα. Αλλά δεν μπορώ να το εμποδίσω, δεν είναι ρεαλιστικό». Και συμπληρώνει: «Πρέπει να αξιολογήσουμε όλη την υποστήριξη που δίνουμε και πρέπει πράγματι να κάνουμε σταθμίσεις απέναντι σε πιθανές επαναπροωθήσεις. Στο τέλος μπορεί να οδηγηθώ στο συμπέρασμα ότι δεν είναι πια δυνατή μια αξιόπιστη συνεργασία. Δεν έχω φτάσει σ' αυτό το σημείο, αλλά πρέπει να το αξιολογούμε συχνά και συνεχώς».

Ψέματα, απειλές και τιμωρίες καταγγέλλει Σουηδός υποναύαρχος της Frontex

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν και οι αποκαλύψεις του υποναύαρχου Κένεθ Νέιγνες, υπεύθυνου των διεθνών επιχειρήσεων της Σουηδίας για χρόνια και συχνά επικεφαλής των σουηδικών δυνάμεων της Frontex. Διηγείται ότι το 2020, ενώ εκτελεστικός διευθυντής της Frontex ήταν ο περιβόητος Φαμπρίς Λετζέρι, εκλεγμένος ευρωβουλευτής με τη Μαρίν Λεπέν στις τελευταίες ευρωεκλογές και βραβευμένος από την κυβέρνηση Μητσοτάκη για τις υπηρεσίες του, ο κ. Νέιγνες δέχτηκε στις 5 τα ξημερώματα ειδοποίηση από τον καπετάνιο του σουηδικού περιπολικού για περιστατικό με μετανάστες. Οι Σουηδοί ειδοποίησαν το ελληνικό Λιμενικό, που κατέφτασε στο σημείο αλλά έδωσε εντολή στο σκάφος τους να απομακρυνθεί και να μετακινηθεί βόρεια το συντομότερο. Μετά από λίγο, είδαν στη συσκευή του σκάφους τη βάρκα των προσφύγων και το σκάφος του Λιμενικού να κατευθύνονται προς την Τουρκία.

Στην έρευνα που διεξήγαγε το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, το Λιμενικό ισχυρίζεται ότι οι πρόσφυγες φοβήθηκαν από την παρουσία του περιπολικού και άλλαξαν μόνοι τους διαδρομή προς την Τουρκία. Ο κ. Νέιγνες πιστεύει ότι αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και ότι επρόκειτο ξεκάθαρα για παραβίαση της διεθνούς νομοθεσίας. Οταν όμως επιχείρησε να το καταθέσει στους ανωτέρους του, η αντίδραση ήταν ιδιαιτέρως αρνητική, όπως λέει. Του είπαν ότι θα υπάρξουν προβλήματα και συνέπειες για τον ίδιο. Αμέσως μετά, το σουηδικό περιπολικό στάλθηκε στην άλλη πλευρά της Χίου, όπου δεν υπήρχαν πρόσφυγες, να περιπολεί νύχτα με δυνατό αέρα και κύμα. «Νομίζω ότι το είδαμε σαν ένα είδος τιμωρίας», λέει ο υποναύαρχος.

Πηγή: efsyn.gr

Η έκθεση, η οποία είναι παραπάνω από 120 σελίδες, διαπιστώνει ότι υπήρξαν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και ότι η Frontex γνώριζε και την ύπαρξή τους και «δεν διασφάλισε την απαραίτητη συνέχιση της διερεύνησης».

Όσον αφορά συγκεκριμένα την Ελλάδα, αναφέρεται πως υπήρχαν περιστατικά επαναπροωθήσεων από τις ελληνικές αρχές, τα οποία στελέχη της Frontex γνώριζαν, αφού σε κάποια από αυτά ήταν μάρτυρες. Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο του 2020 αξιωματικοί της Frontex ήταν μάρτυρες ενώ ελληνικό σκάφος «ρυμούλκησε μέσα στη νύχτα κακής κατάστασης σκάφος με υπεράριθμους επιβάτες προς την ανοιχτή θάλασσα, απειλώντας σοβαρά τις ζωές τους».

Ακόμη, επισημαίνονται προσπάθειες συγκάλυψης από τις ελληνικές αρχές, όταν στελέχη της Frontex ήθελαν να προχωρήσουν σε καταγγελία, εξωθώντας τους σε «εναλλακτικούς» τρόπους επικοινωνίας, για να μην καταγράφονται τα περιστατικά.

Μάλιστα, υπάρχει παραδοχή ότι οι πιέσεις της ελληνικής πλευράς έφεραν αποτέλεσμα, κι έτσι αξιωματικοί της Frontex δεν προχώρησαν σε καταγγελίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ δεν έγινε και τίποτα για την αποτροπή, «για να διατηρηθούν καλές σχέσεις με τις ελληνικές Αρχές».

Επιπλέον, υπάρχει χειρόγραφο υψηλόβαθμου στελέχους της Frontex, σύμφωνα με το οποίο αεροσκάφος της οργάνωσης που είχε καταγράψει ελληνικό σκάφος να ρυμουλκεί σκάφος από τα ελληνικά χωρικά ύδατα προς την Τουρκία «απομακρύνθηκε», τον Αύγουστο του 2020,  «για να μην είμαστε μάρτυρες».

Σύμφωνα μάλιστα με το Spiegel, η υπηρεσία συγχρηματοδότησε μερικούς από τους ελληνικούς οργανισμούς που πραγματοποίησαν τις παράνομες επαναπροωθήσεις, ενώ παραπλάνησε τους φορείς που είχαν την αρμοδιότητα εποπτείας της Frontex.

https://drive.google.com/file/d/1h3e-lMOSJrKLnKqm4v2vCwSswra2VQmo/view