Παρουσία του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, αρμόδιου για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλα Γιατρομανωλάκη και της Γενικής Γραμματέως Σύγχρονου Πολιτισμού Ελένης Δουνδουλάκη, έγινε (05.04.2022) η παρουσίαση του καλλιτεχνικού προγράμματος, των μελλοντικών εκθέσεων και δράσεων, της νέας πολιτικής για τις συλλογές, του εκδοτικού προγράμματος αλλά και του προσανατολισμού του μουσείου, όπως τον οραματίζεται η νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του μουσείου, Κατερίνα Γρέγου, που έχει αναλάβει τη θέση από τον περασμένο Ιούλιο.
Στόχος του ΕΜΣΤ είναι να γίνει ο κορυφαίος εθνικός θεσμός για τη σύγχρονη τέχνη και τον οπτικό πολιτισμό στην Ελλάδα, και ένας από τους ηγετικούς θεσμούς της Νότιας Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Για το Μουσείο, η τέχνη και ο οπτικός πολιτισμός αποτελούν σημαντικό παράγοντα μετασχηματισμού της εκπαίδευσης, της παραγωγής γνώσης, των εναλλακτικών αφηγήσεων, και κινητήρια δύναμη για τη διάδοση αξιών προόδου και χειραφέτησης στην κοινωνία.
Το Μουσείο εστιάζει σε πρακτικές που εξετάζουν με κριτικό βλέμμα συνολικά την κοινωνία και τις πολιτικές της προτεραιότητες και πραγματεύονται κεντρικά ζητήματα της εποχής μας, όπως η δημοκρατία, η διακυβέρνηση, η ισότητα, η οικονομία, το περιβάλλον, οι συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και της κυριαρχίας της τεχνολογίας, ενώ ταυτοχρόνως αναδεικνύουν τη σημασία του δημόσιου διαλόγου και των «κοινών».
Το ΕΜΣΤ δίνει έμφαση σε θεματικές και ομαδικές εκθέσεις σύγχρονης τέχνης καθώς και σε άλλες μορφές οπτικού πολιτισμού, και αναπτύσσει αφηγήσεις που προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν το πολυσύνθετο και διαρκώς επιταχυνόμενο παρόν μας, τη στιγμή που η ανθρωπότητα πασχίζει να συμβαδίσει με τον καλπάζοντα ρυθμό των αλλαγών. Παράλληλα, το Μουσείο στοχεύει να αμφισβητήσει την παροντολατρική κουλτούρα της εποχής μας, και πιο συγκεκριμένα, να επαναφέρει στο προσκήνιο την ιστορική αυτοσυνειδησία.
Αξιοποιώντας το πλεονέκτημα της θέσης του σε μια δυναμική και πολυπολιτισμική μητρόπολη της Μεσογείου, όπως είναι η Αθήνα, το Μουσείο εστιάζει στις πλούσιες και αμφιλεγόμενες ιστορίες του γεωγραφικού χώρου του οποίου αποτελεί μέρος· ενός χώρου που περιλαμβάνει τα Βαλκάνια, την Τουρκία, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Εδώ, πολιτισμοί, διασπορικά ρεύματα και θρησκείες αναμειγνύονται και αντιπαρατίθενται παράγοντας πλούσιες και συχνά άγνωστες, λησμονημένες ή περιθωριοποιημένες αφηγήσεις.
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΜΣΤ
Μία από τις αποστολές του Μουσείου είναι να φέρει αυτές τις αφηγήσεις στο προσκήνιο και να καλλιεργήσει δημιουργικές πρακτικές μνήμης σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από προσήλωση στο παρόν, το βραχυπρόθεσμο και την αμνησία. Μολονότι διατηρεί τη διεθνή του προοπτική και παρουσιάζει πρωτοποριακή σύγχρονη τέχνη από όλο τον κόσμο, το ΕΜΣΤ ταυτοχρόνως παραμένει γειωμένο στον ιδιαίτερο γεωπολιτικό του χώρο. Σε μια εποχή κρίσης των θεσμών και κυριαρχίας του παγκοσμιοποιημένου, αδιαφοροποίητου μουσειακού μοντέλου που αναπαράγεται το EMΣT θα σμιλέψει τη δική του ταυτότητα, παραμένοντας πιστό στην υβριδική ταυτότητα της ίδιας της Ελλάδας, η οποία έχει δεχτεί επιρροές τόσο από την Ανατολή –ή αυτό που στο παρελθόν αποκαλούνταν Λεβάντε– όσο και από την Ευρώπη και τη Δύση. Το ΕΜΣΤ εκθέτει διεθνή σύγχρονη τέχνη αλλά θεωρεί επίσης αποστολή του να αναζητά, να υποστηρίζει και να προωθεί τη σύγχρονη ελληνική τέχνη –η οποία είναι εν πολλοίς άγνωστη έξω από τα σύνορα της χώρας– τόσο αναδεικνύοντας τους Έλληνες καλλιτέχνες μέσω ατομικών εκθέσεων και άλλων εκδηλώσεων όσο και ενισχύοντας τις διεθνείς ανταλλαγές. Παράλληλα, το Μουσείο θα εστιάσει στην πλούσια καλλιτεχνική και πρωτοποριακή κληρονομιά της ελληνικής διασποράς, μιας από τις αρχετυπικές διασπορές παγκοσμίως, μεγάλο μέρος της οποίας δεν έχει αναγνωριστεί ποτέ, ή ακόμη και έχει σκόπιμα περιθωριοποιηθεί στην Ελλάδα.
ΜΟΥΣΕΊΟ ΚΑΙ ΒΈΛΤΙΣΤΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΈΣ
To EMΣT προάγει και ενισχύει τη δίκαιη αμοιβή για τους καλλιτέχνες και τους πολιτιστικούς παραγωγούς και δεν εγκρίνει τις επισφαλείς μορφές εργασίας, που παραμένουν ευρέως διαδεδομένες στο πεδίο των εικαστικών σήμερα. Δεσμεύεται να αμείβει όλους τους καλλιτέχνες και επαγγελματίες του πολιτισμού που εργάζονται ή εκθέτουν στο Μουσείο και να προάγει βέλτιστες πρακτικές σε ό,τι αφορά τόσο την παρουσίαση του καλλιτεχνικού έργου όσο και την καλλιέργεια των καλύτερων δυνατών συνθηκών για την καλλιτεχνική έρευνα και παραγωγή. Μολονότι δημιουργεί ευκαιρίες για νέους καλλιτέχνες, επιμελητές και συγγραφείς, ιδίως εντός της Ελλάδας, το Μουσείο καταδικάζει τις ηλικιακές διακρίσεις –ένα φαινόμενο που ενδημεί στην αγορά της τέχνης η οποία διαρκώς διψά για πρωτοεμφανιζόμενους και νέους καλλιτέχνες– και προτίθεται να δώσει ίσες ευκαιρίες σε καλλιτέχνες πρεσβύτερους ή στο μέσο της σταδιοδρομίας τους.
Τέλος, το EMΣT έχει ως στόχο να φέρει τη σύγχρονη τέχνη και τον οπτικό πολιτισμό κοντά σε ένα κατά το δυνατόν ευρύτερο κοινό, σε μια χώρα μάλιστα όπου η αρχαιότητα κατέχει ανέκαθεν την πρωτοκαθεδρία στο πολιτιστικό πεδίο, συχνά σε βάρος της νεότερης και σύγχρονης κουλτούρας.
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΜΣΤ
Επιπλέον, η δέσμευση για την προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να είναι ένας από τους πυλώνες του έργου κοινωνικής ευθύνης του Μουσείου. Τα μουσεία γενικά, λόγω του ανθρωπιστικού και εκπαιδευτικού τους χαρακτήρα, έχουν την προνομιακή δυνατότητα να τονώνουν τη συμμετοχή και το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, να καλλιεργούν τον πολιτισμό ως μέσο ενδυνάμωσης της συλλογικής συνείδησης. Στόχος του ΕΜΣΤ μελλοντικά είναι να καταστεί αειφόρο, να ελαχιστοποιήσει το ενεργειακό και περιβαλλοντικό του αποτύπωμα αλλά και να αναπτύξει την ευαισθητοποίηση του κοινού στα θέματα βιωσιμότητας και προστασίας του περιβάλλοντος.
ΕΚΘΈΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΗΜΌΣΙΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ
Σε μια εποχή που τα μουσεία καλούνται, συχνά μη ρεαλιστικά, να επιτελέσουν πολλαπλούς ρόλους, αναλαμβάνοντας για παράδειγμα λειτουργίες που κάποτε ήταν ευθύνη των προνοιακών ή κοινωνικών υπηρεσιών, το ΕΜΣΤ θα εστιάσει πρωτίστως στο ρόλο του ως πολιτιστικού θεσμού. Θα δώσει χρόνο στην καλλιτεχνική δημιουργία και θα προάγει βιώσιμες πρακτικές προσεγγίζοντας την πολιτιστική παραγωγή δυναμικά αλλά με μέτρο. Το ΕΜΣΤ θα δρα ως χώρος στον οποίο κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα προσεγγίζονται κυρίως μέσω της πραγμάτευσης της σύγχρονης τέχνης και της κουλτούρας. Το Μουσείο θα δώσει βάρος στην πρακτική των εκθέσεων, πιστεύοντας ότι είναι το κύριο όχημα μέσω του οποίου η τέχνη μπορεί να εμπνεύσει, να προάγει το στοχασμό και να ενθουσιάσει.
Παράλληλα, το δημόσιο πρόγραμμα θα συμπληρώνει το εκθεσιακό και θα περιλαμβάνει δράσεις με πολυφωνική και διεπιστημονική προσέγγιση αλλά και εφήμερες μορφές τέχνης. Στόχος του EMΣT είναι να προβληματίσει, να πυροδοτήσει το χώρο της φαντασίας και να μας ωθήσει να δούμε την πραγματικότητα και τις συνθήκες της ζωής μας διαφορετικά. Έχει σκοπό να μας ενθαρρύνει να αμφισβητήσουμε το status quo, να σκεφτούμε πάνω στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε ως πολίτες στο δημόσιο χώρο, αλλά και ο ένας προς τον άλλον. Τέλος, ως δημόσιος θεσμός, το EMΣT δίνει έμφαση στον πολιτισμό ως κάτι που υπερβαίνει τη στεγνή οικονομική αξία και αντιμετωπίζει την τέχνη ως μέσο συμπεριληπτικότητας παρά ως πεδίο προνομίων και αποκλεισμών. Το EMΣT επιδιώκει να προάγει την κατανόηση της παρούσας συνθήκης, πώς αυτή έχει διαμορφωθεί από το παρελθόν και με ποιον τρόπο ο καθένας από εμάς θα μπορούσε να συμβάλλει στη βελτίωση ή την αλλαγή της. Το ΕΜΣΤ έχει την πεποίθηση ότι η τέχνη και ο πολιτισμός εν γένει είναι ζωτικής σημασίας αφορμές για να «σκεφτούμε τον κόσμο» από την αρχή, να προάγουμε νέες αξίες για το κοινό μας μέλλον, να το φανταστούμε διαφορετικά.
Τέλος, δεδομένου ότι βρισκόμαστε σε μια χώρα διεθνώς γνωστή για τη φιλοξενία της, το ΕΜΣΤ σχεδιάζει να προωθήσει ενεργά αυτή την τέχνη για καλλιτέχνες και κοινό.
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο και τις τροπολογίες που ακολούθησαν, ο ρόλος του Διοικητικού-Οικονομικού Διευθυντή επικεντρώνεται στην υποστήριξη του έργου του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Μουσείου, τον οποίο υποβοηθά στην υλοποίηση και τον συντονισμό του έργου του, ενώ συγχρόνως, επιβλέπει την εκτέλεση των αποφάσεων του Δ.Σ., των νόμων και του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας του ιδρύματος. Πρόκειται για μια θέση οργάνου διοίκησης η οποία θεσμοθετήθηκε πρόσφατα σε φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Σε συνέχεια των προβλεπόμενων διαγωνιστικών διαδικασιών, η θέση του Διοικητικού-Οικονομικού Διευθυντή καλύφθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2021. Διοικητική-Οικονομική Διευθύντρια ανέλαβε η Αθηνά Ιωάννου. Αν και η ανάληψη των καθηκόντων της είναι πρόσφατη, έχουν υλοποιηθεί, σε συνεργασία με την Καλλιτεχνική Διευθύντρια, πολλά έργα και έχουν δρομολογηθεί περισσότερα.
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
Ο προϋπολογισμός των 9.204.854 €, που εγκρίθηκε πρόσφατα, είναι απαραίτητος για την ολική επανεκκίνηση του φορέα. Για πρώτη φορά το Μουσείο λειτουργεί σε πλήρες ανάπτυγμα με ένα πολυσχιδές και σύνθετο συλλεκτικό, εκθεσιακό και εκδοτικό πρόγραμμα, στο οποίο θα πρέπει να προστεθούν η μεγάλη διεθνής και εγχώρια εκστρατεία επικοινωνίας και προβολής που μόλις έχει ξεκινήσει, και οι αναγκαίες αρχιτεκτονικές επεμβάσεις στους χώρους και τη συλλογή, προκειμένου να βελτιωθεί η μουσειακή και εκθεσιακή εμπειρία (π.χ. διαμόρφωση της εισόδου, του πωλητηρίου, της σήμανσης).
Το ΕΜΣΤ πλέον δεν καλύπτει μόνο τα λειτουργικά του έξοδα και τις ανελαστικές του υποχρεώσεις αλλά παρουσιάζει και υποστηρίζει ένα πρόγραμμα διεθνών προδιαγραφών. Θα πρέπει να τονίσουμε πως από τα 9.204.854 € που εγκρίθηκαν, τα 5.204.500 € προέρχονται από τα ταμειακά διαθέσιμα των προηγούμενων ετών, τα οποία, παρόλες τις ανάγκες του Μουσείου, δεν είχαν δαπανηθεί. Ο φετινός προϋπολογισμός θα καλύψει φέτος τα πάγια λειτουργικά έξοδα του Μουσείου, θα ενισχύσει ουσιαστικά την εκθεσιακή δραστηριότητα, τις καλλιτεχνικές παραγωγές και την καλλιτεχνική κοινότητα γενικότερα και θα προάγει την έρευνα, την εκπαίδευση και πολλές άλλες δράσεις που εκπληρώνουν τους ιδρυτικούς σκοπούς του Μουσείου.
Εδώ ίσως θα πρέπει να σημειωθεί ότι πλέον ο οργανισμός, για πρώτη φορά, ξεκίνησε να χρησιμοποιεί την πρακτική των ανοικτών δημόσιων διαγωνισμών, εθνικών και διεθνών, εφόσον πλέον βρίσκονται υπό σύσταση τα απαιτούμενα γραφεία διαγωνισμών, προμηθειών και συμβάσεων του Μουσείου, ενισχύοντας έτσι αδιαμφισβήτητα τη διαφάνεια των διαδικασιών ανάθεσης καθώς και τις αρχές του ίσου ανταγωνισμού στις δημόσιες προμήθειες.
ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ & ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ
Στο ΕΜΣΤ αυτή την στιγμή υπηρετούν 55 στελέχη με σχέση εργασίας Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου (ΙΔΑΧ) καθώς και 2 στελέχη με διάθεση από το Υπουργείο Πολιτισμού. Σ’ αυτή την ομάδα προστίθενται σε τακτά χρονικά διαστήματα και κατόπιν σχετικών εγκρίσεων άτομα με σχέση εργασίας Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου (ΙΔΟΧ) για ορισμένους μήνες με μέγιστο χρονικό διάστημα τους 8, καθώς και αρκετοί φοιτητές, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι επιλέγουν το EMΣΤ για να ασκήσουν την πρακτική τους εκπαίδευση.
Ωστόσο, το Μουσείο είναι υποστελεχωμένο, όπως εν γένει όλοι οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Βάσει του ισχύοντος ΕΚΛ θα έπρεπε στο Μουσείο να εργάζονται 88 υπάλληλοι. Καθώς οι προσλήψεις στο δημόσιο απαιτούν μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία, η Διοικητική-Οικονομική Διεύθυνση έχει αναζητήσει εναλλακτικούς, ταχύτερους και ευκολότερους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να καλυφθούν άμεσα αναγκαίες κενές θέσεις του Μουσείου. Πρόσφατα μέσω της κινητικότητας μετατάχθηκαν δύο υπάλληλοι, ενώ ξεκίνησε ήδη η διαδικασία πρόσληψης μέσω ΑΣΕΠ ακόμη δέκα υπαλλήλων διαφόρων ειδικοτήτων, οι θέσεις των οποίων είναι εγκεκριμένες από το Υπουργείο εδώ και περίπου δύο χρόνια και είχαν παγώσει οι σχετικές διαδικασίες. Ταυτόχρονα, αναζητούνται λύσεις και μέσω των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να στελεχώσουν τον φορέα με συμβάσεις ΙΔΟΧ μέγιστης διάρκειας δύο χρόνων.
Μέχρι τώρα, κληρονομημένοι από τις προηγούμενες διοικήσεις του Μουσείου, υπήρχαν εργαζόμενοι οι οποίοι προέρχονται από εταιρίες που παρείχαν ανθρώπινο δυναμικό, ωστόσο αυτές οι θέσεις πλέον καταργούνται και η τελευταία ανάλογη σύμβαση λήγει τον προσεχή Ιούνιο. Επιπλέον, αναζητείται βοήθεια από εξειδικευμένους εξωτερικούς συνεργάτες, συμπληρωματικούς στο υφιστάμενο προσωπικό, οι οποίοι για ορισμένο χρονικό διάστημα αναλαμβάνουν να υλοποιήσουν μέρη του προγράμματος του Μουσείου.
Το Μουσείο αυτή την στιγμή είναι καλά στελεχωμένο όσον αφορά τις διοικητικές οικονομικές υπηρεσίες (καλύπτεται πάνω από το 70% των προβλεπόμενων από τον ΕΚΛ θέσεων), ενώ υστερεί κατά πολύ σε θέσεις επιστημονικού προσωπικού και σε θέσεις επικοινωνίας και προβολής.
Τέλος, καθώς ο ΕΚΛ έχει συνταχθεί πριν από πέντε και πλέον χρόνια, είναι βέβαιο πως χρειάζεται τροποποίηση, επικαιροποίηση και συμπλήρωση, ώστε να αποτυπώνει καλύτερα την τρέχουσα καθώς και τη μελλοντική λειτουργία του φορέα.
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ
Η νέα Διεύθυνση του ΕΜΣΤ υποστηρίζει ανεπιφύλακτα τους σύγχρονους εικαστικούς καλλιτέχνες, τους οποίους οφείλει και θέλει να έχει κοντά της στο έργο προς την κοινωνία. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές ιδιαιτερότητες ως προς την συγκεκριμένη συμπόρευση και συνεργασία και πολλές φορές οι καλλιτέχνες βρίσκονται αντιμέτωποι με πολλά πρακτικά προβλήματα, όταν αυτοί καλούνται να μπουν και να δημιουργήσουν μέσα σε ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης.
Επιπλέον, και όπως όλοι γνωρίζουν, το οικονομικό πλαίσιο στο οποίο κινούνται σήμερα οι καλλιτέχνες , είτε αυτοί είναι ερασιτέχνες, είτε επαγγελματίες, είναι πολύ δύσκολο και τις πιο πολλές φορές μη βιώσιμο. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, είναι πολύ λίγοι οι φορείς που ασχολούνται με την υποστήριξη και την ενίσχυση αυτών των καλλιτεχνών κατά τις βέλτιστες πρακτικές. Γι’ αυτό και το ΕΜΣΤ αποτελεί έναν από τους λίγους φορείς που θεσπίζει για πρώτη φορά πίνακα αμοιβών για τους καλλιτέχνες. Πρόκειται για μια διαβάθμιση των καλλιτεχνικών αμοιβών, η οποία λαμβάνει υπόψη τόσο την έκταση και τον χρόνο της παραγωγής ενός έργου όσο και το είδος και τον χρόνο της εκάστοτε έκθεσης.
Συγχρόνως, και δεδομένου του πολύ δύσκολου διοικητικο-οικονομικού πλαισίου στο οποίο κινείται και δραστηριοποιείται ένας πολιτιστικός οργανισμός ιδιωτικού δικαίου της Γενικής Κυβέρνησης, όπως είναι το ΕΜΣΤ, ο εν λόγω πίνακας αμοιβών προβλέπει όλες αυτές τις ιδιαίτερες και χρονοβόρες διαδικασίες που διατρέχουν το ελληνικό δημόσιο, τόσο για ξένους καθώς και για Έλληνες καλλιτέχνες, επαγγελματίες και μη, ώστε το έργο τους να γίνεται απρόσκοπτα και να είναι βιώσιμο και για τους ίδιους.
Η συλλογή του ΕΜΣΤ περιλαμβάνει ελληνική και διεθνή σύγχρονη τέχνη. Το Μουσείο ιδρύθηκε το 2000 και ως τώρα έχει επικεντρωθεί στην τέχνη του 21ου αιώνα. Συλλέγει ωστόσο και ελληνική τέχνη της ευρύτερης μεταπολεμικής περιόδου, μέσα από την οποία φωτίζονται τα βασικά στάδια ανάπτυξης της σύγχρονης παράδοσης εντός και εκτός της χώρας. Ο κορμός της συλλογής αποτελείται κατά κύριο λόγο από έργα εννοιολογικής τέχνης καθώς και από έργα κοινωνικοπολιτικού προσανατολισμού. Μέχρι σήμερα η συλλογή διαθέτει 1.400 έργα.
H συλλογή, κατά τις πρώτες δύο δεκαετίες του Μουσείου, εμπλουτίστηκε με γνώμονα αυτό που αποκαλούμε «διαπολιτισμικό», δηλαδή το προϊόν της παγκοσμιοποίησης του 1990 και του απόηχου εκθέσεων με μεγάλη επίδραση, όπως η έκθεση Magiciens de la Terre στο Centre Pompidou στο Παρίσι το 1989. Ωστόσο, καθώς ο κόσμος της τέχνης έχει εξαπλωθεί σε όλον τον πλανήτη και τα πεδία της καλλιτεχνικής πρακτικής διευρύνονται, καθώς οι τιμές στην αγορά της σύγχρονης τέχνης εκτινάσσονται στα ύψη και τα περισσότερα μουσεία δεν διαθέτουν απεριόριστους πόρους, ανθρώπινο δυναμικό και χώρο, είναι πια αδύνατη η ανάπτυξη μιας συλλογής που θα κινείται στις πέντε ηπείρους με συνοχή και βάθος. Συνεπώς, γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη να αποκτήσουν τα μουσεία ως συλλεκτικοί θεσμοί πιο στοχευμένο προσανατολισμό, ώστε να αντικατοπτρίζουν πιο συγκεκριμένα τις εξελίξεις στη σύγχρονη τέχνη. Όσον αφορά το ΕΜΣΤ αυτό σημαίνει μια νέα συλλεκτική πολιτική, η οποία να συνάδει περισσότερο με τη γεωγραφική του θέση και τον γεωπολιτικό χώρο. Η πολιτική της συλλογής, μπαίνοντας στην τρίτη δεκαετία της ύπαρξης του Μουσείου, θα εστιάζει περισσότερο σε πιο λεπτομερείς θεματικές και σε πιο συγκεκριμένα γεωγραφικά και πολιτιστικά σημεία έρευνας που σχετίζονται με τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας. Πολλές από τις ιστορίες της έχουν θαφτεί κάτω από τα ιδεολογήματα για την οικοδόμηση του έθνους, την πρόοδο και τον εκδυτικισμό. Είναι ανάγκη να βγουν στην επιφάνεια νέες αφηγήσεις, ακόμη κι εκείνες που αντικατοπτρίζουν τις ρίζες της ταραχώδους ιστορίας της ίδιας της Ελλάδας και τον κοσμοπολιτισμό της διασποράς της. Εθνικοί μύθοι πρέπει να ανασκευαστούν και μειονοτικές φωνές να ακουστούν.
Μπαίνοντας στο επόμενο κεφάλαιο της ύπαρξης του, το ΕΜΣΤ θα αναλάβει πλήρως τον ρόλο του ως ο κατεξοχήν εθνικός φορέας υποστήριξης των καλλιτεχνών και γενικότερα των επαγγελματιών του πεδίου της τέχνης. Θα καταργηθεί η πολιτική αναζήτησης δωρεών από τους καλλιτέχνες, που ακυρώνει βασικές παραμέτρους της αποστολής του Μουσείου, όπως είναι η ενίσχυση της εγχώριας αγοράς της τέχνης. Το ΕΜΣΤ θα αποκτά έργα μέσω αγορών είτε από τους ίδιους τους καλλιτέχνες είτε, αν διαθέτουν, από τους επαγγελματικούς εκπροσώπους τους, όπως, για παράδειγμα, τις γκαλερί.
Όσον αφορά τις δωρεές από συλλέκτες και ιδιώτες, θα γίνονται δεκτές επιλεκτικά και με βασικό κριτήριο επιλογής την κεντρική κατεύθυνση της συλλογής, προκειμένου να μην δημιουργούνται στρεβλώσεις στο περιεχόμενό της.
Στο πλαίσιο της συγκρότησης θεσμικών υποδομών, συντάσσεται και σύντομα θα δημοσιοποιηθεί ένα ολοκληρωμένο εγχειρίδιο του συστήματος διαχείρισης της Συλλογής που θα περιλαμβάνει τη «Νέα Πολιτική Απόκτησης των Συλλογών», την «Πολιτική Διαχείρισης των Συλλογών», την «Πολιτική Πρόσβασης στις Συλλογές», την «Πολιτική Δανείων», την «Πολιτική Φροντίδας και Συντήρησης» και το «Εγχειρίδιο Διαδικασιών Τεκμηρίωσης».
Άμεσα συνδεδεμένη με τη συλλογή είναι η πολιτική έκθεσής της, για την αναθεώρηση της οποίας δεν χρειάζεται πια έγκριση από θεσμικά όργανα εκτός Μουσείου. Αντικαθίσταται η ιδέα της «μόνιμης» συλλογής (οξύμωρος όρος σ’ ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης) και μιας στατικής και παγιωμένης μουσειολογικής μελέτης από μια ευέλικτη επιμελητική προσέγγιση, η οποία θα ανανεώνει συχνά τα εκτιθέμενα έργα της συλλογής και θα προτείνει καινούργιες αφηγήσεις, συνδέσεις, σχέσεις και ερμηνείες.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο σχεδιασμός των εκθέσεων της συλλογής θα ανατίθεται συστηματικά σε αρχιτεκτονικά γραφεία και ειδικευμένους επαγγελματίες. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συστηματική συνεργασία με όμορους φορείς και η διοργάνωση εκθέσεων με έργα της συλλογής εκτός των τειχών, τόσο στην Αθήνα όσο και, κυρίως, στην περιφέρεια.
Τέλος, αναδιοργανώνεται το καλλιτεχνικό αρχείο, ώστε να έχει άμεση σχέση με τη συλλογή και τις εκθέσεις του Μουσείου και να γίνει ευκολότερα προσβάσιμο στους εξωτερικούς ερευνητές. Η βιβλιοθήκη του ΕΜΣΤεμπλουτίζεται έτσι ώστε να αποτελέσει σε βάθος χρόνου σημαντικό εξειδικευμένο ερευνητικό κέντρο. Στον χώρο της βιβλιοθήκης θα παρουσιάζονται μικρές εκθέσεις με υλικό από το καλλιτεχνικό αρχείο του ΕΜΣΤ και ευρύτερα, με θέματα που αφορούν τη σχέση σύγχρονης τέχνης και βιβλίων.
Statecraft. Διαμορφώνοντας το Κράτος
17.06–30.10.2022
Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου
Η έκθεση Statecraft. Διαμορφώνοντας το κράτος, με την οποία ξεκινάει το πρόγραμμα της νέας καλλιτεχνικής διεύθυνσης, εξετάζει τους μηχανισμούς κατασκευής, τη δομή και την ιδεολογική ρητορική που ενέχει το οικοδόμημα του έθνους και του κράτους.
Αναλύει τα εγγενή τους προβλήματα και τις περιπλοκότητές τους και παρατηρεί τη
σημερινή τους αστάθεια, σε μια εποχή που διαπιστώνουμε, για άλλη μια φορά, την
ανησυχητική άνοδο του εθνικισμού στην Ευρώπη. Παρέχει μια διεισδυτική όψη πέρα από τις στερεοτυπικές προσεγγίσεις του θέματος και εντοπίζει την κατάχρηση και τα αδιέξοδα της κρατικής εξουσίας, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή στις σημερινές πολυφυλετικές πλουραλιστικές κοινωνίες, όπως και τη μεταβίβαση των εθνικών εξουσιών σε υπερεθνικούς οργανισμούς ή πολυεθνικές εταιρείες.
Η έκθεση Statecraft. Διαμορφώνοντας το κράτος συγκεντρώνει μια πολυφωνική ομάδα 36 καλλιτεχνών που διεισδύουν κριτικά σε αυτά τα ερωτήματα από μια διευρυμένη οπτική. Σε μια εποχή που αμφισβητούνται τα στερεοτυπικά εθνικά κυρίαρχα αφηγήματα, όπου η παρεμβατική τεχνολογία και η ψηφιακή παρακολούθηση απειλούν την ιδιωτική ζωή μας, και υπάρχει ανάγκη για πιο συμπεριληπτικές πρακτικές, καθώς οι πολίτες των περισσότερων χωρών δεν περιορίζονται σε μία εθνοτική ομάδα, το έργο των καλλιτεχνών της έκθεσης φωτίζει και αναδεικνύει τις προκλήσεις, τις περιπλοκότητες και τις προκαταλήψεις πίσω από τα διαφιλονικούμενα θέματα του έθνους και του κράτους, προτρέποντάς μας να τα δούμε με διαφορετική, διεισδυτική, κριτική και πολλές φορές ανορθόδοξη διάθεση.
Τα έργα της έκθεσης, της μεγαλύτερης που έχει οργανώσει το ΕΜΣΤ στη μόνιμη έδρα του, απλώνονται σε δύο ορόφους και θίγουν θέματα όπως: –τους εθνικιστικούς μηχανισμούς ταύτισης και κατασκευής των μισαλλόδοξων ομάδων –τις ασύμμετρες διαδικασίες συμπερίληψης ή αποκλεισμού στους δημόσιους μηχανισμούς του κράτους –τη σχέση ψηφιακών τεχνολογιών και νομαδικών ροών –την πολιτική ανυπακοή –τη γλώσσα ως σύστημα διαφοροποίησης –τις έμφυλες διαστάσεις της εξουσίας –την έννοια του εγκλήματος πολέμου σε σχέση με την εθνική ομοιογένεια –την κατασκευή της εθνικής κληρονομιάς ως δημόσιας ιστορίας –την ιθαγένεια ως καταναλωτικό εμπόρευμα – την ολοένα και μεγαλύτερη αστυνομική ισχύ του κράτους –τα συστήματα εγκλεισμού και τιμωρίας –εθνικιστικές τελετουργίες όπως η ποδοσφαιρική –τον περιορισμό του ελευθερίας του λόγου σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης –τις αφηγήσεις της λογοτεχνίας στην υπηρεσία των εθνικιστικών κατασκευών –την αντικατάσταση των εθνικών συστημάτων διαβούλευσης από εταιρικούς σχηματισμούς –τον ρόλο των εθνικών μουσείων στην κατασκευή εθνικών αφηγήσεων, και πολλά ακόμη.
Μολονότι η έκθεση είχε σχεδιαστεί πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το ξέσπασμα του πολέμου, πολλά από τα έργα της έκθεσης, ιδίως εκείνα που προέρχονται από καλλιτέχνες της Ανατολικής Ευρώπης, φωτίζουν το ιστορικό βάθος και τις πολιτικές συνιστώσες της σύγκρουσης.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Bani Abidi, Ewa Axelrad, Μαρία Βαρελά, Βαγγέλης
Βλάχος, Ειρήνη Βουρλούμη, Loulou Cherinet, Liu Chuang, Γιώργος Γύζης, Köken
Ergun, Katya Ev, Marta Górnicka, Ivan Grubanov, Lise Harlev, Femke Herregraven, Ελένη Καμμά, Thomas Kilpper, Szabolcs KissPál, Πάνος Κοκκινιάς, Stéphanie Lagarde, Langlands & Bell, Ella Littwitz, Thomas Locher, Cristina Lucas, Tanja Muravskaja, Marina Naprushkina, Kristina Norman, Daniela Ortiz, Trevor Paglen, Αντώνης Πίττας, Zanny Begg & Oliver Ressler, Jaanus Samma, Larissa Sansour, Jonas Staal, Αναστάσης Στρατάκης, Sasha Stresna, Αλέξης Φιδετζής.
Ειρήνη Βουρλούμη: Στον ίδιο χώρο
Ένας φωτογραφικός διάλογος με τον ζωγράφο Ανδρέα Βουρλούμη
17.06–30.10.2022
Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης
Το Στον ίδιο χώρο είναι ένας καλλιτεχνικός διάλογος που άνοιξε η φωτογράφος Ειρήνη Βουρλούμη με το ζωγραφικό έργο του παππού της Ανδρέα Βουρλούμη (1910–1999). Η Ειρήνη Βουρλούμη παραθέτει δικές της φωτογραφίες, τραβηγμένες με κινητό τηλέφωνο κατά τις περιπλανήσεις της στην πόλη της Αθήνας – ένας φόρος τιμής δίπλα σε έργα που έκανε ο Ανδρέας Βουρλούμης πάνω από μισό αιώνα πριν: ζωγραφικούς πίνακες, υδατογραφίες, σχέδια και ποιήματα. Τα μέσα διαφέρουν αλλά ο σκοπός είναι κοινός.
Η έκθεση παρουσιάζει 32 ζεύγη φωτογραφιών και ζωγραφικών έργων που έχει επιλέξει η ίδια η Ειρήνη Βουρλούμη. Η αντιπαραβολή των φωτογραφιών με τα ζωγραφικά έργα επικεντρώνεται θεματικά στην καταγραφή της πόλης της Αθήνας και της καθημερινής ζωής της, αλλά περιλαμβάνει και τη σύνδεση συναισθηματικών καταστάσεων με χρωματικές και μορφολογικές λεπτομέρειες σε τοπία και εσωτερικούς χώρους. Μέσα από τον συσχετισμό των εικόνων η φωτογράφος δημιουργεί γέφυρες μεταξύ της μεταπολεμικής Αθήνας, όπως την αποτύπωσε στα γρήγορα σχέδιά του ένας ιστορικής σημασίας ζωγράφος και της ίδιας πόλης σήμερα, όπως την καταγράφει η ίδια στις δικές τις περιπλανήσεις. Από τις εικόνες αυτές αναδύεται ο διαχρονικός χαρακτήρας της πόλης, από την αρχιτεκτονική και το τοπίο ως τη ζωή των κατοίκων της, αλλά και μια εναλλακτική γενεαλογία απεικόνισης του αστικού τοπίου.
Αντώνης Πίττας: jaune, geel, gelb, yellow
Πράξεις μοντερνισμού με τον Αντώνη Πίττα και τον Theo van Doesburg
Παρέμβαση στη συλλογή του EMΣΤ (2ος όροφος)
17.06–30.10.2022
Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη
Ο Αντώνης Πίττας ασχολείται εδώ και καιρό με τη διερεύνηση της εικαστικής γλώσσας και κληρονομιάς του μοντερνισμού και την υπόσχεσή του για έναν καλύτερο, πιο ισότιμο και δημοκρατικό κόσμο για όλους. Εντούτοις, η σφοδρή επιθυμία για πλήρη ανανέωση συνέβαλε επίσης στην ολοκληρωτική καταστροφή. Το 2019 ο Πίττας ήταν φιλοξενούμενος καλλιτέχνης στην οικία Van Doesburg, το πάλαι ποτέ σπίτι και στούντιο του Theo van Doesburg, λίγο έξω από το Παρίσι. Η διαμονή του συνέπεσε με τις ευρείας κλίμακας διαμαρτυρίες του κινήματος των κίτρινων γιλέκων στη Γαλλία. Παρόλο που οι διαδηλώσεις έδειχναν να έχουν κοινό οπτικό παρονομαστή τα κίτρινα γιλέκα, τα κίνητρα των διαδηλωτών που απαιτούσαν αλλαγές ήταν πολλά και ιδιαιτέρως διαφορετικά μεταξύ τους. Ο Πίττας πέρασε από τον φλέγοντα χαρακτήρα των διαδηλώσεων έξω στους δρόμους, στο ιστορικό πλαίσιο και την ιδιωτική σφαίρα της οικίας Van Doesburg.
Η επιλογή του αυτή τον ώθησε να εξετάσει την κληρονομιά του μοντερνισμού μέσα από ένα πολιτικό πρίσμα. Το έργο του Πίττα βασίστηκε σε μια επιλογή από έργα σε χαρτί του Van Doesburg, από τη μεγάλη συλλογή του Centraal Museum της Ουτρέχτης, της πόλης στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Ολλανδός καλλιτέχνης. Ως η κινητήρια δύναμη του κινήματος De Stijl, ο Van Doesburg (μαζί με τον Mondrian) αναδείχθηκε σε έναν από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης.
Ο Πίττας επέλεξε σχέδια και γκουάς του Van Doesburg, τα οποία αντιπαραθέτει, τόσο εικαστικά όσο και διαλογικά, με τις δικές του μεγάλων διαστάσεων σιλουέτες από αλουμίνιο. Ο Πίττας απαθανάτισε τις διαδηλώσεις του κινήματος των κίτρινων γιλέκων φωτογραφίζοντας τους διαδηλωτές, την αστυνομία αλλά και τις αντιπαραθέσεις και διαδράσεις τους στους δρόμους. Στην παρέμβαση αυτή, επιστρέφουν ως σιλουέτες, άλλοτε ως ξεχωριστά άτομα και άλλοτε συγχωνεύονται σε μια ενιαία μάζα σωμάτων. Με την τοποθέτησή τους μπροστά από τα σχέδια του Van Doesburg, μοιάζουν να κλείνουν τον δρόμο αλλά και να προστατεύουν το έργο του, την κληρονομιά του.
Οι επισκέπτες της έκθεσης ενθαρρύνονται να φωτογραφίσουν το έργο με τη χρήση φλας, ώστε να ενεργοποιηθεί η εγκατάσταση. Χαρακτηριστικό στοιχείο, τόσο της έκθεσης όσο και της έκδοσης που τη συνοδεύει, είναι το ανακλαστικό φύλλο σε κίτρινο χρώμα, ένα υλικό που χρησιμοποιείται εν γένει σε στηθαία και οδικές πινακίδες, και οι συνυποδηλώσεις του σχετίζονται με κίνδυνο, ορατότητα, προειδοποίηση, προστασία, τοξικότητα, ασφάλεια και έλεγχο. Ο τίτλος jaune, geel, gelb, yellow προέρχεται από το ντανταϊστικό περιοδικό Mécano του Van Doesburg, το οποίο εκδόθηκε πριν από 100 χρόνια.
Jennifer Nelson: Απόβλητα (Κληρονομιά)
Μια δημόσια πραγμάτευση του απωθημένου
Artist at Work / Πρότζεκτ εν εξελίξει, Μάρτιος–Σεπτέμβριος 2022
Για ένα χρόνο η Jennifer Nelson συνέλεγε τις συσκευασίες και τα υλικά απόβλητα της οικογένειάς της. Ο όγκος και η μάζα που προέκυψε από αυτήν τη διαδικασία υπερβαίνει κατά πολύ το μέγεθος και το βάρος του σώματος της καλλιτέχνιδας. Για τους επόμενους 6 μήνες, η Nelson θα δημιουργήσει με αυτά τα υλικά απορρίμματα γλυπτικές μορφές που να μπορεί να τις φοράει στο σώμα της και να τις κουβαλά μαζί της. Η διαδικασία αυτή αντιπαραβάλλει ευθέως τα υλικά απόβλητα ενός ατόμου με τη σωματική του κλίμακα.
Το έργο μάς καλεί να αναλογιστούμε τις συνέπειες των συνηθειών μας –αποτέλεσμα της καταναλωτικής κουλτούρας– να αποκτήσουμε συναίσθηση των καταναλωτικών μας συνηθειών που γίνονται απερίσκεπτα.
Το πρότζεκτ θα φιλοξενεί επίσης ένα μικρό αναγνωστήριο με άρθρα και βιβλία, τα
οποία ιχνηλατούν την προέλευση και τα αποτελέσματα της χρήσης μιας ευρείας γκάμας υλικών, που η καλλιτέχνιδα θα μοιραστεί με τα κοινό. Ειδικοί από διαφορετικά πεδία θα προσκληθούν επίσης για να αναλύσουν τα υλικά, ο καθένας μέσα από το πλαίσιο αποτίμησης της επιστήμης του. Πώς ερμηνεύει, λόγου χάρη, ένας αρχαιολόγος τη μάζα σε σχέση με έναν ειδικό της διαχείρισης αποβλήτων; Τι σημαίνει για έναν οικονομολόγο ή για έναν σύμβουλο πένθους; Η Nelson μάς καλεί να κοιτάξουμε εκ νέου αυτό το υλικό επιστρατεύοντας μια ολιστική προσέγγιση ή την πολλαπλή ενεργοποίηση της συλλογικής συνείδησης. Αυτή η συσσωρευμένη μάζα –τα σκουπίδια– είναι η κληρονομιά που αφήνουμε στο μέλλον.
Δημήτρης Τσουμπλέκας: Αμαζόνιος
We are sailing with a corpse in the cargo
ΕΜΣΤ Extra Muros
05.05–03.07.2022
Ο Αμαζόνιος βρίσκεται στο ρέμα Πολυδρόσου. Είναι ένα πολυδιάσταστο έργο του
Δημήτρη Τσουμπλέκα, που εκτυλίσσεται στο παλιό εργαστήριο του Νίκου Κεσσανλή και της Χρύσας Ρωμανού, στο κτήμα τους στο Μαρούσι. Αποτελείται από φωτογραφίες μεγάλου μεγέθους (απεικονίζουν τον χώρο και το τοπίο που τον περιβάλλει, νεκρές φύσεις τοποθετημένες στο εργαστήριο, αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες), από γλυπτικές κατασκευές (αναπάντεχες συναρμογές αντικειμένων που κυρίως βρέθηκαν στο εργαστήριο, παλιών υλικών ζωγραφικής, οργανικών υλικών από την περιοχή), καθώς και από μια εγκατάσταση στον χώρο και δύο επιτόπιες προβολές βίντεο.
Ο Αμαζόνιος αναπτύσσεται σε πολλούς χώρους εντός και εκτός του εργαστηρίου του Κεσσανλή και της Ρωμανού. Καθώς ο επισκέπτης περνά από τον παλιό σκοτεινό θάλαμο («Το Αμπάρι») στο καθαυτό εργαστήριο, και από τις άδειες αποθήκες («Το Δάσος») στην εγκαταλελειμμένη πισίνα («Το Ποτάμι»), συναντά φασματικά έργα του Δημήτρη Τσουμπλέκα –φωτογραφίες και βίντεο, γλυπτά και εγκαταστάσεις, objets trouvés και συνθέσεις– με στοιχεία του ίδιου του χώρου: οργανικά υλικά, κλαδιά, φύλλα, πέτρες από το ρέμα και τον κήπο αλλά και υλικά ζωγραφικής, τελάρα, καβαλέτα, πηχάκια κ.ά. Στο τέλος της διαδρομής, ο θεατής συναντά μια φωτεινή επιγραφή που κρέμεται ανάμεσα σε δύο δέντρα («Τον Αμαζόνιο»). Το σημείο θέασης ανοίγεται σε αυτό το κοντινό και ανοίκειο τοπίο, είναι μια ρωγμή στον αστικό ιστό. Ο «Αμαζόνιος» είναι ένα ταξίδι στη μνήμη και μια γνωριμία με μια κρυφή όψη της πόλης, ο διάλογος ενός σύγχρονου σημαντικού
καλλιτέχνη με τους σπουδαίους προγόνους του, και με έναν τρόπο προγόνους όλων μας, κι ένα θραύσμα από μια πτυχή της Αθήνας που έχει σχεδόν ολοκληρωτικά θυσιαστεί στο βωμό της αστικής ανάπτυξης.
Stephan Goldrajch: Arbre à Palabres
(Το Δέντρο της πλατείας)
15.12.2021–31.05.2022
Φουαγιέ ΕΜΣΤ
Το Arbres à Palabres (Το Δέντρο της πλατείας) του Stephan Goldrajch είναι ένα δέντρο φτιαγμένο από κομμάτια πλεκτών, υφαντών και κεντημάτων, από νήματα πολύχρωμα και κουρέλια σε ποικίλα μοτίβα και συνθέσεις. Το έχουν δημιουργήσει άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και κοινωνικών ομάδων που ζουν ή εργάζονται στις γειτονιές γύρω από το Μουσείο, αλλά και ένοικοι σε οίκους ευγηρίας ή πρόσφυγες σε παρακείμενες δομές.
Το Δέντρο της πλατείας αντλεί την έμπνευσή του από τα δέντρα που βρίσκονται συνήθως στις πλατείες των αφρικανικών χωριών και αποτελούν το κέντρο της δημόσιας ζωής και της παραγωγής του λόγου της κοινότητας: τόποι συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών, τόποι μετάδοσης της μνήμης, όπου οι μεγαλύτεροι αφηγούνται ιστορίες στα παιδιά, αλλά και χωροθετημένοι θεσμοί στους οποίους λαμβάνονται οι σημαντικές δημόσιες αποφάσεις. Στην Ελλάδα θα μπορούσε να συγκριθεί με το πλατάνι που βρίσκεται στις πλατείες των χωριών, όπου άνθρωποι όλων των ηλικιών συγκεντρώνονται και συμμετέχουν στην καθημερινή κοινωνική ζωή. Η εμπειρία της πανδημίας, που ήταν καθοριστική για το έργο του Stephan Goldrajch, έχει κάνει την ανάγκη μας για κοινωνικότητα ακόμη μεγαλύτερη. Το Δέντρο της πλατείας δείχνει πως το εσωτερικό του Μουσείου είναι ένας σημαντικός χώρος δημόσιας συνάντησης και διαβούλευσης, ένας χώρος χωρίς αποκλεισμούς και φραγμούς.
Τα κομμάτια που συλλέχθηκαν, μετά από ανοιχτή πρόσκληση του καλλιτέχνη, συνθέτουν το Δέντρο της πλατείας που εκτίθεται στο φουαγιέ του ΕΜΣΤ από τις 15 Δεκεμβρίου 2021 έως τις 30 Μαΐου 2022. Το συνεργατικό αυτό πολυφωνικό έργο τέχνης, εκφράζει όλες τις ιστορίες των ανθρώπων που το έφτιαξαν και σηματοδοτεί τη νέα αρχή του ανοιχτού, συμπεριληπτικού και φιλόξενου ΕΜΣΤ. Η δουλειά του καλλιτέχνη παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Lawrence Abu Hamdan: Ηχητικός ντετέκτιβ
Αμφιθέατρο ημιορόφου
17.06–30.10.2022
Το ΕΜΣΤ έχει τη χαρά να παρουσιάσει τα έργα του Lawrence Abu Hamdan, ο οποίος γεννήθηκε το 1985 στο Αμμάν της Ιορδανίας και πλέον ζει και εργάζεται στη Βηρυτό.
Ο Abu Hamdan είναι ένας ηχητικός ντετέκτιβ· μέσα από τις οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, τα βίντεο, τις περφόρμανς, τη φωτογραφία, τα δοκίμια και τις διαλέξεις του, καθώς και μέσα από τη χρήση διαφορετικών ειδών ήχου, εξερευνά την πολιτική επίδραση της ακρόασης και του ήχου στα ανθρώπινα δικαιώματα και το νόμο. Το ενδιαφέρον του για τον ήχο και την πολιτική προέρχεται από το παρελθόν του ως μουσικού παραγωγού και δημιουργού DIY μουσικής. Οι ηχητικές έρευνες του καλλιτέχνη έχουν χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικά στοιχεία στο Δικαστήριο Ασύλου και Μετανάστευσης του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και για την υποστήριξη οργανώσεων όπως η Διεθνής Αμνηστία. Στο ΕΜΣΤ θα παρουσιαστούν επιλεγμένα κινηματογραφικά του έργα, τα οποία εξερευνούν τις θεματικές των αμφισβητούμενων συνόρων, της ιθαγένειας και της ελευθερίας μετακίνησης. Πρόκειται για την πρώτη ατομική έκθεση του Lawrence Abu Hamdan στην Ελλάδα.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΜΣΤ
Το εκδοτικό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ υποστηρίζει την εκθεσιακή και καλλιτεχνική δραστηριότητα του Mουσείου με έντυπους και ψηφιακούς καταλόγους, οδηγούς και ειδικές εκδόσεις. Συγχρόνως είναι υπεύθυνο για τα συνοδευτικά κείμενα της έκθεσης της συλλογής και την επιμέλεια των κειμένων των περιοδικών εκθέσεων και εν γένει για την επιμέλεια και την παρουσίαση της κειμενικής δραστηριότητας του Μουσείου.
ΤΟ ΕΚΔΟΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΕΜΣΤ ΔΊΝΕΙ ΈΜΦΑΣΗ:
• Στην ανάδειξη της καινούργιας, δυναμικής γενιάς συγγραφέων, θεωρητικών,
ιστορικών και επιμελητών
• Στη συνεργασία με ένα όσο γίνεται ευρύτερο δίκτυο σχεδιαστικών γραφείων και
επαγγελματιών του βιβλίου
• Στη θέσπιση κώδικα βέλτιστων πρακτικών, ο οποίος μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:
– Κατοχύρωση ενός πρωτοκόλλου αμοιβών οι οποίες θα αποτελούν πρότυπο
συνολικά για τους επαγγελματίες των κειμένων της σύγχρονης τέχνης
– Διενέργεια κλειστών διαγωνισμών για την ανάθεση σχεδιασμού των εντύπων
και αποζημίωση των γραφείων και των σχεδιαστών για τη συμμετοχή τους
– Μειωμένο ενεργειακό αποτύπωμα των εκδόσεων, με τη χρήση ανακυκλώσιμου
χαρτιού ή την αποκλειστική ψηφιακή έκδοση ορισμένων καταλόγων
• Την εξωστρέφεια και την επικοινωνία με ένα όσο γίνεται ευρύτερο κοινό
ΈΚΔΟΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΎ
Το ΕΜΣΤ προχωρά στην έκδοση του ψηφιακού περιοδικού πολιτισμικής θεωρίας και κριτικής Το χταπόδι. Το περιοδικό θα είναι εξαμηνιαίο, δίγλωσσο και θα φιλοξενεί πρωτότυπα κείμενα από Έλληνες και διεθνείς συγγραφείς. Το περιοδικό θα είναι πολυμεσικό και θα περιλαμβάνει κείμενα θεωρίας, ιστορίας και πολιτισμικής κριτικής αλλά και πρωτότυπο οπτικό και ηχητικό υλικό, ενώ επίσης θα αντλεί υλικό και από το πλούσιο, ανέκδοτο αρχείο του ΕΜΣΤ. Το περιοδικό θα διοργανώνει τακτές ημερίδες, ανοιχτές στο κοινό, οι οποίες θα τροφοδοτούν την ύλη του και θα αποτελούν μέρος του δημόσιου προγράμματος του Μουσείου. Για το περιοδικό διενεργείται ήδη κλειστός σχεδιαστικός διαγωνισμός.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΜΣΤ
Η Συντακτική Ομάδα του περιοδικού αποτελείται από την Καλλιτεχνική Διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κατερίνα Γρέγου, την Επιμελήτρια Εκδόσεων, Άννυ Μάλαμα, την Επιμελήτρια, Τίνα Πανδή, την Σύμβουλο Εκθέσεων του ΕΜΣΤ, Ιόλη Τζανετάκη, τον Σύμβουλο Εκδόσεων του ΕΜΣΤ, Θεόφιλο Τραμπούλη, καθώς και από ένα προσκεκλημένο μέλος για κάθε τεύχος. Το πρώτο τεύχος θα κυκλοφορήσει τον Σεπτέμβριο του 2022.
ΕΜΣΤ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ BECOMING HUMAN
Μέσα στο καλοκαίρι θα εκδοθεί η συλλογή κειμένων πολιτικής θεωρίας, πολιτισμικής κριτικής και θεωρίας, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας Becoming Human, σε επιμέλεια Κατερίνας Γρέγου, συνεπιμέλεια Zane Ozola. Η έκδοση είναι συμπαραγωγή με το Ίδρυμα της Μπιενάλε της Ρίγας και περιλαμβάνει πρωτότυπα κείμενα.
ΚΑΤΆΛΟΓΟΙ ΕΚΘΈΣΕΩΝ
Τις επικείμενες εκθέσεις του ΕΜΣΤ θα συνοδεύουν οι εξής κατάλογοι:
• Η δίγλωσση έντυπη έκδοση του καταλόγου της έκθεσης Statecraft. Διαμορφώνοντας το κράτος
• Οι δίγλωσσες ψηφιακές εκδόσεις των εκθέσεων του Αντώνη Πίττα, jaune, geel, gelb, yellow και της Ειρήνης Βουρλούμη, Στον ίδιο χώρο και η δίγλωσση έντυπη έκδοση για την έκθεση του Δημήτρη Τσουμπλέκα, Αμαζόνιος
ΚΕΊΜΕΝΑ ΤΗΣ ΈΚΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΉΣ ΤΟΥ ΕΜΣΤ
Αναθεωρούνται και επανασχεδιάζονται σε βάθος εξαμήνου τα κείμενα της έκθεσης της συλλογής του Mουσείου. Τη σύνταξη των κειμένων έχει αναλάβει ομάδα αποτελούμενη από το ερευνητικό προσωπικό του Μουσείου και εξωτερικούς συνεργάτες.
Το Τμήμα Εκπαίδευσης του ΕΜΣΤ υλοποιεί προγράμματα για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, καθώς και για διαφορετικές ή ειδικές ομάδες κοινού και ενήλικες. Τα προγράμματα του Τμήματος Εκπαίδευσης εμπλουτίζονται διαρκώς και δίνουν τη δυνατότητα επαφής με την τέχνη με τρόπους που αναπτύσσουν τη
• Το IMPROVISA–Life in Motion, με τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος
«Δημιουργική Ευρώπη». Νέοι άνθρωποι και κοινότητες με δυσκολία πρόσβασης
σε πολιτιστικούς οργανισμούς, μέσα από τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας
επανερμηνεύουν τη σύγχρονη τέχνη.
• Το Narcissus Meets Pandora, ευρωπαϊκό πρόγραμμα που υλοποιείται με την
υποστήριξη του Erasmus+. Απευθύνεται σε νέους και εκπαιδευτικούς. Εκκινώντας
από την καθημερινή συνήθεια του διαμοιρασμού φωτογραφιών –και ιδιαίτερα
selfies στα social media–, το πρόγραμμα θέτει μια σειρά από προβληματισμούς γύρω από θέματα σχετικά με τη δύναμη της εικόνας σήμερα.
• Το ΣΥΝ-ΟΔΟΙΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΕΜΣΤ, ένα διαγενεακό πρόγραμμα στο πλαίσιο του
«ACROSS GENERATIONS – Μαθαίνοντας από την τέχνη και ο ένας από τον άλλον» των Ινστιτούτων Goethe της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Έχει σκοπό να προωθήσει τον διάλογο ανάμεσα σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, με διαφορετικό επίσης πολιτιστικό υπόβαθρο, με αφορμή τα έργα σύγχρονης τέχνης.
Επιπλέον, στο Μουσείο συνεχίζονται τα καινοτόμα προγράμματα εικαστικής
ψυχοθεραπείας. Τέλος, συνεχίζεται το πρόγραμμα ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα, όπου το Μουσείο σε συνεργασία με άλλους φορείς σχεδιάζει συμμετοχικά προγράμματα με σκοπό την ισότιμη πρόσβαση στον πολιτισμό για όλους.
Η ομαδική ”Modern Love” (H αγάπη στα χρόνια της ψυχρής οικειότητας)παρουσιάζεται στο ΕΜΣΤ από τις 18 Δεκεμβρίου 2022 έως τις 28 Μαΐου 2023.
