Το ημερολόγιο έγραφε 30 Μαΐου 1941. Δυο νεαροί φοιτητές κατεβάζουν από την Ακρόπολη του πολιτισμού τη μισητή γερμανική σβάστικα. Μανώλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας κουρελιάζουν το γόητρο του Γ’ Ράιχ. Σήμερα συμπληρώνονται 79 χρόνια από την ηρωική εκείνη νύχτα στην Ακρόπολη.
Ένα μήνα μετά την εισβολή των Γερμανών στην πρωτεύουσα, το Γ’ Ράϊχ έβαζε μπρος το σχέδιο ΕΡΜΗΣ για την κατάληψη της Κρήτης.
Στην Αθήνα δυο νεαροί φοιτητές ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας πήραν την απόφαση να στείλουν το δικό τους ηχηρό μήνυμα στο κατακτητή.
Το χιτλερικό σύμβολο, η γερμανική σβάστικα που μόλυνε την Ακρόπολη του Πολιτισμού και της Δημοκρατίας έπρεπε να κατέβει…
Το παράτολμο σχέδιο γεννήθηκε στο μυαλό τους ένα ανοιξιάτικο σούρουπο στο Ζάππειο, καθώς αντίκριζαν ιερό βράχο.
Πήγαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη και διάβασαν όλες τις λεπτομέρειες για τη μορφολογία του βράχου, στη συνέχεια κατέστρωσαν το σχέδιο τους για το πώς θα προσεγγίσουν το σημείο με τη σημαία.
Το πρωί της 30ης Μαΐου 1941, ο Γλέζος και ο Σάντας πληροφορήθηκαν από το ραδιόφωνο ότι η Κρήτη είχε πέσει.
Το μεσάνυχτα οι δυο φοιτητές έβαλαν σε εφαρμογή την παράτολμη επιχείρηση. Κατέβασαν από την Ακρόπολη τη μεγάλων διαστάσεων σημαία 4Χ2.
Τρεις προσπάθειες έκαναν μέχρι να τα καταφέρουν. Έκοψαν ένα κομμάτι γύρω από τον αγκυλωτό σταυρό και την υπόλοιπη την πέταξαν σε ένα κοντινό ξεροπήγαδο.
Με έκπληξη η γερμανική φρουρά αντιλήφθηκε νωρίς το πρωί ότι η σβάστικα έλειπε από τον ιστό.
Γλέζος και Σάντας καταδικάσθηκαν ερήμην σε θάνατο, οι άνδρες της φρουράς εκτελέστηκαν.
Οι δυο φοιτητές είχαν στείλει μήνυμα νίκης και αντίστασης σε όλη την υπόδουλη Ευρώπη.
Έχει χαρακτηριστεί ως η πιο παράδοξη μάχη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Ίσως από τις πλέον παράδοξες στη στρατιωτική ιστορία. Και είναι χαρακτηρισμός που δεν απέχει από την ιστορική πραγματικότητα. Πάντως σίγουρα αυτό που συνέβη προκάλεσε τον παγκόσμιο θαυμασμό για τον τρόπο που οι άοπλοι Κρήτες υπερασπίστηκαν το ουσιαστικά χωρίς άμυνα νησί τους, απέναντι στην 7η αερομεταφερόμενη μεραρχία των αλεξιπτωτιστών του Χίτλερ και του Γκαίριγκ, του αρχηγού της ναζιστικής αεροπορίας.
Η Μάχη Η Μάχη της Κρήτης, όπως πέρασε στην ιστορία, ξεκίνησε τα ξημερώματα της Τρίτης 20 Μαΐου 1941 και διήρκεσε σχεδόν 10 ημέρες.
Και διέψευσε το γερμανικό σχέδιο «Ερμής» που πρόβλεπε την κατάκτηση της Κρήτης μέσα σε μερικές ώρες.
Οι Γερμανοί ήθελαν το νησί εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης, προκειμένου να μπορούν στη συνέχεια να οργανώσουν επιθέσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Τα πράγματα όμως δεν ήλθαν όπως πίστευαν. Το σχέδιο της ταχείας κατάληψης της Μεγαλονήσου δεν πέτυχε.
Μπορεί στο νησί να υπήρχαν μόνο 30.000 συμμαχικές δυνάμεις και οκτώ τάγματα ανεκπαίδευτων ακόμη για πόλεμο Ελλήνων νεοσυλλέκτων, που μεταφέρθηκαν από την Τρίπολη και το Ναύπλιο, όμως υπήρχαν άνθρωποι με καρδιά, που είχαν μάθει να μάχονται, να διεκδικούν και να υπερασπίζονται την ελευθερία τους. Οι Κρήτες, άλλωστε μόλις πριν από 43 χρόνια είχαν διώξει τον προηγούμενο δυνάστη. Έτσι, η ψυχή των άοπλων κατοίκων τα ‘βαλε με την πιο παράδοξη μάχη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Κρήτη έσβησε η περηφάνια του Χίτλερ, το επίλεκτο σώμα των αλεξιπτωτιστών, κι εδώ άλλαξε η πορεία του πολέμου, καθώς η 10ήμερη μάχη καθυστέρησε τους Γερμανούς να εισβάλουν στη Σοβιετική Ένωση.
Η Μάχη της Κρήτης έχει ξεφύγει πλέον από τα όρια της τοπικής ιστορίας και αποτελεί χρυσή σελίδα στην παγκόσμια ιστορία.
Οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές έχουν πατήσει ήδη το κρητικό έδαφος, στην περιοχή του Μάλεμε. Πολλοί άλλοι συνεχίζουν να πέφτουν
Ξεκίνησε τα ξημερώματα της Τρίτης 20 Μαΐου 1941 και ολοκληρώθηκε την Πέμπτη 29 Μαΐου με την κατάληψη του νησιού, που σήμανε βέβαια την έναρξη του περίφημου αντιστασιακού κινήματος από τη μια άκρη του νησιού έως την άλλη, αλλά παράλληλα τις μεγάλες θυσίες στον απελευθερωτικό αγώνα με τις εκατόμβες νεκρών.
Ο Τσώρτσιλ αναφέρει στα απομνημονεύματά του ότι ο Χίτλερ σπατάλησε άδικα τις δυνάμεις του στην Κρήτη, ενώ θα μπορούσε να κατακτήσει Κύπρο, Συρία, Ιράκ, ίσως και Περσία. Και μάλιστα κατέστρεψε το επίλεκτο σώμα των αλεξιπτωτιστών.
Ο Χίτλερ ομολόγησε αμέσως μετά ότι «η Κρήτη απέδειξε πως οι μεγάλες ημέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν»! Εκτός από τις φωτογραφίες που δημοσιεύουμε, παρουσιάζουμε επίσης ένα μικρό απόσπασμα από την περιγραφή ενός Γερμανού αλεξιπτωτιστή, από τους πρώτους που έπεσαν στην Κρήτη, των πρώτων στιγμών της πτώσης πάνω από το Μάλεμε. Επίσης ένα χρονικό των γεγονότων που οδήγησαν στη Μάχη της Κρήτης, αλλά του δεκαημέρου μέχρι το τέλος της.
Η περιγραφή ενός Γερμανού αλεξιπτωτιστή
Ομάδα Γερμανών αλεξιπτωτιστών σ’ ένα από τα μεταγωγικά, λίγο πριν την πτώση στο Μάλεμε
Τις στιγμές της πτώσης των αλεξιπτωτιστών πάνω από το Μάλεμε περιέγραψε ένας από τους πρώτους Γερμανούς που έπεσαν στην περιοχή. Η αγωνία, ο φόβος, η τραγικότητα των στιγμών, είναι φανερή στην περιγραφή που έκανε στο ημερολόγιό του ο 28χρονος υποσμηναγός του Α΄ σώματος των αλεξιπτωτιστών Ernst Kleinlein. Η καταγραφή ξεκινά ενώ πετάει με ένα μεταγωγικό αεροπλάνο Junkers πάνω από την Κρήτη, έτοιμος ο ίδιος για την πτώση. Το κείμενο είχε σταλεί στο αμερικανικό περιοδικό “Life”, φυσικά ως προπαγανδιστικό υλικό, από το γερμανικό υπουργείο Προπαγάνδας και είχε δημοσιευτεί στις 14 Ιουλίου 1941, σχεδόν 1,5 μήνα μετά την κατάληψη της Κρήτης από τα γερμανικά στρατεύματα.
Μαζί είχαν σταλεί φωτογραφίες από την επιχείρηση στην Κρήτη
«Ο δείκτης πάνω στο μικρό ασημένιο μου ρολόι βρίσκεται κοντά στις 4 π. μ.» έγραφε ο Γερμανός υπολοχαγός. «Μας απομένουν ακόμα 15 λεπτά πτήσης. Κοιτώ έξω από το παράθυρο του αεροπλάνου. Τα άλλα αεροπλάνα του σμήνους έχουν πλησιάσει. Εκεί πέρα το πρόσωπο του Υπολοχαγού W. με κοιτάζει επίμονα πίσω από το τζάμι ενός άλλου παράθυρου. Βλέπω το σημάδι στο κούτελό του, κάτω από το ατσάλινο κράνος. Είμαστε τόσο κοντά που νομίζω ότι θα μπορούσαμε να φωνάξουμε ο ένας τον άλλο. Πίσω μας πετάει ο δεύτερος λόχος και πίσω ο τρίτος. Μετράω να δω μήπως κάποιο αεροπλάνο έχει μείνει πίσω – δώδεκα, 15, 23, 30, 32 – κι όπως φτάνω τα 60, εγκαταλείπω. Από το βαθυκύανο μπλε ανάμεσα στον ουρανό και στη θάλασσα τα αεροπλάνα σηκώνονται πίσω μας σαν ένας στρατός από ξελεπιασμένους δράκους. Υπάρχουν εκατοντάδες αεροπλάνα. Ο υποδεκανέας με χτυπά ελαφρά στον ώμο. Δείχνει μέσα από το αντικρινό παράθυρο. Να τη: η μικρή και στενή παραλία, τα ακρώρεια σε πρώτο πλάνο και πίσω η δεύτερη αναβαθμίδα οι λευκές βραχώδεις κορυφές των βουνών της Κρήτης.
Χτες πέταξα με τον ταγματάρχη Von T. στο αεροπλάνο παρατήρησης πάνω από το μέρος όπου σκοπεύαμε να γίνει η σύγκρουση. Ακόμα ακούω τη φωνή του: «όλα πρέπει να γίνουν σα να ήταν ελιγμοί – δεν υπάρχουν άλλα εχθρικά μαχητικά. Τα τρία κύματα των Messerschmitts μας, επιβάλλουν τη σιγή στις εχθρικές αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες. Έπειτα η τελευταία επίθεση με στούκας ακολουθεί. Μετά πέφτεις – όπως στους ελιγμούς – κατάλαβες;».
Είχα καταλάβει. Ο υποσμηναγός W. εκεί πέρα, με την ουλή στο μέτωπο που απέκτησε στο Ρότερνταμ, πετάει κάτω στα δυτικά του αεροδρομίου. Παίρνουμε το λόφο προς τα ανατολικά.
Ο υποδεκανέας με χτυπά ξανά ελαφρά στον ώμο. «Herr Oberleutnant». Ναι, ξέρω. Ξανά είναι αυτή η πιεστική αίσθηση στο στομάχι μου που μου ’ρχεται όταν το αεροπλάνο προσγειώνεται.
«Πόρτα ανοιχτή»
Γερμανός αλεξιπτωτιστής νεκρός στο κρητικό έδαφος
Ο σμηνίας στέκεται στην πόρτα. Δίνει το σύνθημα να γλιστρήσουμε με ένα χτύπημα του αριστερού του χεριού στην πλάτη κάθε άνδρα που γρήγορα εμφανίζεται μπροστά από την πόρτα του αεροπλάνου. Ο Schroeder, o Grammelsberg, o Hansen, o Berg, o Wenstaedt, τώρα ο υποδεκανέας, τώρα εγώ.
Έχω τεσσεράμισι δευτερόλεπτα από τη στιγμή που το αλεξίπτωτο θα ανοίξει μέχρι την προσγείωση. Ο αέρας μας μεταφέρει απευθείας στο λόφο. Τα βομβαρδιστικά αεροσκάφη μας ρίχνονται εναντίον των πυροβολαρχιών από ψηλά σα μαχαίρια που εκσφενδονίζονται. Τώρα ανακαλύπτω το τσιριχτό σφύριγμα του αεροπλάνου που κινείται με συριστικό ήχο προς τα κάτω μόνο 50 μέτρα από εμάς – υπάρχει ένας ξερός κρότος των κανονιών του. Έρχεται αμέσως και το επόμενο. Σε απόσταση είναι τα κοίλα των εκρήξεων από βόμβες που πέφτουν με γδούπο. Εκεί πέρα, το πρώτο μας πολυβόλο ξεκινάει. Ο υπολοχαγός W. επιτίθεται ήδη. Έπειτα κι εγώ ο ίδιος βρίσκομαι κάτω.
Ο υποδεκανέας στέκεται στον κρατήρα από τη βόμβα δίπλα στο πολυβόλο, δίπλα του ο Schroeder, δίπλα του ο λοχίας. Τα βομβαρδιστικά έχουν αποσυρθεί και κάνουν κύκλους τριγύρω σα χελιδόνια στον αέρα. Θα έρθουν τα αγγλικά μαχητικά;
Κανένα δεν έρχεται. Από το λόφο μας μπορούμε να κοιτάξουμε κάτω στο πεδίο μάχης [Αεροδρόμιο του Μάλεμε – ED]. Στα δεξιά, το υπόστεγο των αεροσκαφών, φτιαγμένο από παλιό πηλό, ξύλινους στύλους και σανίδες. Μερικές φορές, ένα μικρό όπλο κροταλίζει από το σκιώδες βάθος. Τέσσερις χακί φιγούρες προχωρούν και πέφτουν μαζί. Από δω μοιάζουν με μαριονέτες. Δεν είδαμε τους πυροβολισμούς».
Το χρονικό μέχρι την κατάληψη της Κρήτης
Σύλληψη Αυστραλών στρατιωτών από Γερμανούς στο Μάλεμε, τις πρώτες ώρες της επίθεσης
Νοέμβριος 1940: Η άμυνα της Κρήτης αναλαμβάνεται από τους Βρετανούς. Η 5η Μεραρχία Κρητών μεταφέρεται στην Αθήνα.
15 Απριλίου: Μετά από αλλεπάλληλες συσκέψεις, αποφασίζεται η κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς. Στο δεύτερο 15ήμερο του Απριλίου σχεδιάζεται η μεταφορά Ελληνικών και Βρετανικών δυνάμεων από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Κρήτη.
23 Απριλίου: Μετά την κατάληψη της Αθήνας η ελληνική κυβέρνηση, υπό τον Ρεθύμνιο Εμμανουήλ Τσουδερό, μαζί με τον μονάρχη Γεώργιο Β΄, μεταφέρεται στην Κρήτη, το μόνο ακόμη ελεύθερο τμήμα της Ελλάδας.
25 Απριλίου: Μεταφέρεται στην Κρήτη σημαντική δύναμη Νεοζηλανδών.
28 Απριλίου: Υπό την προεδρία του ‘Έλληνα πρωθυπουργού Ε. Τσουδερού πραγματοποιείται στα Χανιά σύσκεψη της ελληνικής ηγεσίας και των Βρετανών αξιωματούχων. Ζητείται ενίσχυση για τη στρατιωτική προετοιμασία και την αποτελεσματικότερη άμυνα του νησιού.
29 Απριλίου: Ο διοικητής της νεοζηλανδικής μεραρχίας στρατηγός Μπέρναντ Φράιμπεργκ φτάνει στην Κρήτη και αναλαμβάνει τη διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων του νησιού.
14 Μαΐου: Στρατιωτικοί στόχοι της Κρήτης βομβαρδίζονται συστηματικά από τη γερμανική αεροπορία. Είναι ουσιαστικά ο προάγγελος της επίθεσης που θα ακολουθήσει.
18-19 Μαΐου: Στα αεροδρόμια της Αττικής και σε άλλα της νότιας Ελλάδας προσγειώνονται πολεμικά αεροπλάνα της γερμανικής αεροπορίας και προετοιμάζονται για την επίθεση.
20 Μαΐου: Στις 6.30 το πρωί αρχίζει η Γερμανική επίθεση. Το αεροδρόμιο του Μάλεμε δέχεται έναν ανελέητο βομβαρδισμό από το επίλεκτο σώμα των γερμανικών αλεξιπτωτιστών. Οι Γερμανοί στοχεύουν στην κατάληψή του ώστε να μεταφέρουν απ’ αυτό νέες δυνάμεις.
22 Μαΐου: Η Γερμανική αεροπορία εξαπολύει κατά του Αγγλικού ναυτικού σφοδρή επίθεση και βυθίζει πολλά πλοία . Το απόγευμα της ίδιας μέρας γίνεται επίθεση στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Η επίθεση συνάντησε τη σθεναρή αντίσταση των αμυνομένων που περίμεναν τον εχθρό στα σημεία επιθέσεων αφού οι Άγγλοι γνώριζαν το σχέδιο της Γερμανικής επιθέσεως. Η αντίσταση του λαού ήταν καθολική και άμεση. Οι Έλληνες στρατιώτες και οι συμμαχικές δυνάμεις και όσοι από τους κατοίκους είχαν στην κατοχή τους οπλισμό αποδεκάτισαν τα πρώτα κύματα των επιτιθεμένων.
21 Μαΐου: Τα αεροδρόμια παραμένουν στα χέρια των συμμαχικών δυνάμεων. Οι αλεξιπτωτιστές αποδεκατίζονται, από την αντίσταση που συναντούν. Πολλά επίσης από τα γερμανικά αεροπλάνα ή καταρρίπτονται ή συντρίβονται χτυπημένα στο έδαφος. Στο Ηράκλειο και στο Ρέθυμνο αποτυγχάνουν καθ’ ολοκλήρου. Οι προσπάθειες των Γερμανών να αποβιβάσουν στρατεύματα από τη θάλασσα δεν είχαν αποτέλεσμα. Ο Αγγλικός στόλος που έπλεε γύρω από το νησί , εξουδετερώνει τη γερμανική νηοπομπή που κατευθύνεται προς την Κρήτη. Βυθίζονται 15 επιταγμένα σκάφη με άγνωστο αριθμό θυμάτων. Το απόγευμα της 21ης Μαΐου. Οι αλεξιπτωτιστές του 1ου συντάγματος καταλαμβάνουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε, στο οποίο προσγειώνονται οπλιταγωγά με ένα σύνταγμα της 5ης ορεινής μεραρχίας.
Γίνεται προσπάθεια ανακατάληψης του αεροδρομίου του Μάλεμε από ελληνικές και συμμαχικές δυνάμεις χωρίς αποτέλεσμα. Η 5η ορεινή μεραρχία αντεπιτίθεται και διεξάγονται μερικές από τις πιο αιματηρές μάχες όλης της επιχείρησης. Οι Έλληνες και οι σύμμαχοι πολεμούν υποχωρώντας , όμως υποκύπτουν στην τέλεια οργάνωση και τον εξοπλισμό του εχθρού, πράγματα που οι υπερασπιστές της Κρήτης δεν διέθεταν.
23 Μαΐου: Ο Τσόρτσιλ στέλνει μήνυμα στο στρατηγείο και τονίζει «Η μάχη της Κρήτης πρέπει να κερδηθεί».
24 Μαΐου: Οι βομβαρδισμοί των πόλεων της Κρήτης συνεχίζονται. Στα Χανιά οι Γερμανοί παίρνουν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Οι αμυνόμενοι στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν τη μάχη «μέχρι εσχάτων».
25 Μαΐου: Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Κάνδανο
26 Μαΐου: Καταλαμβάνεται ο Γαλατάς. Οι συμμαχικές δυνάμεις μάχονται για να προστατέψουν τα Χανιά. Ο στρατηγός Φράϊμπεργκ με δήλωσή του επισημαίνει τη δύσκολη θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι συμμαχικές δυνάμεις.
27 Μαΐου: Ο αρχιστράτηγος της Μέσης Ανατολής Ουέιβελ στέλνει μήνυμα να αποχωρήσουν οι συμμαχικές δυνάμεις από την Κρήτη. Για τη μεταφορά και διάσωσή τους στέλνονται πλοία του βρετανικού στόλου. Καταλαμβάνονται τα Χανιά και το λιμάνι της Σούδας.
28 Μαΐου: Αρχίζει η αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων προς τα Σφακιά. Οι Βρετανοί χωρίς να ενημερώσουν τις ελληνικές δυνάμεις τη νύχτα εκκενώνουν την πόλη του Ηρακλείου και επιβιβάζονται στα πλοία που για το σκοπό αυτό καταφθάνουν στο λιμάνι. Ιταλικά στρατεύματα που προέρχονται από τα Δωδεκάνησα, αποβιβάζονται στην Σητεία και καταλαμβάνουν το νομό Λασιθίου.
29 Μαΐου: Καταλαμβάνονται το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο κάτω από την πίεση των Γερμανικών δυνάμεων, που προχωρώντας προς ανατολάς ενώνονται με τους αλεξιπτωτιστές.
30 Μαΐου: Ο στρατηγός Φράϊμπεργκ αποχωρεί από την Κρήτη.
1η Ιουνίου: Ολοκληρώνεται η αποχώρηση των Βρετανικών δυνάμεων, που είχαν συγκεντρωθεί στα νότια παράλια της Κρήτης. Με πλοία του συμμαχικού στόλου μεταφέρονται αρχικά στην Αίγυπτο, μετά στην Νότια Αφρική για να καταλήξουν στο Λονδίνο.
Μαζί τους έφυγαν και ο βασιλιάς και η ελληνική κυβέρνηση.
Οι δυνάμεις που δεν κατορθώνουν να επιβιβαστούν και που ο αριθμός τους ανέρχεται σε 5.500 άτομα περίπου παραδίδονται, συλλαμβάνονται ή καταφεύγουν στα βουνά.
Η γερμανική κατοχή ξεκινά, μαζί και τα αντίποινα κατά των κατοίκων που αντιστάθηκαν. Η γερμανική σημαία κυματίζει παντού. Αρχίζει η αντίσταση του κρητικού λαού. Μέσα στον Ιούνιο οργανώνονται οι πρώτες αντιστασιακές ομάδες.
«Έφυγε» από τη ζωή στα 91 της χρόνια η αγωνίστρια της ΕΑΜικής Αντίστασης, Τασούλα Τζώνη, μια εμβληματική μορφή του ανυπότακτου λαού της Αθήνας. Συμμετείχε στο συλλαλητήριο στις 4 Δεκεμβρίου του 1944 και εικονίζεται στην εμβληματική φωτογραφία να κρατάει το πανό με το σύνθημα «Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα». Mπροστά στην απρόκλητη βία των Εγγλέζων και των πρώην συνεργατών των Γερμανών, για να γονατίσουν τον λαό της ανυπότακτης Αθήνας, δεν δίστασε, ούτε μια στιγμή. Σήκωσε το λάβαρο και μπήκε μπροστά. Σε όλη την Κατοχή αγωνιζόταν για την λευτεριά της Πατρίδας, την κοινωνική δικαιοσύνη, για την πρόοδο του τόπου. Ανήκε στο στρατόπεδο της προόδου, και αγωνιζόταν μαζί με εκατομμύρια ανθρώπους στην Ελλάδα, σε μια αδιάκοπη και επίπονη πορεία για γίνει καλύτερη και κοινωνικά δίκαιη η ανθρώπινη κοινωνία. Άλλωστε η λέξη αυτή, η πρόοδος, συμβολίζει ιδέες και θεσμούς που, αποτελούν το επόμενο στάδιο στην εξέλιξη μιας κοινωνίας. Μαζί με την Τασούλα Τσώνη, δεκάδες χιλιάδες νέοι εκείνη την εποχή, έκαναν την ίδια επιλογή, και οργανώθηκαν στην θρυλική ΕΠΟΝ....
Απέναντι σε αυτό το ρωμαλέο και γιγαντιαίο λαϊκό κίνημα της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης στάθηκε ό,τι πιο μουχλιασμένο και σάπιο γέννησε τούτος ο τόπος. Είναι αυτοί που επέλεξαν να υπηρετήσουν το κατοχικό κρατικό μηχανισμό, συνεργάστηκαν με τους καταχτητές, ή το έριξαν στη «μαύρη αγορά». Ο λαός που μάτωνε και αγωνιζόταν τους ονόμασε μαύρη αντίδραση. «Λούφαξαν» σε όλη την διάρκεια της Κατοχής, μακριά από εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις και τις μεγάλες διαδηλώσεις κατά των κατακτητών. Η λέξη Αντίσταση ήταν διαγραμμένη από το λεξιλόγιο τους. Αντίθετοι σε κάθε πολιτική αλλαγή, πιστοί υπηρέτες του κατεστημένου, οι περισσότεροι είχαν λαϊκή καταγωγή, αλλά δεν είχαν συνείδηση. Αυτοί οι άνθρωποι προέβαλαν τις παλιές και μουχλιασμένες απόψεις τους σε κάθε ευκαιρία, ενώ αρέσκονταν να αυτοαποκαλούνται «ελεύθεροι άνθρωποι», «αδέσμευτοι» καθώς δεν μετείχαν σε κομματικό σχηματισμό και κυρίως στο Κόμμα. Κάποιοι μάλιστα έγραφαν και σε κύκλους φιλολογικούς επιδίδονταν σε απαγγελίες και αναγνώσεις κειμένων. Ακολουθούσαν τις «δέκα» εντολές για το πώς να περνάς εσύ καλά, κι ας καίγεται ο τόπος γύρω σου....
Αρνήθηκαν να υπηρετήσουν συλλογικά οράματα, ήταν «πολύ ξεπερασμένα» για αυτούς, αυτά ήταν μόνο για τον «κοσμάκη», όπως υποτιμητικά έλεγαν. Απέφευγαν όπως ο «διάολος το λιβάνι» την συνάντηση με ότι πιο προοδευτικό έχει γεννήσει μέχρι σήμερα η ανθρώπινη σκέψη. Δεν καταδέχτηκαν να ρίξουν ούτε μια ματιά στην περίφημη μπροσούρα του Δημήτρη Γληνού «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ». Ο δάσκαλος και αγωνιστής Γληνός άφησε τη σφραγίδα του στο προοδευτικό, δημοκρατικό και το κομμουνιστικό κίνημα της χώρας μας. Η πορεία του Δημήτρη Γληνού είναι μια συνεχής πορεία «όλο προς τα αριστερά», όπως έλεγε ο ίδιος, ενώ αυτοβιογραφούμενος τόνιζε ότι η ιδεολογική του διαδρομή ήταν «από τον Μιστριώτη στον Λένιν». Οι αντιδραστικοί όμως, ή αν σας σοκάρει η λέξη, οι συντηρητικοί, έβαζαν ετικέτες σε όσους στέκονται συνεπείς σε προοδευτικές ιδέες για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου. Τους ονόμαζαν «φανατικούς», ενώ αυτοί ήταν οι «μετρημένοι» που κρατούσαν πάντα «πισινή» και ήταν ευπροσάρμοστοι σε κάθε αλλαγή, όπως οι χαμαιλέοντες. ...
Στη γνωστή φωτογραφία, τους διαδηλωτές του ΕΑΜ δεν τους πυροβόλησαν μόνο οι γνωστοί δοσίλογοι της Κατοχής και η Αστυνομία, με εντολή των Εγγλέζων και του Γ.Παπανδρέου. Την σκανδάλη τράβηξαν και οι «κυρ-παντελήδες» όπως θαυμάσια του περιγράφει στο γνωστό τραγούδι του ο αείμνηστος Πάνος Τζαβέλας, αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ. Ήταν όλοι αυτοί οι «καθωσπρέπει» που από τα καφενεία και τις ταβέρνες, ασκούσαν κριτική σε αυτούς που πρότασσαν τα νιάτα τους στη βαρβαρότητα, με τίμημα, πολλές φορές και την ίδια τους τη ζωή....
Στο νεκροταφείο της Καλλιθέας συνόδεψαν την Τασούλα Τζώνη σύντροφοι, συναγωνιστές και φίλοι. Στην Κατοχή η νεαρή ΕΠΟΝίτισσα μαζί με χιλιάδες άλλους νέους, ακολούθησε το δρόμο του αγώνα και του πατριωτικού καθήκοντος, με όπλο την «χρυσή της νιότης πανοπλία» που της έδωσε το πολύ ακριβό συναίσθημα, πως όταν χρειάστηκε είπε παρών! Δεν κρύφτηκε ούτε αδιαφόρησε! ...
Ευλογημένη γενιά σας χρωστάμε ευγνωμοσύνη γιατί εσείς πολλά μας προσφέρατε. Εσείς σηκώσατε το ντουφέκι ενάντια στον κατακτητή, εσείς στα ξερονήσια και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ήρθατε αντιμέτωποι με το φθόνο του στρατοδίκη, το ρόπαλο του χωροφύλακα, το λεπίδι του ταγματασφαλίτη, τα ύπουλα χτυπήματα του χαφιέ, την αδιαφορία του βολεμένου. Εσείς ανοίξατε πλατιές λεωφόρους για να βαδίσουμε εμείς…...
Εκτελέστηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1944. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου είχε ενταχθεί στην ΕΠΟΝ ως μαθήτρια και η αντιστασιακή της δράση ανακόπηκε με τη σύλληψή της τον Ιούλιο 1944. Αφού βασανίστηκε άγρια στο κολαστήριο των SS στην οδό Μέρλιν, χωρίς να κατορθώσουν οι βασανιστές της να αποσπάσουν την οποιαδήποτε πληροφορία για τους συναγωνιστές της, οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα. Η εκτέλεση έγινε με 17 σφαίρες. Όσα και τα χρόνια της…
Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου και έζησε, στις 16 Ιουλίου 1927. Οι γονείς της ήταν από την Σπάρτη. Ήταν μαθήτρια γυμνασίου όταν εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ. Μιλούσε τέσσερις γλώσσες ανάμεσα στις οποίες και τα γερμανικά.
Στις αρχές Ιουλίου του 1944, μία ομάδα των Ταγμάτων Ασφαλείας εισέβαλε στο σπίτι της οικογένειάς της στην οδό Βεΐκου 57 στο Κουκάκι και τη συνέβαλαν, αφού πρώτα τη βασάνισαν. Ο πατέρας της που ήταν εύπορος, κατάφερε με τις γνωριμίες του να την απελευθερώσει. Λίγο πριν την αποχώρηση των Γερμανών συμμετείχε στην ανατίναξη τρένου που μετέφερε πυρομαχικά. Συνελήφθη ξανά στις 31 Ιουλίου του 1944.
Οδηγήθηκε στην οδό Μέρλιν, όπου ήταν το αρχηγείο της Κομαντατούρ, και βασανίστηκε επί τέσσερα μερόνυχτα. Οι SS της ζητούσαν να δώσει πληροφορίες για τους συνεργάτες της. Δεν ενέδωσε παρά και τις δελεαστικές προτάσεις που της έγιναν. Λέγεται ότι γνωρίζοντας γερμανικά, τους «μαστίγωνε» πίσω. Αφού δεν κατάφεραν οι ναζί να αποσπάσουν ό,τι ήθελαν την έστειλαν στην πτέρυγα των μελλοθανάτων στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου.
Ξημερώματα της 5ης Σεπτέμβρη, μπήκε ο φρουρός φωνάζοντας «Ηρώ Κωνσταντοπούλου». «Εγώ είμαι» είπε περήφανα. «Έρχομαι». Η Λέλα Καραγιάννη, που επίσης κρατούνταν εκεί, την πλησίασε και της είπε: «Μπράβο, Ηρώ μου. Έτσι πεθαίνουν οι Ελληνίδες» κι έσκυψε και τη φίλησε για τελευταία φορά.
Οδηγήθηκε μαζί με 49 άλλους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Εκτελέστηκε με 17 σφαίρες όσο και τα χρόνια της «προς παραδειγματισμό», όπως είπαν οι SS. «Υπομονή κι υπομονή, καρτέρι και καρτέρι, και τούτος ο Σεπτέμβρης τη Λευτεριά θα φέρει». Ήταν οι τελευταίοι στίχοι που έγραψε λίγο πριν την πάρουν για εκτέλεση.
Όντως, περίπου ένα μήνα μετά, στις 12 Οκτωβρίου του 1944 η Αθήνα απελευθερώνεται από τους ναζί.
«Εσύ δε θα μου πεις ευχαριστώ / όπως δε λες ευχαριστώ στους χτύπους της καρδιάς σου / που σμιλεύουν το πρόσωπο της ζωής σου /. Ομως εγώ θα σου λέω ευχαριστώ / γιατί γνωρίζω γιατί σου λέω ευχαριστώ / γιατί γνωρίζω τι σου οφείλω /… Αυτό το ευχαριστώ είναι το τραγούδι μου». Γιάννης Ρίτσος
Στις 29 Δεκεμβρίου του 1977 η Ακαδημία Αθηνών, με εισήγηση του καθηγητή της Φιλοσοφίας, Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου, τίμησε την ηρωίδα με μεταθανάτιο βραβείο για την υπέρτατη θυσία της, αναγνωρίζοντας έτσι και τη συμβολή της ΕΠΟΝ στον απελευθερωτικό αγώνα.
Το 1981 ο Νίκος Φώσκολος έκανε μια ταινία για την ζωή της με τίτλο: 17 σφαίρες για έναν άγγελο – Η πραγματική ιστορία της Ηρώς Κωνσταντοπούλου.
Ο Δήμος Καισαριανής ενέταξε στους 4ήμερους εορτασμούς της Πρωτομαγιάς, που φέτος πραγματοποιούνται στις 3, 4, 5 & 6/5, την πρωτοβουλία των παλαιμάχων του Εθνικού Αστέρα για να αναδειχτεί η άγνωστη μέχρι σήμερα δράση των αθλητών και των σωματείων τους, ιδιαίτερα των ποδοσφαιρικών, στην Αντίσταση.
Όπως αναφέρει ο Δήμος Καισαριανής σε ανακοίνωσή του: «Για τον λόγο αυτό σας καλούμε όλες και όλους να μας τιμήσετε με την παρουσία σας:
την Κυριακή 5/5 και ώρα 7:30μ.μ., στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ και ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ με ομιλητές τους:
Φιλιώ Τόλια, Ιστορικό, υπεύθυνη Μουσείου ΕΕΑ, για την αθλητική δράση της ΕΠΟΝ.
Νάσο Μπράτσο, Δημοσιογράφο, για τις πολιτικές στον αθλητισμό από τον μεσοπόλεμο μέχρι και την Κατοχή.
Γιάννη Γεωργάκη, Δημοσιογράφο, η διεθνής εμπειρία.
Συντονίζει ο Νίκος Μάλλιαρης, παλαίμαχος ποδοσφαιριστής του Εθνικού Αστέρα.
από το βιβλίο του αείμνηστου Γιάννη Κουβά
Tη Δευτέρα 6/5 και ώρα 5:00μμ., στο Δημοτικό Στάδιο Μ. Κρητικόπουλος θα γίνει ονομασία 5 θυρών προς τιμή των 5 ποδοσφαιριστών, παραγόντων του Εθνικού Αστέρα που έδωσαν τη ζωή τους ΑΛΑΤΣΑΤΙΑΝΟ ΜΑΝΩΛΗ, ΚΕΧΑΓΙΑ ΝΙΚΟ, ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΓΙΩΡΓΟ, ΜΕΣΑΔΟ ΜΙΧΑΛΗ, ΨΟΥΝΗ ΜΑΝΩΛΗ για τον αγώνα ενάντια στους κατακτητές από το 1940-1948.
Θα χαιρετίσουν οι
Ηλίας Σταμέλος, Δήμαρχος Καισαριανής
Γιάννης Γεωργαράς, παλαίμαχος ποδοσφαιριστής του Εθνικού Αστέρα,
Θα ακολουθήσει ποδοσφαιρικός αγώνας ενάντια στον φασισμό μεταξύ των παλαιμάχων ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΣΤΕΡΑ και ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΜΥΡΝΗΣ«.
Στο Χαϊδάρι
Ο Δήμος Καισαριανής και ο Δήμος Χαϊδαρίου διοργανώνουν τετραήμερο εκδηλώσεων από 3 έως 6 Μάη, για να τιμήσουν τους 200 κομμουνιστές που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του 1944 από τα ναζιστικά γερμανικά στρατεύματα στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Σάββατο 4 Μάη στις 18:30 Εκδήλωση τιμής για τους 200 κομμουνιστές στο χώρο του Μπλοκ 15 στο Στρατόπεδο Χαϊδαρίου. Για τη διευκόλυνση προσέλευσης του κόσμου στην εκδήλωση, θα αναχωρήσει πούλμαν για το Μπλοκ 15 από το Δημαρχείο Χαϊδαρίου το Σαββάτο στις 17:3.0
Tη Δευτέρα 6 Μαΐου 2019: Μην χάσετε το 4ο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ «Στα γήπεδα της Ιστορίας» της ΕΡΑ ΣΠΟΡ από 22.00 έως 24.00. Συντονιστείτε στην ΕΡΑ ΣΠΟΡ στους 101,8 και 100,9.
Μια αποσιωπημένη για χρόνια ιστορία της μεγαλύτερης αντίστασης που εκδηλώθηκε σε κατεχόμενη πόλη ενάντια στους ναζί.
12 Οκτωβρίου 1944, ημέρα Πέμπτη. Ύστερα από 1264 μέρες Κατοχής η Αθήνα είναι και πάλι ελεύθερη. Οι Γερμανοί υποστέλλουν τη σημαία τους από την Ακρόπολη στις 9:45 το πρωί της 12ης Οκτωβρίου ενώ την ίδια στιγμή τμήμα του γερμανικού στρατού καταθέτει στεφάνι στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.
Η «Αθήνα ελεύθερη», ένα φιλόδοξο πρόγραμμα Δημόσιας Ιστορίας, έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην επίσημη μνήμη της περιόδου της Κατοχής και περιλαμβάνει εκδηλώσεις που εκτείνονται όλο τον χρόνο και κορυφώνονται τον μήνα Οκτώβριο, στοχεύουν να αποτυπώσουν τα δεινά που υπέστη η χώρα κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής ειδικότερα, αλλά κυρίως να αναδείξουν τον αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στον φασισμό/ναζισμό, την προσήλωσή του στην ιδέα της ελευθερίας και την ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος.
Οι εκδηλώσεις «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη» γίνονται για 4η χρονιά φέτος και περιλαμβάνουν εκθέσεις, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, προβολές κ.α. Διοργανώνονται από πέντε φορείς, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η ΕΡΤ.
Οι εκδηλώσεις για το επόμενο τριήμερο περιλαμβάνουν:
Παρασκευή 12 Οκτωβρίου
·Έπαρση της σημαίας στον βράχο της Ακρόπολης και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη
Επετειακή τελετή του Δήμου Αθηναίων
·Ώρα έναρξης: 10:00
Παρασκευή 12 Οκτωβρίου
·Αθήνα, όμορφη πόλη Συναυλία - Τραγουδούν η Μαρία Φαραντούρη και η Ρίτα Αντωνοπούλου- Στο πιάνο ο Θοδωρής Οικονόμου
·Πάρκο Ελευθερίας Ώρα έναρξης: 19:00
Σάββατο 13 Οκτωβρίου - Κυριακή 14 Οκτωβρίου
·Το Ντοκιμαντέρ ως εργαλείο στην Εκπαίδευση – Προσωπική μαρτυρία και Ιστορία Εργαστήριο Διήμερο κινηματογραφικό εργαστήριο με τον σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ, για εκπαιδευτικούς Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης
Έτσι σώθηκε η Ηλεκτρική... Μια μάχη στην καρδιά της Απελευθέρωσης - Έκθεση Διοργάνωση: Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ Επιμέλεια: Μαρία Μαυροειδή, Γεωργία Μ. Πανσεληνά
ΑΗΣ Αγ. Γεωργίου, Κερατσίνι
Διάρκεια έκθεσης: 14 Οκτωβρίου 2018 έως 28 Φεβρουαρίου 2019 (επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης: τηλ. 210 5293468 & 210 5144073) Έναρξη-ξενάγηση: 14 Οκτωβρίου, ώρα: 17:00-19:00
Κυριακή 14 Οκτωβρίου
Per la Liberta - Συναυλία
Συνδιοργάνωση: ΔΕΗ και Δήμος Κερατσινίου-Δραπετσώνας Οι encΑrdia μαζί με τον Κώστα Θωμαΐδη και τον Ηλία Λογοθέτη σε ένα πρόγραμμα αφιερωμένο στους προσωπικούς και τους κοινωνικούς αγώνες για την ελευθερία Μνημείο Πεσόντων στη Μάχη της Ηλεκτρικής, ΑΗΣ Αγ. Γεωργίου, Κερατσίνι - Ώρα έναρξης: 19:30
Η ΛΑ.Ε. στηρίζει την πρωτοβουλία του Μίκη Θεοδωράκη και των ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης
Η ΛΑ.Ε. καλεί όλες και όλους στη μεγάλη συγκέντρωση ανυπακοής και αντίστασης, την Πέμπτη 18 Μαΐου, στο Σύνταγμα, στις 7 το απόγευμα και στις συγκεντρώσεις σε όλη την Ελλάδα
Η Λαϊκή Ενότητα (ΛΑ.Ε.) στηρίζει το κείμενο – έκκληση του Μίκη Θεοδωράκη και των άλλων ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης, με το οποίο καλούν όλους και όλες να δώσουν το «παρών» στη μεγάλη εκδήλωση ανυπακοής και αντίστασης ενάντια στο τέταρτο μνημόνιο, την Πέμπτη (18/5) στο Σύνταγμα, στις 7 μ.μ., καθώς και στις αντίστοιχες εκδηλώσεις στις πλατείες όλων των πόλεων της χώρας.
Η Λαϊκή Ενότητα απευθύνει με τη σειρά της κάλεσμα από την σκοπιά της δικής της εναλλακτικής πρότασης, σε όλους τους πολίτες, στους νέους και στις νέες, για να δώσουν ενωμένοι το αγωνιστικό «παρών» την Πέμπτη, στις 7 μ.μ., στο Σύνταγμα και στις πλατείες όλης της Ελλάδας, ενάντια στο 4ο μνημόνιο.
Στόχος μας και επιδίωξη μας είναι να γεμίσουν πάλι οι πλατείες σε όλη τη χώρα, διεκδικώντας μια Ελλάδα χωρίς μνημόνια, ελεύθερη, κυρίαρχη, ανεξάρτητη, αντιιμπεριαλιστική και πραγματικά δημοκρατική με το λαό και τους νέους, αφεντικά στον τόπο τους.
Μοναδική διέξοδο από την κρίση αποτελεί ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός ριζοσπαστικού προγράμματος παραγωγικής ανασυγκρότησης με διαγραφή του χρέους, έξοδο από την Ευρωζώνη, ρήξη με την Ε.Ε., μετάβαση στο εθνικό νόμισμα, τερματισμό της λιτότητας και κατοχύρωση δημοκρατικών, εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων.
‘Ολες και όλοι μαζί να πούμε «ΟΧΙ» στο 4ο Μνημόνιο, το οποίο ετοιμάζονται να ψηφίσουν οι βουλευτές των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, με συνένοχη τη μνημονιακή αντιπολίτευση.
Όλοι και όλες στο Σύνταγμα - 7 μ.μ. την Πέμπτη 18 Μαΐου
Όλοι και όλες στις πλατείες των πόλεων της Ελλάδας
Η Αθήνα απελευθερώνεται στις 12 Οκτώβρη του 1944 και οι ναζιστικές δυνάμεις κατοχής χρειάζονται λίγες μέρες ακόμα ώσπου να εγκαταλείψουν οριστικά ολόκληρη τη χώρα.
Ακόμα και την υστάτη ώρα της αποχώρησης τους, σε διάφορες περιοχές εξακολούθησαν να διαπράττουν εγκλήματα εναντίων του άμαχου λάου ως μισαλλόδοξη αντεκδίκηση όπως και δολιοφθορές σε υποδομές του τόπου.
Το οριστικό τέλος το Β΄ Παγκοσμίου πολέμου δίνεται τον Μάιο του 1945.
Ο λαός της Αθηνάς στο άκουσμα της αποχώρησης των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής, μεταδίδει στόμα με στόμα την είδηση, χωρίς να αργεί η στιγμή σε ολόκληρη την πόλη από άκρη σε άκρη, να ξεκινήσει η γιορτή της Απελευθέρωσης.
Τα κινηματογραφικά, ιστορικά πλέον, ντοκουμέντα εκείνης τη μέρας αποτυπώνουν χαρακτηριστικά αυτή τη τεράστια γιορτή, που στήθηκε με πλήθος κόσμου σε όλους τους δρόμους.
Ένας λαός ενωμένος αγκαλιασμένος, τραγουδάει, πανηγυρίζει, γιορτάζει, υψώνει σημαίες, γαλανόλευκες, κόκκινες, αμερικάνικες, αγγλικές, σημαίες με σφυροδρέπανα καθώς ανταμώνεται κουβαλώντας το χαμόγελο ανακούφισης της λευτεριάς.
Παρόλα αυτά όμως η χώρα μας δεν γιορτάζει τη μέρα Απελευθέρωσης της ως επίσημο γεγονός.
Το μετεμφυλιακό καθεστώς επέλεξε να εξακολουθήσει να γιορτάζεται η έναρξη του πολέμου στις 28 Οκτώβρη και όχι η Απελευθέρωση.
Είμαστε η μοναδική χώρα στο κόσμο που δεν γιορτάζει την Απελευθέρωση της…
Η μοναδική χώρα που κάποιοι επέλεξαν να θάψουν την ιστορική μνήμη της μέρας που οι Γερμανοί κατακτητές άφηναν πίσω τη στάχτη των νεκρών και τα κατάμαυρα χρόνια που βίωσε ο λαός μας.
Μέρες πείνας, θανάτου, βαρβαρότητας, απανθρωπιάς, στυγνών εγκλημάτων αλλά και γνήσιας λαϊκής εθνικής αντίστασης.
Αυτή η μέρα αντί να αποτελεί λαϊκό προσκύνημα, τιμή του αντιστασιακού αγώνα και των θυμάτων του, ένα αυθεντικό λαϊκό πανηγύρι ενάντια στο ναζισμό και το φασισμό, παραδόξως κάποιοι αποφάσισαν να την εγκιβωτίσουν στο κουτί της ιστορικής λήθης και αμνησίας.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι ίσως αποτελεί ανάγκη να μην θέλουμε να θυμόμαστε την Απελευθέρωση για να παραμένει ξεχασμένος ο εμφύλιος που ακολούθησε.
Το ηθικό βάρος της υπογραφής της Βάρκιζας, η αποχή του ΚΚΕ – ΕΑΜ στις εκλογές του 1946 (το επίσημο ποσοστό αποχής ήταν 51,5% και αποτυπώνει την δύναμη και την επιρροή, όσο και το μέγεθος της λαθεμένης απόφασης), ο εμφύλιος, που δεν θα αποφευχθεί τελικά, αποτελούν πραγματικό τραύμα.
Επιβάλλεται όχι μόνο να το αγγίξουμε άλλα να το διαχειριστούμε ένθεν κακείθεν, σήμερα και μετά από τόσα χρόνια με ψυχραιμία και ιστορική σύνεση.
Η πληγή για να γιατρευτεί οριστικά δεν χρειάζεται ιστορικό «επίθεμα», καθιστώντας την μόνο αόρατη.
Στο βιβλίο της η Αντιστασιακή αγωνίστρια Μαρία Μπέικου, «Αφού με ρωτάτε, να θυμηθώ…» που επιμελήθηκε η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη, γράφει:
[…]
«Παρά την αντίθεση των γονιών μου, κατατάσσομαι στον ΕΛΑΣ. Λαχταρώ να πολεμήσω με το όπλο στο χέρι. Η πρώτη μου μάχη είναι στο Καρπενήσι.
Ξέρω ότι αμύνομαι, δεν θέλω να κάνω κακό σε κανέναν, απέναντί μου όμως είναι ο εχθρός.
Σημαδεύω και πυροβολώ. Φοβάμαι. Καταλαβαίνω στο πρόσωπο του διπλανού μου τι σημαίνει σύντροφος.
Κόβω την κοτσίδα μου για να παρελάσω στην απελευθέρωση. Παραδίδω το όπλο μου στη Βάρκιζα. Παντρεύομαι τον Γεωργούλα Μπέικο. Ξαναπιάνω το ντουφέκι για να αμυνθώ, δεύτερη φορά, με τον Δημοκρατικό Στρατό. Το αφήνω, ηττημένη πια, στα αλβανικά σύνορα και φεύγω περνώντας στο άγνωστο. Τρομάζω. Ζω είκοσι επτά χρόνια στη Σοβιετική Ένωση. Φοιτήτρια στο Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Μόσχας, στην τάξη του Μιχαήλ Ρομ, με το συμφοιτητή και πολύ καλό φίλο μου Αντρέι Ταρκόφσκι.
Δουλεύω ως εκφωνήτρια στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Μόσχας.
Είκοσι επτά χρόνια χωρίς ιθαγένεια.
Ψάχνω κάποιον ν’ ακούσει την ιστορία μου. Τη λέω παντού. Η επιστροφή.
Επιστρέφω στην Ελλάδα με την τέφρα του Γεωργούλα, σαν την Ηλέκτρα. Η Ελλάδα. Στα όνειρά μου βλέπω ακόμα ότι τρέχω στα βουνά.
Πατρίδα μου είναι όλα αυτά.»…
Και συνεχίζει σε άλλο σημείο:
«Τα παιδιά πρέπει να μάθουν την ιστορία μας και να μάθουν να αγωνίζονται.
Γιατί, εκτός του ότι δεν γνωρίζουν πως ήταν πανελλαδική η αντίσταση ενάντια στους κατακτητές δεν γνωρίζουν ότι απελευθερωθήκαμε ουσιαστικά μόνοι μας.
Η βοήθεια, απ’ έξω, ήταν μηδαμινή»…
[…]
Αντί επιλόγου:
«Τα παιδιά πρέπει να μάθουν την ιστορία μας και να μάθουν να αγωνίζονται»…μαζί με ολόκληρο τον λαό μας.
Αυτή η γνώση των ιστορικών γεγονότων της κατοχής, της Εθνικής Αντίστασης, της Απελευθέρωσης, του «πολιτικού μετά», αποτελεί τον αναγκαίο πυρήνα για να κατανοήσουμε το μέγεθος και τα σημαινόμενα, χωρίς να τίθεται καμιά μνήμη στις μυλόπετρες της λήθης του ιστορικού γίγνεσθαι.
Αν γνωρίζεις ποιο παρελθόν έχεις κληρονομήσει, τι κουβαλάς, μαθαίνεις πώς να αντιστέκεσαι σε κάθε μορφή εξουσίας που αφαιρεί την λαϊκή κυριαρχία, περιορίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, κατασπαράζει λαϊκές ελευθερίες, υποδαυλίζει μίση και πάθη για το δικό της συμφέρον.
Η Αθήνα και η χώρα είναι λευτερωμένη, τουλάχιστον από τα δεινά του φασισμού και του ναζισμού και η γιορτή αυτή δεν μπορεί ούτε να κρύβεται, ούτε να γιορτάζεται αποσπασματικά στις εκατόμβες και τα μνημεία ηρώων και θυμάτων.
Χορτάσαμε από παρελάσεις, χορτάσαμε με τις παράτες και τους εθνικιστικούς συμβολισμούς.
Αντίσταση, Αγώνας και Αλληλεγγύη είναι το μεγάλο μήνυμα της μέρας και το μήνυμα αυτό ειδικά τώρα είναι σπουδαιότερο, σημαντικότερο, όπως το αφηγείται σε μια συνέντευξη της η Τασούλα Βερβενιώτη στην Κρυσταλία Πατούλη για το tvxs.gr:
«Ξέρεις, όμως, τι μου είπε σήμερα μια γειτόνισσα μου, η κυρία Νίνα; ”Εγώ πέρασα και Κατοχή και Εμφύλιο.
Τώρα είναι χειρότερα κορίτσι μου”.
Της λέω ”Γιατί είναι χειρότερα;” και μου απαντά ”Γιατί τότε λέγαμε θα τελειώσει ο πόλεμος.
Τον τελευταίο χρόνο το προσφυγικό ζήτημα έχει αποκτήσει κεντρικά χαρακτηριστικά μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα. Η αντιπροσφυγική πολιτική διαχείριση του ζητήματος από την Ελληνική Κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), κλιμακώθηκε αποφασιστικά μετά τη συμφωνία με την Τουρκία. Αποτροπή, φυλακίσεις, επαναπροωθήσεις, επανεισδοχές, απελάσεις, είναι η πολιτική που κυριαρχεί. Η πολιτική της Ε.Ε. σηματοδοτεί μια συνολική αντιδημοκρατική στροφή στο όνομα της ασφάλειας από τους «ξένους».
H Α.Δ.Ε.Δ.Υ. στάθηκε πάντοτε αλληλέγγυα στους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Πάλεψε και συνεχίζει να αγωνίζεται ενάντια στις πολιτικές διακρίσεων και εξανδραποδισμού τους, τον ρατσισμό και τον φασισμό.
Ειδικά σήμερα, αγωνιζόμαστε ενάντια στις πολιτικές της Ευρώπης – «Φρούριο» που κλείνει ολοένα και περισσότερο τα σύνορά της στα θύματα των πολέμων και της φτώχειας και εντείνει τον ρατσισμό και την ισλαμοφοβία για να συγκαλύψει το πραγματικό έγκλημα που είναι οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, η στρατιωτική εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας στη Συρία και η πολιτική «αποτροπής» με τους εκατοντάδες πνιγμένους στο Αιγαίο.
Η ενίσχυση των δυνάμεων της Frontex και γενικά των «μέτρων ασφάλειας», με ό,τι αυτό συνεπάγεται, όχι μόνο για τους πρόσφυγες, αλλά και η εμπλοκή του ΝΑΤΟ επιδεινώνουν την κατάσταση αστάθειας στο Αιγαίο, θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή και εμπλέκουν τη χώρα μας στους πολεμικούς ιμπεριαλιστικούς τυχοδιωκτισμούς στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Στην Ελλάδα, οι εκατόμβες των πνιγμένων προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο με τη διατήρηση του φράχτη στον Έβρο, συμπληρώθηκαν με την επαναλειτουργία γιγαντιαίων στρατοπέδων συγκέντρωσης, ενώ παράλληλα εκτυλίσσεται μια πρωτοφανής επιχείρηση ποινικοποίησης του κινήματος αλληλεγγύης.
Η Α.Δ.Ε.Δ.Υ. είναι ενάντια σε αυτές τις πολιτικές καταστολής και ρατσισμού που αποτελούν την άλλη πλευρά των δυσβάστακτων μνημονίων, της σκληρής λιτότητας, των δραματικών περικοπών στις κοινωνικές υπηρεσίες και της διάλυσης της κοινωνικής ασφάλισης για να αποπληρωθεί το χρέος.
Η Εκτελεστική Επιτροπή της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. καλεί στη συγκέντρωση και διαδήλωση αντίστασης και αλληλεγγύης, που διοργανώνουν αντιρατσιστικές, προσφυγικές και μεταναστευτικές οργανώσεις, συλλογικότητες αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και σωματεία, την Πέμπτη, 14 Ιουλίου 2016 και ώρα στις 6:30 μ.μ. στην Ομόνοια. Θα ακολουθήσει πορεία προς το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Μεταρρύθμισης (Γ.Γ. Μεταναστευτικής Πολιτικής), τη Βουλή και τα γραφεία της Ε.Ε.
Διεκδικούμε:
· Το σταμάτημα των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και τη δημιουργία ασφαλών δρόμων διέλευσης των προσφύγων.
· Τη δημιουργία ανοιχτών δομών φιλοξενίας με την αξιοποίηση δημόσιων κτηρίων και με την πρόσληψη προσωπικού στις κοινωνικές υπηρεσίες, την επιτάχυνση της διαδικασίας παροχής ασύλου και νομιμοποιητικών χαρτιών και την κάλυψη των προσωρινών αναγκών στέγασης και σίτισης.
· Την κατάργηση της συμφωνίας ανάμεσα στην Ε.Ε. και στην Τουρκία, των απελάσεων και των επαναπροωθήσεων.
