Ενώ τα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία του κορωνοϊού εντείνονται, υπηρεσίες και οργανισμοί σε όλο τον κόσμο καταγράφουν κατακόρυφη αύξηση στα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας. Η μία μετά την άλλη, μεγαλουπόλεις μπαίνουν σε lockdown με αποτέλεσμα πολλές κακοποιημένες γυναίκες και παιδιά να βρίσκονται σχεδόν μόνιμα εγκλωβισμένοι στον ίδιο χώρο με τους οικείους βασανιστές τους εν μέσω καραντίνας.
Από την Ιταλία μέχρι την Κίνα και από την Βραζιλία έως την Γερμανία οι αναφορές για βία αυξάνονται, όπως σημειώνει στο αφιέρωμά του ο Guardian. Στην Χουμπέι, το αρχικό επίκεντρο της πανδημίας – όταν ακόμα ήταν απλή επιδημία – οι αναφορές για οικογενειακή βία στην αστυνομία τριπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια του lockdown από 47 σε 162 (σ.σ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι). «Η επιδημία είχε τεράστιο αντίκτυπο», λέει ο Wan Fei, συνταξιούχος αστυνομικός που ίδρυσε μια φιλανθρωπική οργάνωση κατά της βίας.
Ενδεικτικό είναι πως στην Ιταλία, ενώ οι κλήσεις έχουν μειωθεί απότομα, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα SMS και τα emails γυναικών που ζητούν βοήθεια – επειδή βρίσκονται στον ίδιο χώρο με τους δράστες και ο κίνδυνος να τις καταλάβουν είναι σημαντικά υψηλότερος αν ρισκάρουν να μιλήσουν.
Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται και αλλού στον κόσμο. Η τοπική κυβέρνηση της Καταλονίας λέει πως οι κλήσεις για βοήθεια αυξήθηκαν κατά 20% τις πρώτες ημέρες της καραντίνας. Στην Κύπρο, μια αντίστοιχη γραμμή βοήθειας είδε άνοδο κατά 30% μέσα σε μία εβδομάδα μετά τις 9 Μαρτίου, οπότε και καταγράφηκε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα στο νησί. «Είναι μία δραματική αύξηση και μόνο ανεβαίνει», δήλωσε η Αννίτα Βράχα, του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ) με έδρα την Λευκωσία. «Είναι 24ωρη γραμμή και δεχόμαστε κλήσεις όλη την ώρα».
Δεν καλούν για να μην τις ακούσουν οι βασανιστές
Στην Βραζιλία, ένα κρατικό κέντρο βοήθειας καταγράφει την ίδια εικόνα στην σκιά της καραντίνας. «Μιλάμε για άνοδο 40% με 50%», λέει η δικαστής Αντριάνα Μέλο, που εξειδικεύεται σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Και τα νούμερα αυτά αφορούν μόνο στις περιπτώσεις που οι γυναίκες ζήτησαν τελικά βοήθεια και καταγράφηκαν τα περιστατικά. Πολλά θύματα φοβούνται να καλέσουν, καθώς αν γίνουν αντιληπτά από τους βασανιστές τους θα υπάρξουν «συνέπειες», σε μια περίοδο που δεν μπορούν καν να βγουν από το σπίτι.
Ενδεικτικό είναι πως στην Ιταλία, ενώ οι κλήσεις έχουν μειωθεί απότομα, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα SMS και τα emails γυναικών που ζητούν βοήθεια – επειδή βρίσκονται στον ίδιο χώρο με τους δράστες και ο κίνδυνος να τις καταλάβουν είναι σημαντικά υψηλότερος αν ρισκάρουν να μιλήσουν.
«Ένα μήνυμα ήταν από μια γυναίκα που είχε κλειδωθεί στο μπάνιο και μας έγραψε ζητώντας για βοήθεια», λέει η Λέλα Παλαντίνο, πρόεδρος του D.i.RE, του Δικτύου Γυναικών κατά της Βίας. «Είναι μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης που μας ξεπερνά. Και υπάρχει μεγαλύτερη απόγνωση καθώς οι γυναίκες δεν μπορούν να βγουν έξω». Η Παλαντίνο λέει πως περίμενε να δει αυτή την εκρηκτική αύξηση. Στην Ρώμη, όλα τα καταφύγια ήταν ανοικτά και ακτιβιστές του “Casa Lucha y Siesta” όπως η Μάρα Μπεβιλάκουα, αναζητούν γυναίκες που χρειάζονται βοήθεια.
Στην Ισπανία, όπου οι κανόνες του lockdown είναι εξαιρετικά αυστηροί και επιβάλλονται πρόστιμα για τους παραβάτες, η κυβέρνηση γνωστοποίησε πως εξαιρούνται από τις ποινές όσες γυναίκες φύγουν από το σπίτι τους για να γλιτώσουν και να καταγγείλουν ενδοοικογενειακή βία. Όμως στις 19 Μαρτίου, πέντε ημέρες μετά την επιβολή καραντίνας, μία γυναίκα δολοφονήθηκε μπροστά στα παιδιά της, από τον σύζυγό της στη Βαλένθια.
Η «έκρηξη» της κακοποίησης στο σπίτι είναι μία κατάσταση που φαίνεται να επαναλαμβάνεται σε πολλές περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης μεγάλης κλίμακας – είτε πρόκειται για οικονομική κρίση, είτε για διαμάχη – αλλά η καραντίνα αποτελεί ένα ξεχωριστό, ακόμα μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου. «Συμβαίνει σε όλες τις κρίσεις», λέει η Μάρσι Χερς της ανθρωπιστικής οργάνωσης Women Deliver. «Αυτό που μας ανησυχεί τώρα είναι πως ενώ τα περιστατικά πληθαίνουν, η δυνατότητα των γυναικών να αναζητήσουν βοήθεια σε υπηρεσίες θα μειώνεται. Αυτή είναι η πραγματική πρόκληση».
Έξωση στους δράστες
Το ντιμπέιτ για την αντιμετώπιση του προβλήματος έχει ξεκινήσει σε αρκετές χώρες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η ηγέτιδα του κόμματος Women’s Equality, Μάντου Ρέιντ, ζητά η αστυνομία να προβαίνει σε «έξωση» των δραστών από τα σπίτια τους, κατά τη διάρκεια του lockdown.
Ένας εισαγγελέας στο Τρέντο της Ιταλίας απεφάνθη πως σε περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας θα πρέπει να εγκαταλείπει ο δράστης το σπίτι και όχι το θύμα. Στην Γερμανία, η επικεφαλής των Πράσινων, Κατρίν Γκέρινγκ Έκαρντ δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι τρέμει για την ζωή χιλιάδων γυναικών που είναι εγκλωβισμένες στον ίδιο χώρο με τους βίαιους συντρόφους τους, ζητώντας από την κυβέρνηση να εκταμιεύσει χρήματα για την λειτουργία καταφυγίων, με την αξιοποίηση χώρων που παραμένουν κλειστοί – όπως ξενώνες και ξενοδοχεία.
Στην Ινδία, στην Πολιτεία Uttar Pradesh που διατηρεί ένα από τα χειρότερα ρεκόρ βίας σε βάρος των γυναικών σε ολόκληρη την χώρα, οι αρχές έθεσαν σε λειτουργία μια νέα γραμμή βοήθειας καθώς τα περιστατικά αυξάνονται μετά το υποχρεωτικό lockdown.
«Καταπιέστε τον κορωνοϊό, όχι την φωνή σας» είναι το μήνυμα της διαφήμισης. Η αστυνομία δεσμεύεται πως σε αυτές τις περιπτώσεις θα διαχειρίζεται την υπόθεση γυναίκα αστυνομικός και οι αρχές θα συλλαμβάνουν τους δράστες σε κάθε περίπτωση. Στην Ελλάδα οι αρχές λένε ότι ξεκινούν μία καμπάνια για να βοηθήσουν τις γυναίκες να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που ξεκάθαρα ανακύπτουν από τον περιορισμό και την απομόνωση.
«Να αναγνωρίσουμε ότι, γενικά, σε συνθήκες κρίσης αυτό είναι πρόβλημα, δουλεύουμε ασταμάτητα ώστε να το επικοινωνήσουμε,», λέει η Μαρία Συρεγγέλα, Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. «Μόλις οι επίσημοι αριθμοί δημοσιευτούν την επόμενη εβδομάδα, θα γνωρίζουμε την πραγματική κλίμακα του προβλήματος και θα χρησιμοποιήσουμε τηλεοπτικούς διαύλους καθώς και τα social media και τον Τύπο. Κατ’ εμέ, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πώς με τον αντίκτυπο στην οικονομία, αυτό θα χειροτερεύσει».
